تحقیق حاضر بررسی تأثیر معلولیت جسمی- حرکتی نوجوانان دختر بر خلاقیت آنها را مورد مطالعه قرار میدهد. هدف از این تحقیق نیز بررسی چگونگی تفکر خلاق در افراد معلول جسمی- حرکتی و نیز یافتن همبستگی اجتماعی صفات شخصیت و نیروی خلاق در این افراد است.
در این تحقیق بعد از تعاریف متعدد از خلاقیت، مراحل و عوامل مؤثر بر خلاقیت به رابطه‌ی خلاقیت و ویژگی های شخصیتی اشاره شده است. همچنین با مطالعة مفهوم خودپنداری و نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوانان این مسأله روشن میشود که به طور کلی تصویر ذهنی بدن به عنوان آگاهی کامل شخص از بدن خودش و امکانات آن برای حرکت و جنبش میباشد و محققان بر اهمیت نهایی تصویر ذهنی بدن بر سازگاری روانی و هیجانی تأکید کرده اند. اثر معلولیت فرد بر روی رفتارش بیشتر غیرمستقیم است تا مستقیم. همچنین سطح آرزوی فرد نهایتاً به خودپنداری او بستگی دارد. چگونگی واکنش افراد نسبت به یک فرد معلول مهمتر از معلولیت واقعی اوست. خودپنداری افراد بیشتر از ناتوانی آنها در رفتارشان تأثیر دارد.
از سوی دیگر مرور تحقیقاتی که درباره جنبه های روانی معلولیت جسمی- حرکتی به عمل آمده آشکار می سازد که در اکثر افراد معلول ادراک «خود» و «خودپنداری» و ارزیابی از خود تحت تأثیر معلولیت جسمانی قرار میگیرد.
جامعة تحقیق ما معلولان جسمی- حرکتی مراکز توانبخشی در مقطع نوجوانی است که 50 نفر بودند و برای مقایسه نیز 50 نفر از دانش آموزان دوره راهنمایی و دبیرستان شهر تهران انتخاب شدند. در این تحقیق آزمون مورد استفاده قرار گرفت. 1- آزمون خلاقیت تورنس که شامل 60 سؤال بود و 2- آزمون خودپذیری که شامل 30 سؤال بود.
مقایسه و تجزیه و تحلیل نمرات دو گروه نشان داد که گروه معلولان جسمی- حرکتی به طور معنی داری از گروه مقایسه پایین تر بودند همچنین نمرات خودپذیری گروه معلولان نیز پایین تر از گروه مقایسه بود. محاسبه همبستگی بین خلاقیت و خودپذیری نیز رابطه مثبت را بین خلاقیت و خودپذیری را نشان میدهد.
فهرست مطالب
فصل اول
بیان مسئله............................................................................................................. 6
هدف تحقیق............................................................................................................ 8
اهمیت و ضرورت تحقیق....................................................................................... 10
فرضیه‌های تحقیق.................................................................................................. 11
جامعه آماری......................................................................................................... 12
نمونه آماری.......................................................................................................... 12
ابزار پژوهش......................................................................................................... 12
تعریف اصطلاحات................................................................................................. 13
معلولیت.................................................................................................................. 13
معلولیت جسمی- حرکتی....................................................................................... 13
خلاقیت (تفکر خلاق)............................................................................................... 14
خودپذیری............................................................................................................. 14
خودپنداری............................................................................................................ 16
روان‌نژندی (روان رنجوری)................................................................................. 16
خودشکوفایی......................................................................................................... 17
توانبخشی............................................................................................................... 17
بررسی تاریخی...................................................................................................... 21
تعریف خلاقیت....................................................................................................... 21
عوامل موثر بر خلاقیت.......................................................................................... 27
رابطه خلاقیت و ویژگی‌های شخصیتی.................................................................. 27
دیدگاه روانکاوی از خلاقیت.................................................................................. 29
دیدگاه گیلفورد درباره خلاقیت.............................................................................. 30
دیدگاه تورنس درباره خلاقیت............................................................................... 31
خلاصه‌ای از تاریخچه نظریه‌های خود.................................................................. 32
مازلو و نظریه خود............................................................................................... 33
چگونگی شکل‌گیری خود....................................................................................... 34
خودپنداری............................................................................................................ 35
رشد خودپنداری در نوجوانی............................................................................... 36
خودواقعی و خود آرمانی...................................................................................... 37
خودشکوفایی و خلاقیت......................................................................................... 38
نقش تصویر ذهنی بدن در خودپنداری نوجوان.................................................... 40
مروری بر دنیای معلولین...................................................................................... 41
معلول چیست؟....................................................................................................... 43
علل معلولیت‌ها....................................................................................................... 45
انواع معلولیت......................................................................................................... 45
جنبه‌های روانی معلولیت جسمی- حرکتی............................................................. 46
معلولیت جسمی- حرکتی و خودپنداری................................................................ 47
مشکلات ناشی از معلولیت و نقایص بدنی............................................................. 48
تأثیر والدین بر شخصیت افراد معلول جسمی- حرکتی........................................ 49
توان بخشی معلولین جسمی- حرکتی.................................................................... 50
جامعه آماری......................................................................................................... 53
گروه مقایسه.......................................................................................................... 53
روش نمونه‌گیری................................................................................................... 54
روش تحقیق........................................................................................................... 54
ابزار تحقیق............................................................................................................ 55
1- آزمون خلاقیت تورنس.................................................................................... 55
نمره‌گذاری پرسشنامه........................................................................................... 55
آزمون خودپذیری................................................................................................. 56
نمره‌گذاری آزمون خودپذیری.............................................................................. 56
روش آماری.......................................................................................................... 57
نحوه اجرای آزمون............................................................................................... 57
فصل چهارم
نقد و اعتبار فرضیه‌ها............................................................................................ 60
فرضیه شماره 1.................................................................................................... 60
فرضیه شماره 2.................................................................................................... 65
فرضیه شماره 3.................................................................................................... 70
فصل پنجم
خلاصه فصول قبل................................................................................................ 76
تفسیر و نتیجه‌گیری............................................................................................... 78
پیشنهادات.............................................................................................................. 81
محدودیت‌ها........................................................................................................... 83
ضمائم................................................................................................................... 84
منابع مورد مطالعه................................................................................................. 85
فهرست جداول
جدول 1-4: مقایسه میانگین خلاقیت نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و نوجوانان دختر غیرمعلول 60
جدول 2-4: داده‌های مربوط به خلاقیت نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و خلاقیت نوجوانان دخترغیرمعلول.............................................................................................................................. 62
جدول 2-4: داده‌های مربوط به خلاقیت نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و خلاقیت نوجوانان دختر غیرمعلول.............................................................................................................................. 63
جدول 3-4: مقایسه میانگین خصوصیت‌های منفی شخصیتی بین نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و غیر معلول.............................................................................................................................. 65
جدول 4-4: داده‌های مربوط به خصوصیت‌های منفی شخصیتی بین نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و نوجوانان دختر غیرمعلول..................................................................................... 67
ادامه جدول 4-4: داده‌های مربوط به خصوصیت‌های منفی شخصیتی بین نوجوانان دختر معلول جسمی- حرکتی و نوجوانان دختر غیرمعلول+................................................................................... 68
جدول 5-4: مقایسه همبستگی پایین بودن خلاقیت نوجوان معلول با خود پذیری کمتر آنها 70
جدول 6-4: داده‌های مربوط به همبستگی پایین بودن خلاقیت نوجوانان معلول با خودپذیری کمتر آنها 72
ادامه جدول 6-4: داده‌های مربوط به همبستگی پایین بودن خلاقیت نوجوانان معلول با خودپذیری کمتر آنها 73