بررسی امکان کاربرد سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) در صنعت تراکتور سازی ایران
با توجه به پیشرفت سریع فن آوری ها و افزایش روزافزون رقابت در صحنه جهانی, شرکتها برای دستیابی به بازار پایدار, مکرر درصدد افزایش بهره وری خود جهت تقویت توان رقابتی می باشند. لذا از تکنولوژی روز, در جهت دستیابی به اهداف مورد نظر استفاده می نمایند.
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ABC (Activity Based costing) در واقع یکی از ابزارهای قدرتمند و مفید جهت دستیابی به اهداف شرکتها در حفظ توان رقابتی می باشد. این سیستم با شناسایی و اندازه گیری ارزش منابعی که در راستای اجرای فعالیتهای شرکت به مصرف می رسد, شناسایی و حذف فعالیتهای فاقد ارزش افزوده کمک شایانی در صرفه جویی هزینه ها نموده و باعث افزایش کارآئی عملیات و در نهایت افزایش سودآوری شرکت می گردد.
هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی عوامل موثر بر امکان به کارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت(ABC) در صنعت تراکتورسازی ایران می باشدکه فرضیه اصلی دراین تحقیق " اجرای سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در صنعت تراکتور سازی امکان پذیر است ." می باشد که علاوه بر آن این پژوهش شامل 8 فرضیه فرعی بشرح زیر می باشد :
1- در صنعت تراکتورسازی ایران سهم سربار تولید بالاست.
2- در صنعت تراکتورسازی ایران پیچیدگی تولید محصولات وجود دارد.
3- در صنعت تراکتورسازی ایران تنوع تولید محصولات وجود دارد.
4- در صنعت تراکتورسازی ایران تنوع حجم تولید محصولات وجود دارد.
5- در صنعت تراکتورسازی ایران تنوع اندازه فیزیکی تولید محصولات وجود دارد.
6- در صنعت تراکتورسازی ایران پیچیدگی مواد اولیه مصرفی وجود دارد.
7- در صنعت تراکتورسازی ایران سهم موجودی کالای ساخته شده و نیم ساخته در پایان دوره قابل توجه است.
8- در صنعت تراکتورسازی ایران امکان شناسایی انباره های هزینه و عوامل موجد هزینه وجود دارد.
در این پژوهش جامعه ی آماری شامل شرکتهای زیر مجموعه صنعت تراکتور سازی ایران ( شرکت مادر ) می باشد که عبارتند از:
شرکت موتور سازان، شرکت ریخته گران، شرکت آهنگری، شرکت ماشین آلات صنعتی، شرکت تراکتور سازی ارومیه و سنندج .
برای جمع آوری بخشی از اطلاعات مورد نیاز جهت تأیید یا رد فرضیه های تحقیق از پرسشنامه ی پژوهشگر ساخته استفاده شده است که شامل دو بخش (سئوالات عمومی و تخصصی) است که سئوالات تخصصی آن از 24 سئوال تشکیل شده است و تعداد کل پرسشنامه های توزیعی70 مورد بوده که15 مورد به علت عدم همکاری مسئولین وصول نگردید و5 مورد به علت ناقص بودن اطلاعات کنار گذاشته شده و اطلاعات 50 مورد از پرسشنامه ها برای تجزیه و تحلیل وارد نرم افزار SPSS گردیده که برای تأیید یا رد فرضیه ی اصلی و فرضیات فرعی از آزمون کای دو استفاده شده است و نتیجه ی این پژوهش اینکه فرضیه ی اصلی با سطح اطمینان99/0 مورد تأیید قرار گرفته است.تائید فرضیه بدین معنی است که امکان به کارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در صنعت تراکتور سازی وجود دارد.
فهرست مطالب
تشکر و قدردانی
چکیده
پیشگفتار
فصل اول:کلیات تحقیق
1ـ1ـ مقدمه........................................................................................................................ 1
2ـ1ـ موضوع تحقیق........................................................................................................... 2
3ـ1ـ تشریح و بیان موضوع................................................................................................ 3
4ـ1ـ اهمیت موضوع تحقیق................................................................................................ 4
5ـ1ـ هدف و علت انتخاب موضوع..................................................................................... 5
6ـ1ـ فرضیه های تحقیق..................................................................................................... 6
7ـ1ـ قلمرو تحقیق............................................................................................................. 7
8ـ1ـ جامعه ی آماری......................................................................................................... 7
9ـ1ـ خلاصه ی فصل......................................................................................................... 8
10ـ1ـ تعاریف واژه ها و اصطلاحات.................................................................................. 8
فصل دوم: ادبیات و مبانی نظری تحقیق
1ـ2ـ گفتار اول: مفاهیم حسابداری و حسابداری سنتی
1ـ1ـ2ـ مقدمه.................................................................................................................... 10
2ـ1ـ2ـ تاریخچه ی حسابداری........................................................................................... 11
3ـ1ـ2ـ حسابداری از دیدگاه های گوناگون........................................................................... 12
4ـ1ـ2ـ حسابداری به عنوان یک سیستم اطلاعاتی................................................................. 13
5ـ1ـ2ـ تعریف حسابداری بهای تمام شده............................................................................ 15
6ـ1ـ2ـ عوامل موثر بر سیستم حسابداری بهای تمام شده....................................................... 21
7ـ1ـ2ـ دلایل استفاده از سربار جذب شده به جای سربار واقعی............................................. 23
8ـ1ـ2ـ تخصیص هزینه های دوایر خدمات پشتیبانی............................................................. 27
2ـ2ـ گفتار دوم : سیستمهای هزینه یابی نوین ( ابزارهای نوین در مدیریت هزینه )
1ـ2ـ2ـ مقدمه.................................................................................................................... 35
2ـ2ـ2ـ حسابداری مدیریت................................................................................................ 35
3ـ2ـ2ـ هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC)....................................................................... 39
2ـ3ـ2ـ2ـ تاریخچه ی هزینه یابی بر مبنای فعالیت................................................................ 40
1ـ2ـ3ـ2ـ2ـ نخستین نسل سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت................................................ 41
2ـ2ـ3ـ2ـ2ـ دومین نسل سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ................................................. 45
3ـ2ـ3ـ2ـ2ـ سومین نسل سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ................................................ 46
4ـ2ـ3ـ2ـ2ـ چهارمین نسل سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ............................................. 49
3ـ3ـ2ـ2ـ هزینه یابی بر مبنای فعالیت برای کمک به تصمیمات مدیریت ................................ 50
4ـ3ـ2ـ2ـ تمرکز برای فعالیت ............................................................................................ 51
5ـ3ـ2ـ2ـ بازتاب صحت در استعمال منابع ......................................................................... 51
6ـ3ـ2ـ2ـ گرایش هزینه تحت روش (ABC) .................................................................... 52
7ـ3ـ2ـ2ـ سطوح فعالیت در سیستم (ABC) ..................................................................... 52
8ـ3ـ2ـ2ـ ردیابی هزینه در سیستم (ABC) ...................................................................... 56
9ـ3ـ2ـ2ـ طراحی سیستم هزینه یابی بر مبای فعالیت ............................................................ 58
10ـ3ـ2ـ2ـ مزایا و محدودیتهای هزینه یابی بر مبنای فعالیت ................................................. 64
11ـ3ـ2ـ2ـ مقایسه ی سیستم سنتی با سیستم (ABC) ......................................................... 65
3ـ2ـ گفتار سوم: ویژگیهای صنعت تراکتور سازی ایران
1ـ3ـ2ـ تاریخچه مختصر شرکت تراکتور سازی ایران............................................................. 67
2ـ3ـ2ـ هزینه یابی بر مبنای فعالیت در صنعت تراکتور سازی ایران......................................... 68
3ـ3ـ2ـ کاربرد هزینه یابی بر مبنای فعالیت........................................................................... 69
4ـ2ـ گفتار چهارم: تحقیقات انجام شده در زمینه سیستم حسابداری هزینه یابی برمبنای فعالیت
1ـ4ـ2ـ پیشینه تحقیق ........................................................................................................ 73
5ـ2ـ تعاریف واژه ها و اصطلاحات.................................................................................... 75
فصل سوم: متدولوژی تحقیق
1ـ3ـ روش تحقیق............................................................................................................. 76
2ـ3ـ اهداف تحقیق............................................................................................................ 76
3ـ3ـ فرضیات تحقیق......................................................................................................... 77
4ـ3ـ جامعه ی آماری......................................................................................................... 78
5ـ3ـ ابزار اندازه گیری و روشهای جمع آوری اطلاعات........................................................ 79
6ـ3ـ اعتبار و روائی ابزار اندازه گیری.................................................................................. 80
7ـ3ـ روش آماری.............................................................................................................. 81
فصل چهارم: آزمون فرضیات و تجزیه و تحلیل داده ها
1ـ4ـ مقدمه:....................................................................................................................... 83
2ـ4ـ ارائه جدول و تلخیص اطلاعات ................................................................................. 84
3ـ4ـ تجزیه و تحلیل فرضیات و سئوالات پرسشنامه ............................................................ 86
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادهای تحقیق
1ـ5ـ نتیجه گیری .............................................................................................................. 128
2ـ 5ـ پیشنهادات پژوهش................................................................................................... 129
3ـ 5ـ پیشنهاد برای تحقیقات آتی ...................................................................................... 130
4ـ5ـ محدودیتهای تحقیق .................................................................................................. 130
فصل ششم: جداول و پیوستها
1ـ6ـ اطلاعات پرسشنامه
2ـ6ـ جداول و نمودار مقایسه ای شرکتهای تراکتور سازی
3ـ6ـ جدول آزمون آلفای کرونباخ
منابع و مآخذ
فهرست جداول
جدول 1ـ4ـ ارائه سئوالات به تفکیک فرضیه......................................................................... 84
جدول 2ـ4ـ ارائه سئوالات به تفکیک فرضیه......................................................................... 85
جدول 3ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (1).................................................................... 88
جدول 4ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (2).................................................................... 89
جدول 5ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (3).................................................................... 90
جدول 6ـ4ـ جدول ترکیبی مربوط به فرضیه شماره (1)......................................................... 91
جدول 7ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (4).................................................................... 93
جدول 8ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (5).................................................................... 94
جدول 9ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (6).................................................................... 95
جدول 10ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (7).................................................................. 96
جدول 11ـ4ـ جدول ترکیبی مربوط به فرضیه شماره (2)....................................................... 97
جدول 12ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (8).................................................................. 99
جدول 13ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (9).................................................................. 100
جدول 14ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (10)................................................................ 101
جدول 15ـ4ـ جدول ترکیبی مربوط به فرضیه شماره (3)....................................................... 102
جدول 16ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (11)................................................................ 104
جدول 17ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (12)................................................................ 105
جدول 18ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (13)................................................................ 106
جدول 19ـ4ـ جدول ترکیبی مربوط به فرضیه شماره (4)....................................................... 107
جدول 20ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (14)................................................................ 109
جدول 21ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (15)................................................................ 110
جدول 22ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (16)................................................................ 111
جدول 23ـ4ـ جدول ترکیبی مربوط به فرضیه شماره (5)....................................................... 112
جدول 24ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (17)................................................................ 114
جدول 25ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (18)................................................................ 115
جدول 26ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (19)................................................................ 116
جدول 27ـ4ـ جدول ترکیبی مربوط به فرضیه شماره (6)....................................................... 117
جدول 28ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (23)................................................................ 119
جدول 29ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (24)................................................................ 120
جدول 30ـ4ـ جدول ترکیبی مربوط به فرضیه شماره (7)....................................................... 121
جدول 31ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (20)................................................................ 123
جدول 32ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (21)................................................................ 124
جدول 33ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (22)................................................................ 125
جدول 34ـ4ـ جدول ترکیبی مربوط به فرضیه شماره (8)...................................................... 126
فهرست نمودارها
نمودار 1ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (1).................................................................... 88
نمودار 2ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (2) .................................................................. 89
نمودار 3ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (3) .................................................................. 90
نمودار 4ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (4) .................................................................. 93
نمودار 5ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (5) .................................................................. 94
نمودار 6ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (6) .................................................................. 95
نمودار 7ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (7) .................................................................. 96
نمودار 8ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (8) .................................................................. 99
نمودار 9ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (9) .................................................................. 100
نمودار 10ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (10) .............................................................. 101
نمودار 11ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (11) .............................................................. 104
نمودار 12ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (12) .............................................................. 105
نمودار 13ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (13) .............................................................. 107
نمودار 14ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (14) .............................................................. 109
نمودار 15ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (15) .............................................................. 110
نمودار 16ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (16) .............................................................. 111
نمودار 17ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (17) .............................................................. 114
نمودار 18ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (18) .............................................................. 115
نمودار 19ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (19) .............................................................. 116
نمودار 20ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (20) .............................................................. 119
نمودار 21ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (21) .............................................................. 120
نمودار 22ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (22) .............................................................. 123
نمودار 23ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (23) .............................................................. 124
نمودار 24ـ4ـ توزیع درصد و فراوانی سئوال (24) .............................................................. 125