نظارت در آموزش و پرورش
نظارت یکی ازحلقه های مفقودهء نظام آموزشی است ولزوم آن درهرزمان ودرهر رده آموزشی احساس میشودوبه منزله یک فراینددائمی بایددرمدرسه نقشی ایفاکندتاکارگزاران مدرسه از امکانات موجودبه نحومطلوب استفاده کنندوبهبودکیفیت راسرلوحه کارخودقراردهند. نظارت بهبودواصلاح شیوه های کلاس داری وتدریس معلم وکلیه اعمالی است که دریک آموزشگاه انجام میشود.نظارت در امرتعلیم وتربیت چیزی نیست که دریک مرحله اززمان انجام شودوسپس به آن توجهی نشود،بلکه فرایندی است که دائمابه آن نیازاست ودرهرزمان باالهام ازتجارب گذشته نیاز به آن بیشتراحساس میشود.
نظارت و راهنمایی آموزشی اززمان پیدایی نظامهای آموزشی به سبک جدید جزء وظایف مهم مدیران مدارس بوده است تقریبا در نظامهای آموزشی به دلیل اهمیت مساله آموزش و یادگیری و تاثیر مطلوب آن در آموزش و پرورش جوانان نظارت در تعلیم و تربیت جز لا ینفک نقشهای سازمانی محسوب میشود.درنظامهای آموزشی اغلب کشورهاهدف ازقراردادن نقش نظارت به طوررسمی،حل وفصل مسائل و مشکلات آموزشی معلمان اصلاح فرایند تدریس و یادگیری و ارتقای کیفیت عملکرد معلمان و درنتیجه دانش آموزان است.
طرح نظریه ها واندیشه های نو و روشهاو الگوهای جدید تدریس آموزشی در آموزش و پرورش از طرف صاحبنظران و متخصصان و معلمان با هدف ارتقای کیفیت عملکرد معلمان و مدیران و دانش آموزان ، کاهش افت آموزشی ، جلوگیری از اتلاف وقت و از دست دادن فرصتها و ارتقاء و حفظ نتایج مطلوب آموزشی و کاهش هزینه هاو جذب مشارکتهای مالی و ارتباط با اولیاء و متخصصان آموزشی ، ضرورت نظارت آموزشی را بر مسؤلان و مدیران آموزش وپرورش بیش از پیش آشکار ساخته است .
در مدارس ما متاسفانه با اینکه نظارت آموزشی از وظایف کلاسیک مدیران آموزشی تلقی می شود وبا این حال آنان به علل گوناگون برای اجرای این وظیفه تلاش نکرده و نمی کنند . در نتیجه مسائل و مشکلات آموزشی معلمان همچنان لاینحل باقی مانده است مدیران مدارس در چهارچوبهای فعلی و با روشهای کنونی توانایی پاسخگویی به مسائل ومشکلات معلمان و رفع نیازهای آنان را ندارند .از یک طرف مدیران مدارس به ایفای نقش نظارت علاقه ای نشان نمی دهند واز طرف دیگر اکثرمعلمان نظارت بوسیله مدیرانشان را نوعی مداخله یا ایجاد مزاحمت در کار خود تلقی می کنند و اصولا از این کار بیمناکند یا تصور می کنند که نیازی به اصلاح کارخود ندارند .در نتیجه هیچگاه مدیران و معلمان تصور مثبتی از نقش یکدیگر در ذهن نداشته اند تا بتوانند با هدف رفع مسائل و مشکلات آموزشی معلمان ارتباط و همکاری نزدیکی با هم داشته باشند عدم توجه به اهمیت نقش نظارت و طرح اندیشه ها و روشهای نو در مدارس بتدریج موجب شده است که الگوهای سنتی و غیر مؤثر آموزشی همچنان سبک وسیاق جاری و مسلط در مدارسمان باشد و سرانجام اینکه برای کسب نتایج مطلوبتر آموزشی، نو اندیشی، نو گرایی و نو آوری مورد آزمایش و تجربه قرارنگیرد .
بیان مساله :
امروزه ، آموزش و پرورش در تمام کشور ها از اهمیت و ارزش قابل ملاحظه ای برخوردار بوده و نقش آن در رشد وتوسعه اقتصادی اجتماعی ، فرهنگی وسیاسی غیر قابل انکارمی باشد . بدین جهت صاحب نظران تعلیم وتربیت اعتقاددارندکه کارکنان آموزشی منجمله مدیران و معلمان بایستی برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده از شایستگیها و آمادگیهای خاصی برخوردار باشند. از طرف دیگر به سبب رشد بی رویه جمعیت ،هجوم سیل آسای دانش آموزان به محیطهای آموزشی وبه تبع آن اجباردر به کارگیری معلمان فاقد تجربه و یا آمادگیهای لازم در زمینه تدریس و اداره کلاس و عدم توجه به لزوم استفاده از امکانات تجهیزات آموزشی در آموزشگاه و هم چنین عدم اجرای مناسب برنامه های آموزشی و ارزشیابی منظم عملکرد معلمان و کارکنان آموزشگاه و عدم ارائه باز خورد صحیح به آنها ، امکان تحقق کامل هدفهای آموزشی را مورد تردید قرارداده است
از این رو به منظوررفع مشکل مزبور، در کنار عوامل متعددی که مطرح هستند نظارت در آموزش و پرورش از جایگاه ویژه ای برخوردارمی باشد و با توجه به اینکه می دانیم امر نظارت در آموزش و پرورش از وظایف بسیار مهم مدیران می باشد واز به انحراف کشیده شدن مسیر آموزش جلوگیری می کند . اگر نظارت دقیق ومنطقی باشد در حین آموزش اصلاحات مورد نظر را در هر آموزشگاه بوجود می آورد با این وجود امر نظارت جهت بهبود بخشیدن به کار آموزش بسیار مفید می باشد .
اهداف تحقیق :
1ـ شناخت دیدگاه مدیران مدارس در خصوص نحوه نظارت آموزشی .
2ـ شناخت وضعیت نظارت مدارس از سوی کارشناسان ادارات آموزش و پرورش و تعیین نقاط ضعف و قوت آن .
3ـ بررسی میزان استقبال کادر آموزشی مدارس از نظارت کارشناسان .
4ـ بررسی میزان تاثیر نظارت بر رشد کمی و کیفی آموزش .
5ـ ارائه پیشنهاداتی جهت بهبود امرنظارت بر اساس یافته های پژوهشی .
6ـ بررسی میزان تاثیر اعمال نظارتی مدیران مدارس بر افزایش کار آیی .
7ـ آشنایی مدیران مدارس با انجام فعالیتهای نظارتی .
8ـ آشنایی با کیفیت اجرایی برنامه های آموزشی .
9ـ ارائه بازخورد بوسیله مدیر به دبیران در مورد نتایج امتحانات دانش آموزان .
10ـ اشنایی مدیران با چگونگی تخصیص منابع مالی آموزشگاه .
11ـ دستیابی به اطلاعات مورد نیاز در خصوص نظارت بر کار آموزشگاه .
سوالات تحقیق :
1ـ آیا بین نظارت مدیر بر اجرای برنامه های آموزشی مصوب و ارائه شده از طرف وزارت آموزش و پرورش بر عملکرد آموزشی مدارس رابطه وجود دارد ؟
2ـ آیا بین ارزیابی و بررسی نتایج امتجانات دانش آموزان و ارائه بازخوردبه دبیران و معلمان برعملکرد آموزشی مدرسه رابطه وجوددارد؟
3ـ آیا بین نظارت مدیر بر چگونگی تخصیص منابع مالی و امکانات فیزیکی مدرسه بر فعالیتهای آموزشی و پژوهشی مدرسه را بطه وجود دارد ؟
4ـ آیا بین ارزشیابی منظم عملکرد معلمان و ارائه بازخورد به آنها بر عملکرد آموزشی مدرسه رابطه وجود دارد ؟
متغیرهای تحقیق:
متغیرعبارت است از ماهیتی که ارزش های مختلف راقبول کند .به عبارت دیگرمتغیرچیزی است که تغییر می یابد .
در یک تعریف کلی ترودقیق تر متغیر عاملی است که ارزش های مختلفی را به آن نسبت می دهند . مثلاً متغیر«قد» یا «سن»هرکدام عاملی است که ارزش های عددی را بدان منسوب می کنیم . با توجه به مثال بالا متوجه می شویم که متغیرها دارای انواعی هستند و می توان این انواع مختلف را از طریق دو گروه مورد مطالعه قراردهیم . که عبارتند از : 1- متغیر مستقل 2- متغیر وابسته . که در این پژوهش متغیر مستقل و وابسته را تعریف می کنیم و سپس متغیرهارا دراین پژوهش مشخص می کنیم .
1- متغیر مستقل : به متغیری گفته می شود که ازطریق آن متغیر وابسته تبیین یا پیش بینی می شود به این متغیر،متغیرمحرک یا درون دادگفته می شودومتغیری است که توسط پژوهشگراندازه گیری ،دست کاری یاانتخاب می شود تا تأثیریارابطه آن بامتغیردیگری اندازه گیری شود متغیرمستقل ،متغیرپیش فرض است به این معنی که این متغیر مقدمه ومتغیروابسته نتیجه آن است .
در این پژوهش متغیر مستقل عبارت است از : میزان فعالیتهای نظارتی مدیران مثل کنترل ، نظارت ،بررسی ،تجزیه و تحلیل ، مدیریت و ... .
2- متغیر وابسته : متغیر پاسخ ،برون دادیا ملاک است وعبارت است ازوجهی یا جنبه ای از رفتاریک ارگانیزم که تحریک شده است .متغیر وابسته متغیری است که مشاهده یا اندازه گیری می شود تا تأثیر متغیر مستقل بر آن معلوم و مشخص شود .
که در این پژوهش متغیر وابسته عبارت است از: عملکردآموزشی مثل :نتایج امتحانات میزان درصدقبولی دانش آموزان نرخ گذر،پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و... .
3- متغیرهای مداخله گر: متغیری است که به صورت فرضی ،برپدیده مشاهده شده تأثیر می گذارد ولی قابل مشاهده واندازه گیری و دستکاری نیست و تأثیرآن باید از طریق تأثیرمتغیرهای مستقل و تعدیل کننده بر رویدادهای قابل مشاهده مشخص شود .
ودراین پژوهش متغیر مداخله گر عبارت است: از قوانین و مقررات که فعالیتهای نظارتی مدیررا محدودمی کند .