بررسی فقهی وحقوقی آثار فرهنگی – تاریخی( فقه امامیه و حقوق ایران )
آنچه انسان به دریافتن آن از راه توجه به آثار دعوت می شود تنها تجربیات زندگی مادی گذشتگان نیست بلکه درک سنت الهی است که ثابت و ملاک صحت و سقم عمل هر قوم است. این ملاحظه موجب عبرت و عبرت موجب هدایت انسان می گردد
به رغم ارزش معنوی آثار فرهنگی، تاریخی و جایگاه مهم آن ها در هویت یابی ملی و تاریخی ما ، این آثار همواره در معرض بی توجهی و گاه نابودی قرار دارند. عوامل بی توجهی به میراث فرهنگی یا غارت و تخریب آنها را می توان در نگرش های فرهنگی، اوضاع نامناسب اقتصادی ، ضعف نظام حفاظتی و نارسایی ها و کمبود قوانین جستجو کرد .
ما درصدد بیان احکام و قوانین فقهی و حقوقی آثار فرهنگی - تاریخی و نارسایهای موجود در آن هستیم .عدم آگاهی از این احکام و تزاحم بین مالکیت عمومی و مالکیت خصوصی نیز یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در این زمینه است که آثار علمی آن در خصوص بزه تخریب آثار فرهنگی - تاریخی مشهود است .
کشور ما از نظر دارا بودن میراث فرهنگی- تاریخی، از جمله غنی ترین کشورهای جهان است، اما این آثار همواره در معرض تخریب عمدی یا بی اعتنایی و فراموشی بوده اند . در سال های اخیر موضوع میراث فرهنگی و لزوم حفاظت از ان، بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است، با این حال به دلایل گواناگون ، این آثار روز به روز کم تر و از حافظه تاریخی ما ناپدید می شوند. وجود قوانین داخلی برای حفاظت از آثار تاریخی- فرهنگی ، مفید ، اما غیر کافی است ، به ویژه که این قوانین خود دارای کاستی ها و نواقصی هستند. حفاظت از میراث پیشینیان، نه تنها مستلزم وجود قوانین کافی و عملکرد درست دستگاه های دولتی است، بلکه ایجاد آگاهی و نگرش درست در میان مردم، عزمی ملی را می طلبد.
واژه های کلیدی : میراث فرهنگی ، اموال فرهنگی ، آثار باستانی ، احکام فقهی و قوانین حقوقی.
فهرست مطالب
چکیده 1
مقدمه............2
فصل اول:کلیات
1- 1-کلیات 4
1-1-1- بیان مسئله 4
1-1-2- اهداف تحقیق 5
1-1-3- جنبه نوآوری وجدید بودن تحقیق 5
1-1-4- سوالات تحقیق 6
1-1-5- روش تحقیق 6
1-1-6- طرح تحقیق 6
1-2- مفاهیم و تعاریف 7
1-2-1- اموال فرهنگی- آثار فرهنگی 7
1-2-2- میراث فرهنگی 12
1-2-3- آثار تاریخی ، ملی و مذهبی 14
1-3-تاریخچه 17
1-3-1- پیشینه تاریخی آثار فرهنگی - تاریخی 17
1-3-2- تاریخچه تقنینی آثار فرهنگی - تاریخی 21
فصل دوم: بررسی آثار فرهنگی- تاریخی از منظر حقوقی
2- بررسی آثار فرهنگی - تاریخی از منظر حقوقی 30
2-1- لطمه به آثار فرهنگی - تاریخی 31
2-1-2- تخریب آثار فرهنگی- تاریخی 32
2-2-انتقال غیر قانونی آثار فرهنگی- تاریخی 46
2-2-1- سرقت آثار فرهنگی- تاریخی و مداخله در آن 46
2-2-2- انتقال غیر قانونی آثار غیر منقول تاریخی-فرهنگی 55
2-2-3-حفاری و کاوش غیر مجاز به قصد تحصیل آثار تاریخی– فرهنگی 58
2-2-4- قاچاق آثار تاریخی - فرهنگی 65
2-3- تصرف غیر مجازآثار تاریخی- فرهنگی 73
2-3-1- تجاوز به آثار غیر منقول ثبت شده در فهرست آثار ملی 74
2-3-2-تحصیل اتفاقی آثار تاریخی- فرهنگی و خودداری از تحویل آنها 77
2-3-3- ساخت و فروش نمونه تقلبی آثار فرهنگی-تاریخی 80
فصل سوم:بررسی آثار فرهنگی- تاریخی از منظر فقهی
3-بررسی آثار فرهنگی- تاریخی از منظر فقهی 86
3-1- دیدگاه کلی اسلام نسبت به اهمیت و ارزش آثار فرهنگی 86
3-1-1- اهمیت آثار فرهنگی- تاریخی در قرآن 87
3-1-2- نگاه قرآن به آثار تاریخی 88
3-1-3- جهان گردی در بررسی قرآنی 91
3-1-4- انفال و میراث فرهنگی از دیدگاه اسلام 95
3-1-5-احکام خمس گنج و آراء مراجع تقلید در این زمینه 97
3-2-آثار فرهنگی- تاریخی از دیدگاه معصومین علیه السلام 104
3-2-1- نگهداری از پیراهن خونین علی (ع) 105
3-2-2- برخورد امام علی (ع) با میراث فرهنگی 106
3-2-3- گردش گری وعبرت از آثار فرهنگی-تاریخی از نظر معصومین 107
3-3- تعارض مالکیت خصوصی اشخاص با حقوق عمومی در ارتباط با آثار فرهنگی-تاریخی 118
3-3-1- قاعده ی تسلیط 120
3-3-2- مبانی فقهی این قاعده 120
3-3-3- مفاد قاعده تسلیط 124
3-3-4 موارد انطباق اصول و مواد قانونی با قاعده تسلیط 126
3-4- حل تعارض. 127
3-4-1- قاعده لاضرر 127
3-4-2- قاعده فقهی «مصلحت» 132
نتیجه گیری 139
فهرست منابع 145