بررسی رابطه بین نوع ساختار سازمانی و منابع قدرت مدیران در واحدهای ستادی دانشگاه شیراز
هدف کلی از پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین نوع ساختار سازمانی و منابع قدرت مدیران در واحدهای ستادی دانشگاه شیراز بود. جامعه تحقیق شامل کلیه کارکنان حوزه ستادی دانشگاه شیراز در سال 90-1389 بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای ساده، 278 نفر انتخاب شدند و از بین آنها 243 نفر به پرسشنامه ها پاسخ دادند. ابزار پژوهش، مقیاس نوع ساختار سازمانی (ترکزاده و محترم، 1390) و مقیاس شناسایی منابع قدرت (ترکزاده و معینی، 1389) بود که پس از محاسبه روایی و پایایی توزیع و جمع آوری شد. نتایج حاصل از آزمون تی وابسته نشان داد که ساختار سازمانی غالب در واحدهای ستادی دانشگاه شیراز، ساختار تواناساز است. همچنین نتایج به دست آمده از تحلیل واریانس اندازهگیری های مکرر نشان داد که منابع قدرت مورد استفاده مدیران واحدهای ستادی دانشگاه به ترتیب عبارت است از: پاداش، چیرگی محیطی، تخصص، مرجعیت، تنبیه، اخلاق، مشروعیت، فرهنگ و اطلاعات. علاوه بر آن یافته های منتج از رگرسیون چند متغیره حاکی از آن است که ساختار تواناساز پیش بینی کننده مثبت و معنادار منابع قدرت چیرگی محیطی، تخصص، مرجعیت، اخلاق، مشروعیت و اطلاعات و پیش بینی کننده منفی و معنادار منابع قدرت تنبیه، پاداش و فرهنگ می باشد. ساختار بازدارنده نیز پیش بینی کننده مثبت و معنادار منابع قدرت تنبیه، پاداش و فرهنگ و پیش بینی کننده منفی و معنادار سایر منابع قدرت است.
کلید واژه ها: ساختار سازمانی، منابع قدرت، ساختار تواناساز، ساختار بازدارنده، دانشگاه.
فهرست مطالب
فصل اول: مقدمه
1-1- بیان مساله ..................................................................................................................................... 3
1-2- اهمیت و ضرورت پژوهش ........................................................................................................ 6
1-3- اهداف پژوهش............................................................................................................................... 8
1-4- پرسشهای پژوهش .................................................................................................................... 8
1-5- تعاریف مفهومی.............................................................................................................................. 8
1-5-1- ساختار سازمانی................................................................................................................. 8
1-5-1-1- ساختار تواناساز..................................................................................................... 9
1-5-1-2- ساختار بازدارنده ................................................................................................ 9
1-5-2- قدرت و منابع آن ............................................................................................................. 9
1-6- تعاریف عملیاتی.........................................................................................................................10
1-6-1- نوع ساختار سازمانی ...................................................................................................10
1-6-2- منابع قدرت ................................................................................................................... ....10
فصل دوم: پیشینه پژوهش
مقدمه ..................................................................................................................................................... 12
2-1- مبانی نظری پژوهش ............................................................................................................... 12
2-1-1- ساختار سازمانی .......................................................................................................... 13
2-1-1-1- تعریف ساختار و ماهیت آن ...........................................................................13
2-1-1-2- کارکردهای ساختار ........................................................................................... 14
2 -1-1-3- ابعاد ساختار........................................................................................................ 14
2-1-1-4- تئوریهای کلاسیک و نئوکلاسیک در خصوص ساختار......................... 15
2-1-1-5- نوعشناسی ساختار ............................................................................................. 16
2-1-1-5- 1- انواع کلاسیک ساختار سازمانی............................................................16
2 -1-1-5- 2- انواع جدید ساختار سازمانی.................................................................17
2 -1-1-5-1- 1- ساختار کارکردی ................................................................. 16
2-1-1-5-1-2- ساختار بخشی........................................................................... 16
2-1-1-5-1- 3- ساختار ماتریسی..................................................................... 17
2-1-1-5-2- 1- ساختار افقی .................................................................... .............18
2-1-1-5-2-2- ساختار شبکهای....................................................................... 18
2-1-1-5-5- 3- ساختار ستارهای شکل یا خوشه ستارهای...........................18
2 -1-1-5-5-4- ساختار تار عنکبوتی ...............................................................19
2 -1-1-5-5- 5- ساختار پارندی .......................................................................19
2 -1-1-5-5-6- ساختار خوشهای .....................................................................20
2-1-1-5- 5- 7- ساختار مجازی ..................................................................... 20
2-1-1-5-2-8- ساختار تواناساز و بازدارنده......................................................21
2-1-1-5-2-8-1- ساختار تواناساز ....................................................................21
2-1-1-5-2-8-2- ساختار بازدارنده ...................................................................25
2-1-1-5-2-8-3- مقایسه دو نوع ساختار تواناساز و بازدارنده......................27
2-1-2- قدرت.................................................................................................................................. 28
2-1-2-1- تعریف قدرت و ماهیت آن .............................................................................28
2-1-2-2- نقش قدرت و اهمیت آن در سازمان و تعامل با محیط ........................ 29
2-1-2-3- قدرت و وابستگی ............................................................................................. 31
2-1-2-4- پیامدهای قدرت و دیدگاههای مختلف به آن............................................ 32
2-1-2-5- منابع قدرت .......................................................................................................... 33
2-1-2-6- دستهبندی قدرت ............................................................................................... 34
2-1-2-7- کاربرد قدرت ........................................................................................................ 35
2-1-2-8- جمعبندی ............................................................................................................ 37
2-2- پیشینه پژوهشی ........................................................................................................................ 38
2-2-1- پیشینه خارجی .............................................................................................................. 38
2-2-1-1- پژوهش‌های مرتبط با ساختار سازمانی.......................................................... 38
2-2-1-2- پژوهش‌های مرتبط با قدرت و منابع آن ......................................................39
2-2-2- پیشینه داخلی ................................................................................................................ 40
2-2-2-1- پژوهش های مرتبط با ساختار سازمانی........................................................ 40
2-2-2-2- پژوهش های مرتبط با قدرت و منابع آن ....................................................41
2-2-3- جمع بندی پژوهش‌های پیشین ................................................................................ 42
2-3- جمع بندی فصل......................................................................................................................... 43
فصل سوم: روششناسی
مقدمه ........................................................................................................................................................ 46
3-1- روش تحقیق ................................................................................................................................ 46
3-2- جامعه آماری ............................................................................................................................... 46
3-3- روش نمونه گیری ...................................................................................................................... 47
3-4- حجم نمونه .................................................................................................................................. 47
3-5- ابزار پژوهش.................................................................................................................................. 47
3-5-1- روایی و پایایی مقیاس ها.............................................................................................48
3-6- روش گردآوری اطلاعات .......................................................................................................... 50
3-7- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ............................................................................................... 50
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه .......................................................................... 52
4-1- نتایج پژوهش ......................................... 52
4-1-1- شناسایی نوع ساختار سازمانی غالب در حوزه ستادی دانشگاه شیراز...................52
4-1-2- شناسایی منابع قدرت مورد استفاده مدیران در حوزه ستادی دانشگاه شیراز.............53
4-1-3- بررسی رابطه نوع ساختار سازمانی و منابع قدرت مدیران در حوزه ستادی دانشگاه شیراز...............55
4-2- خلاصه‌ی نتایج .................................... 57
فصل پنجم: نتیجه گیری و بحث
مقدمه ........................................................................................................................................................ 59
5-1- نتیجه گیری و بحث.................................................................................................................... 60
5-2- جمع بندی کلی ......................................................................................................................... 65
5-3- محدودیت های پژوهش............................................................................................................. 67
5-3-1- محدودیت های اجرایی ................................................................................................. 67
5-3-2- محدودیت های پژوهشی .............................................................................................. 67
5-4- پیشنهادهای پژوهش ................................................................................................................. 67
5-4-1- پیشنهادهای کاربردی .................................................................................................... 68
5-4-2- پیشنهادهای پژوهشی ................................................................................................... 69
فهرست منابع و ماخذ
منابع فارسی ............................................................................................................................................ 70
منابع انگلیسی ......................................................................................................................................... 75
پیوست
مقیاس نوع ساختار سازمانی............................................................................................................. 83
مقیاس شناسایی منابع قدرت........................................................................................................... 85
فهرست جداول
جدول شماره 1: مقایسه ابعاد چهارگانه انواع ساختارهای تواناساز و بازدارنده............................. 27
جدول شماره 2: مرورری بر منابع قدرت .............................................................................................. 33
جدول شماره 3: انواع دستهبندی منابع قدرت ................................................................................... 35
جدول شماره 4: فراوانی و درصد حجم جامه آماری...........................................................................46
جدول شماره 5: فراوانی و درصد حجم نمونه آزمودنی ها.................................................................47
جدول شماره 6: نمره گذاری ابعاد تواناساز و بازدارنده ...................................................................... 47
جدول شماره 7: گویه های مربوط به ابعاد تواناساز و بازدارنده........................................................ 48
جدول شماره 8: نمره گذاری ابعاد قدرت............................................................................................... 48
جدول شماره 9: گویه های مربوط به منابع قدرت ............................................................................48
جدول شماره 10: محاسبه روایی و پایایی مقیاس نوع ساختار سازمانی........................................49
جدول شماره 11: محاسبه روایی و پایایی مقیاس شناسایی منابع قدرت ....................................49
جدول شماره 12: مقایسه میانگین انواع ساختار سازمانی موجود در واحدهای ستادی دانشگاه شیراز 53
جدول شماره 13: مقایسه منابع قدرت مورد استفاده مدیران از دید کارمندان........................... 54
جدول شماره 14: آزمون تعقیبی بونفرونی برای تعیین تفاوت بین میانگین های منابع قدرت مدیران 55
فهرست شکل ها
شکل شماره 1: الگوی مفهومی پژوهش....................... 44
شکل شماره 2: بررسی رابطه نوع ساختار سازمانی با انواع منابع قدرت مورد استفاده مدیران در واحدهای ستادی دانشگاه شیراز..56