بررسی بازاریابی و بازارسازی زیره و زرشک
-1 مقدمه
تحقیق برای افزایش صادرات غیرنفتی که در کشور ما امری الزامی‌است. دراین مورد گرچه در مقاطع‌مختلف زمانی چه قبل و چه بعد از انقلاب تحقیقاتی انجام شده است اما اقدامات مؤثری آنچنانکه باید و شایدهنوز صورت نگرفته است. تجربه کشورهای موفق در امر توسعه اقتصادی نشان داده که تجارت خارجی نقش‌بسیار مهم و تعیین کننده‌ای در فرایند توسعه این کشورها ایفا کرده و به طور قطع می‌توان گفت که هیچ‌کشورتوسعه یافته و تازه صنعتی شده‌ای را نمی‌توان یافت که بدو توسعه تجارت و تکیه بر صادرات خود به این‌امر نایل شده باشد. الگوی توسعه متکی به صادرات امروزه تقریباً در میان اکثر کشورهای در حال توسعه به‌صورت مدل غالبی درآمد است و از این رو مشاهده می‌کنیم که طی 1980 بسیاری از این کشورها بسوی‌خصوصی سازی و کاهش دخالت‌های دولت در اقتصاد، مقررات زدایی، آزادسازی تجاری، تلاش در جهت‌جلب سرمایه‌های خارجی و به طور کلی در جهت حاکمیت عناصر اقتصاد بازار اهتمام کرده‌اند. نظریه تجارت‌به عنوان متور رشد اقتصادی دارای مخالفین و موافقین زیادی است. پر بیش و سنیگر از جمع مخالفان این‌نظریه بویژه در کشورهای درحال توسعه بوده‌اند و دلیل این امر را تخریب رابطه مبادله تجاری این کشورهامی‌دانند زیرا این کشورها صادر کننده مواد خام و وارد کننده محصولات نهایی می‌باشند و قیمت مواد خام‌نسبت به محصولات نهایی روز به روز در حال کاهش است برخی دیگر از نظریه‌پردازان اقتصادی همانندریکاردو، هگچر اهلین و کروگمن از موافقین رابطه مثبت بین رشد اقتصادی و تجارت خارجی بوده و دلیل این‌امر را عمدتاً در مزیت‌های نسبی و فراوانی نسبی عوامل تولید در بین کشورهای مختلف می‌دانند اما نکته این‌است که به مرور زمان و بویژه پس از جنگ جهانی دوم از تعداد مخالفین کاسته شده و بر تعداد موافقین افزوده‌شده است به دیگر سخن دیدگاه صاحبنظران در مورد نقش مثبت و مؤثر تجارت خارجی در رشد اقتصادی‌روز به روز خوشبینانه‌تر شده و آنرا به یک اصل تبدیل می‌نمایند.
در سالهای اخیر جهت توسعه اقتصادی کشور واستفاده از تجارت خارجی به عنوان یکی از محورهای‌اصلی رشد وتوسعه اقتصادی، افزایش ذخایر ارزی، ایجاد زمینه‌های اشتغال و رونق کسب و کار برای صنایع‌مختلف و رهایی از اقتصاد تک محصولی نفت، روند پژوهش دراین مورد شتاب بیشتری گرفته است هرمحصولی که صادر می‌شود در منطقه تولید آن محصول رشد و توسعه اقتصادی ایجاد می‌شود. جهت افزایش‌صادرات به فعالیت بازاریابی و تدوین استراتژیهای مؤثر برای ورود به بازارهای جهانی باید بیشتر و بهترپرداخته شود. جوان بودن جمعیت کشور، توسعه صادرات را می‌تواند به عنوان یکی از استراتژیهای ایجاداشتغال منظور داشت جهت وارد شدن به بازارهای جهانی نیازمند طراحی استراتژی مناسب بازاریابی بین‌المللی می‌باشیم در شروع قرن 21 جهان با دو تحول تغییر اساسی مواجه است.
1- روند جهانی شدن 2- پیشرفت سریع تکنولوژی
بنابراین اتکا به بازارهای داخلی دیگر کافی است گرچه آسان‌تر است از این پس باید جهانی اندیشید و ملی‌و بومی‌عمل نمود پیشرتف ارتباطات و توسعه شبکه‌های اطلاع رسانی جهانی فعالیت‌های بازاریابی را بسیارتخصصی و پیچیده نموده است بازاریابی را به صورت یکی از محورهای اصلی فعالیت بازرگانی و مدیریتی‌درآورده است. در بازاریابی جهانی باید به عوامل اصلی محیطی که پیوست در حال تغییر و تحول و تعامل بایکدیگر هستند مانند اقتصاد، تکنولوژی، سیاست، قانون و فرهنگ توجه کافی مبذول داشت و استراتژی‌بازاریابی برای هر کشور را با توجه به این عوامل طراحی نمودد و به ویژه ارزشهای فرهنگی محیط را برای‌افزایش فروش در نظر گرفت. فرویپاشی شوروی سابق و حرکت کشور چین به طرف اقتصاد بازار، آزادی‌کشورهای اروپای شرقی، تشکیل اتحادیه اروپا، رشد و توسعه اقتصادی کشور جنوب شرق آسیا و... همگی‌فرصت‌های نوین بازاریابی را به ارمغان آورده‌اند. توسعه GATT (موافقن کلی روی تعرفه گمرکی و تجارت) وسازمان و نهادهای اقتصادی جهانی و منطقه‌ای همکاریهای اقتصادی و بازرگانی، WTO (سازمان تجارت‌جهانی) تسهیلات و تمهیدات فعالیت بازاریابی و بازرگانی را بوجود آورده‌اند به همان نسبت هم با رقابت‌آزادند مواجه شدن، تمیهدات و محدودیت‌هایی را بجود آورده‌اند و رقابت از قیمت به رقابت بد کیفیت وبسته‌بندی انتقال یافته است پایان جنگ سرد سیاسی جای خود به جنگ سرد اقتصادی و تبلیغاتی و فعالیت‌مناسب بازاریابی داده است در قرن 21 شرکت‌ها و کشورهایی برنده خواهند بود که با نوآوری و فعالیت‌مناسب بازاریابی از طریق طراحی استراتژیهای بازاریابی بتوانند فرصت‌های نوین تجاری را کشف نموده و اآنها بهره برداری نمایند و هرچه بیشتر در صحه تجارت و رقابت جهانی وارد شده و فعال باشند و تبوانند سهم‌مناسبی از این بازار را گرتفه و آرنا حفظ نموده و درآینده توسعه بخشند با توجه به نکات فوق و نیز شرایط‌بوجود آمده در نظام تجارت جهانی تمامی‌کشورها و بویژه کشورهای درحالت وسعه بر آن شده‌اند که بانگرشی جامعه و با توجه به تحولات اقتصاد بین‌الملل برنامه‌های توسعه اقتصادی خود را مورد ارزیابی قراردهند بدیهی است جمهوری اسلامی‌ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه که تاکنون اقتصاد غیرنفتی آن‌نقش و حضور چندانی دراقتصاد بین الملل نداشته نمی‌توانست از این جریان و تحولات جهانی مستثنی باشداز آنجا که حضور ایران در صحنه اقتصاد بین الملل طی چند دهه گذشته عمدتاً به فروش نفت خام و ورود انواع‌کالاها خلاصه شده است لذا برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور هیچگاه در پیوند ارگانیک و توسعه‌زا با تجارت‌خارجی و توسعه صادرات قرار نگرفت به نظر می‌رسد که دستیابی به هر گونه راه حل در جهت رفع و یاتخفیف مشکل فوق و نیز برقراری ارتباط میان هر یک از بخشهای اقتصادی کشور و ازجملهبخش کشاورزی بااقتصاد بین الملل مستلزم ایجاد سیاست‌های مناسب، اعمال دیدگاه‌های مقتضی و اجرای برنامه‌های زیربنایی‌و مستمری خواهد بود که براساس بررسیها و پژوهشهای جامع ارائه و تهیه گردیده است بی‌تردید نتایج‌مجموعه پژوهشهای این پروژه می‌تواند شنخت لازم را برای سیاست‌گذاری و اتخاذ راهکارهای پایه برای‌توسعه تجارت کشاورزی، حضور مؤثر در بازارهای بین‌المللی روند الحاق به سازمان جهانی تجارت، مقابله بااثرات منفی ناشی از اجرای موافقتنامه WTO به بخش کشاورزی و سایر مسائل مرتبط در اختیار قرار می‌دهد.
3-5 پیشنهادات جهت بهبود بازاریابی زیره و زرشک
با تغییر مسیر بازاریابی زیره و زرشک با تشکیل اتحادیه‌های محلی خرید زیره و زرشک در شهرستان‌های تولید کننده و تاسیس شرکتهای سهامی‌بسته بندی، توزیع و صادرات زیره و زرشک ایران به عنوان هسته مرکزی از نفوذ واسطه‌ها، دلالان و غیره در جریان مسیر بازارایابی جلوگیری شده و این عوامل از مدار بازار رسانی حذف گردند. بنابراین کلیه عملیات بازاررسانی از مرحله تولید تا مصرف در دست اتحادیه‌های محلی خرید زیره و زرشک و شرکت سهامی‌بسته بندی، توزیع و صادرات قرار گیرد. در این حالت زیره و زرشک کاران نیز در سود این شرکت سهیم خواهند بود. اتحادیه‌های خرید زیره و زرشک در هر شهرستان، ضمن اینکه مسئول خرید و جمع آوری زیره و زرشک از نقاط مختلف شهرستان‌ها می‌باشند، خدماتی را نیز در مناطق تولید به اعضا خود عرضه می‌کنند این خدمات عبارتنداز: تهیه عوامل تولید مورد نیاز از قبیل کود، بذر اصلاح شده، ماشین آلات لازم سموم دفع آفات، اعطای تسهیلات و اعتبارات لازم، ترویج روشهای صحیح تولید، برداشت محصول و نحوه خشک کردن به روشهای استاندارد و مطلوب و در پایان نیز جمع آوری محصول و حمل ونقل آن به شرکت سهامی‌بسته بندی، توزیع و صادرات زیره و زرشک می‌باشد. در شرکت سهامی‌بسته بندی، توزیع و صادرات زیره و زرشک ایرانی، ابتدا به طریق کاملا بهداشتی و استاندارد زیره و زرشک ضد عفونی و درجه بندی شده و سپس با پیشرفته ترین تکنولوژی‌های بسته بندی به صورت متنوع و زیبا، و به اندازه‌های مختلف و بازار پسند داخلی بسته بنی می‌گردند، سپس با توجه به کشش بازار داخلی، زیره و زرشک‌های بسته بندی شده، ذخیره می‌گردند. شرکت سهامی‌بسته بندی به عنوان هسته مرکزی، باید علاوه بر تولید و توزیع، نسبت به بازاریابی این دومحصول در کشورهای خارجی نیز فعالیت نماید و با تبلیغات گسترده و دعوت تجار خارجی، نحوه تولید و بسته بندی محصول زیره و زرشک را در ایران به دنی نشان دهد طبیعتا با ایجاد این سیستم زیره و زرشک کارانی نیز از عواید شرکت سهم برده و مدار بازار رسانی، کاملا شفاف می‌گردد.
به طور معمول تاثیر سیاست‌های دولت بر محیط تولید بیش از قدرت سایر رقباست و بدین لحاظ در برریس‌های بازار یابی باید سیاست‌های کلان دولت و تاثیر آن را بر محیط رقابت در نظر داشت. وضع تعرفه‌ها وسهمیه‌ها یکی از اقداماتی است که می‌تواند بر تصمیم گیری و احدهای تولیدی تاثیر بگذارد.
سیاست‌های دیگر دولت نظیر اعطای موافقت اصولی، محدودیت ظرفیت تولید، رعایت استانداردهای دقیق بهداشتی و امثال آن، بازاریاب را در سفارش تولید محصول راهنمایی می‌کند.
تعیین نرخ برابری پول داخلی با پولهای خارجی (نرخ برابری ارز) بر قیمت مواد اولیه تولیدی و محصول، در بازارهای داخلی و خارجی تاثیر می‌گذارد.
فهرست مطالب
فصل اول
1-1 مقدمه. 2
2-1 ضرورت و اهمیت مسئله. 5
3-1 اهداف تحقیق.. 8
4- 1 فرضیات تحقیق.. 8
5-1 کاربردهای انجام تحقیق.. 9
6-1 پیشینه تحقیق.. 9
تحقیقات انجام شده در زمینه بازاریابی و بازار رسانی محصولات کشاورزی 9
فصل اول
بخش اول. 17
1-2 مقدمه. 17
2-2 تاریخچه. 18
3-2 خصوصیات گیاهشناسی زیره سبز. 18
1-3-2 ویژگیهای عمومی.. 18
2-3-2 ارقام زیره سبز. 20
3-3-2 زیستگاه و پراکنش... 20
1-4-2 مصارف خوراکی و ارزش غذایی.. 25
2-4-2 اهمیت دارویی.. 26
5-2 سایر کاربردهای زیره سبز. 26
6-2 ویژگیها وروشهای کشت زیره سبز. 27
1-6-2 کاشت... 29
3-6-2 داشت... 30
3-6-2 برداشت... 31
7-2 آفات و امراض.... 32
8-2 خصوصیات زرشگ... 33
9-2 تاریخچه زرشک... 34
10-2 خصوصیات گیاهشناسی و پراکنش جنس زرشک... 35
1-10-2 ویژگیهای عمومی.. 35
2-10-2 گونه‌های زرشگ... 35
3-10-2 زیستگاه و پراکنش... 38
11-2 مصارف خوراکی، ارزش غذایی و اهیمت دارویی زرشک... 39
1-11-2 مصارف خوراکی و ارزش غذایی: 40
2-11-2 اهمیت دارویی.. 40
12-2 سایر کابردهای زرشک: 41
13-2 ویژگیها و روشهای پرورش زرشک بیدانه. 42
1-13-2 کاشت و تکثیر. 44
2-13-2 داشت... 45
3-13-2 برداشت... 46
14-2 آفات و امراض زرشک... 48
بخش دوم. 51
1-2 تعریف بازار. 51
2-2 طبقه بندی بازارهای مختلف... 51
1-2-2 طبقه بندی بازار بر اساس موضوع مبادلات: 51
2-2-2 بازارها بر اساس وضعیت مکانی: 52
3-2 تعریف بازاریابی.. 52
4-2 ابعاد مختلف بازاریابی.. 55
1-4-2 بازاری گرائی.. 56
2-4-2 بازار شناسی.. 56
3-4-2 بازاریابی.. 56
4-4-2 بازار رسانی.. 57
5-4-2 بازار گردی.. 57
6-4-2 بازار سنجی.. 57
7-4-2 بازار داری.. 58
8-4-2 بازار گرمی.. 58
9-4-2 بازار گردانی.. 58
5-2 عناصر قابل کنترل و موثر بر بازاریابی.. 59
6-2 تاریخچه بازاریابی.. 59
7-2 مفاهیم اساسی بازاریابی.. 62
8-2 عوامل موثر در بازاریابی.. 63
1-8-2 فروشندگان اولیه. 63
2-8-2 واسطه‌های بازاریابی.. 64
1-2-8-2 دلالان. 64
2-2-8-2 واحدهای توزیع فیزیکی.. 64
3-2-8-2 آژانسهای خدمات بازاریابی.. 65
4-2-8-2 واسطه‌های مالی.. 65
3-8-2 مشتریان. 65
4-8-2 رقبا 66
5-8-2 جوامع. 67
9-2 مفهوم جدید بازاریابی.. 67
10-2 تئوریهای رفتار خریدار. 68
1-10-2 تئوری اقتصاد خرد (Microevonmic theory) 68
2-10-2 تئوری روان شناسی (psychogical) 69
1-2-10-2 مراحل تصمیم گیری خریدار. 69
1-1-2-10-2 شناخت اشکال. 69
2-1-2-10-2 جستجو برای اطلاعات... 70
3-1-2-10-2 ارزیابی کردن خط مشی‌های مختلف (عمل تصمیم گیری) 71
11-2 مفهوم بازاریابی محصولات کشاورزی.. 72
12-2 اهمیت بازاریابی محصولات کشاورزی.. 73
13-2 عملیات بازاریای.. 75
1-13-2 فعالیت‌های مبادله ای.. 75
2-13-2 فعالیت‌های فیزیکی.. 76
14-2 سازمان بازاریابی.. 78
15-2 فعالیتها و وظایف بازاریابی محصولات کشاورزی.. 80
1-15-2 جمع آوری اطلاعات... 80
2-15-2 حمل و نقل.. 81
3-15-2 درجه بندی و استاندارد نمودن محصولات... 82
4-15-2 بسته بندی و تبدیل محصولات... 83
5-15-2 انبارداری.. 85
6-15-2 تبلیغات... 85
7-15-2 اعتبار. 85
8-15-2 قیمت گذاری.. 86
16-2 شبکه‌های بازاریابی.. 87
1-16-2 خرده فروشان. 87
2-16-2 عمده فروشان. 87
3-16-2 سلف خران. 88
4-16-2 میدان داران. 88
5-16-2 سایر موارد. 88
17-2 اهداف بازاریابی محصولات کشاورزی.. 89
1-17-2 آنچه به عهده دولت می‌باشد. 89
2-17-2 آنچه بر عهده تولید کننده می‌باشد. 90
18-2 نقش شرکتهای تعاونی در بازاریابی.. 91
19-2 مسیر بازاریابی.. 91
20-2 هزینه‌های بازاریابی.. 92
21-2 حاشیه بازاریابی.. 93
24-3- کارایی بازاریابی.. 94
23-2 مدل‌های حاشیه بازاریابی.. 96
1-23-2 الگوی مارک- آپ (Mark up Model) 96
2-23-2 الگوی حاشیه نسبی (Relative Model) 97
3-23-2 الگوی هزینه بازاریابی (Marketing Cost. Model) 97
4-23-2 الگوی انتظارات عقلایی (Ration Expectation Model) 98
24-2 شفافیت بازار. 99
25-2 برخی مشکلات اساسی موجود در بازاریابی محصولات کشاورزی 99
فصل سوم
1-3 مقدمه. 103
2-3 روش تحقیق.. 103
3-3 روش جمع آوری اطلاعات... 103
4-3 منابع اطلاعات ثانویه. 104
5-3 منابع اطلاعات اولیه. 105
6-3 جامعه آماری.. 105
7-3 نمونه آماری.. 105
فصل چهارم
1-4- مقدمه. 108
2-4- اهمیت اقتصادی زیره 108
1-2-4- کشورهای وارد کننده و صادر کننده زیره 110
2-2-4- روند تولید و صادرات زیره 110
3-4 مشخصات جامعه مورد بررسی و مشخصات تحقیق.. 114
4-4 ویژگیهای نمونه مورد بررسی تولید کنندگان زیره 115
1-4-4 ویژگیهای سنی.. 115
2-4-4 سطح تحصیلات... 116
3-4-4 وضعیت مالکیت اراضی.. 117
5-4 ویژگیهای نمونه مورد بررسی عمده فروشان زیره 118
1-5-4 ویژگیهای سنی.. 118
2-5-4 سطح تحصیلات... 119
1-6-4 ویژگیهای سنی.. 120
2-6-4 سطح تحصیلات... 120
7-4 انواع بازارهای زیره 121
1-7-4 بازار سر مزرعه. 122
2-7-4 بازار عمده فروشی.. 124
3-7-4 بازار خرده فروشی.. 126
8-4 سازمان بازاریابی زیره 127
1-8-4 عمده فروشان. 128
2-8-4 خریدران محلی.. 129
3-8-4 نمایندگان عمده فروش... 129
4-8-4 میدان داران. 130
5-8-4 دلالان. 130
6-8-4 خرده فروشان. 131
9-4 عملیات بازاریابی زیره 131
1-9-4 حمل و نقل.. 131
2-9-4 درجه بندی.. 132
3-9-4 استاندارد. 133
1-3-9-4 مواد خارجی موجود در زیره 133
2-3-9-4 ویژگیهای زیره استاندارد شده باید به شرح زیر باشد: 134
4-9-4 بسته بندی.. 134
5-9-4 اطلاعات زیر باید بر روی هر بسته یا بر چسب شود: 135
5-9-4 انبارداری.. 135
10-4 اعتبار. 135
11-4 مسیر بازاریابی زیره 137
1-11-4 مسیرهای اصلی بازاریابی زیره 138
12-4 قیمت گذاری.. 138
13-4 حاشیه بازاریابی.. 139
14-4 هزینه بازاریابی.. 141
15- 4 سود بازاریابی.. 144
16-4 ضریب هزینه بازاریابی.. 145
17-4 ضایعات... 146
18-4 عدم کارایی بازاریابی.. 147
19-4 شفافیت بازار. 148
20-4 ویژگیهای نمونه مورد بررسی تولید کنندگان زرشک... 149
1-20-4 ویژگیهای سنی.. 149
2-20-4 سطح تحصیلات... 150
3-20-4 وضعیت مالکیت اراضی.. 151
21-4 ویژگیهای نمونه مورد بررسی عمده فروشان زرشک... 152
1-21-4 ویژگیهای سنی.. 152
2-21-4 سطح تحصیلات... 153
22-4 ویژگیهای نمونه مورد برری خرده فروشان زرشک... 153
1-22-4 ویژگیهای سنی.. 153
2-22-4 سطح تحصیلات... 154
23-4 انواع بازارهای زرشک... 155
1-23-4 بازار سر مزرعه. 156
2-23-4 بازار خرده فروشی.. 158
24-4 سازمان بازاریابی.. 160
1-24-4 عمده فروشان. 160
2-24-4 خریداران محلی.. 161
3-24-4 نمایندگان عمده فروش... 162
4-24-4 میدان داران. 162
5-24-4 دلالان. 163
6-24-4 خرده فروشان. 163
25-4 عملیات بازاریابی زرشک... 164
1-25-4 حمل و نقل.. 164
2-25-4 درجه بندی.. 164
3-25-4 استاندارد. 166
4-25-4 بسته بندی.. 168
5-25-4 انبارداری.. 168
26-4 اعتبار. 169
27-4 مسیر بازاریابی زرشک... 170
28-4 قیمت گذاری.. 171
29-4 حاشیه بازاریابی.. 172
30-4 هزینه‌های بازاریابی.. 173
31-4 سود بازاریابی.. 177
32-4 ضریب هزینه بازاریابی.. 179
33-4 ضایعات... 179
34-4 عدم کارایی بازاریابی.. 182
35-4 شفافیت بازار. 183
36-4 مشکلات بازاریابی و صادرات زیره و زرشک... 184
فصل پنجم
1-5- مقدمه. 188
2-5 نتایج و بحث... 188
3-5 پیشنهادات جهت بهبود بازاریابی زیره و زرشک... 198
منابع. 205