رشد و نمو و پراکنش بذر جو دره (Hordeum spontaneum koch) و خردل وحشی (Brassica kaber ( DC.)) تحت تاثیر سطوح نیتروژن در گندم
به منظور ارزیابی تاثیرات سطوح نیتروژن بر رشد و نمو جو دره (Hordeum spontaneum Koch)و خردل وحشی(Brassica kaber (DC.))رشد یافته در گندم، یک آزمایش مزرعهای درسال زراعی90-1389 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب انجام شد. آزمایش با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی و بصورت فاکتوریل با آرایش 2× 4 تیمارها و سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل نیتروژن به میزان (0، 60 ،120 و240 کیلوگرم در هکتار) و دو نوع علف هرز (جو دره و خردل وحشی) بود. کود نیتروژن در سه مرحله رشد محصول ( کاشت، پنجه زنی و ساقه رفتن) و در هر مرحله بصورت یک سوم به کرتهای آزمایشی اضافه شد .بذرهای جو دره وخردل وحشی با الگوی مربع و فاصله 60×60 سانتی متربین آنها کاشته شدند . با افزایش نیتروژن از 0تا240کیلوگرم در هکتار ارتفاع، تعداد پنجه و وزن خشک در جو دره وطول نهایی خورجین ، طول کل شاخه ها و وزن خشک در خردل وحشی به طور معنی داری افزایش یافت (0.05p<). با="" افزایش="" سطح="" نیتروژن،="" تعداد="" و="" وزن="" بذر="" در="" هر="" دو="" علف="" هرز="" به="" طور="" معنی="" داری،="" به="" ترتیب="" 116٪و="" 152٪افزایش="" یافت.="" با="" افزایش="" نیتروژن،="" زمان="" رسیدگی="" و="" زمان="" پراکنش="" بذر="" در="" جو="" دره="" به="" تعویق="" افتاد.="" با="" افزایش="" نیتروژن،="" محتوای="" نیتروژن="" درکاه="" وکلش="" و="" بذرجو="" دره="" به="" طور="" معنی="" داری،="" به="" ترتیب="" 91="" ٪="" و="" 39="" ٪="" افزایش="" یافت.="" علاوه="" بر="" این،="" در="" خردل="" وحشی="" همچنان="" که="" مصرف="" نیتروژن="" افزایش="" یافت،="" نیتروژن="" بذر="" به="" طور="" معنی="" داری="" تا="" 31٪="" افزایش="" نشان="" داد.="" با="" افزایش="" سطح="" نیتروژن،="" مقدار="" جذب="" کل="" نیتروژن="" در="" بوته="" جو="" دره="" و="" خردل="" وحشی،="" به="" ترتیب="" 227٪="" و="" 183٪="" افزایش="" یافت.="" با="" افزایش="" سطح="" نیتروژن،="" جوانه="" زنی="" بذر="" در="" جو="" دره="" و="" خردل="" وحشی،="" به="" ترتیب="" 3="" ٪="" و="" 187٪="" افزایش="" نشان="" داد.="" درکل="" این="" تغییرات="" به="" ایجاد="" تصمیم="" گیریهای="" مناسب="" در="" مدیریت="" علف="" های="" هرز="" کشاورزی="" در="" سامانه="" های="" زراعی="" کمک="" خواهد="">
فهرست مطالب
فصل اول:مقدمه
1-1-نگرشی بر علفهای هرز...................................................... 2
1-2-نقش نیتروژن در رشد و نمو گیاه............................... 3
1-3-پراکنش بذر............................................................ 3
1-4-خردل وحشی................................ 4
1-5- جو دره ........................................ 6
1-6-گندم ............................ 8
1-7-هدف از اجرای پژوهش....................... 8
فصل دوم :مروری بر پژوهش های انجام شده
2-1-اثر نیتروژن بر رشد و نمو علف های هرز........................... 11
2-2-اثر نیتروژن بر پراکنش بذر علفهای هرز........................ 13
2-3-تاثیر حضور گیاه زراعی بر رشد و نمو و پراکنش بذر علفهای هرز....................... 14
2-4-برهمکنش نیتروژن و گیاه زراعی.................. 16
فصل سوم:مواد و روش ها
3-1- مشخصات محل اجرای آزمایش................................... 19
3-2- بارندگی و دما.............................. 19
3-3-عملیات زراعی.............................................. 21
3-4- طرح آزمایشی.................................. 24
3-5-اندازه گیری های طی فصل رشد.....................................25
فصل چهارم : نتایج و بحث
4-1- تاثیر سطوح نیتروژن بر خصوصیات مرفولوژیک................. 31
4-1-1- ارتفاع جو دره.............................................. 31
4-1-2- ارتفاع خردل وحشی ....................................... 31
4-1-3- ارتفاع گندم...................................... 32
4-1-4-تعداد پنجه در جو دره......................... 35
4-1-5- تعداد شاخه های فرعی در خردل وحشی ................... 36
4-1-6- طول کل شاخه های فرعی در خردل وحشی............... 36
4-1-7- طول نهایی خورجین در خردل وحشی.................................. 38
4-2- تاثیر سطوح نیتروژن بر برخی اجزاء عملکرد..................... 39
4-2-1-تعداد بذر در بوته جو دره...................................... 39
4-2-2-تعداد بذر در بوته خردل وحشی...................... 40
4-2-3- تعداد بذر در بوته گندم................................ 41
4-2-4-وزن بذر در بوته جو دره ................................. 44
4-2-5-وزن بذر در بوته خردل وحشی .................... 44
4-2-6-وزن بذر در بوته گندم ........ 46
4-3- تاثیر سطوح نیتروژن بر خصوصیات فیزیولوژیک...................... 49
4-3-1-شاخص سطح برگ.......................................... 49
4-3-2- تشعشع فعال فتوسنتزی.......... 50
4-3-3- وزن خشک تک بوته جو دره................................. 52
4-3-4- وزن خشک تک بوته خردل وحشی ....................... 53
4-3-5- وزن خشک تک بوته گندم..................... 54
4-4- تاثیر سطوح نیتروژن بر خصوصیات فنولوژیک............. 58
4-4-1-تاریخ گلدهی خردل وحشی................ 58
4-4-2-رشد نیام در خردل وحشی ............. 58
4-4-3- زمان رسیدگی جو دره............................... 59
4-4-4-زمان رسیدگی خردل وحشی ........................ 60
4-4-5- زمان رسیدگی گندم............................ 61
4-4-6 زمان پراکنش بذر در جو دره.................. 64
4-4-7- زمان پراکنش بذر در خردل وحشی ..................... 66
4-5-تاثیر سطوح نیتروژن بر محتوای نیتروژن بافت ها.................... 66
4-5-1- درصد نیتروژن کاه و کلش جو دره.......................... 66
4-5-2- درصد نیتروژن کاه و کلش خردل وحشی.................. 67
4-5-3-درصد نیتروژن کاه و کلش گندم....................... 67
4-5-4- درصد نیتروژن بذر جو دره............................. 70
4-5-5-درصد نیتروژن بذر خردل وحشی.............. 70
4-5-6- درصد نیتروژن بذر گندم................... 71
4-5-7-جذب نیتروژن کل در تک بوته (کاه وکلش + بذر) گندم، جو دره و خردل
وحشی ....................................... 73
4-6-تاثیر نیتروژن بر خصوصیات بذر علف هرز در نسل بعد...................... 76
4-6-1- درصد جوانه زنی بذر جو دره .............................. 76
4-6- 2- درصد جوانه زنی بذر خردل وحشی ...................... 77
نتیجه گیری.......................................................... 80
نیازهای پژوهشی........................................... 82
فهرست منابع................................ 83
فهرست جدول ها
جدول3-1- دمای بیشینه،کمینه و میانگین ماهیانه در دوره رشد گیاه......... 19
جدول 4- 1- مقایسه غلظت نیتروژن در کاه و کلش گندم، جو دره و خردل وحشی
تحت تاثیر سطوح مختلف نیتروژن............. 69
جدول 4- 2- مقایسه غلظت نیتروژن بذر گندم، جو دره و خردل وحشی تحت تاثیر
سطوح مختلف نیتروژن................ 73
شکل 1-1- بوته خردل وحشی Sinapis arvensis L.))(الف)- ریشه (ب) –میوه
(ج) - بذر (د)......................... 5
شکل 1-2- بوته جو دره ((Hordeum spontaneum Koch.................................... 7
شکل 1-3- بذر جو دره........................... 7
شکل3-1- نقشه یک کرت آزمایشی و محل کاشت بذر علفهای هرز................... 21
شکل شماره 3-2- نقشه کامل طرح آزمایشی ........ 22
شکل 3-3-نمایی کلی از طرح آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی
و منابع طبیعی داراب........................... 26
شکل3-4-مراحل اندازه گیری درصد جوانه زنی بذرهای علف هرز در نسل بعد.............. 27
شکل 3-5- نحوه اندازه گیری تشعشع فعال فتوسنتزی (PAR)وشاخص سطح
برگ (LAI) با استفاده از دستگاه Canopy analyzerمدلCI-110, CIDTM... 28
شکل 3-6- مراحل اندازه گیری درصد نیتروژن بافت های گیاهی به روش کلدال.......... 29
شکل4-1- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر ارتفاع نهایی جو دره......................................... 31
شکل4-2- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر ارتفاع نهایی خردل وحشی............................. 32
شکل4-3- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر ارتفاع نهایی گندم............................................ 33
شکل4-4- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر ارتفاع نهایی گندم در شرایط رشد با جو
دره و خردل وحشی ............................... 33
شکل4-5- تاثیر نوع علف هرز (جو دره/ خردل وحشی) بر ارتفاع نهایی گندم................. 34
شکل4-6- مقایسه روند تغییرات ارتفاع نهایی گندم، جو دره و خردل وحشی در سطوح
مختلف نیتروژن. ........................... 34
شکل4-7-برازش معادله روند تغییرات ارتفاع نهایی در گندم، جو دره و خردل
وحشی در سطوح مختلف نیتروژن.............................. 35
شکل4-8- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد پنجه جو دره........................................... 35
شکل4-9- برازش معادله تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد پنجه جو دره................ 36
شکل4-10- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد شاخه فرعی خردل وحشی.............. 36
شکل4-11- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر طول کل شاخه فرعی خردل وحشی........ 37
شکل4-12-برازش معادله تاثیر سطوح نیتروژن بر طول کل شاخه های فرعی خردل
وحشی..............37
شکل4-13- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر طول نهایی خورجین خردل وحشی......... 38
شکل4-14- برازش معادله تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر طول نهایی خورجین
خردل وحشی .............. 38
شکل4-15-تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد بذر در بوته جو دره.............................. 39
شکل4-16- برازش معادله تعداد بذر در بوته جو دره در سطوح مختلف نیتروژن........... 40
شکل4-17- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد بذر در بوته خردل وحشی................ 41
شکل4-18- برازش معادله تعداد بذر در بوته خردل وحشی در سطوح مختلف
نیتروژن............................. 41
شکل4-19- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد بذر در بوته گندم................................ 42
شکل4-20- برازش معادله تعداد بذر در بوته گندم در سطوح مختلف نیتروژن.............. 42
شکل4-21- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد بذر در بوته گندم در شرایط رشد با
جو دره و خردل ............. 43
شکل4-22- تاثیر نوع علف هرز (جو دره/خردل وحشی) بر تعداد بذر در بوته گندم..... 43
شکل4-23- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن بذر در بوته جو دره............................... 44
شکل4-24- تاثیر سطوح نیتروژن بر وزن بذر در بوته خردل وحشی.................................. 45
شکل4-25- مقایسه روند تغییرات وزن بذر در بوته جو دره و خردل وحشی تحت تاثیر
سطوح مختلف .......................... 46
شکل4-26- برازش معادله روند تغییرات وزن بذر در بوته جو دره و خردل وحشی در
سطوح مختلف نیتروژن................. 46
شکل4- 27- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن بذر در بوته گندم............ 47
شکل4- 28- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن بذر در بوته گندم در شرایط رشد با
جو دره و خردل وحشی.................... 48
شکل4-29- تاثیر نوع علف هرز (جو دره/ خردل وحشی) بر وزن بذر در بوته گندم...... 48
شکل4-30- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر شاخص سطح برگ جامعه گیاهی گندم.
داده ها مربوط به اثرات کلی هر دو علف هرز هستند............ 49
شکل4-31- شاخص سطح برگ در جامعه گیاهی گندم- جو دره در سطوح مختلف
نیتروژن....................................... 50
شکل4-32- شاخص سطح برگ در جامعه گیاهی - خردل وحشی در سطوح مختلف نیتروژن............................ 50
شکل4-33- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تشعشع فعال فتوسنتزی دریافت شده جامعه گیاهی گندم.داده ها مربوط به اثرات کلی هر دو علف هرز هستند............. 51
شکل4-34- تشعشع فعال فتوسنتزی دریافت شده در جامعه گیاهی گندم- جو درهدر
سطوح مختلف نیتروژن................................... 52
شکل4-35- تشعشع فعال فتوسنتزی دریافت شده در جامعه گیاهی گندم- خردل وحشی
در سطوح مختلف ........... 52
شکل 4-36- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن خشک تک بوته جو دره..................... 53
شکل4-37- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن خشک تک بوته خردل وحشی.......... 54
شکل4-38- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن خشک تک بوته گندم.......................... 55
شکل4-39- تاثیر نوع علف هرز ( جو دره- خردل وحشی) بر وزن خشک تک بوته
گندم .................................... 55
شکل4-40- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن و نوع علف هرز بر وزن خشک تک بوته
گندم................................... 56
شکل4-41-برازش معادله تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن خشک تک بوته گندم
درحضور جو دره و خردل وحشی........................... 56
شکل4-42- مقایسه روند تغییرات وزن خشک تک بوته گندم، جو دره و خردل وحشی
در سطوح مختلف نیتروژن................. 57
شکل4-43-برازش معادله روند تغییرات وزن خشک تک بوته گندم، جو دره و خردل
وحشی درسطوح مختلف نیتروژن......................................... 57
شکل4-44- تاثیر سطوح نیتروژن بر تاریخ گلدهی خردل وحشی....................................... 58
شکل4-45- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر سرعت رشد نیام خردل وحشی................. 59
شکل4-46- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر زمان رسیدگی جو دره.................................. 60
شکل4-47- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر زمان رسیدگی خردل وحشی..................... 61
شکل4-48- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر زمان رسیدگی گندم.................... 62
شکل4-49- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر زمان رسیدگی گندم در شرایط رشد با
جو دره و خردل وحشی.................... 62
شکل4-50- مقایسه روند تغییرات زمان رسیدگی در گندم، جو دره و خردل وحشی
در سطوح مختلف نیتروژن. ............. 63
شکل4-51- برازش معادله مقایسه روند تغییرات زمان رسیدگی در گندم، جو دره و
خردل وحشی در سطوح مختلف نیتروژن.......... 64
شکل4-52- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر پراکنش بذر جو دره............ 65
شکل4-53- برازش معادله تاثیرسطوح مختلف نیتروژن بر پراکنش بذر جو دره............. 65
شکل4-54- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیتروژن کاه و کلش جو دره........... 66
شکل4-55- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظتنیتروژنکاه و کلش خردل
وحشی............................... 67
شکل4-56- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیتروژن کاه و کلش گندم..... 68
شکل4-57- مقایسه روند تغییرات غلظت نیتروژن کاه و کلشگندم، جو دره و خردل
وحشی در سطوح مختلف نیتروژن............. 68
شکل4-58- برازش معادله مقایسه روند تغییرات غلظت نیتروژن کاه و کلشگندم،
جو دره و خردل وحشی در سطوح مختلف نیتروژن....... 69
شکل4-59 تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیتروژن بذر جو دره...... 70
شکل4-60- تاثیرسطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیتروژن بذر خردل وحشی...... 71
شکل4-61- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیتروژن بذر گندم.......... 72
شکل4-62- مقایسه روند تغییرات غلظت نیتروژن بذر گندم، جو دره و خردل وحشی
در سطوح مختلف نیتروژن................... 72
شکل4-63- برازش معادله مقایسه روند تغییرات درصد نیتروژن بذر گندم، جو دره و
خردلوحشی در سطوح مختلف نیتروژن...73
شکل4-64-مقایسه تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر جذب نیتروژن کل تک بوتهدر
مخلوط رقابتی گندم و جودره. .... 75
شکل4-65-مقایسه تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر جذب نیتروژن کل تک بوته
در مخلوط رقابتی گندم و خردل وحشی.............. 75
شکل4-66-مقایسه تاثیر سطوح مختلف نیتروژن برجذب نیتروژن کل تک بوته گندم ،
جو دره و خردل وحشی. .... 76
شکل4-67- اثر سطوح مختلف نیتروژن بر درصد جوانه زنی بذر جو دره در نسل
بعد......... 77
شکل4-68- اثر سطوح مختلف نیتروژن بر درصد جوانه زنی بذر خردل وحشی در نسل
بعد..... 77
شکل4-69- مقایسه روند تغییرات درصد جوانه زنی بذر در جو دره و خردل وحشی در
نسل بعد..... 79
شکل4-70- برازش معادله روند تغییرات درصد جوانه زنی بذر در جو دره و خردل
وحشی در نسل بعد... 79