مقدمه :
نمک ازجمله مواد معدنی است که بشر در طول تاریخ استفاده های فراوان از آن نموده است و حتی در گذشته کالایی جهت معاملات پایاپای بوده است بنده با عنایت به اینکه گنبد نمکی گرمسار جزیی از زادگاهم بوده و اینجانب در معادن مختلف آن به انحاء مختلف طی چند سال گذشته فعالیت داشته‌ام ،مرا بر آن داشت که طی این مقاله تا حدودی آنرا به علاقه مندان خصوصا مهندسین معادن و زمین شناسان محترم معرفی نمایم . امید است قدمی هر چند کوچک اما مفید در این راه برداشته باشم .
فهرست مطالب
فصل اول:کلیات
1-1)هدف......... 15
1-2)پیشینه و تحقیق............ 15
1-3)روش کار و تحقیق................ 15
فصل دوم : اختصاصات عمومی نمکها در ایران ......... 17
الف : کلیاتی درمورد نمکها ................ 18
1-2 تاریخچه نمک .................. 18
2-2 نمک وموارد استفاده آن ........... 20
3-2 پراکندگی و مقدار تولید نمک درجهان ....... 20
ب: ژئو شیمی و کانی شناسی ................ 27
4-2 ژئوشیمی .................... 27
5-2 کانی شناسی نمکی (هالیت )............ 28
6-2 کانی های همراه هالیت .......... 31
7-2 فرایندهای بعد از رسوبگذاری .......... 34
پ: شرایط ومحیط تشکیل هالیت .......... 37
8-2 شرایط تشکیل هالیت ...... 37
9-2 محیط تشکیل نمک (هالیت ).......... 39
10-2 ذخایر تبخیری قدیمی و محیط تشکیل آن ...... 41
11-2 موقعیت های مناسب برای رسوب تبخیری ها ... 44
12-2 سبخا ............. 46
13-2 محیط های دریایی....... 47
14-2 نمک های غول آسا چگونه بوجود آمدهاند ؟...... 48
ث:انواع ژنتیکی کارنسارها نمک ......... 53
15-2 اقیانوس ها ودریاها ..... 53
16-2 دریاچه ها .......... 54
17- 2 آبهای زیر زمینی (شورابه ها )............ 56
18-2 حوضه های دریاچه ای نوع پلایا ......... 57
19-2 نهشته های نمک لایه ای .......... 57
20-2 گنبدهای نمکی .............. 59
21-2 کانی های همراه گنبدهای نمکی ......... 61
22-2 پدیده دگرگونی در گنبدهای نمکی ......... 62
23-2 چگونگی حرکت در گنبدهای نمکی ........... 63
ج)برخی از مدلهای پیدایش ذخایر تبخیری.......... 69
24-2 مدل یا تئوری حوضه های دارای سد (Ochsenius , 1877))....................... 69
25-2 مدل دریاچه ای والتر ( 1903)............ 70
26-2 مدل تبخیرهای آب های عمیق (Schmalz , 1969)....... 70
27-2 تئوری یا مدل حوضه خشک شده (Hus, 1972)... 75
28-2 مدل حوضه خشک شده در درون مدل استاتیک ........ 75
29-2 مدل ولکانوژنیک نهشته های تبخیری ........ 77
آثار ومعادن نمک ایران در دورانهای مختلف زمین شناسی ........ 82
30-2 نمک های پرکامبرین پسین در زون زاگرس........ 82
31-2 گنبدهای نمکی استان هرمزگان..... 86
1-31-2 گنبد نمکی قشم........... 86
2-31-2 گنبد نمکی سیاهو.............. 88
3-31-2 گنبد نمکی گچین.......... 89
32-2 نمک های ژوراسیک فوقانی............. 90
33-2 آثار و گنبدهای نمکی استان کرمان........ 91
1-33-2 گنبد نمکی علی آباد....... 91
2-33-2 گنبد نمکی اسماعیل آباد.......... 91
3-33-2 نمک آبی راین........... 92
4-33-2 نمک آبی کویر لوت شهداد............... 92
5-33-2 نمک آبی نوق........... 93
34-2 نمک های ائوسن در زون ایران مرکزی...... 93
1-34-2 زمین شناسی حوضه کلوت (شمال خاوری اردکان)..... 95
2-34-2 برخی از معادن و آثار نمکی اردکان یزد....... 97
3-34-2 گنبدهای نمکی حوضه یزد........ 97
الف-معدن متروکه نمک حاجی آباد........ 98
ب-معدن متروکه نمک رستاق یزد............... 98
ج-کانال نمک عقدا........ 99
35-2 نمک های ائو-الیگوسن............ 99
36-2 نمک های ترسیر در زون ایران مرکزی....... 101
37-2 آثار و ذخایر نمکی ترسیر استان سمنان....... 103
1-37-2 خلاصه ای از زمین شناسی استان سمنان... 104
2-37-2 اندیس ها و معادن نمک در منطقه گرمسار-ایوانکی..... 105
الف-معدن کوه نمک....... 105
ب-معدن تخت رستم........ 105
ج-معدن سردره........ 106
د-معدن سیالک............. 106
ه-برونزدهای نمکی باختر و جنوب باختری گرمسار..... 107
و-برونزدهای نمکی باختر کوه کلرز (شمال باختری گرمسار)............ 107
ز-معدن راه راهک......... 108
ح-معدن کرند.................. 108
ط-معدن ناروبنه............. 109
ی- معدن بنه کوه.............. 109
ک-معدن رودخانه شور....... 109
3-37-2 اندیس ها و معادن نمک در محدوده ده نمک گرمسار 110
الف-معدن گزوشک.......... 110
ب-معدن چاه غلغل........... 111
ج-معدن شهر آباد......... 111
د-معدن حسین آباد ده نمک............. 112
ه-برونزدهای نمکی لاسگرد دشت............. 112
و-نمک های محدوده سرخه............ 113
ز-معدن لاهورد........... 113
ح-برونزدهای نمکی نمکان...... 113
6-37-2 اندیس ها و معادن نمک محدوده میامی........ 119
38-2 آثار و ذخایر نمک ترسیر استان خراسان....... 120
1-38-2 زمین شناسی استان خراسان......... 120
2-38-2 معادن و آثار نمکی استان خراسان...... 122
1-معدن نمکی آبقوی....... 122
2-معدن نمک عمارلو....... 123
3-معدن نمک حصار یزدان......... 124
4-معدن نمک سلطان آباد........ 124
5-معدن نمک غار............... 124
6-معدن نمک اسلام قلعه....... 125
7-کالشور سبزوار............ 125
8-معدن نمک آبی گدار خماری............ 125
9-نمک زار سبزوار.......... 125
10-نمک آبی جاجرم......... 126
39-2 ذخایر یا آثار نمکی میوسن........... 127
1-40-2 خلاصه ای از زمین شناسی زاگرس طی نئوژن.127
الف-آثار نمکی استان لرستان.................. 128
1-نمک چل قادی (سفید دشت)........... 128
2-مظهر معدن نمکی چالکل....................... 128
3-نمک چم چیر (امیر آباد)........... 130
4-مظهر معدنی نمک بابا بهرام........... 130
41-2 آثار و معادن نمک زون ایران مرکزی در میوسن..... 131
1-41-2 خلاصه ای از زمین شناسی ایران مرکزی در میوسن....... 131
الف-گنبدها یا معادن نمک محدوده قم......... 132
زمین شناسی نواحی قم در نئوژن و کواترنر......... 132
1- گنبد نمکی قم یا کوه نمک.................. 134
2- گنبد نمکی یزدان......... 135
3- گنبد نمکی آخ........... 136
4- گنبد نمکی شیخ حاجی......... 136
3-41-2 خلاصه ای از زمین شناسی استان تهران در ترسیر و کواترنر.......... 137
42-2 آثار و معادن نمک زون البرز در میوسن........ 140
1-42-2 خلاصه ای از زمین شناسی زون البرز در میوسن...... 140
2-42-2 گنبد ها یا آثار نمک در استان آذربایجان........ 140
خلاصه ای از زمین شناسی آذربایجان........ 140
1-گنبد نمک مزرعه.......... 141
2-گنبد نمکی ایوند........ 142
3-گنبد نمکی سار......... 142
4-گنبد نمکی ترب........... 142
5-گنبد نمکی منور............. 143
6-گنبد نمکی شوره دره.................. 143
7-گنبد نمک قره آغاج تبریز........ 143
8-گنبد نمک تازه کند................... 144
9-گنبد نمک نهند........ 144
10-گنبد نمکی داش اسپیران........... 144
11-گنبد نمکی خواجه.................... 145
12-گنبد نمکی چوپانلو (دوزلاخ).... 145
13-گنبد نمکی قزلجه.................. 145
14-معدن نمک هریس..................... 146
15-معدن نمک قاپولوق................ 146
16-گنبدهای نمکی اواوغلی........... 146
17-گنبد نمکی خاک مردان........ 146
18-گنبد نمکی قلیچ تپه.......... 146
19-گنبد نمکی زنجیره.................. 148
20-گنبد نمک امیر بیک................. 148
21-گنبد نمکی شعبانلو.......... 148
22-گنبد نمکی کشک سرای............... 149
23-معدن نمک مامان.............. 149
3-42-2 معادن و آثار نمک استان زنجان....... 150
1-معدن نمک خرم آباد(جبا)............ 151
2-معدن نمک زهستر آباد........ 152
3-مظهر نمک گنبد.............. 152
4-مظهر نمک گچی قشلاق.......... 152
5-نمک آبی و نمک سنگی ردوبار الموت (گرما رود سفلی)153
6-مظهر نمک طالقان........ 153
43-2 نمک های پلیوسن............ 153
44-2 نهشته های نمکی کویر (هولوسن تا کنون).... 154
1-44-2 پلایاهای خور............ 155
2-44-2 مرداب یا باتلاق گاو خونی......... 157
3-44-2 چگونگی تشکیل نمک در مرداب گاو خونی.... 158
45-2 نمک های عهد حاضر............ 160
1-45-2 دریاچه های شور ایران......... 160
الف-دریاچه ارومیه............ 160
ب- دریاچه نمک.......... 162
ج-دریاچه حوض سلطان......... 163
د-دریاچه بختگان........ 164
ه- دریاچه مهارلو........... 165
9- دریاچه شورابیل اردبیل ............ 166
فصل سوم : گنبدهای نمکی گرمسار ....... 167
1-3- موقعیت جغرافیایی ................ 168
2-3- مطالعه کارهای انجام شده قبلی ........ 169
- زمین شناسی ....... 171
2-3 – زمین شناسی عمومی ...... 172
4-3- زمین شناسی شمال غرب گرمسار ..... 172
4-3-1- نمک S ............... 173
4-3-2- نمک و مارن زرشکی MP-S.......... 174
4-3-3- مارن زرشکی ....... 174
4-3-4- مارن الوان ......... 175
4-3-5- ولکانیک ........... 176
4-3-6- شیل سبز sh....................... 177
4-3-7- گچ وشیل sh – G.............. 178
4-3-8- ژیپس توده‌ای .............. 178
4-3-9- آهک قم O-M........... 179
4-3-10- سازند قرمز فوقانی ............. 180
4-3-11-سازند هزار دره ........... 181
4-3-12- سازند کهریزک ............. 182
4-3-13- گچ کواترنر................. 183
4-3-14- پادگانه های آبرفتی ....... 183
4-3-15- رسوبات عهد حاضر و مخروط افکنه .... 184
4-3-16- کفه های رسی و نمکی .......... 185
4-3-17- آبراهه و کانال های رودخانه ای ........ 185
5-3-1- زمین شناسی ساختمانی ........... 186
5-3-2- گسل‌ها .............. 187
-معادن فعال نمک گرمسار ........... 189
3-1-معدن کوهدشت کهن ....... 190
3-2-معدن نمک قائم ....... 192
3-3- معدن نمک غرب قائم ........... 193
3-4-معدن نمک مروارید ..... 193
3-5- معدن نمک سالار ..... 194
3-6- معدن نمک راهراهک ..... 195
3-7- معدن تخت رستم ...... 195
3-8-معدن نمک سیالک ..... 196
3-9- معدن نمک میلاد ...... 199
3-10- معدن نمک صادقی ..... 201
3-11- معدن نمک سرو...... 202
فصل چهارم : شرح کوتاهی بر فرآوری سنگ نمک ..... 206
4-1- کارخانه نمک کوبی زهره........... 206
4-2- کارخانه نمک تصفیه خوراکی زهره ........ 208
فصل پنجم :نتیجه گیری و پیشنهادات .......... 211
منابع ........... 213