تاثیر اختلال سلوک در بزهکاری کودکان و نوجوانان
چکیده:
پرداختن به مسائل کودکان و نوجوانان از مهمترین تدابیر اجتماعی در جوامع امروزی است در این میان توجه به کودکان و نوجوانان بزهکار که رشد مطلوب آنان در معرض خطر قرار گرفته است از اهمیت مضاعفی برخوردار است. یکی از مسائل و مشکلات بحرانی جوامع کنونی که توجه بسیاری از روان‌شناسان، جامعه‌شناسان و حقوقدانان را به خود جلب کرده است مساله رواج بزهکاری در بین کودکان و نوجوانان است. بنابراین وقتی که مرتکب جرمی شوند نه تنها جامعه هزینه ارتکاب آنرا می‌پردازد بلکه هزینه ناشی از پرورش یک مجرم و تبعات آن در آینده را نیز متحمل شود. یکی از مهمترین نشانه‌های گرایش به بزهک
اری در اطفال و نوجوانان اختلال سلوک است که یکی از پرشمارترین اختلالات روانی میباشد که کودکان و نوجوانان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اختلال سلوک به صورت رفتارهای ضد اجتماعی آشکار مانند پرخاشگری، بدخلقی، آزار و اذیت و رفتارهای ضد اجتماعی پنهان مانند دروغ گفتن و دزدی و نقض مقررات ظاهر می‌شود و خصوصیات اساسی این اختلال الگوی تکرار و مزمن رفتار است که در آن حقوق اساسی دیگران یا موازین و اصول اجتماعی متناسب با سن زیر پا گذاشته می‌شود. توجه والدین و مربیان آموزشی کودکان در تشخیص نشانه‌های اولیه کمک شایانی در بهبودی این کودکان و بازگرداندن سلامت آنان و پرورش توانائی‌های آنان خواهد شد. در این پایان نامه، ضمن بررسی مشکل اختلال سلوک، ویژگی‌ها و سیر تحول آن و ارتباط آن با بزهکاری کودکان و نوجوانان، 26 نفر از اطفال و نوجوانان بزهکار کانون اصلاح و تربیت مورد بررسی قرار گرفت.
این تحقیق بیانگر این واقعیت است که بیش از نیمی از این گروه مبتلا به اختلال سلوک بودند.
کلید واژه‌ها: کودک، نوجوان، بزهکاری، اختلال سلوک
مقدمه
کودکان و نوجوانان سرشار از انرژی هستند و دوران نوجوانی و بلوغ، دوران بی قراری و سرکشی است دورانی که در هر صورتی که امکانات و فرصت‌ها در اختیار نوجوانان باشد در هر زمینه از علم، هنر و ورزش، خلاقیت‌ها و توانائیهایشان را به منصه‌ی ظهور می‌رسانند هرگاه خانواده و جامعه نسبت به کودکان و نوجوانان بی‌توجهه وسهل انگار باشند وکودکی به بزهکاری روی آورده و به زندگی ناسالم عادت کند در بزرگسالی احتمال بازگشت به اجتماع واصلاح وی تقریباً غیرممکن است. کودکان این نونهالان حساس در روند رشد نیاز فراوان به تامین احتیاجات طبیعی، غریزی، عاطفی و اخلاقی دارند. لذا در صورت عدم تامین نه تنها جامعه پذیری آنها دچار وقفه می‌گردد بلکه فشارهای ناشی از آن موجب آسیب‌پذیری بعدی آنها خواهد شد بسیاری از والدین، معلمان و سایر بزرگسالان با کودکان و نوجوانانی سرو کار دارند که رفتارهای پرخاشگرانه دارند، دروغ می‌گویند، به اشیاء اطراف خود آسیب می‌رسانند نافرمانند و با سایر کودکان در جنگ و نزاعند از آنجایی که این رفتارها مخرب و مشکل آفرینند باید به آنها توجه کافی مبذول داشت هنگامی که این رفتارها شدید و بادوام باشند آسیب‌های جدی ایجاد می‌کنند یکی از عواملی که ممکن است در کودکان و نوجوانان باعث ایجاد بزهکاری گردد اختلال سلوک میباشد اختلالی که با تجاوز مکرر و مستمر به حقوق دیگران مشخص می‌شود. اختلال سلوک در مقوله اختلالات رفتار اذایی قرار می‌گیرد این اختلال موجب اختلال کارکرد اجتماعی و آموزش در کودکان و نوجوانان می‌گردد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده: 1
مقدمه. 2
الف-بیان مسئله: 3
ب- سوالات تحقیق.. 4
ج- پیشینه تحقیق.. 4
د- فرضیه ها 5
هـ- اهداف تحقیق.. 5
و-اهمیت و ضرورت تحقیق.. 6
ز-روش تحقیق: 6
ح - ساماندهی تحقیق.. 7
فصل اول: تعریف و شناخت مفاهیم................................................................................... 8
1-1: مفهوم کودکی: 9
1-1-1- مفهوم بزهکاری: 9
1-1-2-مفهوم نوجوانی: 10
1-1-3- ویژگی های بزهکاری اطفال: 11
1-1-4- انواع بزهکاری ارتکابی توسط اطفال: 12
1-1-4-1- جرایم علیه اموال: 12
1-1-4-2-جرایم علیه اشخاص: 12
1-1-4-3-جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی: 13
1-2:مفهوم و تعریف اختلال سلوک.. 13
1-2-1-تاریخچه اختلال سلوک.. 14
1-2-2- سیر تحول اختلال سلوک: 16
1-3: دیدگاه‌های نظری.. 18
1-3-1- نظریه‌های خصلت‌ها (زیستی - اجتماعی) 18
1-3-2- نظریه خصلت بیولوژیکی.. 19
1-3-3- نظریه روانکاوی.. 21
1-3-4- شخصیت ضد اجتماعی.. 21
1-3-5- نظریه یادگیری اجتماعی.. 22
فصل دوم: عوامل وابسته به اختلال سلوک........................................................................ 23
2-1:وراثت... 24
2-1-1-جنسیت: 24
2-1-2-سن: 25
2-1-3-اختلالات روانی: 26
2-1-3-1- ناهنجاری عصبی(نوروژها)یابیماریهای روان نژندی و بزهکاری: 26
2-1-3-2- ناهنجاری جنون یا روان پریشی.. 26
2-1-3-3- اختلال منش یا اختلال شخصیت ضد اجتماعی.. 27
2-1-3-4- الکلیسم و اعتیاد به مواد مخدر. 27
2-2:عوامل محیطی و اجتماعی.. 28
2-2-1:عوامل خانوادگی: 28
2-2-1-1- تعامل والدین – کودک: 29
2-2-1-2-نظارت خانواده 31
2-2-1-3- تعارض و طلاق.. 31
2-2-2-پرخاشگری به عنوان رفتار آموخته شده 32
2-2-3- کودک آزاری و سوء رفتار با کودک.. 33
2-3:عوامل اجتماعی – شناختی.. 33
2-3-1-مدرسه: 34
2-3-2-همسالان: 34
2-3-3- همتایان. 35
2-4:عوامل زیستی و عصب شناختی.. 35
2-4-1- عوامل عصب روان شناختی.. 36
2-4-2- آلاینده های سمی.. 36
2-5: تفکیک اختلال سلوک از سایر مصادیق اختلال رفتاری و ارتباط با آنها 37
2-5-1- عقب ماندگی ذهنی: 39
2-5-2- ناتوانی یادگیری: 40
2-5-3-اختلال شخصیت ضد اجتماعی.. 41
2-5-4-مشکلات اجتماعی، هیجانی و رفتاری.. 43
2-5-5- سایر عوامل: 45
2-6:ملاکهای تشخیص (شاخصه های اختلال سلوک) 45
2-6-1- پرخاشگری: 46
پرخاش به افراد و حیوانات... 46
2-6-2- دروغگویی یا فریب کاری: 47
2-6-3-سرقت: 47
2-6-3-1- جیب بری.. 47
2-6-3-2- کیف قاپی.. 48
2-6-3-3-دخل زنی: 48
2-6-3-4- سرقت وسایل نقیله و لوازم داخلی آن: 48
2-6-3-5-سرقت از منازل: 48
2-6-3-6-سرقت از مغازه ها: 49
2-6-4- نقص جدی مقررات... 49
2-7:ویژگی های کودکان و نوجوانان دارای اختلال سلوک.. 49
2-7-1:ارتباط بین اختلال سلوک و بزهکاری کودکان و نوجوانان. 51
2-8: ارزیابی اختلال سلوک.. 54
2-8-1:ارزیابی مشکلات اجتماعی، هیجانی و رفتاری.. 55
2-8-2- سلسله راهبردهای ارزیابی: 56
2-8-2-1-غربال گری.. 56
2-8-2-2-مداخله های پیش از هنگام. 57
2-8-2-3- تدوین برنامه آموزش انفرادی.. 57
2-8-2-4-اصلاح محیط یادگیری برای مدیریت فعال. 57
2-8-2-5-آموزش رفتار مطلوب... 60
2-9:روش های درمان اختلال سلوک.. 60
2-9-1- آموزش والدین.. 61
2-9-2- برنامه تربیت سازنده: 63
2-9-3-آموزش مهارت های حل مسئله: 63
2-9-4-خانواده درمانی.. 64
فصل سوم: روش‌شناسی تحقیق و تجزیه و تحلیل یافته‌های آماری.. 66
3-1:روش شناسی تحقیق.. 67
3-1-1:روش و تکنیک تحقیق.. 67
3-1-2: ابزار جمع آوری اطلاعات... 68
3-1-3: روایی آزمون ها: 68
3-1-4: پایایی آزمون ها 69
3-2:تبین و تعریف جامعه اماری.. 69
3-2-1: روش نمونه گیری.. 69
3-2-2- حجم نمونه. 69
3-3-روش اجراء و تجزیه و تحلیل داده ها 69
3-3-1: روش تجزیه و تحلیل داده ها 70
3-3-2- تجزیه و تحلیل یافته های آماری.. 70
3-4-:مشخصات و ویژگیهای جمعیت مورد مطالعه. 71
3-4-3- توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت تحصیلی.. 72
3-4-4- توزیع پاسخگویان بر حسب مقطع تحصیلی.. 73
3-4-5- توزیع پاسخگویان بر حسب شغل پدر. 74
3-4-6- توزیع پاسخگویان بر حسب شغل مادر. 75
3-4-7- توزیع پاسخگویان بر حسب تحصیلات پدر. 76
3-4-8- توزیع پاسخگویان برحسب تحصیلات مادر. 77
3-5-:آمارهای توصیفی بخش خانواده ، گروه همسالان ، مدرسه. 78
3-5-1- بخش خانواده 78
3-5-1-1-توزیع پاسخگویان بر حسب زندگی والدین.. 78
3-5-1-2- توزیع پاسخگویان بر حسب کیفیت رابطه پدر و مادرشان با یکدیگر. 79
3-5-1-5- توزیع پاسخگویان برحسب رابطه آنها با والدینشان. 80
3-5-1-4- توزیع پاسخگویان بر حسب رفتار والدین با آنها 81
3-5-1-5- توزیع پاسخگویان برحسب رفتاروالدین با آنها به هنگام انجام خطا واشتباه توسط آنها 82
3-5-1-6- توزیع پاسخگویان برحسب میزان اجازه گرفتن آنها ازوالدین و یا کنترل برای ورود وخروج ازمنزل 83
3-5-1-7- توزیع پاسخگویان برحسب میزان کنترل آنها برروابط آنها با دوستانشان. 84
3-5-1-8- توزیع پاسخگویان برحسب خصوصیات اخلاقی والدین.. 85
3-5-1-9- توزیع پاسخگویان برحسب میزان عدم حضور والدین درمنزل به هنگام شب... 86
3-5-1-10- توزیع پاسخگویان برحسب میزان خشونت، فحاشی،کنترل شدید اعضای خانواده نسبت به آنها 87
3-5-1-11- توزیع پاسخگویان برحسب نوع جرایم ارتکابی توسط پدرشان. 88
3-5-1-12- توزیع پاسخگویان برحسب نوع جرایم ارتکابی توسط مادر. 89
3-5-1-13- توزیع پاسخگویان برحسب میزان کوتاهی والدین درتربیت آنها 90
3-5-1-14- توزیع پاسخگویان برحسب میزان علاقمندی آنها ازرفتارهای خلاف وناپسند خانوادشان. 91
3-5-1-15- توزیع پاسخگویان برحسب اینکه بیشترازرفتارکدام عضو خانواده تقلید می کنند. 92
3-5-1-16- توزیع پاسخگویان برحسب اینکه بیشتراز چه کسی درخانواده حرف شنوی دارند. 93
3-5-1-17- توزیع پاسخگویان برحسب اینکه تاکنون تحت تاثیر افرادی که ازآنهاحرف شنوی دارند مرتکب سرقت شده اند 94
3-5-2- بخش گروه همسالان. 95
3-5-2-1- توزیع پاسخگویان برحسب مدت زمانی که با دوستانشان می گذرانند. 95
3-5-2-2- توزیع پاسخگویان برحسب میزان علاقمندی دوستانشان به تحصیل.. 96
3-5-2-3- توزیع پاسخگویان برحسب میزان دستگیری دوستانشان توسط کلانتری.. 97
3-5-2-4- توزیع پاسخگویان برحسب اینکه چه تعداد ازدوستانشان توسط کلانتری دستگیر شده اند. 98
3-5-2-5- توزیع پاسخگویان برحسب میزان مشارکت دوستانشان در انجام کارهای خلاف قانون. 99
3-5-3- بخش مدرسه. 100
3-5-3-1- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان تبعیض.... 100
3-5-3-2- توزیع پاسخگویان برحسب میزان اهانت و توهین که در محیط تحصیلشان از جانب اولیای مدرسه تجربه کرده اند. 101
3-5-3-3- توزیع پاسخگویان بر حسب نوع خلافی که همکلاسی هایشان مرتکب می شدند. 102
3-5-3-4- توزیع پاسخگویان برحسب تقلید ازرفتارهای خلاف همکلاسی هایشان. 103
3-5-3-5- توزیع پاسخگویان بر حسب میزان انجام کارهای خلاف در مدرسه شان. 104
3-5-3-6- توزیع پاسخگویان برحسب اینکه تا چه میزان رفتار خلاف ازسوی سایر دانش آموزان نسبت به آنها انجام گرفته است 105
3-5-3-6-1-توزیع پاسخگویان بر حسب نوع خلافی که از سوی سایر دانش آموزان نسبت به آنها انجام گرفته است 106
3-5-3-7- توزیع پاسخگویان بر حسب نظرآنها پیرامون تاثیرمشکلات مدرسه درخلافکاری دانش آموزان 107
3-5-3-8- توزیع پاسخگویان برحسب تمایل آنها به تخریب اموال مدرسه. 108
3-6: آمارهای توصیفی بخش محله، رسانه، سایر جرایم. 109
3-6-1- بخش محله. 109
3-6-1-1.توزیع پاسخگویان برحسب مدت زمانی که باهم محله ای هایشان می گذرانند. 109
3-6-1-2.توزیع پاسخگویان برحسب میزان درگیری و دعوا با هم محله هایشان. 110
3-6-1-3.توزیع پاسخگویان برحسب میزان انجام علنی و آشکار اعمال خلاف قانون در محله آنها 111
3-6-1-4توزیع پاسخگویان برحسب میزان کیف قاپی در محله آنها 112
3-6-1-5توزیع پاسخگویان برحسب میزان وقوع سرقت وسایل خودرودر محله آنها 113
3-6-1-6 توزیع پاسخگویان بر حسب میزان وقوع سرقت از منازل و مغازه ها در محله آنها 114
3-6-1-7.توزیع پاسخگویان بر حسب میزان تقلید از کارهای خلاف هم محله ای هایشان. 115
3-6-2.بخش رسانه. 116
3-6-2-1.توزیع پاسخگویان بر حسب میزان زمان استفاده از تلویزیون. 116
3-6-2-2.توزیع پاسخگویان برحسب میزان استفاده از ماهواره 117
3-6-2-3توزیع پاسخگویان بر حسب میزان زمان استفاده از اینترنت... 118
3-6-2-4توزیع پاسخگویان برحسب میزان زمان استفاده از فیلم. 119
3-6-2-5.توزیع پاسخگویان برحسب میزان علاقمندی آنها به تماشای فیلم هایی با موضوع خلاف وجرم 120
3-6-2-6توزیع پاسخگویان برحسب میزان علاقمندی آنها به تماشای فیلم هایی با موضوع خشونت... 121
3-6-3- بخش ارتکاب جرایم. 122
3-6-3-1 توزیع پاسخگویان برحسب اینکه دررفتار و کردارخودبیشتر از چه کسی الگو برداری می کنند 122
3-6-3-2توزیع پاسخگویان برحسب اینکه توصیه وحرفهای کدام گروه برای آنها مهم است. 123
3-6-3-3.توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه اشتباهاتشان را به گردن بقیه می اندازند. 124
3-6-3-4. توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه در انجام کارها بی مسئولیت بوده و حقوق دیگران را رعایت نمی کنند. 125
3-6-3-5.توزیع پاسخگویان برحسب اینکه نسبت به احساسات و امیال دیگران بی توجه هستند. 126
3-6-3-6.توزیع پاسخگویان برحسب استفاده از کلمات زشت و رکیک... 127
3-6-3-7. توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه آغازگر دعوا هستندو با درگیری و کتک چیزی را می گیرند. 128
3-6-3-8.توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه آیا در کودکی ازجیب پدرشان یا دیگران بدون اجازه پول برداشته اند. 129
3-6-3-9. توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه به صورت عمدی باعث تخریب اموال دیگران می شوند. 130
3-7:تجزیه و تحلیل سوالات(آمار استنباطی) 131
3-7-1-تحلیل رگرسیون چندگانه. 131
نتیجه‌گیری.. 136
پیشنهادها 141
منابع: 142