تشریح مبانی فقهی و حقوقی مطرح شده پیرامون حکم ماده 630 قانون مجازات اسلامی (قتل در فراش) و دلایل و مستندات هر یک از این مبانی
مقدمه
با وقوع انقلاب اسلامی در بهمن ماه 57 و در راستای اعمال اصل چهارم قانون اساسی،[1] قانون مجازات عمومی مصوب 1352 حذف و قانون مجازاتی براساس احکام دین اسلام در کشور، تنظیم شد .با ملاحظه قوانین کیفری تنظیمی بعد از انقلاب، در خواهیم یافت که منبع اصلی قانونگذار در تدوین قوانین کیفری، قول مشهور فقها و به ویژه قول حضرت امام خمینی (ره) در کتاب «تحریرالوسیله»بوده است . یکی از مواد قانونی که به منظور اسلامی کردن قوانین کیفری، عینا از فقه وارد قانون مجازات اسلامی شده ،ماده 630قانون مجازات اسلامی است . این ماده قانونی که در قانون مجازات عمومی سابق ( قبل از انقلاب ) به نحو دیگری ( ماده 179 قانون مجازات عمومی مصوب 1352)[2] وجود داشت ولی در قانون حدود و قصاص مصوب بعد از انقلاب و نیز قانون تعزیرات مصوب سال 1362 بدان شکل، مشخصا نیامده بود، در قانون مجازات اسلامی و بخش تعزیرات مصوب 1375 مجدداً احیا شد .[3]
1-اصل چهارم قانون اساسی:« کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی ، سیاسی و غیر اینها باید بر اساس موازین اسلامی باشد . این اصل بر اطلاق یا عموم همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است و تشخیص این امر برعهده فقهای شورای نگهبان است.»
2-ماده 179 قانون مجازات عمومی مصوب 1352: «هرگاه شوهری زن خود را با یک مرد اجنبی در یک فراش یا در حالیکه به منزله یک فراش است مشاهده کند و مرتکب قتل یا جرح یا ضرب یکی از آنها یا هر دو شود از مجازات معاف است . هرگاه به طریق مزبور دختر یا خواهر خود را با مرد اجنبی ببیند و در حقیقت هم علاقه زوجیت بین آنها نباشد و مرتکب قتل شود از یک تا شش ماه حبس جنحه ای محکوم خواهد شد و اگر در مورد قسمت اخیر این ماده مرتکب جرح یا ضرب شود به حبس جنحه ای از یازده روز تا دو ماه محکوم می شود.»
فهرست مطالب:
مقدمه
الف ) بیان مسئله و ارائه فرضیه :
ب ) هدف تحقیق :
فصل اول
کلیات
1-1- مفردات
1-1-1: قتل ( Homicide)
1-1-2: زنا (Sexual intercourse (
1- حرام بودن زن بر فاعل :
2- عمل دخول :
4- دخول اشتباهی صورت نگرفته باشد :
1-1-3: فراش (MARRIAGE BED)
1-2 : سابقه تاریخی
1-2-1-1: دولت بابل ( قانون حمورابی )
1-2-1-2 : دولت آشور
1-2-1-3: یونان باستان
1-2-1-4 : روم
1-2-1-5 : مصر باستان
1-2-1-6 : هخامنشیان ، پارتیان و ساسانیان :
1-2-2 درادیان قبل از اسلام
1-2-2-1- : یهود
1-2-2-2:زردتشت
1-2-2-3: مسیحیت
1-2-3 : در حقوق ایران
1-2-4: قوانین سایر کشورها
1-2-4-1-: فرانسه
1-2-4-2: بلژیک
1-2-4-3: ایتالیا
1-2-4-4- مصر
1-2-4-5 : کویت
1-2-4-6 : عراق
1-3 ماده 179 قانون مجازات عمومی مصوب 1304
1-3-1: مأخذ و فلسفه وضع :
1-3-2: ماهیت حقوقی ماده :
1-3-3 : شرایط لازم برای استفاده از ماده :
فصل سوم:
بررسی حقوقی ماده 630 قانون مجازات اسلامی
4- کیفیات مخففه قضایی
3-1-2: جهات مشروعیت (علل موجه جرم)
3-1-2-1: تعریف
3-1-1-2: دفاع مشروع
3-1-1-3: شرایط مشروعیت دفاع
1- تجاوز باید غیر مشروع باشد:
2- تجاوز باید قطعی یا قریب‌الوقوع باشد:
3- تجاوز باید توأم با عنف و اکراه باشد:
4- دفاع، باید ضرورت داشته باشد:
5- دفاع، باید متناسب با تجاوز باشد:
3-1-1-4: فلسفه دفاع مشروع
- تئوری اجبار معنوی
- تئوری اجرای حق:
- تئوری عمل و مقابله به مثل یا جبران بدی با بدی
تئوری «تعارض دو حق یا تعاطی حقوق و تکالیف»:
تئوری «رعایت حق و نفع جامعه»:
تئوری «نقض قرارداد اجتماعی»:
عوامل رافع مسئولیت کیفری
تعریف
موارد عامل رافع مسئولیت کیفری
آثار یا نتایج عوامل رافع مسئولیت کیفری[1]
1-3-2-1: معاذیر قانونی معاف‌کننده و تخفیف‌دهنده:
الف) تعریف
ب) موارد معاذیر قانونی:
1-3-2-2: عذر برانگیختگی (تحریک)
تعریف:
1-3-2-3: مقایسه عذر برانگیختگی یا تحریک با دفاع مشروع:
1-3-3: کیفیات مخففة قضایی
1-3-3-1: تعریف
1-3-3-2: موارد جهات مخففه
1-3-3-2-1: گذشت شاکی یا مدعی خصوصی:
1-3-3-2-2: اظهارات و راهنمایی‌های متهم:
1-3-3-2-3: اوضاع و احوال خاص که متهم تحت تاثیر آن ها مرتکب جرم شده
است.
1-3-3-2-4: اعلام متهم قبل از تعقیب
1-3-3-2-5: وضع خاص متهم و یا سابقة او
1-3-3-2-6: اقدام یا کوشش متهم به منظور تخفیف اثرات جرم و جبران ناشی از
آن
2-2: مبانی حقوقی ماده 630 از منظر حقوقدانان:
2-2-1: تئوری دفاع مشروع
2-2-2: تئوری برانگیختگی یا تحریک:
2-2-3: تئوری عامل موجهه استثنایی( ممتاز دفاع مشروع )
شرایط معافیت از مجازات درماده 630 ق. م. ا.
وجود علقه زوجیت
مشاهده زن و مرد اجنبی در حال زنا، توسط شوهر
ارتکاب قتل در حین مشاهده عمل زنا
تحقق زنا به معنایی که در مادة 63. ق. م. ا،[2] آمده است
و- وجود شرایط عامه مسئولیت کیفری در زانی و زانیه
ماده اختصاص به زانی یا زانیه محصن ندارد
گفتار دوم: مسائلی که در ارتباط با ماده 630 مطرح می‌گردد:
الف) موقعیت زانی و زانیه در مقابل حملة شوهر
ب) موقعیت شرکاء و معاونین شوهر در قتل زانی و زانیه
ج) محدود بودن واکنش شوهر به دو جرم قتل و ضرب و جرح
هـ) ادلة اثباتی لازم برای اثبات ادعای شوهر
مقایسة مادة 630 با مادة 226 و تبصرة 2 مادة 295 ق. م. ا.
ایرادات وارد بر مادة 630
مخالفت با اصل برائت
عدم ایجاد منفعت و ضرورت اجتماعی
بوجود آمدن انتقام خصوصی
عدم ذکر ادله اثباتی لازم برای برائت شوهر
تعارض با اعلامیه های حقوق بشر
نتیجه فصل سوم
نتیجه گیری
فهرست منابع و مأخذ
ج) منابع به زبان انگلیسی
فصل دوم
بررسی فقهی حکم موضوع ماده 63 قانون مجازات اسلامی
2 – 1 سابقه فقهی حکم ماده
2 – 2 مستندات روایی
2 – 3 استنباط فقها از احادیث مستند حکم
2 – 3 – 1 – شیخ طوسی
2 – 3 – 2 – مشهور فقها
2 – 3 – 3- آیت ا.. سید ابوالقاسم موسوی خویی[3]
2 – 3 – 4- امام خمینی (ره)
2 . دفاع از جان و سایر متعلقات خود[4] .
2 – 3 – 5 – آیت ا... حسینعلی منتظری[5]
2 – 4- مقایسه نظرات مختلف فقها با یکدیگر
2 – 5 – حکم موضوع از منظر فقهای اهل سنت
2 – 6- حکمت و فلسفه وضع حکم موضوع ماده 630 قانون مجازات اسلامی در
فقه اسلامی
2- 6- 1- تحریک و تهییج روحی ( اختلال در قوۀ اراده و در نتیجه مخدوش شدن
عنصر معنوی جرم )
2 – 6 – 2- دفاع مشروع
1 – تعریف و مبنای امر به معروف ونهی از منکر
2- 6 – 3 – اجرای حد الهی
1 – تعریف لغوی و فقهی مهدورالدم
* نتیجه
[1] - گلدوزیان، ایرج. همان، ص 188.
[2] - ماده 63 ق. م. ا: «زنا عبارت است از جماع مرد با زنی که مهر او ذاتاً حرام است، اگرچه در دبر باشد، در غیر موارد وطی به شبهه»
1. کلیه مطالب این قسمت برگرفته از صفحات 84 تا 87 جلد دوم کتاب مبانی تکمله المنهاج آیت ا... العظمی سید ابوالقاسم موسوی خویی است.
1 . امام خمینی، همان ، ج 1 ، ص 445
3 . تمام مطالب این قسمت برگرفته از صفحات 132 تا 137 کتاب الحدود آیت ا... حسینعلی منتظری است.