بررسی اثر تیمارهای مختلف در شکستن خواب و جوانهزنی شش گونه گیاه دارویی
بذر اغلب گیاهان دارویی به دلیل سازگاری اکولوژیکی با شرایط محیطی، دارای انواع خواب می‌باشند. شناخت عوامل اکوفیزیولوژیکی مؤثر بر رفع خواب و ایجاد شرایط بهینه برای جوانهزنی بذر گیاهان دارویی جهت تولید و پرورش آنها، یک امر ضروری است. به همین منظور جهت ارزیابی اثر تیمارهای مختلف بر شکستن خواب و تحریک جوانهزنی بذور شش گونه مهم گیاهان دارویی شامل زیره سبز (Cuminum cyminum L.)، زیره سیاه ایرانی (Bunium percicum B.)، کرفس کوهی (Kelussia odoratissima M.)، بادرنجبویه (Melussia officinalis L.)، سرخارگل (Echinacea purpurea L.) و چویل (Ferulago angulata B.) از کلکسیون بخش تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی اصفهان جمع‌آوری شد. آزمایش جوانهزنی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 10 تیمار، در 4 تکرار انجام شد. تیمارها شامل: 1- شاهد (آب مقطر) 2-محلول نیترات پتاسیم یک درصد 3-محلول نیترات پتاسیم سه درصد 4-محلول 500 قسمت در میلیون(ppm) جیبرلیک اسید(Gibberellic acid). 5-محلول 1000 ppm جیبرلیک اسید 6- آب گرم (50 درجه سانتی‌گراد) 7-سرمادهی مرطوب 8-سائیدن مکانیکی بذر 9-تنش اسمزی بذر با PEG (Polyethylene glycol) 6000،( 5/1- بار ) 10-تنش اسمزی بذر با پلی اتیلن گلیکول (PEG) 6000،) 3- بار). نتایج این بررسی نشان داد که بهترین تیمار برای رفع خواب بذر زیره سبز که منجر به بیشترین سرعت و درصد جوانهزنی شد، سرمادهی مرطوب و جیبرلیک اسید 500 و 1000 ppm بود. برای گیاه سرخارگل، تیمارهای جیبرلیک اسید 500 و 1000 ppm بیشترین سرعت و درصد جوانهزنی را باعث شدند. برای رفع خواب بذر بادرنجبویه، بهترین پیش‌تیمار پلی‌اتیلن گلیکول 5/1- و 3- بار و جیبرلیک اسید 1000 ppm بود. بیشترین درصد و سرعت جوانهزنی بذر زیره سیاه با اعمال تیمارهای سرمادهی مرطوب 8 هفته‌ای و جیبرلیک اسید 1000 ppmمشاهده شد. در گیاه کرفس کوهی و چویل، تنها تیماری که باعث جوانهزنی و شکستن خواب بذر این گیاه شد، تیمار سرمادهی مرطوب 10 هفته‌ای بود.
کلمات کلیدی:
خواب بذر، جوانهزنی، زیره سبز، زیره سیاه ایرانی، بادرنجبویه، کرفس کوهی، سرخارگل، چویل.
فهرست مطالب
چکیده
1-مقدمه
2-مروری بر تحقیقات انجام شده
2-1- خواص دارویی و اهمیت زیره سبز
2-2-خواص دارویی و اهمیت زیره سیاه ایرانی
2-3-خواص دارویی و اهمیت کرفس کوهی
2-4-خواص دارویی و اهمیت بادرنجبویه
2-5-خواص دارویی و اهمیت سرخارگل
2-6-خواص دارویی و اهمیت چویل
2-7-تعریف پیش‌تیمار بذر (پرایمینگ بذر)
2-7-1-تعریف جوانهزنی بذر
2-7-2-نیازهای جوانهزنی
2-7-3-خواب بذر
2-8-اهداف پیش تیمار و مکانیسم آن
2-9-روشهای پیش تیمار
2-9-1-روش های مکانیکی
2-9-2-روشهای شیمیایی
3-مواد و روش‌ها
3-1-مشخصات تیمارهای آزمایشی مورد استفاده
4-نتایج و بحث
4-1-آزمون تترازولیوم
4-2-1-اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانهزنی بذر زیره سبز
4-2-2-اثر تیمارهای مختلف بر سرعت جوانهزنی بذر زیره سبز
4-2-3-اثر تیمارهای مختلف بر وزن خشک ساقه‌چه زیره سبز
4-2-4-اثر تیمارهای مختلف بر میانگین زمان جوانهزنی بذر زیره سبز
4-2-5-نتیجه‌گیری
4-3-زیره سیاه ایرانی (Bonium percicum B.)
4-3-1-اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانهزنی بذر زیره سیاه ایرانی
4-3-2-اثر تیمارهای مختلف بر سرعت جوانهزنی بذر زیره سیاه ایرانی
4-2-3-اثر تیمارهای مختلف بر وزن خشک ساقه‌چه زیره سیاه ایرانی
4-2-4-اثر تیمارهای مختلف بر میانگین زمان جوانهزنی بذر زیره سیاه ایرانی
4-2-5-نتیجه‌گیری
4-4-کرفس کوهی (Kelussia odoratissima M.)
4-4-1-اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانهزنی بذر کرفس کوهی
4-4-2-اثر تیمارهای مختلف بر سرعت جوانهزنی بذر کرفس کوهی
4-4-3-نتیجه‌گیری
4-5-بادرنجبویه (Melissa officinalis L .)
4-5-1-اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانهزنی بذر بادرنجبویه
4-5-2-اثر تیمارهای مختلف بر سرعت جوانهزنی بذر بادرنجبویه
4-5-3-اثر تیمارهای مختلف بر میانگین زمان جوانهزنی بذر بادرنجبویه
4-5-4-نتیجه‌گیری
4-6- سرخارگل (Echinacea purpurea L.)
4-6-1-اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانهزنی بذر سرخارگل
4-6-2-اثر تیمارهای مختلف بر سرعت جوانهزنی بذر سرخارگل
4-6-3-اثر تیمارهای مختلف بر وزن خشک ساقه‌چه سرخارگل
4-6-4-اثر تیمارهای مختلف بر وزن خشک ریشه‌چه سرخارگل
4-6-5-اثر تیمارهای مختلف بر میانگین زمان جوانهزنی بذر سرخارگل
4-6-6- اثر تیمارهای مختلف بر وزن خشک گیاهچه سرخارگل
4-6-7-نتیجه‌گیری
4-7-چویل ( B. Ferulago angulata )
4-7-1-اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانهزنی بذرچویل
4-7-2-اثر تیمارهای مختلف بر سرعت جوانهزنی بذر چویل
4-7-3-نتیجه‌گیری
خلاصه نتایج
پیشنهادات
فهرست منابع