سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی و قفقاز بعد از جنگ سرد
سیاست خارجی کشورها، تحت تاثیر مقدورات ملی و محذوریتهای بین المللی قرار دارد.در چنین حالتی سیاست خارجی ج.ا.ایران به عنوان یک بازیگر عاقل وبسیط در برابر چالشها و فرصتهای مختلفی قرار گرفته است.از جمله این چالشها ،بحرانهای منطقه ای است.وجود بحران های آسیای مرکزی و قفقاز که همراه بوده با چالشهای خشونت آمیز قومی و سرزمینی، سبب شده بود که ایران نگاه جدیدی نسبت به این دو منطقه داشته باشد. منطقه آسیای مرکزی و قفقاز به دلیل موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیکی که بعد از فروپاشی شوروی که دراوایل دهه نود اتفاق افتاد، از اهمیت بسیاری برای ج.ا.ایران برخوردار بوده و است.کشورهای این دو منطقه به دلیل مشکلاتی مثل پروژه دولت –ملت سازی، درگیریهای مرزی و سرزمینی ، استقلال اقلیت ها و ...که چه قبل از استقلال و چه بعد از آن با آن مواجه بودند. به بحران های محلی و منطقه ای گرفتار شدند.در این بین از آنجا که این بحران ها، امنیت و تمامیت ارضی ایران را نیز تحت تاثیر قرار می دهد ،ایران نیز به این بحران ها بی تفاوت نبوده و واکنش نشان داده و خواهد داد. این پژوهش سعی می کند ابتدا به ابعاد و عوامل بحرانهای منطقه ای ،ازجمله جنگ داخلی تاجیکستان، بحران قره باغ،چچن و گرجستان پرداخته و سپس به سیاست و مواضع ج.ا.ایران نسبت به این بحرانها پرداخته شود. این پژوهش با این فرضیه همراه است ،که سیاست خارجی ایران تاحدودی غیر فعالانه بوده وسعی شده هماهنگ و متمایل به قدرت شمالی خود یعنی روسیه باشد و یا حداقل متضاد با روسیه نباشد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول:کلیات. 1
1-1- بیان مساله. 2
1-2- سوال اصلی:. 3
1-3- فرضیه اصلی:. 3
1-4- پیشینه تحقیق:. 3
1-5- ضرورت و هدف تحقیق :. 6
1-6- روش تحقیق و گردآوری اطلاعات :. 6
1-7- قلمرو و زبان تحقبق:. 6
1-8- مفاهیم و متغیرها:. 6
1-9- نوآوری پژوهش:. 7
1-10- سازماندهی تحقیق. 7
فصل دوم :مباحث نظری و تئوریک. 8
2-1- مقدمه:. 9
2-2- نظریه رئالیسم نئوکلاسیک:. 9
2-3- آنارشی :. 11
2-4- قدرت مادی. 12
2-5- تلفیق سطوح خرد وکلان :. 12
2-5- سیاست خارجی ایران در منطقه :. 14
2-5-1- .فرایند تصمیم گیری :. 14
2-5-2- منافع و اهداف ملی :. 15
2-5-3- عوامل تعیین کننده قدرت :. 16
2-5-4- رفتار سیاست خارجی :. 16
2-5-5- مدیریت بحران:. 17
فصل سوم: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نسبت به بحران تاجیکستان 22
3-1- مقدمه:. 23
3-2- بیان مسئله :. 23
3-3- شروع و تاریحچه جنگ داخلی تاجیکستان :. 24
3-4- عوامل وعلل بحران :. 26
3-4-1- عوامل اقتصادی:. 27
3-4-2- مسائل قومی،جمعیتی (منطقه گرایی) :. 27
3- 4-3- فرایند دولت- ملت سازی:. 28
3-4-4- تکثر احزاب و گروهها :. 29
3-4-5- گذشته تاریخی :. 29
3-4-6- عامل خارجی :. 30
3-5- عوامل مذهبی :. 30
3-5-1- مواضع روسیه :. 31
فصل چهارم : سیاست خارجی ج.ا. ایران نسبت به بحران قره باغ. 41
4-1- اهمیت قفقاز :. 42
4-2- مقدمه:. 43
4-3- ریشه های تاریخی:. 48
4-4- تضاد قومی:. 49
4-4-1-گروههای افراطی:. 50
4-4-2- آینده بحران قره باغ:. 53
4-4-3- سیاست خارجی ج.ا.ایران نسبت به بحران:. 55
4-5- نتیجه گیری:. 61
فصل پنجم : سیاست خارجی ج.ا. ایران نسبت به بحران گرجستان. 63
5-1- مقدمه:. 64
5-2- علل عوامل بحران :. 68
5-3- علل داخلی:. 68
5-3-1- علل خارجی:. 70
3-اهمیت گرجستان برای روسیه:. 70
4-سیاست خارجی ایران در بحران گرجستان :. 73
5-3-3- نتیجه گیری:. 78
فصل ششم : سیاست خارجی ج.ا.ایران نسبت به بحران چچن. 80
6-1- مقدمه:. 81
6-2- موقعیت منطقه ای قفقاز شمالی :. 82
6-3- ویژگیهای جمعیتی و جغرافیایی چچن:. 82
6-3-1- روند شکل گیری بحران چچن:. 83
6-3-2- جنگ اول چچن :. 86
6-3-3- جنگ دوم چچن:. 87
6-3-4- علل و اهمیت چین برای روسیه:. 89
6-3-5- علل و عوامل استقلال طلبی چچن:. 92
6-4- عامل فرهنگ:. 92
6-4-1- گذشته تاریخی:. 93
4-4-2- عامل مذهب ودین:. 93
2-4-3- عوامل اقتصادی و اجتماعی:. 95
6-4-4- دخالتهای خارجی :. 95
6-4-5- سیاست خارجی ج.ا.ایران نسبت به بحران چچن :. 96
6-5- نتیجه گیری :. 101
فصل هفتم : نتیجه گیری ، ارزیابی کلی و ارائه الگو. 103
7-1- مقدمه :. 104
7-2- اشتراکات و مولفه سیاست خارجی در بحران :. 112
کتابنامه. 118
فهرست اشکال
شکل شماره1-2 مدل رفتار و سیاست خارجی براساس نظریه رئالیسم نئو کلاسیک. 14
شکل شماره 7-1 مدل سیاست خارجی ایران در بحران های منطقه ای آسیای مرکزی وقفقاز. 117
فهرست جداول
جدول شماره7- 1 بحران های ها منطقه ای و سیاست خارجی ج.ا.ایران 112