مناره مسجد جامع
در بیرون از مسجد فعلی در گوشه شبستان شمالی مسجد مناره ای به ارتفاع
حدود14 متر وجود دارد که تماما از اجرساخته شده ودر سه جهت جنوبی وشرق وغرب ان تزیینات اجری وکتیبه های اجری وجود دارد. درصورت بررسی باستان شناسانه درباغ شمالی می توان ارتباط صحیح ومنطقی این مناره را با مسجد مشخص ساخت.
کتیبه های دور منار
در قسمت پایین منار جمله«لا نبی بعد محمد»سه بار به خط کوفی
بنائی با اجر نوشته شده است.
درزیر حاشیه دو کتیبه ای وجود داشته که به خط ثلث بوده است.
روی این کتیبه احتمالا نام سازنده منار را نوشته بوده اند مکه در حال حاضر فقط کلمه«بسعی» روی منار باقی مانده است.برروی حاشیه دوم منار کتیبه ای به خط کوفی وبا اجر که روی ان جملات زیر نوشته شده است وجود دارد: بسم الله الرحمن الرحیم... {غیاث الدنیا والدین ابی شجاع محمد ابن ملکشاه سنه اربع وخمسائه
تاریخ روی منار 504 هجری را نشان می دهد.
تزیینات گچی
گنبد ودیواره مسجد
قدیمی ترین اثر باقی مانده از تزیین گچ در گنبدخانه تزیینی است که در پایین دیواره ورودی سمت چپ مشاهده می گردد که احتمالا
مربوط به گنبد خانه قرن پنجم است. این تزیین سطوح دیواره داخلی وپایه های گنبد را می پوشانده ودارای نقش گل وبوته ونقوش هندسی تکراری است.
بخشی از محراب دوره صفوی
اساسا گچ به عنوان عنصری شکل پذیر کاربرد وسیعی در بنا های تاریخی خصوصا تزیین مساجد داشته است به همین دلیل مسجد جامع ساوه نیز از این ماده در سطح گسترده ای در بخش های مختلف شامل گنبد خانه اصلی وشبستان های جبهه جنوبی استفاده گردیده واثاربدیعی به وجود امده است.
ناشناخته‌های مسجدجامع اصفهان
اشیاء به دستآمده از کاوشهای باستانشناسی مسجدجامع اصفهان در پیشاز انقلاب ،سومین فصل مطالعاتی خود را پشتسرگذاشت.مطالعه روی اشیاء غیرسفالی این مسجد تاریخی نیز آغاز شد. این مطالعات باعث میشود ناشناخته‌های زیادی از این مسجد تاریخی و باستانی آشکار شود.
سومین فصل مطالعه سفالهای به دستآمده از حفاری‌های باستانشناسی پیش از انقلاب در مسجد جامع اصفهان که به جداسازی سفالهای ویژه از میان 70 هزار سفال شاخص مربوط می‌شد، با حضور دوباره پروفسور جنیتو به ایران انجام گرفت .در همین حال اشیاء غیر سفالی نیز مورد مطالعه قرار گرفتند.
«فریبا سعیدی»، مدیر دفتر باستانشناسی مسجدجامع اصفهان دراین‌باره به میراث خبر گفت: «در سومین فصل مطالعاتی که توسط هیات ایرانی و ایتالیایی حدود 25 روز به طول انجامید، علاوه بر جداسازی سفالهای ویژه از میان سفالهای شاخص، مطالعه روی اشیاء غیر سفالی نیز آغاز شد.»
وی افزود: «مطالعه برای جداسازی سفالهای ویژه از میان سفالهای شاخص که سال پیش تعداد آن‌ها به 70 هزار رسیده بود پایان یافته اما هنوز آمار دقیق سفالهای ویژه از سوی هیات باستانشناسی ایتالیایی داده نشده است.»
در نخستین فصل مطالعاتی سفالهای کشف شده در مسجدجامع، از میان یک میلیون سفال و شی باستانی به دست آمده از حفاری های پیش از انقلاب که بین سال های 1972 تا 1977 توسط "آرتور پوپ"، ایران شناس مشهور جهان و "شرارتو" در حفاری‌های باستانشناسی به دست‌آمد، 521 هزار سفال طبقه بندی شد که از میان این تعداد حدود 70 هزار سفال شاخص جداسازی شدند.
سعیدی در مورد مطالعه روی اشیاء غیر سفالی به میراث خبر گفت: «مطالعه روی این اشیاء، غیراز استخوان‌ها آغاز شد که در این میان می‌توان از اشیاء فلزی، چوبی، سنگی، چرم و کاغذ نام برد.»
به گفته مدیر دفتر باستانشناسی مسجدجامع اصفهان، اشیاء غیر سفالی مورد مطالعه قرار است طی رایزنی با دانشگاه اصفهان، توسط کارشناسان این دانشگاه مرمت شوند.
از میان این اشیاء دو شی فلزی که احتمالا یکی از آن‌ها بشقاب و دیگری کشکول است به همراه تعدادی سرقلیان و مهره‌های تسبیح از جنس چوب، سنگ و خمیر شیشه مورد مطالعه قرار گرفت.
هیات ایتالیایی از سال گذشته به سرپرستی پروفسور جنیتو به همراه هیات ایرانی مطالعه روی اشیاء باستانی به دستآمده از کاوشهای باستانشناسی مسجدجامع اصفهان را آغاز کردند که تا کنون نتایج قابل توجهی را در پی داشته است. هیات مشترک ایران و ایتالیا سال گذشته همایشی را دراین زمینه برگزار کردند.
مسجد جامع اصفهان یکی از مهمترین مساجد جهان محسوب می شود که یادآور معماری سلجوقی تا قاجار است.
مطالعات باستانشناسی نشان می‌دهد که در محل فعلی مسجد پیشتر آتشکده‌ای قرار داشته که هنوز آثار آن زیر این مسجد شکوهمند باقی مانده است.
مسجد جامع اصفهان در سفرنامه "رابرت بایرن"