مقدمه: چدن خاکستری از آلیاژ آهن و کربن که حدود 2% بیشتر باشد ویا سرعت سرد کردن پایین و یا سیلیسیم که باعث ناپایداری سمنتیت می شود چدن خاکستری تولید خواهد شد.
حال اگر مقدار کربن آن کمتر از3 / 4% باشد چدن خاکستری کم کربن بدست میآید که ریختهگری راحتری نسبت به فولادها دارد که ممکن است دارای زمینه مزیت و پرلیتی باشد.
روش آزمایش: در اولین مراحل بریدن نمونه از قطعه اصلی به وضوح و نرمی و خوشتراشی آن پی میبریم بعد از بریدن، سوهان کاری آن نیز به راحتی انجام میشود. اما سمباده کاری آن علی رقم نرمی بالای آن با مشکل مواجه می شد. به طوری که با صرف کردن زمان حدود 3 / 1 بر سمابده کاری چدنهای نظیر قبل کمتر به صافی مسطح میرسیدیم.
همه از سوهان کاری و پولیش کاری (قبل از اچ کردن) نمونه را زیر میکروسکوپ میگذاریم در اولین نگاه خطوط بیش از حد سمباده و دستگاه پولیش مانع از دیدن گرافیت های آن می شد.
و سپس حدود پنج الی هفت ثانیه در محلول برای اچ کردن فرو میبردیم بعد از درآوردن از محلول و شستن قطعه آن را زیر میکروسکوپ گذاشتیم که زمینه را مشاهده کردیم.
متالوگرافی در مفهوم کلی عبارت است از مطالعه ساختار درونی فلزات و آلیاژها و رابطه این ساختار با ترکیب، نمونه تولید، و شرایط انجماد و خواص شیمیایی و مکانیکی آنها میباشد. یکی از آزمایشهای مهم واحد کنترل کمی و کیفی خط تولید ریختهگری متالوگرافی است که امروزه هم جنبه کنترل کیفی و هم جنبه تحقیقاتی به خود گرفته است.
اگر بخواهیم به اهمیت این آزمایشگاه بیشتر واقف گردیم لازم است اهداف مهم این آزمایشگاه را به صورت خلاصه بیان و توجه کنیم.
1 ـ بررسی عیوب میکروسکوپی و بعضی از عیوب ماکروسکوپی فلزات و آلیاژهای تولید شده از قبیل درشت دانگی و رشد و ناهمگونی فازهای ناخواسته و عدم توزیع ـ یکنواخت دانه ها و فازها و….
2 ـ تشخیص، تقریبی ترکیب شیمیایی آلیاژ از طریق بررسی ساختار درونی و استفاده از دیاگرافم فازی آن آلیاژ که این هدف بیشتر زمانی لازم میشود که امکانات آزمایشگاه تجزیه فلزات در دسترسی نباشد.
3 ـ بیشتر از روش ماکروسکوپی استفاده میشود و کمکی برای آزمایشگاه انجماد است و عبارتست از کنترل نحوه و نوع انجماد و رشد ماکروسکوپی دانهها و رابطه با شرایط ریختگی آن آلیاژ که کنترل آن میتواند در بهبود خواص مکانیکی و سلامتی قطعه ریختگی مؤثر باشد.
لازم به ذکر است که بین اهداف گفته شده هدف اول بسیار مهمتر است و آن را به دو بخش اصلی تقسیم میکنیم.
1 – جنبه تکنولوژیکی
2 ـ جنبه متالوژیکی
شاید سئوالی پیش آید که پولیش و اچ کردن چیست؟
پولیش کردن عبارتست از سمباده کاری ریز که تشکیل شده از سمبادههای ضدآب که از شمارههای 1000 - 320 تشکیل شده و نصب شده روی فلز آلومینیومی که در زیر شیرآبی قرارگرفته و در حین سمبادهکاری آب مدام روی آن ریخته میشود.
اچ کردن یعنی مرئی کردن ساختار بلورین فلز و ایجاد مغایرت بین سازندههای مختلف آن میباشد. آچ کننده هامانند (اسیدهائی آلی و غیرآلی و پیکهای و نیسال و…)
اولین کاری که برای انجام الزامی است بریدن یک قطعه به ابعاد موردنیاز از میلگرد آج دار و ساده که در این کار 1 سانتیمتر میباشد. پس از بریدن قطعه آن سوهان، نرده و سطح این نمونه را گونیا میکنیم. و با سوهانهای خشن و نرم تمام سطح را میزنیم تا هم به اندازه مناسبی برسد و هم سطح گونیا شود.
بعد از اتمام سوهانکاری به قسمت سمباده کاری یا پولیش زدن میرسیم.
در این قسمت نمونه را روی محلی که در آن سمبادهها از نرم تا خشن روی سکو قرار گرفتهاند میگذاریم تا به ترتیب سمباده را شروع کنیم در ضمن در روی هر کدام (هر شماره) از سمبادههای شیرهای آبی تعبیه شده تا در حین کار آب روی نمونه سمباده ریخته و کار را بهتر و روانتر انجام دهیم. علت اینکه آب باید روی نمونه مداوم باشد جلوگیری از مسردود شدن کاغذ سمباده یا جلوگیری از خط روی نمونه میباشد.
روش کار به این گونه است که ابتدا از سمباده های خشن استفاده کرده و به ترتیب شماره به طرف نرم آن می رویم تا خشهای افتاده روی نمونه را حذف کرده و تا انجام این کار از سمبادهها استفاده میکنیم.
بعد از اتمام کار و اطمینان از عاری بودن خش نوبت به دستگاه پولیش میرسد دستگاههای که در آن صفحه وجود دارد که آن توسط نیروی اتروموتوری میچرخد و روی این صفحه پارچهای نصب شده نام این پارچه ماهوت میباشد و طرز کار این است که هنگام چرخش صفحه نمونه را روی آن قرار داده تا اگر خشی روی قطعه بود برطرف شود و علت آن سایش بین الیاف پارچه ماهوت و سطح قطعه باعث برطرف شدن خشها میشود.
برا یاینکه این کار سریعتر وب هتر انجام شود اکسیدآلومینیوم را به همراه آب مخلوط کرده که رنگ آن سفید میشود و هنگام چرخش صفحه و قرار گرفتن نمونه روی آن این محلول روی آن ریخته شده و برخورد دانههای اکسید آلومینیوم با سطح نمونه باعث از بین رفتن خشهای روی قطعه می شود. بعد از شستن خشک کردن سطح نمونه آن را برای اچ کردن آماده میکنیم.
محلول اچ برای هر قطعه متغیر است و برای قطعه کاسه فولاد میباشد اسیدنیتریک و الکل میباشد.
برای انجام کار باید نمونه را در داخل محلول اچ گذاشته و قرار می دهیم البته زمان قرار دادن در داخل محلول به عواملی مانند جنس فلز و ساختمان و سختی آب بستگی دارد و می تواند از 1 تا 5 ثانیه متغیر باشد و بعد از گذاشتن قطعه در داخل محلول اچ و زمان موردنظر آن را سریعاً برداشته و میشوئیم و بعد سطح آن را با الکل تمیز می کنیم و سپس خشک میکنیم.
حال نمونه یا قطعهها برای مشاهده کردن از میکروسکوپ آماده است تا بررسی روی ساختار این فولاد را انجام دهیم بعد از نگاه کردن با میکروسکوپ نتیحه گرفتیم که این فولاد کم کربن هیپبویوتکتوئیدی به شکل زیر می باشد و نتیجه آن به صورت زیر است:
نتیجه اینکه این فولاد، هیپریوتکتوئیدی می باشد و باتوجه به ساختار درونی یعنی زمینه فریت و دانههای درشت پرلیت می فهمیم که دارای 4/0% کربن میباشد و 5% فریت و 5% پرلیت پس نتیجه می گیرمی هر چه پرلیت در ساختار فلز بیشتر باشد درصد کربن نیز بیشتر میباشد و هر چه مقدار و درصد کربن کمتر مقدار فریت بیشتر میشود و تیره بودن سطح در زیر میکروسکوپ دلیل بر این ادعا میباشد.
بخش عظیمی از چدن ریختگی از چدن خاکستری هستند که معمولاً تحت عنوان چدن ریختگی نامیده میشوند. البته عنوان مذکور برای تعریف چدن خاکستری به طور نامناسبی به کار می رود در حالیکه نام چدن خاسکتری بدان جهت انتخاب شده است که رنگ مقطع شکست خاکستری است. خاکستری بودن رنگ سطح مقطع شکسته شده این آلیاژ ناشی از وجود ورقههای نازک گرافیت در چدن خاکستری است. هنگامی که ترکیب شیمیایی چدن مذاب و سرعت سرد کردن آن مناسب باشد در خلال انجماد کربن مزبور در چدن جدا می شود و ورقههایی از گرافیت تشکیل میگردد. دانههای این گرافیت ها به داخل مذاب رشد می کند و به همین جهت برای تشکیل ورقههای آزادی عمل دارند.
وجود گرافیت ورقهای سبب میشود که چدن خاکستری دارای خصوصیات بینظیری باشد منجمله داشتن قابلیت ماشین کاری خوب در شرایطی که میزان سختی نیز در حدی است که مقاومت در برابر سایش عالی است توانایی مقاومت در برابر سوختن در مراحل آخر از بین رفتن مواد روغن کاری خوب است و همچنین خاصیت الاستیکی غیرعادی که باعث میشود قابلیت ارتعاش داشته باشد.
چندین فاکتور مختلف بر روی جوانه زنی و رشد ورقههای گرافیت تأثیر میگذارند بطوریکه این ورقههای گرافیت می توانند به شکلها و فرمهای مختلفی ظاهر شوند.
مقدار گرافیت موجود در چدن اندازه و نحوه توزیع آن نیز بر روی خواص چدن بر روی آنها مؤثر است، مشخص نمودن خواص مطلوب ارجعیت دارد.
نوعی ساختار زمینه در چدنهای با گرافیت ورقهای تأثیر کمتری در استحکام این چدنها نسبت به شکل، اندازه و توزیع گرافیتها دارد. در صورتی که نوع ساختار زمینه عامل مهمی در تعیین سختی و قابلیت ماشینکاری در این چدنها است.
گروه دیگری از چدنها که دارای اهمیت زیادی درمواد مهندسی هستند، چدنهای با گرافیت کروی یا چدن های نشکن هستند که شکل گرافیت ها در شرایط ریختگی این نوع چدنها به صورت کروی بوده و دارای استحکام و ازدیاد طول نسبی مناسبی هستند. ساختار زمینه در این نوع چدن ها تأثیر زیادی در استحکام آنها دارد.
کم تر بودن مقدار سیلیسیم در چدن ها یا زیادتر بودن برخی عناصر آلیاژی از قبیل کرم و مجموعه عوامل که از تجزیه کربن جلوگیری کند. موجب میشود که دسته سومی از چدنها تحت عنوان چدنهای سفید یا سختی زیاد، قابلیت ماشینکار کم و مقابله شکست سفید تولید شود.
8/0-7/0 درصد کربن
ج ـ فولادهایی که کربن ان بین 9/0-8/0 درصد میباشد در ساختن قلمها و تیغ های برش و برای بریدن حلبی و سبدها و مته سنگ بری و حفر زمین و بعضی از قطعات که کار دستی دارند پرلیت و رگههای خیلی نازک سمنتیت در مرز دانهها تصویر متالوگرافی این فولادها میباشد.
5 ـ فولادهایی که بین 4 / 1 -9/0 درصد کربن دارند(فولادهای ابزار)
تصویر متالوگرافی این فولادها عبارتند از پرلیت ، سمنتیت که به صورت رگه در مرز پرلیت قرار دارند(شکل 3-1) به طوری که گفته شد هر چه مقدار درصد کربن بیشتر باشد رگههای سمنتیت در زمینه ضخیمتر می شود.
الف ـ فولادهایی که بین 1-9/0 درصد کربن دارند در ساختن فنرها و سیمها با مقاومت کششی زیاد، بستهها، چاقوها، قالبها و سنبهها به کار می رود.
ب ـ فولادهایی که بین 1/1-1 درصد کربن دارند در ساختن متهها، تیغههای فرز، چاقوها و حدیدهها و قلاویزها بکار میرود.
ج ـ فولادهایی که بین 2/1-1/1 درصد کربن دارند. در ساختن بلبرینگها و متهها و اجزا ماشین تراش و ابزار چوب بری ماننداره، رنده، تیغه خراطی بکار می روند.
د ـ فولادهایی که بین 3/1-2/1 درصد کربن دارند در ساختن سوهانها و برقوها و چاقوها و ابزار ماشین تراش بکار برده میشوند.
هـ ـ فولادهایی که بین 4 / 1 –3/1 درصد کربن دارند و در ساختن تیغهای صورت تراش و ابزار برقوزن بکار رفته و همچنین در قسمتهای ماشینی که مقاومت در مقابل سائیدگی لازم دارند به کار میروند و واضح است که بالا رفتن درصد کربن سختی و مقاومت کششی فولاد را افزایش و قابلیت انعطاف فلز که بستگی مستقیم با تغییرات طول عمر آن را دارا می باشد کاهش میدهد.
این که اگر یک جامد تبدیل به جامد دوم و سومی شود به این تحول یوتکتوئیدی گویند اما هیپویوتکتوئیدی به ماقبل یوتکتوئیدی گفته میشود که در آن فریت a از حد حلالیت خارج میشود.
آلیاژهای ریختگی آلومینیوم نسبت به مواد تشکیل دهنده از انواع مشابهی هستند که اغلب عناصر به طور جزئی در آلومینیوم حل شده و محلول جامدی از آلومینیوم را به وجود می آورند. به طور کلی در صورت اضافه شدن عناصر آلیاژی سه حالت ممکن است اتفاق بیافتد.
فهرست مطالب
عنوان: چدن خاکستری کم کربن.. 1
چکیده: آزمایش و بررسی ساختار میکروسکوپی چدن خاکستری کم کربن.. 1
مقدمه. 2
اهمیت متالوگرافی.. 2
هدف از پولیش کردن و اچ کردن.. 3
شرح آزمایش (نحوه انجام کار) 3
نتیجه آزمایش: 5
چدن خاکستری.. 5
چدنهای خاکستری.. 8
بحث و بررسی در مورد چدنهای خاکستری: 8
تغییر کربن معادل در چدنهای خاکستری: ( بحث و بررسی) 9
نتیجه کار. 10
چدنها Castiron. 10
چدن نشکن.. 11
چدن داکتیل. 12
هدف آزمایش: بررسی ریزساختار چدن داکتیل. 13
بحث و بررسی«چدن داکتیل». 13
چدن سفید. 14
سفید شدن چدن به دلیل نفوذ تلور. 15
چدن سفید. 15
هدف آزمایش: بررسی ریزساختار چدنهای سفید قبل و بعد از اچ کردن.. 15
بحث و بررسی در مورد چدنهای سفید. 16
ساختار ماکروسکوپی چدن سفید. 16
بررسی ساختار چدن سفید. 17
مقدمه: 17
روش آزمایش... 17
چدن مالیبل. 18
چدن مالیبل با زمینه پرلیتی.. 19
چدن مالیبل. 19
هدف آزمایش: بررسی زیرساختار چدن مالیبل. 19
بحث و بررسی (چدن مالیبل) 20
فولادها 21
مقدمه: 21
مقدمه. 22
فولاد های عملیات حرارتی نشده. 22
موضوع: بررسی ساختار میکروسکوپی فولادهای ساده کربنی.. 22
مقدمه: فولادها Stcell 22
فولادهای هیپوریوتکتوئیدی.. 23
نام گزارش: بررسی زمینه و ساختار فولادهای ساختمانی.. 24
تئوری آزمایش... 24
بحث و نتیجه گیری.. 25
نام گزارش: تحقیق و بررسی زمینهای فولادهای ابزار. 25
بحث و نتیجه گیری.. 26
فولاد. 27
موضوع: بررسی ساختمان میکروسکوپی فولادهای ساده کربنی.. 28
مقدمه: فولادها Steel 28
مقدمه. 29
سمنتیت (کاربید آهن): 29
تبدیل آهسته فولاد. 29
تأثیر عناصر دیگر بر فولاد. 35
گوگرد: 35
منگنز: 36
فسفر: 36
فولادهای هیپویوتکتوئیدی HYPOEUTOID.. 36
فولادهای هیپویوتکتوئیدی.. 37
فولادهای هیپویوتکتوئیدی.. 39
تعریف تحول یوتکتوئیدی و هیپوتکتوئیدی.. 40
گزارش کار سوم: 40
عنوان گزارش: آلیاژهای آلومینیوم. 40
گزارش کار چهارم. 42
نمونه ای از موارد کاربرد آلیاژهای آلومینیوم. 43
آلیاژهای آلومینیوم ـ آلومینیوم خالص تجاری.. 43
نتیجه کار. 44
آلومینیوم خالص.... 44
انواع سمبادههای موردنیاز. 44
هدف آزمایش: تأثیر سرعت کردن بر خواص آلومینیوم. 44
بحث و بررسی در مورد آلومینیوم خالص.... 45