موضوع :
فناوری اطلاعات در برنامه های آموزشی و بررسی روش های مؤثر کاربرد رایانه در
ایجاد و رشد خلاقیت .
سؤال تحقیق :
مهمترین علت عدم استفاده از رایانه و اینترنت در نظام آموزشی چیست ؟
فرضیه های تحقیق :
١. عدم آگاهی معلمین و دانش آموزان از کارآیی آموزشی رایانه و نحوه استفاده از آن
٢. عدم توجه کافی نظام آموزش و پرورش به این امر
٣. ترس از جایگزینی رایانه به جای معلمین و کمرنگ شدن نقش آنها
٤. عدم توانایی پرداخت هزینه های مربوط به آن
روش تحقیق :
بخشی از تحقیق به روش کتابخانه ای و بخش دیگر آن به روش پیمایشی
انجام شده است .
هدف تحقیق :
بررسی محدودیت های کاربرد صحیح رایانه و ارائه راهکارهای مناسب
ضرورت و اهمیت تحقیق :
ضرورت توسعه فن آوری اطلاعات و استفاده از اینترنت در آموزش و پرورش
رایانه ماشینی است که سرآمد فناوری عصر حاضر به شمار می آید . با توجه به پیچیدگی جهان امروز لازم است ما نیز فناوری خود را با پیشرفت های موجود هماهنگ کرده و آن را با نیازهای جامعه متناسب سازیم .
نوکردن نخست باید از جایی آغاز شود که به آموزش دانش ها و مهارت ها ی جدید و یادگیری عمیق تر و سریعتر می انجامد . پیشرفت سریع دانش بشری در قرن حاضر ، متنوع شدن نیازها ، تحولات سریع فن آوری به ویژه در زمینه ارتباطات ، تغییرات عمده ای را بر جهان گذاشته و خواهد گذاشت .
استفاده از رایانه در انجام امور مختلف یک سازمان ، ایجاد دولت الکترونیکی ، تجارت الکترونیکی ، ایجاد دانشگاه ها و مدارس مجازی همگی محصول گسترش اینترنت و به طورکلی فناوری اطلاعات [1] است. امروزه اصطلاح فناوری اطلاعات به طور وسیعی در سطح جهان منتشر شده است که آن را علم و مهارت درباره همه جنبه های به کارگیری رایانه ، ذخیره سازی داده ها و ارتباطات تعریف کرده اند . فناوری اطلاعات را می توان بخش فنی نظام اطلاعاتی دانست که شامل سخت افزار ، نرم افزار ، پایگاه های اطلاعاتی و شبکه های ارتباطی است .
شاید اینترنت بزرگترین عامل تغییر فناوری ، تغییر شکل بازرگانی ، رسانه ها ، سرگرمی ها و جامعه از راه های حیرت انگیز در طول تاریخ باشد اما تمامی این قدرت در حال حاضر بستگی به دگرگونی درآموزش و پرورش دارد . اینترنت امکان تحقق این هدف را که بتوانیم شرایط مناسب یادگیری را برای همه افراد کشور اعم از کودک ، نوجوان و بزرگسال ، زن و مرد فراهم سازیم به ما می دهد .
واقعیت این است که میلیون ها نفر در جهان هنوز نمی توانند به اینترنت دسترسی داشته باشند و نمی دانند که چگونه شبکه جهانی دانش را در اختیار گیرند . آنان نمی دانند که چگونه اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورند ، چگونه از آن استفاده کنند ، چگونه آن را مبادله کنند و چگونه این اطلاعات را برای خود محفوظ نگهدارند . این افراد هم اکنون هم در معرض خطر هستند و برای رفع این مشکل آموزشی باید تدابیری اتخاذ شده و اقدام هایی انجام شود .
به کارگیری فناوری اطلاعات و اینترنت و استفاده از امکانات رسانه های صوتی ، تصویری و گرافیکی آن شرایط مناسبی را برای یادگیری و درک و فهم بیشتر تدریس معلمان فراهم می سازد . در واقع اینترنت راه های متنوعی را پیش روی فراگیران و معلمان می گذارد تا با تنوع بیشتری یاد گیرند و یاد دهند . استفاده از اینترنت باعث مشارکت و فعالیت افراد می شود نه انفعال آنها و امکان تعامل و ارتباط فراگیران را میسر می سازد .
ارتقاء کیفیت آموزش از طریق شبکه و اینترنت یکی از انتظاراتی است که از فناوری اطلاعات می رود . یک سؤال مهم این است که آیا یادگیری از طریق رایانه و اینترنت به اندازه سایر شیوه های یادگیری اثر بخش است ؟
نتایج تحقیقات اخیر در مورد اثر بخشی یادگیری از راه دور حاکی از آن است که این شیوه می تواند در یادگیری اثربخش باشد به شرط این که بر کیفیت آن نظارت شود .
یکی دیگر از کارکردهای اینترنت شناخت فرهنگ ملل ، شناخت تفاوت ها و تشابهات فرهنگی و دلایل این تفاوت ها و تشابهات است .
افزایش انگیزه یادگیرندگان ، فعال کردن یادگیرندگان از طریق درگیر کردن آنها با محتوای برنامه درسی و نیز کاهش هزینه های آموزشی در درازمدت از دیگر اثرات استفاده از فناوری اطلاعات در نظام آموزشی است .
برای در اختیار گذاردن اطلاعات مورد نیاز آحاد مردم لازم است شرایط زیر در نظر گرفته شود :
بدیهی است گسترش دستیابی همگان به اطلاعات و نیز فناوری اطلاعات مستلزم وجود قوانین شفاف دراین زمینه است . به این منظور دولت می تواند لایحه ای تنظیم کرده و به مجلس تقدیم کند که شامل بندهای زیر باشد :
فیلتر کردن راهی برای ایجاد محیط سالم در اینترنت
با رشد و گسترش اینترنت و استفاده از آن همراه با مطالب خواندنی ، علمی و ارزشمند ، سایت ها و صفحات اینترنتی مبتذل نیز رشد یافته اند . به همین دلیل در تمام دنیا سعی شده است با استفاده از فیلترهایی ، دسترسی به این سایت ها کنترل شود و از مشاهده آنها جلوگیری گردد .
به طور کلی سه راه برای فیلتر کردن و کنترل دسترسی وجود دارد :
۱. فیلتر کردن کاربران از سوی سایت :
در این روش سایت ها خود با ابزارهای مختلفی به کنترل سن کاربران می پردازند تا صفحات اینترنتی نامناسب در دسترس کودکان و نوجوانان قرار نگیرد .
٢. فیلتر کردن سایت ها از سوی مراکز سرویس دهنده ([3]ISP )
این روش که در بسیاری از کشورها معمول است ، متکی است به نرم افزارها و سخت افزارهایی که هر ISP برای کنترل سایت ها به کار می گیرد . لذا در صورتیکه ابزار فیلتر کردن در ISP های مختلف متفاوت باشد و یا به روزرسانی یکسانی برای افزودن سایت های جدید غیرمجاز در فیلترهای این مراکز سرویس دهنده انجام نشود ، نتیجه یکسانی را نخواهیم داشت .
٣. فیلتر کردن سایت ها در مبدأ ورودی اینترنت به کشور :
در کشورهایی که مبادی ورودی اینترنت مشخص و معلوم هستند ، فیلترهایی بر سر این مبادی نصب می شوند تا ISP نیاز به فیلتر کردن نداشته باشد و در واقع کنترل سایت ها در ورودی اینترنت به کشور انجام می پذیرد .
به طور کلی دو روش فیلتر کردن در کشورهای مختلف به کار گرفته می شود :
فیلتر کردن فراگیر [4]:
در این روش کاربران تنها اجازه دسترسی به تعدادی سایت مشخص را دارند که این سایت ها قبلا" از سوی گروهی مورد بازبینی قرار گرفته اند . این سایت ها که در فهرستی به نام فهرست سفید ذخیره می شوند ، برحسب نیاز به روز رسانی می شوند . این روش تنها در بعضی مراکز و سازمان ها مورد استفاده قرار می گیرد و از آنجا که نمی توان تمامی سایت های مناسب را مورد بازبینی قرار داد ، روش معمول و پر استفاده ای نیست . معمولا" در این روش حجم بالایی از اطلاعات و تعداد زیادی از سایت های خوب و ارزشمند نیز فیلتر می شوند .
فیلتر کردن انحصاری [5]:
همانطور که از نام آن برمی آید برخلاف روش قبلی فهرست سایت های نامناسب نگهداری می شود و استفاده از سایر سایت ها آزاد است ، در واقع تا زمانیکه سایتی نامناسب تشخیص داده نشده است ، استفاده از آن آزاد است و در صورت تشخیص مشکلی در یک سایت ، فهرست سایت های نامناسب به روز رسانی می شود اما از آنجا که تعداد سایت های نامناسب نیز رو به افزایش است برای به روز رسانی این فهرست باید روش خوب و دقیقی را به کار گرفت . معمولا" سه روش برای حصول به این نتیجه مورد استفاده قرار می گیرد :
بلوکه کردن کلمات کلیدی ـ فیلتر کردن بسته های اطلاعات ـ بلوکه کردن نشانی های اینترنتی
بلوکه کردن کلمات کلیدی [6]
در این روش هر سایت در زمان دریافت مورد بررسی قرار می گیرد و اگر کلمات کلیدی از پیش تعیین شده ای را داشته باشد ، بلوکه می شود و به فهرست سایت های نامناسب اضافه می شود . مشکل اصلی این روش آن است که تنها روی متن و بدون توجه به محتوا کار می کند . بسیاری از صفحات محتوای تصویری دارند و متن برای جستجوی کلمات کلیدی ندارند .
فیلتر کردن بسته ها [7]
این روش با بلوکه کردن درخواست هایی که خواهان آدرس IP[8] سایت مشخصی هستند ، دسترسی را کنترل می کند اما بعضی سایت ها که آدرس IPثابتی ندارند از این فیلترها عبور می کنند ، لذا این روش کنترل کامل و مناسبی را اعمال نمی کند .
بلوکه کردن نشانه های اینترنتی [9]
در این روش کنترل دسترسی روی نشانی اینترنتی یا URL اعمال می شود نه نشانی IP . چون بیشتر سایتها مجموعه ای از این نشانی های جاسازی شده هستند ، این روش کارایی خوبی دارد .
از آنجایی که تمام این روش ها مبتنی بر متن هستند و از این نقطه ضعف رنج می برند ، روش های جدیدی نیز برای فیلتر کردن بهتر و مبتنی بر محتوا ابداع شده اند . به عنوان مثال فیلتر کردن تصویری مبتنی بر محتوا [10] سعی می کند با استفاده از الگوهای تصویری و رنگ ها ، تصاویر نامناسب را تشخیص دهد و از ورود به سایت هایی که تصاویر نامناسب دارند ، جلوگیری به عمل آورد . [11]
اخیرا" بحث فیلتر کردن سایت های نامناسب در کشور به طور جدی مطرح شده است و کارشناسان مختلف به اظهار نظر دراین مورد پرداخته اند . بیشتر کارشناسان بر لزوم استفاده از فیلتر اتفاق نظر دارند و آن را ضروری می دانند ، اما نکته ای که آنان را نگران می کند این است که مبادا برای جلوگیری از دسترسی به سایت های نامناسب بسیاری از سایت هایی که مطالب خوب و ارزشمند دارند نیز فیلتر شوند و کاربران از دسترسی به آنها محروم گردند .
ایجاد محیطی پاک و سالم برای کاربران ، همت متولیان امر از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را می طلبد تا دسترسی به سایت های نامناسب و غیراخلاقی را ناممکن سازند و از طرف دیگر مشکلی برای دستیابی کاربران به سایت ها و اطلاعات مفید به وجود نیاورند .