نقش و تأثیر اکراه در جرائم مستلزم حد و قصاص
اکراه به معنی وادار کردن دیگری به کاری به زور و تحمیل به خلاف خواست شخص می باشد. اکراه نیز از جمله عوامل رافع مسئولیت کیفری در حقوق جزا و از جمله عوامل رافع مسئولیت ]در بعضی از شرایط[ در حقوق مدنی می باشد. در قانون مجازات اسلامی قانون گذار در ماده ی 54 قانون مذکور به طور کلی به تبعین نقش اکراه در جرایم تعزیری و نیز مجازات اکراه کننده و معافیت اکراه شونده در جرایم اکراهی تعزیری پرداخته است.
اما در بحث حدود به طور کلی مادهی خاصی پیرامون اکراه وضع نگردیده و در ماده ی 150 قانون جدید مجازات اسلامی، قانون گذار اشاره داشته که در جرایم موجب حد و قصاص طبق مقررات مربوط در آن بخش رفتار خواهد شد. و باید خاطر نشان شد که در اکثر جرائم حدی اجرای حدود بر دارا بودن اختیار و قصد مرتکب متوقف گردیده که در غیر اینصورت و انجام جرائم حدی در صورت اکراهی مرتکب معاف از مجازات در نظر گرفته شده است. اما در جرائم مستلزم قصاص قانون گذار در ماده ی 211 قانون مجازات اسلامی از این قاعده عدول نموده و تنها یک استثناءِ را در پذیرش رفع مسئولیت از مجرم در جرم قتل را پذیرفته است که این دیدگاه انعکاس نظر مشهور فقهای امامیه در شرع مقدس اسلام بوده از آن جهت که نزد اسلام حرمت قتل نفس انسان دارای آنچنان اهمیتی بوده که هیچ کسی با هیچ ترجیحی نمی تواند جان هم نوع خود را گرفته و از مکافات عمل خویش متواری شود.
از مکافات عمل قافل نشو گندم از گندم بروید جو ز جو
کلیدواژه ها: اکراه، مکرَه, مکره, عامل رافع مسئولیت، تهدید، حد
فهرست مطالب
چکیده | 1 |
مقدمه | 2 |
بیان موضوع | 3 |
سؤالات تحقیق | 3 |
فرضیات تحقیق | 4 |
پیشینهی تحقیق | 4 |
روش تحقیق | 4 |
سازماندهی تحقیق | 4 |
فصل اول: کلیات مبحث اول: واژه شناسی |
6 |
گفتار اول: اکراه در لغت و اصطلاح | 7 |
الف: اکراه در لغت | 7 |
ب: اکراه در اصطلاح | 8 |
گفتار دوم: جایگاه اکراه در متون فقهی و حقوق ایران | 9 |
الف: اکراه در فقه اسلامی | 9 |
ب: اکراه در قانون جزا | 12 |
ج: اکراه در قانون مدنی | 15 |
مبحث دوم: شرایط عمومی تحقق اکراه در حقوق ایران | 20 |
گفتار اول: تهدید توسط اکراه کننده | 21 |
الف: غیر قانونی بودن تهدید | 22 |
ب: فعلیت داشتن یا غریب الوقوع بودن تهدید | 23 |
ج: ایجاد خوف عقلانی در اکراه شونده د: قدرت و توانایی مکره بر عملی ساختن تهدیدات خود | 23 24 |
گفتار دوم: غیرقابل تحمل بودن اکراه | 25 |
الف: ضابطه (معیار) شخصی | 26 |
ب: ضابطه (معیار) نوعی | 26 |
فصل دوم : نقش و تأثیر اکراه در جرائم مستلزم حد | 28 |
مبحث اول: اکراه به عنوان عامل مشددهی مجازات در حدود | 29 |
گفتار اول: تأثیر اکراه در تشدید حد زنا | 29 |
گفتار دوم: لزوم یا عدم لزوم وحدت مکره و زانی | 36 |
گفتار سوم: تأثیر اکراه در تشدید سایر مجازات های حدی | 39 |
مبحث دوم: اکراه به عنوان عامل رافع مسئولیت کیفری در مجازات های حدی | 40 |
گفتار اول: قابلیت اکراه در زنا بر مرد | 40 |
گفتار دوم: نقش اکراه در رفع مسئولیت کیفری در مجازات های حدی | 47 |
فصل سوم: نقش اکراه در مجازات های مستلزم قصاص | 56 |
مبحث اول: اکراه در قتل عمد | 57 |
گفتار اول: مستندات فقهی در قتل عمد الف- کتاب ب: سنت ج: اجماع د: عقل | 59 60 62 66 66 |
گفتار دوم: نظر آیت الله خویی در قتل | 67 |
گفتار سوم: نظر آیت الله مرعشی شوشتری در قتل گفتار چهارم: نظر فقهای اربعه اهل سنت در اکراه در قتل مبحث دوم: بررسی نقش و آثار اکراه در قتل از منظر قانون جزا | 70 76 78 |
گفتار اول: اکراه در قتل در قوانین قبل و بعد از انقلاب | 78 |
گفتار دوم: قاعدهی کلی سبب اقوی از مباشر | 84 |
گفتار سوم: اکراه طفل در قتل و ضمان آن | 87 |
مبحث سوم: اکراه در جرح و قطع اعضاءِ | 91 |
گفتار اول: رفع مسئولیت از اکراه شونده | 92 |
گفتار دوم: مجازات اکراه کننده | 94 |
نتیجه گیری | 96 |
پیشنهادها | 99 |
منابع | 101 |
چکیده انگلیسی | 108 |