پژوهش نقش مادردرتربیت فرزندان دردوره نوجوانی ازدیدگاه قرآن و سنّت و علم
چکیده مطالب:
دوران نوجوانی ازمهم ترین دوران زندگی هرفرد می باشد وبه دلیل بلوغ فرد است که این دوران مهم شمرده می شود ومادربه عنوان مربّی وهمراه همیشگی فرزند ، با درک اهمیّت این دوران باید روش های خاصّی را برای تربیت اسلامی فرزند درپیش گیرد .
یکی ازمهم ترین دلایل انتخاب این موضوع اهمیّت آن دررشد وتعالی جامعه وبالطبع زندگی بهترخانواده است ومادرمهمترین نقش را درتربیت فرزندان برعهده دارد.
دراین تحقیق بطوراجمالی به تربیت واهمیّت آن پردا خته ام . نقش مادردرتربیت ، نقش ویژه وحسّاسی است ودرلابلای بحث ، آیات قرآن وروایات منا سب بابحث را ذکرکرده ام .
دوران نوجوانی وبلوغ هم مهمترین دوره درشکل گیری شخصیّت هرفرد می باشدومشکلات این دوران هم اهمیّت بسزایی دارد .
خانواده ووالدین وروابط والدین با نوجوان اهمیّت ویژه ای دارد ووالدین خصوصاً مادرباید ازاین فنّ دقیق وحسّاس برخوردارباشد وشیوه های مناسبی را برای تربیت نوجوان بکارگیردتا نتیجه ی زحمات خود را درآینده ای نه چندان دوردریابد.
امید است پسران امروز که پدران فردا هستند ، با مطالعه ی این تحقیق به خودآ ینده وارزش واهمیّت خودرا دریابند وبه عنوان انسانی که باید درآینده پدرشودونسلی سالم وپاک به جامعه تحویل دهند . این تحقیق شامل سه بخش می باشد :
بخش اوّل : تربیت ونقش مادردرتربیت نوجوان
بخش دوّم : بلوغ ونوجوانی ، برخی ازمشکلات این دوران ودرمان آن
بخش سوّم : تأثیرخانواده برنوجوان
اهداف تحقیق :
1- دردوران نوجوانی به دلیل دوره ی حسّاس بلوغ درآن ، اهمیّت بسزایی درتربیت فرد دارد واهمال وسهل انگاری دراین مقطع حسّاس زندگی ، اثرات سوئی برفرد وجامعه دارد .
2- مادر نقش مهمّی درتربیت فرزند دارد ، چه دردوران بارداری وچه بعد ازآن . مادرباید وظایف خود را درتمام جنبه های تربیتی ، دینی، اجتماعی، عاطفی و... بشناسد وعملاً آنها را را
درتربیت فرزند بکاربرد.
3- هدف من آشنا کردن مادران با وظایفشان است وهم اینکه خودم با وظایفم درآ ینده آشنا شوم.
3- پیشینه ی موضوع : درمورد موضوع تربیت کتاب هایی نوشته شده که به چند دسته تقسیم می شود :
1- کتاب های تفسیری : ازجمله تفسیرمجمع البیان ( طبرسی)، تفسیرالمیزان(علاّمه طباطبایی) تفسیرنمونه ( مکارم شیرازی)
2- کتاب های روایی : مانند الکافی ( شیخ کلینی) ، غررالحکم ودررالکلم، مستدرک الوسائل، بحارالانوار، وسائل الشّیعه
3- کتاب های تربیتی : برخی ازکتاب های تربیتی که دراین تحقیق مورد استفاده قرار گرفته به شرح ذیل می باشد :
یک – نقش مادردرتربیت ( دکترعلی قائمی)
این کتاب شامل 15 بخش می باشد که بخشهای اهمیّت مادر، خصایص یک مادرخوب، درطریق مادرشدن، نقش فرهنگی مادر ، نقش معنوی مادر، دراین تحقیق مورد استفاده قرار گرفت . این کتاب به زبانی ساده وروان به تحلیل مطالب پرداخته ا ست .
دو- بلوغ (اکرم حیدری)
این کتاب ازسه فصل تشکیل شده ومن ازفصل دوّم «بلوغ» وازبحثهای رشدجسمانی وروانی، بلوغ وخانواده ، ( انواع خانواده و...) ، خواسته ها وتوقّعات نوجوان ازوالدین ، نقش آموزش وپرورش، نیازهای اجتماعی نوجوانان وجوانان استفاده کردم .
دراین کتاب مسأله ی بلوغ ومطالب پیرامون آن مورد بررسی قرارگرفته وانواع خانواده ها
وچگونگی رفتاروبرخورد با نوجوان مورد بررسی قرارگرفته است .
سه- روان شناسی نوجوان ( دکترعلی اکبرشعاری نژاد)
این کتاب شامل 8 فصل می باشد ودرآن به مسأله ی بلوغ ونوجوانی بطورمفصّل پرداخته شده. درفصل 2 روان شناسی بلوغ ونوجوانی ، فصل 4 نوجوانی ، فصل 6 رشد وتکامل عاطفی واجتماعی نوجوان ، فصل 7 مسائل نوجوانان ودرفصل 8 بزهکاری نوجوانان بررسی شده است. من ازاین کتاب بهره ی زیادی بردم وبیشترین مطالب را تقریباً ازاین کتاب استفاده کردم ، کتاب جامع وکاملی درزمینه ی روان شناسی نوجوان می باشد.
چهار- مشکلات نوجوانی وجوانی ( ابوالقاسم اکبری)
این کتاب شامل 2 فصل می باشد که به مسائل نوجوانی وجوانی پرداخته ودرآن بیشترمشکلات نوجوان بررسی شده مانند دروغگویی ، دزدی و... که من درتحقیق خود دربخش مشکلات نوجوان ازاین کتاب استفاده ی زیادی کرده ام .
این کتاب علاوه بر تشریح مشکلات دوره ی نوجوانی به راه های درمان مشکل هم پرداخته است .
پنج- زنان توانمند( لوئیزال هی ، مینا اعظامی)
این کتاب شامل 11فصل می باشد ونویسنده ی آن خانمی خارجی است که به بیان دیدگاه خود درمورد زنان توانمند پرداخته است . من درقسمت تربیت عاطفی نوجوان ازاین کتاب استفاده
کردم ، این کتاب روشهای توتنمند کردن زنان را بیان کرده ودرکل کتاب جالبی است.
امّا من دراین تحقیق بطورجامع به مسأله ی تربیت ونقش مادردرتربیت نوجوان ، دوران بلوغ ونوجوانی ومشکلات این دوران وراه های درمان آن پرداخته ام.
بررسی نقش مادر در تربیت فرزندان در دوره نوجوانی از دیدگاه قران - سنت و علم
چکیده مطالب:
دوران نوجوانی ازمهم ترین دوران زندگی هرفرد می باشد وبه دلیل بلوغ فرد است که این دوران مهم شمرده می شود ومادربه عنوان مربّی وهمراه همیشگی فرزند ، با درک اهمیّت این دوران باید روش های خاصّی را برای تربیت اسلامی فرزند درپیش گیرد .
یکی ازمهم ترین دلایل انتخاب این موضوع اهمیّت آن دررشد وتعالی جامعه وبالطبع زندگی بهترخانواده است ومادرمهمترین نقش را درتربیت فرزندان برعهده دارد.
دراین تحقیق بطوراجمالی به تربیت واهمیّت آن پردا خته ام . نقش مادردرتربیت ، نقش ویژه وحسّاسی است ودرلابلای بحث ، آیات قرآن وروایات منا سب بابحث را ذکرکرده ام .
دوران نوجوانی وبلوغ هم مهمترین دوره درشکل گیری شخصیّت هرفرد می باشدومشکلات این دوران هم اهمیّت بسزایی دارد .
خانواده ووالدین وروابط والدین با نوجوان اهمیّت ویژه ای دارد ووالدین خصوصاً مادرباید ازاین فنّ دقیق وحسّاس برخوردارباشد وشیوه های مناسبی را برای تربیت نوجوان بکارگیردتا نتیجه ی زحمات خود را درآینده ای نه چندان دوردریابد.
امید است پسران امروز که پدران فردا هستند ، با مطالعه ی این تحقیق به خودآ ینده وارزش واهمیّت خودرا دریابند وبه عنوان انسانی که باید درآینده پدرشودونسلی سالم وپاک به جامعه تحویل دهند . این تحقیق شامل سه بخش می باشد :
بخش اوّل : تربیت ونقش مادردرتربیت نوجوان
بخش دوّم : بلوغ ونوجوانی ، برخی ازمشکلات این دوران ودرمان آن
بخش سوّم : تأثیرخانواده برنوجوان
1- تعریف وتبیین موضوع :
واژه ی تربیت ازریشه ی (رَبَوَ ) به معنای افزا یش ونمواست وبطورکلّی باید بررسی شود که مادرچگونه رفتاری را داشته باشد تا فرزندان موفّقی تربیت کند ونقش مادردرتربیت فرزندش به چه اندازه است ؟ واینکه مادرباید بداند اگردراین امرخطیرسستی کند ونوجوان را به حال خود رها کند نوجوان دچارچه مشکلاتی درهمان زمان حسّاس زندگی وهم دوره های بعدی زندگی خواهد شد واگراین نوجوان به ابتذال کشیده شود مادرباید بداند که این یک نفرمی تواند جمع زیادی را گمراه کند ، چرا که انسان موجودی اجتماعی است ، هم براجتماع اثرمی گذارد، هم ازاجتماع تأثیرمی پذیرد . بنابراین وظیفه ی مادراست که باید ها ونباید ها را به فرزندش بیاموزد تا بهشت زیرپای آن مادرشود .
2- ضرورت واهداف تحقیق :
ضرورت انتخاب این موضوع اهمیّت نقش مادر درتربیت نوجوان ا ست چرا که بیشترین ارتباط با خانواده مخصوصاً مادربه عنوان مدیرخانه می باشد .
مادرباید همّت کافی درامرتربیت داشته باشد چرا که پیروزی ها وموفقیّت ها وعدم آنها درفرزندان به مادربستگی دارد ومادروقتی جایگاه ونقش خود را شناخت با کمک ویاری گرفتن ازخدا می تواند فردی موفّق را به جامعه عرضه کند ومانع ازاثرتهاجم فرهنگی درروحیّه ی حسّاس نوجوان خود شود.
اهداف تحقیق :
1- دردوران نوجوانی به دلیل دوره ی حسّاس بلوغ درآن ، اهمیّت بسزایی درتربیت فرد دارد واهمال وسهل انگاری دراین مقطع حسّاس زندگی ، اثرات سوئی برفرد وجامعه دارد .
2- مادر نقش مهمّی درتربیت فرزند دارد ، چه دردوران بارداری وچه بعد ازآن . مادرباید وظایف خود را درتمام جنبه های تربیتی ، دینی، اجتماعی، عاطفی و... بشناسد وعملاً آنها را را
درتربیت فرزند بکاربرد.
3- هدف من آشنا کردن مادران با وظایفشان است وهم اینکه خودم با وظایفم درآ ینده آشنا شوم.
3- پیشینه ی موضوع : درمورد موضوع تربیت کتاب هایی نوشته شده که به چند دسته تقسیم می شود :
1- کتاب های تفسیری : ازجمله تفسیرمجمع البیان ( طبرسی)، تفسیرالمیزان(علاّمه طباطبایی) تفسیرنمونه ( مکارم شیرازی)
2- کتاب های روایی : مانند الکافی ( شیخ کلینی) ، غررالحکم ودررالکلم، مستدرک الوسائل، بحارالانوار، وسائل الشّیعه
3- کتاب های تربیتی : برخی ازکتاب های تربیتی که دراین تحقیق مورد استفاده قرار گرفته به شرح ذیل می باشد :
یک – نقش مادردرتربیت ( دکترعلی قائمی)
این کتاب شامل 15 بخش می باشد که بخشهای اهمیّت مادر، خصایص یک مادرخوب، درطریق مادرشدن، نقش فرهنگی مادر ، نقش معنوی مادر، دراین تحقیق مورد استفاده قرار گرفت . این کتاب به زبانی ساده وروان به تحلیل مطالب پرداخته ا ست .
دو- بلوغ (اکرم حیدری)
این کتاب ازسه فصل تشکیل شده ومن ازفصل دوّم «بلوغ» وازبحثهای رشدجسمانی وروانی، بلوغ وخانواده ، ( انواع خانواده و...) ، خواسته ها وتوقّعات نوجوان ازوالدین ، نقش آموزش وپرورش، نیازهای اجتماعی نوجوانان وجوانان استفاده کردم .
دراین کتاب مسأله ی بلوغ ومطالب پیرامون آن مورد بررسی قرارگرفته وانواع خانواده ها
وچگونگی رفتاروبرخورد با نوجوان مورد بررسی قرارگرفته است .
سه- روان شناسی نوجوان ( دکترعلی اکبرشعاری نژاد)
این کتاب شامل 8 فصل می باشد ودرآن به مسأله ی بلوغ ونوجوانی بطورمفصّل پرداخته شده. درفصل 2 روان شناسی بلوغ ونوجوانی ، فصل 4 نوجوانی ، فصل 6 رشد وتکامل عاطفی واجتماعی نوجوان ، فصل 7 مسائل نوجوانان ودرفصل 8 بزهکاری نوجوانان بررسی شده است. من ازاین کتاب بهره ی زیادی بردم وبیشترین مطالب را تقریباً ازاین کتاب استفاده کردم ، کتاب جامع وکاملی درزمینه ی روان شناسی نوجوان می باشد.
چهار- مشکلات نوجوانی وجوانی ( ابوالقاسم اکبری)
این کتاب شامل 2 فصل می باشد که به مسائل نوجوانی وجوانی پرداخته ودرآن بیشترمشکلات نوجوان بررسی شده مانند دروغگویی ، دزدی و... که من درتحقیق خود دربخش مشکلات نوجوان ازاین کتاب استفاده ی زیادی کرده ام .
این کتاب علاوه بر تشریح مشکلات دوره ی نوجوانی به راه های درمان مشکل هم پرداخته است .
بررسی نقش مادردرتربیت فرزندان در دوره نوجوانی
مقدّمه :
مسئله ی تربیت ازضروری ترین مسا ئل حیاتی وازاساسی ترین برنامه های زندگی است .
تربیت واهمیّت وارزش آن برکسی پوشیده نیست وکسی نیست که ازارزش والای ادب وتربیت بی خبرباشد .
تربیت عالی ترین فصل ممیّزانسان ازحیوان ، علّت پیروزی ، دلیل بهروزی ، شعارآزادگی ، عزّت جامعه وبهترین راه انسان برای رسیدن به قرب خدای منّان است .
مادرمهمترین نقش را درتربیت نوجوان برعهده دارد . مادر مربّی فرزند ومظهرعاطفه ومحبّت و دل سوزی است ، بودن او وانجام درست مسئولیّت های مادری اهمیّت بسزایی درتربیت صحیح واسلامی نوجوان دارد.
بخش اوّل : تربیت ونقش مادر درتربیت نوجوان
فصل اوّل : تربیت
برای تربیت تعاریف متفاوتی ارائه شده واین تفا وت ها ناشی ازاختلاف درمورد ریشه ی این کلمه است ، برخی تربیت را مشتق از« ربّ » می دانند وبه معنای فراهم نمودن بستری برای برانگیختن ورشد هرگونه استعداد بالقوّه دریک موجود ، وبرخی تربیت را ازمادّه ی « رَبَوَ » به معنای افزودن ورشدونمو کردن می دانند . درکتب روایی روایات زیادی درمورد تربیت آورده شده است .1
پسربچّه بوسیله ی رفتارپدرش درس زندگی ، زن داری وبچّه داری می آموزد وبا رفتارمادرش زن ها را می شناسد وبرای آینده ی خویش تصمیم می گیرد .2
اگرنوجوان نتواند به والدین خود اعتماد کند به طورطبیعی ازحوزه ی اثرپذیری وتربیت آنها خارج می شود .3
قاطعیّت ازشرایط لازم درتربیت است ، منظورازقاطعیّت ، محکم ، جدّی واستواربودن شخص دررأی وتصمیم خویش است . لازم به یادآوری است که قاطعیّت غیرازخشونت است وآن دورا نباید باهم اشتباه کرد .4
تنبیه بدنی آثارسوئی دارد ، چه ازجانب اولیاء خانواده یا مدرسه صورت گیرد.5
فصل دوّم : مادرونقش اودرتربیت
آیات 27تا29 و33 سوره ی مریم ، مقام مادررا به زیبایی بیان می کند.
مادربارزترین منشأآسایش ومهروعالی ترین منبع سعادت خانوادگی است . مادرمظهرعاطفه ومهر وچهره ی دوست داشتنی خانه است ، اوست که درچهاردیواری خانه ، مدینه ی فاضله می سازد وبه پرورش وسازندگی شخصیّت ها می پردازد .
اهمیّت مقام مادرآن گاه معلوم می شود که سری به پرورش گاه ها وزندان کودکان ونوجوانان بزنیم وچهره های بزهکاررا که اغلب معرّف وجود مادران تبهکارونالایق و... هستند ، ببینیم . درآن صورت برخود فرض خواهیم دید که به مادران واقعی تعظیم واززحماتشان تشکّرکنیم ، زیرا آنان منشأ کرامت ها وپدید آورنده ی هرگونه خیروسعادتی هستند .1
بررسی مشکلات دوران نوجوانی و جوانی
هویت یابی
یکی ازوظایف مهم درتعلیم وتربیت یک نسل، یاری دادن آن برای یافتن هویت خویش است . روان شناسان، دوره نوجوانی یعنی حد فاصل بین 13 تا 18 سالگی را دوره حساسی برای یافتن هویت می دانند.درصورتی که نوجوان بتواند دراین مدت برای خویش تصویری رضایت بخش وامید آفرین بدست آورد، مراحل بعدی زندگی را با تعادل، پرشور وپرتحرک آغاز خواهد کرد. نوجوان درچنین وضعیتی قدم دردوره های جهانی خواهدگذاشت، به گونه ای که می داند چه می خواهد ومی داند که چه راهی پیش رو دارد وچه باید بخواهد. درصورت تحقق ناپذیری این هویت ، نوجوان دچار‹‹ آشفتگی نقش ›› خواهد شد. یعنی درمورد خود ونحوه رفتاری که می بایدداشته باشد ، دچار تردیدی می شود.درچنین صورتی، انتخاب یک الگوی مشخص برای او مشکل خواهد شد به همین لحاظ ممکن است هرچند صباحی، به رنگی وشکلی درآید.
درجوامعی که پیچیدگی وتنوع رفتاری، زیاد به چشم می خورد، الگوهای متعددی درمقابل نوجوان وجود خواهدداشت، که او را درانتخا ب یک یاچند الگو برای همانند سازی، یعنی انتخاب شیوه ای برای زیستن باالهام از آن الگوها، با مشکل مواجه می سازد.درجوامع ساده، مانند جوامع روستایی وعشایری، هویت یابی نوجوانان با مشکلات کمتری مواجه خواهد بود. دراین گونه جوامع معمولاً چند نوع شغل وشخصیت معدودبه منزله الگوهای قالبی درمقابل نوجوان قراردارند که نوجوان دربرخورد با مشکلات می تواندبا آنها همانند سازی کند. از این رو درجوامع ساده ایران به فراوانی با نوجوانان 14 یا 15 ساله ای روبرو می شویم که مانند مردان وزنان آن جامعه رفتار می کنند ودرجمع آنان وتقریباً همپای آنان رفتار کرده، اظهار نظر می کنند.
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
فصل اول: شخصیت انسانی ومعنی جوان
بخش اول: هویت یابی 2
بخش دوم: معنی جوان ونوجوان 4
درباره جوان 5
فصل دوم: بلوغ روانی واجتماعی جوان
بخش سوم: بلوغ روانی وجنسی جوان 7
رشد اجتماعی 10
فصل سوم: بررسی مشکلات سنی
بخش چهارم: بررسی مشکلات سنی 12
بخش پنجم: مشکلات ونیازهای دوره ی جوانی ونوجوانی 14
افسردگی 16
اضطراب 18
بخش ششم: اعتیاد درجوانان
نقش شخصیت دراعتیاد 20
اعتیاد وموادمخدردرنوجوانان 22
بخش هفتم: آسیب های اجتماعی دررابطه با جنس مخالف
الگوپذیری ورابطه با جنس مخالف 25
آسیب های اجتماعی دختر وپسر 26
فصل چهارم: نقش خانواده
بخش هشتم: هنجارهایی درتربیت 29
روش پرورش جوانان ونوجوانان 29
نقش خانواده 32
برخوردهای نامطلوب 33
بخش نهم: توصیه های بهتر برای ارتباط باجوانان 35
نکته ای به والدین(رشد اجتماعی) 37
پدرها ومادر ها حتماً بخوانند 37
بخش دهم: آسیب ها وموانع اجتماعی
پسران ایرانی شغل می خواهند 40
ازدواج 42
فراردختران عواقب ومشکلات آن 45
آسیب های اجتماعی فرار پسران 50