اثر کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک برخصوصیات کمی، کیفی و افزایش ماندگاری فلفل دلمه ای
در این پژوهش طی چهار آزمایش مجزا اثر محلولپاشی با تیمارهای کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک قبل از برداشت بر خصوصیات کمی و کیفی و نیز عمر ماندگاری فلفل دلمهای مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایش اول تیمار کلریدکلسیم نیم درصد و اسیدجیبرلیک 50 میلیگرم بر لیتر هر یک در دو (زمان ظهور میوه و 15 روز پس از آن) و سه (زمان ظهور میوه،10 و 20 روز پس ازآن) مرتبه محلولپاشی روی فلفل دلمهای در شرایط کشت مزرعهای اعمال و صفات مختلف بررسی شد. نتایج آزمایش اول نشان داد که تیمار اسیدجیبرلیک به طور معنیداری منجر به افزایش عملکرد، تعداد میوه، عرض میوه، وزن میوه، حجم میوه، ضخامت گوشت میوه، سفتی بافت میوه، وزن خشک میوه، ویتامینC، ظرفیت آنتیاکسیدانی، کلروفیل کل میوه، طول ساقه، طول میانگره، طول شاخساره، سطح برگ و تعداد شاخه جانبی شده و میزان پوسیدگی گلگاه و آفتاب سوختگی را نیز کاهش داد. تیمار کلریدکلسیم نیز با افزایش ضخامت گوشت میوه، سفتی بافت، مقدار کلروفیل و وزن خشک همراه بوده و پوسیدگی گلگاه و آفتابسوختگی بافت میوه را نیز بطور قابل توجهی کاهش داد. در این آزمایش اختلاف چندانی بین دو بار محلولپاشی و سه بار محلولپاشی دیده نشد. در آزمایش دوم اثر تیمارهای اعمال شده فوق بر عمر پس از برداشت مورد ارزیابی قرار گرفت. میوههای تیمارهای مختلف در دو دمای صفر و 10 درجه سانتیگراد نگهداری شده و در زمانهای 10 و 20 روز پس از انبار بررسی شدند. نتایج این آزمایش نشان داد که تیمار کلریدکلسیم در هر دو دمای انبارداری، کاهش وزن میوه، شدت سرمازدگی، درصد بیماری، نشت یونی و مقدار مالوندیآلدئید را کاهش داده و موجب حفظ بیشتر بازارپسندی، سفتی، مواد جامد محلول، اسید کل، ویتامینC، ظرفیت آنتیاکسیدانی، فنل کل و کلروفیل میوه شد. تیمار با اسیدجیبرلیک نیز منجر به کاهش بیماری، کاهش نشت یونی و مقدار مالون دیآلدئید شده، و با حفظ بهتر بازارپسندی، سفتی، مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون، ویتامینC، فنل کل، ظرفیت آنتی اکسیدان و محتوای کلروفیل میوه همراه بود. در بیشتر موارد سه بار محلولپاشی بهتر از دو بار محلولپاشی بود. در آزمایش سوم تلفیق تیمارهای قبل از برداشت کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک در سه بار محلولپاشی و تیمارهای پس از برداشت سلوفان، چیتوزان و سلوفان+چیتوزان بر عمر پس از برداشت فلفل دلمهای در دمای 10 درجه سانتیگراد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که استفاده از سلوفان موجب کم شدن کاهش وزن، حفظ بهتر سفتی، ظرفیت آنتی اکسیدانی و فنل کل در مقایسه با شاهد شد ولی از طرفی درصد بیماری را افزایش داد. تیمار چیتوزان موجب کاهش بیماری و افزایش نسبت قند به اسید، ظرفیت آنتیاکسیدان و فنل کل میوه نسبت به نمونه شاهد شد. در مجموع استفاده توام از سلوفان و چیتوزان بهتر از استفاده از هر یک به تنهایی در حفظ کیفیت میوه فلفل دلمهای بود. در آزمایش چهارم اثر غلظتهای صفر (شاهد)، 5/0، 1/0، 5/1 و 2 درصد چیتوزان بر کنترل عامل پوسیدگی نرم فلفل دلمهای بررسی شد. نتایج نشان داد چیتوزان بخوبی میزان آلودگی قارچی میوه را کاهش داد. در این آزمایش با افزایش غلظت چیتوزان افت وزن، شدت بیماری و نشت یونی کاهش و بازارپسندی، سفتی، اسیدیته، ویتامین ث، فنل کل و ظرفیت آنتیاکسیدانی افزایش یافت.
کلمات کلیدی: فلفل دلمه ای، کلریدکلسیم، اسیدجیبرلیک، چیتوزان، سلوفان و پس از برداشت.
فهرست مطالب
فصل اول. 1
مقدمه 2
فصل دوم 5
کلیات و مروری بر منابع. 5
2-1- فلفل. 6
2-1-1- منشا و خاستگاه فلفل. 6
2-1-2- مشخصات گیاه شناسی. 6
2-1-3- اهمیت اقتصادی و ارزش غذایی. 7
2-1-4- ارزش دارویی. 9
2-1-5- اهمیت کشتهای گلخانهای و مزرعهای در دنیا و ایران. 9
2-1-6- اهمیت کشت فلفل دلمهای. 10
2-1-7- مفهوم کیفیت.. 11
2-1-7-1- کیفیت خارجی. 11
2-1-7-2- کیفیت درونی. 12
2-1-7-3- کیفیت تغذیهای فلفل دلمهای در ارتباط با سلامت بشر. 14
2-1-7-3-1- ویتامینها 14
2-1-7-3-1-1- ویتامینA. 14
2-1-7-3-1-2- ویتامینB. 14
2-1-7-3-1-3- ویتامینC. 15
2-1-7-3-2- عناصر معدنی. 15
2-1-7-3-2-1-آهن. 15
2-1-7-3-2-2- روی. 15
2-1-7-3-2-3- پتاسیم. 16
2-1-7-3-2-4- کلسیم. 16
2-1-7-3-2-5-منیزیم. 16
2-1-7-3-2-6-فسفر. 16
2-1-7-3-3- لیکوپن. 17
2-1-7-3-4- اسیدسیتریک... 17
2-2- ضایعات پس از برداشت محصولات کشاورزی. 17
2-2-1- علل اصلی توجه به فیزیولوژی پس از برداشت.. 17
2-3- نقش کلسیم درگیاه 18
2-3-1- نقش کلسیم در پایداری دیواره سلول. 18
2-3-2- نقش کلسیم در رشد سلول. 20
2-3-3- نقش کلسیم در پایداری غشا و تنظیم آنزیم. 21
2-3-4-محل مصرف کلسیم و اثر آن در رشد و ترکیب گیاه 22
2-3-5- نقش کلسیم در ماندگاری میوه 24
2-4- نقش جیبرلینها در گیاه 24
2-4-1- جیبرلین. 24
2-4-2- اثرات فیزیولوژیک جیبرلینها 25
2-4-3-1-نقش جیبرلین در طویل شدن سلولها 26
2-4-3-2- نقش جیبرلین در گلدهی. 26
2-4-3-3- نقش جیبرلین در پارتنوکارپی. 26
2-4-3-4- نقش جیبرلین در طویل شدن ریشه 26
2-4-3-5- نقش جیبرلین در رشد برگ... 26
2-4-3-6- نقش جیبرلین در سبزکردن بذور 26
2-4-3-7- نقش جیبرلین در عملکرد گیاه 27
2-4-3-8- نقش جیبرلین در بزرگی و درشتی میوه 27
2-4-3-9- نقش جیبرلین درکیفیت میوه 27
2-4-3-10- نقش جیبرلین در به عقب انداختن رسیدن میوهها 27
2-4-3-11- نقش جیبرلین در دیر برداشت کردن میوهها 28
2-4-3-12- نقش جیبرلین در پا بلند کردن گیاهان پاکوتاه 28
2-5- چیتوزان و نقش آن در پس از برداشت.. 28
2-6- پوشش سلوفان. 30
2-7- مشکلات قبل و پس از برداشت فلفل دلمهای. 30
فصل سوم 32
مواد و روشها 32
3-1- آزمایش اول: بررسی اثر محلولپاشی با کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک بر صفات کمی، کیفی و رویشی فلفل دلمهای در شرایط کشت در مزرعه 33
3-1-1- ویژگیهای محل و زمان اجرای آزمایش... 33
3-1-2- ویژگیهای خاک و آب در مزرعه 33
3-1-3- رقم مورد استفاده 34
3-1-4- طرح آزمایشی. 34
3-1-5- مراحل اجرای آزمایش و مراقبتهای مزرعه 34
3-1- 6- اعمال تیمارها 35
3-1-7- زمان و روش نمونهبرداری. 35
3-1-8- صفات مورد ارزیابی. 35
3-1-8-1- صفات مربوط به میوه 36
3-1-8-1-1- صفات فیزیکی و ظاهری. 36
3-1-8-1-1-1- عملکرد و تعداد میوه 36
3-1-8-1-1-2- طول، قطر و شاخص شکل میوه 36
3-1-8-1-1-3- وزن، حجم و چگالی میوه 36
3-1-8-1-1-4- ضخامت گوشت میوه 36
3-1-8-1-1-5- سفتی بافت میوه 37
3-1-8-1-1-6- پوسیدگیگلگاه و آفتاب سوختگی بافت میوه 37
3-1-8-1-2-صفات بیوشیمیایی میوه 37
3-1-8-1-2-1- مواد جامد محلول(TSS) 37
3-1-8-1-2-2- درصد اسید کل و pH آب میوه 37
3-1-8-1-2-3-ویتامینث در بافت میوه 37
3-1-8-1-2-4- فنل کل در بافت میوه 38
3-1-8-1-2-5- ظرفیت آنتیاکسیدانی در بافت میوه 39
3-1-8-1-2-6-محتوای مالوندیآلدئید در بافت میوه 40
3-1-8-1-2-7- نشت یونی بافت میوه 40
3-1-8-1-2-8- محتوای کلروفیل و کارتنوئید بافت میوه 40
3-1-8-1-2-9- وزن خشک میوه 40
3-1-8-2- صفات رویشی گیاه 41
3-1-8-2-1- طول میانگره، ارتفاع و عرض بوته 41
3-1-8-2-2- تعداد شاخه 41
3-1-8-2-3- سطح برگ... 41
3-1-8-2-4- وزن خشک ساقه، برگ و ریشه 41
3-1-8-2-5- تعداد ریشه جانبی. 41
3-1-8-2-6- قطر طوقه 41
3-1-8-2-7- محتوای کلروفیل و کارتنوئید در برگ... 41
3-2- آزمایش دوم: بررسی اثر کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک قبل از برداشت، بر صفات کیـفی و مقاومت به سرما در میوههای فلفل دلمهای طی زمان انبارمانی. 42
3-2-1- تعیین درصد آلودگی یا بیماری قارچی. 43
3-2-2- تعیین درجه سرمازدگی. 43
3-2-3- تعیین میزان بازارپسندی (رنگ و ظاهر) 43
3-3- آزمایش سوم: بررسی اثر کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک قبل از برداشت و برهمکنش آن با پوششهای سلوفان و چیتوزان بر صفات کیفی فلفل دلمهای در انبار 44
3-4- آزمایش چهارم: بررسی اثر چیتوزان بر کنترل پوسیدگی نرم فلفل دلمهای در انبار 45
3-4-1- تهیه سوسپانسیون. 45
3-4-2- تهیه واکس چیتوزان. 46
3-5-مواد مصرفی در اجرای آزمایشها 46
3-6- آنالیز آماری. 46
فصل چهارم 47
نتایج و بحث.. 47
4-1-1- نتایج آزمایش اول: بررسی اثر محلولپاشی با کلریدکلسیم واسیدجیبرلیک بر صفات کمی، کیفی و رویشی فلفل دلمهای در شرایط کشت در مزرعه 48
4-1-1-1- نتایج مربوط به صفات میوه 48
4-1-1-1-1- اثر تیمارها بر صفات رویشی میوه 51
4-1-1-1-2- اثر تیمارها بر پوسیدگی گلگاه و آفتاب سوختگی میوه 51
4-1-1-1-3- اثر تیمارها بر ضخامت گوشت و سفتی بافت میوه 51
4-1-1-1-4- اثر تیمارها بر مواد جامد محلول میوه 52
4-1-1-1-5- اثر تیمارها بر pH و اسید کل. 52
4-1-1-1-6- اثر تیمارها بر ویتامینC، ظرفیت آنتی اکسیدان و فنل کل. 52
4-1-1-1-7- اثر تیمارها بر کلروفیل میوه 52
4-1-1-2- نتایج مربوط به صفات گیاه فلفل دلمهای. 54
4-1-1-2-1- اثر تیمارها بر وزن خشک شاخه و ریشه 56
4-1-1-2-2- اثر تیمارها بر طول ساقه و میانگره 56
4-1-1-2-3- اثر تیمارها بر شاخه اصلی و شاخه فرعی. 56
4-1-1-2-4- اثر تیمارها بر تعداد برگ، سطح برگ و کلروفیل برگ... 56
4-1- 2- نتایج آزمایش دوم: اثر کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک قبل از برداشت برماندگاری و مقاومت به سرما میوه فلفل دلمهای در انبار 58
4-1-2-1- اثر تیمار، دمای نگهداری و دورهی انبارمانی بر کاهش وزن و سفتی بافت میوه فلفل دلمهای 61
4-1-2-2- اثر تیمارها، دمای نگهداری و دورهی انبارمانی بر بازارپسندی (تغییررنگ و ظاهر)، شیوع بیماری و سرمازدگی میوه 61
4-1-2-3- اثر تیمارها، دمای نگهداری و دورهی انبارمانی بر pH و اسید کل آب میوه 62
4-1-2-4- اثر تیمار، دمای نگهداری و دورهی انبارمانی بر مواد جامد محلول میوههای فلفل دلمهای 62
4-1-2-5- اثر تیمار، دمای نگهداری و دورهی انبارمانی بر میزان ویتامینC، ظرفیت آنتیاکسیدانی و فنل کل در میوههای فلفل دلمهای. 63
4-1-2-6- اثر تیمار ، دمای نگهداری و دورهی انبارمانی بر نشت یونی و محتوای مالون دیآلدئید در میوههای فلفل دلمهای 63
4-1-2-7- اثر تیمار ، دمای نگهداری و دورهی انبارمانی بر کلروفیل و کارتنوئید در میوههای فلفل دلمهای 64
4-1-2-8- برهمکنش اثر تیمار و دمای انبار بر میزان بیماری و سرمازدگی میوههای فلفل دلمهای 67
4-1-2-9- برهمکنش اثر تیمار و دوره انبارمانی بر میزان بازارپسندی میوههای فلفل دلمهای در انبار 67
4-1-2-10- برهمکنش اثر تیمار و دوره انبارمانی بر میزان بیماری در میوههای فلفل دلمهای در انبار 69
4-1-2-11- برهمکنش اثر تیمار و دوره انبارمانی بر میزان مواد جامد محلول در میوههای فلفل دلمهای در انبار 69
4-1-2-12- برهمکنش اثر تیمار و دوره انبارمانی بر میزان اسیدکل در میوههای فلفل دلمهای در انبار 70
4-1-2-13- برهمکنش اثر تیمار و دوره انبارمانی بر ظرفیت آنتیاکسیدان میوههای فلفل دلمهای در انبار 71
4-1-2-14- برهمکنش اثر تیمار، دما و دوره انبارمانی بر میزان بیماری میوههای فلفل دلمهای در انبار 71
4-1-3- نتایج آزمایش سوم: اثر برهمکنش کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک قبل ازبرداشت و پوششهای سلوفان و چیتوزان بر ماندگاری میوه فلفل دلمهای در انبار 72
4-1-3-1- اثر تیمارهای پس از برداشت بر کاهش وزن و سفتی بافت میوه فلفل دلمهای در انبار 76
4-1-3-2- اثر تیمارهای پس از برداشت بر بیماری و بازارپسندی میوه فلفل دلمه در انبار 76
4-1-3-3- اثر تیمارهای پس از برداشت بر اسیدکل و نسبت قند به اسید میوه فلفل دلمهای در انبار 76
. 76
4-1-3-5- اثر برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر کاهش وزن میوه 79
4-1-3-6- اثر برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر بیماری میوه 79
4-1-3-7- اثر برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر بازارپسندی میوه 80
4-1-3-8- اثر برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر اسید کل میوه 80
4-1-3-9- اثر برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر نسبت قند به اسید میوه 81
4-1-3-10- اثر برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر ظرفیت آنتیاکسیدان میوه 82
4-1-3-11- اثر برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر فنلکل میوه 83
4-1-4- نتایج آزمایش چهارم: اثر چیتوزان بر پوسیدگی نرم فلفل دلمهای 84
4-1-4-1- نتایج اثر چیتوزان در کنترل عامل پوسیدگی نرم فلفل دلمهای در شرایط درون شیشهای 84
4-1-4-2- نتایج اثر چیتوزان بر پوسیدگی نرم فلفل دلمهای در انبار 85
4-1-4-2-1- اثر غلظتهای مختلف چیتوزان بر کاهش وزن، سفتی و وزن خشک میوه 87
4-1-4-2-2- اثر غلظتهای مختلف چیتوزان بر بیماری و بازارپسندی میوه 87
4-1-4-2-3-اثر غلظتهای مختلف چیتوزان بر pH و اسید کل میوه 87
4-1-4-2-4-اثر غلظتهای مختلف چیتوزان بر مواد جامد محلول، نسبت قند به اسید و وزن خشک میوه 87
4-1-4-2-5- اثر غلظتهای مختلف چیتوزان بر ویتامینث و آنتیاکسیدان میوه 88
4-1-4-2-6-اثر غلظتهای مختلف چیتوزان بر نشت یونی میوه 88
4-1-4-2-7-اثر غلظتهای مختلف چیتوزان بر فنلکل و کارتنوئید میوه 88
4-2-1- بحث آزمایش اول. 91
4-2-1-1- نتیجه گیری کلی آزمایش اول. 96
4-2-2- بحث آزمایش دوم 96
4-2-2-1- نتیجهگیری کلی آزمایش دوم 103
4-2-3- بحث آزمایش سوم 103
4-2-3-1-نتیجه گیری کلی آزمایش سوم 106
4-2-4- بحث آزمایش چهارم 107
4-2-4-1- نتیجه گیری کلی آزمایش چهارم 109
پیشنهادها 110
منابع. 111
پیوستها………………………………118
فهرست جدولها
جدول 4-1- تجزیه واریانس آزمایش اثر کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک بر خصوصیات کمی و کیفی میوه فلفل دلمهای 49
جدول 4-2- مقایسه میانگین آزمایش اثر کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک بر خصوصیات کمی و کیفی میوه فلفل دلمهای 53
جدول 4-3- تجزیه واریانس آزمایش اثر کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک بر خصوصیات گیاه فلفل دلمهای 55
جدول 4-4- مقایسه میانگین اثر تیمارهای کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک بر خصوصیات رویشی گیاه فلفل دلمهای 57
جدول 4-5- تجزیه واریانس اثر تیمارهای کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک بر خصوصیات کیفی و مقاوت به سرما در میوههای فلفل دلمهای. 59
جدول 4-6- مقایسه میانگین اثر تیمارهای کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک بر خصوصیات کیفی و مقاوت به سرما در میوههای فلفل دلمهای. 65
جدول4-7- تجزیه واریانس آزمایش اثر برهمکنش کلریدکلسیم و اسیدجیبرلیک قبل ازبرداشت و پوششهای سلوفان و چیتوزان بر ماندگاری میوه فلفل دلمهای در انبار .....74
جدول4-8- مقایسه میانگین اثر تیمارهای پس از برداشت بر صفات میوه فلفل دلمهای در انبار. 77
جدول 4-9- تجزیه واریانس اثر چیتوزان بر پوسیدگی نرم و صفات کیفی فلفل دلمهای در انبار. 86
جدول 4-10- مقایسه میانگین اثر چیتوزان بر پوسیدگی نرم و صفات کیفی فلفل دلمهای در انبار 89
فهرست شکلها
شکل2-1- ساختار چیتوزان. 29
شکل 3-1- جذب غلظتهای مختلف اسید گالیک در طول موج 760 نانومتر و منحنی استاندارد آن. 39
شکل4-1- برهمکنش اثر تیمار و دمای انبارمانی بر میزان سرمازدگی و بیماری در میوههای فلفل دلمهای در انبار 68
شکل4-2- برهمکنش اثر تیمار و دوره انبارمانی بر میزان بازارپسندی میوههای فلفل دلمهای در انبار 68
شکل4-3- برهمکنش اثر تیمار و دوره انبارمانی بر میزان بیماری در میوههای فلفل دلمهای در انبار 69
شکل4-4- برهمکنش اثر تیمار و دوره انبارمانی بر میزان مواد جامد محلول در میوههای فلفل دلمهای در انبار 70
شکل4-5- برهمکنش اثر تیمار و دوره انبارمانی بر میزان اسید کل در میوههای فلفل دلمهای در انبار 70
شکل4-6- برهمکنش اثر تیمار و دوره انبارمانی بر ظرفیت آنتیاکسیدان میوههای فلفل دلمهای در انبار 71
شکل 4- 7-رهمکنش اثر تیمار، دما و دوره انبارمانی بر میزان بیماری میوههای فلفل دلمهای در انبار 72
شکل 4- 8- برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر کاهش وزن میوه 79
شکل 4-9- برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر بیماری میوه 80
شکل 4-10- برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر بازارپسندی میوه 81
شکل 4-11- برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر اسید کل آب میوه 81
شکل 4-12- برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر نسبت قند به اسید میوه 82
شکل 4-13- برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی برظرفیت آنتیاکسیدان میوه 83
شکل 4-14- برهمکنش تیمارهای پس از برداشت و دوره انبارمانی بر فنل کل میوه 83
شکل4-15- اثر غلظتهای مختلف چیتوزان بر کنترل عامل پوسیدگی نرم فلفل دلمهای در شرایط کشت درون شیشه 84
شکل 4-16- همبستگی بین وزن تک میوه و عملکرد تک بوته. 92
شکل4-17- همبستگی بین طول میانگره و ارتفاع گیاه. 96
شکل 4-18- همبستگی بین شاخص سرمازدگی و شاخص آلودگی میوه. 98
شکل 4-19- همبستگی بین شاخص سرمازدگی و محتوای مالون دیآلدئید. 99
شکل 4-20- همبستگی بین شاخص سرمازدگی و درصد نشت یونی. 100
شکل 4-21- همبستگی بین میزان کاهش وزن و سفتی بافت میوه. 105
شکل4-22- همبستگی بین میزان ویتامینC و ظرفیت آنتیاکسیدان میوه. 106
شکل 4-23- همبستگی بین افزایش غلظت چیتوزان و کاهش گسترش قارچ در محیط کشت درون شیشه. 107
شکل 4-24- همبستگی بین درصد نشت یونی و شاخص بیماری. 108