بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیت و ارزشهای شخصی و قضاوت اخلاقی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین ویژگیهای شخصیت و ارزشهای شخصی و قضاوت اخلاقی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بود. در این پژوهش از روش همبستگی پیرسون استفاده شد. روش نمونه گیری به شیوه خوشه ای تصادفی بود. فرضیه های پژوهش بر این بود که بین ویژگیهای شخصیت و ارزشهای شخصی و همچنین بین شخصیت و قضاوت اخلاقی و همین طور بین ارزشهای شخصی و قضاوت اخلاقی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان رابطه وجود دارد. داده های به دست آمده با استفاده از همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از پژوهش در مورد فرضیه اول، مبنی بر وجود رابطه بین ویژگیهای شخصیت و ارزشهای شخصی، نشان داد که روان رنجوری با ارزشهای اقتصادی و زیبایی شناسی رابطه مثبت و با ارزشهای دانش و مذهبی رابطه منفی دارد. برون گرایی با ارزش اجتماعی رابطه مثبت و با ارزشهای زیبایی شناسی و دانش رابطه منفی دارد. تجربه پذیری با ارزشهای زیبایی شناسی و دانش و اجتماعی رابطه مثبت و با ارزشهای اقتصادی و وجهه خانوادگی قدرت رابطه منفی دارد. سازگاری با ارزش اجتماعی رابطه مثبت و با ارزشهای قدرت و اقتصادی و لذّت جویانه رابطه منفی دارد. مسئولیت پذیری با ارزشهای اجتماعی و وجهه خانوادگی رابطه مثبت و با ارزشهای قدرت و لذّت جویانه رابطه منفی وجود دارد. نتایج در مورد فرضیه دوم، مبنی بر وجود رابطه بین ویژگیهای شخصیت و قضاوت اخلاقی نشان داد که قضاوت اخلاقی با تجربه پذیری رابطه مثبت و با برون گرایی رابطه منفی دارد. نتایج به دست آمده در مورد فرضیه سوم، مبنی بر وجود رابطه بین ارزشهای شخصی و قضاوت اخلاقی نشان داد که قضاوت اخلاقی با ارزش لذّت جویانه رابطه مثبت و با ارزشهای قدرت و مذهبی رابطه منفی دارد.
واژه های کلیدی : ویژگیهای شخصیت، ارزشهای شخصی، قضاوت اخلاقی
فهرست مطالب:
چکیده
فصل اول : کلّیات پژوهش
1-1 مقدّمه .............................................................................................................................................................. 1
2-1 بیان مسئله ....................................................................................................................................................... 2
3-1 اهمّیت و ضرورت پژوهش ................................................................................................................................ 2
4-1 اهداف پژوهش .................................................................................................................................................. 3
5-1 سؤالات پژوهش ................................................................................................................................................ 3
6-1 فرضیه ها ........................................................................................................................................................... 3
7-1 تعریف متغیّرها ................................................................................................................................................. 4
1-7-1 تعاریف مفهومی ........................................................................................................................................... 4
2-7-1 تعاریف عملیاتی ........................................................................................................................................... 6
فصل 2 : پیشینه پژوهش
1-2 شخصیت ........................................................................................................................................................... 9
1-1-2 معنا و مفهوم شخصیت ................................................................................................................................ 9
2-1-2 رویکرد صفت ............................................................................................................................................. 10
1-2-1-2 نظریه بقراط .......................................................................................................................................... 10
2-2-1-2 نظریه آلپورت ........................................................................................................................................ 11
3-2-1-2 نظریه کتل ............................................................................................................................................ 11
4-2-1-2 نظریه آیزنک ......................................................................................................................................... 11
5-2-1-2 مدل پنج عاملی ..................................................................................................................................... 12
2-2 ارزشهای شخصی ......................................................................................................................................... 14
1-2-2 کلّیات ......................................................................................................................................................... 14
2-2-2 ارزشهای آلپورت، ورنون، لیندزی ........................................................................................................... 15
3-2-2 نظریه شری و ورما ..................................................................................................................................... 16
3-2 قضاوت اخلاقی ............................................................................................................................................... 17
1-3-2 جنبه شناختی ........................................................................................................................................... 17
1-1-3-2 نظریة رشد اخلاقی پیاژه ...................................................................................................................... 17
2-1-3-2 نظریه رشد اخلاقی کولبرگ ................................................................................................................. 19
1-2-1-3-2 کلیات نظریه کولبرگ ....................................................................................................................... 19
2-2-1-3-2 مراحل نظریه کولبرگ ...................................................................................................................... 20
1-2-2-1-3-2 سطح 1 : اخلاق پیش قراردادی .................................................................................................. 20
1-1-2-2-1-3-2 مرحله 1 : جهت گیری اطاعت و تنبیه .................................................................................. 20
2-1-2-2-1-3-2 مرحله 2 : جهت گیری لذّت گرایانه و خودگرایانه ................................................................. 20
2-2-2-1-3-2 سطح 2: سطح اخلاق قراردادی (10 تا 13 سالگی) ................................................................... 21
1-2-2-2-1-3-2 مرحله 3 : جهت گیری پسر خوب – دختر خوب .................................................................. 21
2-2-2-2-1-3-2 مرحله 4: اخلاق احترام به قانون گذار و حفظ نظم اجتماعی................................................. 21
3-2-2-1-3-2 سطح 3 : اخلاق فوق قراردادی یا اخلاق مستقل (13 سالگی به بعد) ....................................... 22
1-3-2-2-1-3-2مرحله 5: اخلاق قراردادهای اجتماعی یا حقوق و منافع فردی و قوانین پذیرفته شده مردمی22
2-3-2-2-1-3-2 مرحله 6 : اصول اخلاقی جهانی ............................................................................................. 22
3-2-1-3-2 ویژگیهای مراحل رشد اخلاقی از نظر کولبرگ .............................................................................. 23
4-2-1-3-2 ارزیابی نظریة کولبرگ ..................................................................................................................... 24
2-3-2 جنبه عاطفی رشد اخلاقی ........................................................................................................................ 26
1-2-3-2 نظریه روان تحلیلی فروید ..................................................................................................................... 27
3-3-2 جنبه رفتاری ............................................................................................................................................. 29
1-3-3-2 نظریة یادگیری اجتماعی ...................................................................................................................... 30
2-3-3-2 نظریة هوفمان ....................................................................................................................................... 30
4-2 پژوهش‌های داخلی و خارجی مرتبط با پژوهش ........................................................................................... 31
1-4-2 پژوهش‌های داخلی .................................................................................................................................... 31
2-4-2 پژوهش‌های خارجی .................................................................................................................................. 32
فصل سوم : روش پژوهش
1-3 جامعه آماری .................................................................................................................................................. 35
2-3 نمونه و روش نمونه گیری ............................................................................................................................. 35
3-3 ابزارهای اندازه گیری ...................................................................................................................................... 36
1-3-3 پرسشنامه شخصیت نئو(NEO) ............................................................................................................... 36
2-3-3 آزمون ارزشهای شخصی (PVQ) ............................................................................................................. 37
1-2-3-3 کلیات آزمون ارزشهای شخصی (PVQ) ........................................................................................... 37
2-2-3-3 نمره گذاری PVQ ............................................................................................................................... 38
3-2-3-3 تفسیر نمره های ( (PVQ.................................................................................................................... 38
4-2-3-3 اعتبار (PVQ) ...................................................................................................................................... 39
5-2-3-3 پایایی PVQ ........................................................................................................................................ 39
3-3-3 ابزار اندازه گیری قضاوت اخلاقی (DIT) ................................................................................................ 40
1-3-3-3 کلّیات آزمون قضاوت اخلاقی (DIT) .................................................................................................. 40
2-3-3-3 نمره گذاری آزمون قضاوت اخلاقی (DIT) ......................................................................................... 41
3-3-3-3 تفسیر آزمون آزمون قضاوت اخلاقی (DIT) ....................................................................................... 42
4-3-3-3 پایایی آزمون آزمون قضاوت اخلاقی (DIT) ....................................................................................... 42
4-3 روش اجرای پژوهش ...................................................................................................................................... 43
5-3 روش پژوهش ................................................................................................................................................. 43
6-3 روش تجزیه و تحلیل آماری .......................................................................................................................... 43
فصل 4 : یافته های پژوهش
1-4 یافته های توصیفی ........................................................................................................................................ 44
2-4 یافته های استنباطی ..................................................................................................................................... 52
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
1-5 خلاصه و جمع بندی ..................................................................................................................................... 63
2-5 محدودیت‌های پژوهش .................................................................................................................................. 73
3-5 پیشنهادهای پژوهشی ................................................................................................................................... 74
4-5 پیشنهادهای کاربردی .................................................................................................................................... 74
پیوست ها
پیوست 1 : فرم کوتاه پرسشنامه شخصیت نئو (NEO) ....................................................................................... 76
پیوست 2 : پرسشنامه ارزشهای شخصی (PVQ) .............................................................................................. 80
پیوست 3 : آزمون مباحث معیّن (DIT) ............................................................................................................. 85
منابع
منابع فارسی ........................................................................................................................................................... 92
منابع انگلیسی ........................................................................................................................................................ 95
فهرست جدول‌ها
جدول (1-2) صفات فرعی مدل پنج عاملی شخصیت .......................................................................................... 14
جدول (1-3) : سوألات مربوط به هر بعد شخصیت .............................................................................................. 37
جدول (2-3) : آلفای کرونباخ آزمون ویژگیهای شخصیت (NEO) در این پژوهش ......................................... 37
جدول (3-3) نحوه نمره گذاری PVQ ................................................................................................................. 38
جدول (4-3) نحوه تفسیر نمره های PVQ ......................................................................................................... 38
جدول (5-3) آلفای کرونباخ آزمون ارزشهای شخصی (PVQ) در این پژوهش ..................................................... 39
جدول (6-3) : نحوه محاسبه نمره P در آزمون DIT .......................................................................................... 41
جدول (7-3) : سطح قضاوت مورد بررسی در سوألات معمّاهای آزمون DIT .................................................... 41
جدول (8-3) : تعداد افراد نمونه و ضرایب پایایی محاسبه شدة آزمون DIT ...................................................... 42
جدول (9-3) : ضریب آلفای کرونباخ DIT .......................................................................................................... 42
جدول (10-3) : ضریب آلفای کرونباخ DIT در این پژوهش .............................................................................. 42
جدول (1-4) : توزیع فراوانی نمرات قضاوت اخلاقی در بین پاسخ گویان ............................................................ 44
جدول (2-4) : توزیع فراوانی نمرات روان رنجوری در بین پاسخ گویان .............................................................. 44
جدول (3-4) : توزیع فراوانی نمرات برون گرایی در بین پاسخ گویان ................................................................. 45
جدول (4-4) : توزیع فراوانی نمرات انعطاف پذیری در بین پاسخ گویان ............................................................ 45
جدول (5-4) : توزیع فراوانی نمرات سازگاری در بین پاسخ گویان ...................................................................... 46
جدول (6-4) : توزیع فراوانی نمرات مسئولیت پذیری در بین پاسخ گویان ......................................................... 46
جدول (7-4) : توزیع فراوانی نمرات ارزش مذهبی در بین پاسخ گویان .............................................................. 47
جدول (8-4) : توزیع فراوانی نمرات ارزش اجتماعی در بین پاسخ گویان ........................................................... 47
جدول (9-4) : توزیع فراوانی نمرات ارزش مردمی در بین پاسخ گویان ............................................................... 48
جدول (10-4) : توزیع فراوانی نمرات ارزش زیبایی شناختی در بین پاسخ گویان .............................................. 48
جدول (11-4) : توزیع فراوانی نمرات ارزش اقتصادی در بین پاسخ گویان ......................................................... 49
جدول (12-4) : توزیع فراوانی نمرات ارزش دانش در بین پاسخ گویان .............................................................. 49
جدول (13-4) : توزیع فراوانی نمرات ارزش لذّت جویانه در بین پاسخ گویان .................................................... 50
جدول (14-4) : توزیع فراوانی نمرات قدرت در بین پاسخ گویان ........................................................................ 50
جدول (15-4) : توزیع فراوانی نمرات ارزش وجهة خانوادگی در بین پاسخ گویان .............................................. 51
جدول (16-4) : توزیع فراوانی نمرات ارزش سلامتی در بین پاسخ گویان ........................................................... 51
جدول (17-4) : آزمون معنی داری رابطة بین روان رنجوری و ارزشهای شخصی ............................................. 52
جدول (18-4) : آزمون معنی داری رابطة بین برون گرایی و ارزشهای شخصی ................................................ 53
جدول (19-4) : آزمون معنی داری رابطة بین انعطاف پذیری و ارزشهای شخصی ........................................... 53
جدول (20-4) : آزمون معنی داری رابطة بین سازگاری و ارزشهای شخصی .................................................... 54
جدول (21-4) : آزمون معنی داری رابطة بین مسئولیت پذیری و ارزشهای شخصی ....................................... 55
جدول (22-4) : رگرسیون چند متغیّره بین ارزش مذهبی و ویژگیهای شخصیت .................................................. 55
جدول (23-4) : رگرسیون چند متغیّره بین ارزش اجتماعی و ویژگیهای شخصیت ............................................... 56
جدول (24-4) : رگرسیون چند متغیّره بین ارزش مردمی و ویژگیهای شخصیت ................................................... 56
جدول (25-4) : رگرسیون چند متغیّره بین ارزش زیبایی شناختی و ویژگیهای شخصیت .................................. 57
جدول (26-4) : رگرسیون چند متغیّره بین ارزش اقتصادی و ویژگیهای شخصیت ............................................... 57
جدول (27-4) : رگرسیون چند متغیّره بین ارزش دانش و ویژگیهای شخصیت ..................................................... 58
جدول (28-4) : رگرسیون چند متغیّره بین ارزش لذّت جویانه و ویژگیهای شخصیت ......................................... 58
جدول (29-4) : رگرسیون چند متغیّره بین قدرت و ویژگیهای شخصیت ................................................................ 59
جدول (30-4) : رگرسیون چند متغیّره بین ارزش وجهه خانوادگی و ویژگیهای شخصیت .................................. 59
جدول (31-4) : رگرسیون چند متغیّره بین سلامتی و ویژگیهای شخصیت ............................................................ 60
جدول (32-4) : آزمون معنی داری رابطة بین قضاوت اخلاقی و ویژگیهای شخصیت ....................................... 60
جدول (33-4) : رگرسیون چند متغیّره بین قضاوت اخلاقی و ویژگیهای شخصیت ............................................... 61
جدول (34-4) : آزمون معنی داری رابطة بین قضاوت اخلاقی و ارزشهای شخصی .......................................... 61
جدول (35-4) : رگرسیون چند متغیّره بین قضاوت اخلاقی و ارزشهای شخصی..................................................... 62
جدول (1- 5) : بحث و توضیح دربارة رابطة بین قضاوت اخلاقی و ویژگیهای شخصیّت .................................. 65
جدول (2- 5) : بحث و توضیح دربارة رابطة بین و قضاوت اخلاقی و ویژگیهای شخصیّت ............................... 71
جدول (3- 5) : بحث و توضیح دربارة رابطة بین قضاوت اخلاقی و ارزشهای شخصی ......................................... 72