صنایع ادبی بدیع جناس ایهام تشبیه و غیره

صنایع ادبی بدیع جناس ایهام تشبیه و غیره

مقدمه

بدیع چیست؟

بدیع چنانکه قدما گفته اند علمی است که از وجوه تعیین کلام بحث می کند و از ما بدیع مجموعه شگردهایی است (با بحث از فنونی) است که کلام عادی را کم و بیش تبدیل به کلام ادبی می کند و یا کلام ادبی را به سطح والاتری (از ادبی بودن یا سبک ادبی داشتن) تعالی می بخشد.

مثلا مهم ترین عاملی که به این کلام سعدی حیثیت ادبی بخشیده است آوردن لفظ (خویش) به دو معنی مختلف است (جناس تام) :

غم خویش در زندگی خور که خویش به مرده نپردازد از حرص خویش

به همین لحاظ اگر به جای یک خویش(قوم) و به جای دیگر(خود) بگذاریم دیگر کلام ادبی نخواهد بود.

همین توجه ذهن به وجود این گونه ارتباطات هنری در بین کلمات است که جنبه های زیبا شناختی کلام را مشخص و برجسته می کند و در خواننده احساس التذاذ هنری به وجود می آورد.

گاهی در کلام عواملی است که می توان در مقام تمثیل به آنها(پارازیت) گفت، بدین معنی که گیرنده را در فهم مستقیم پیام فرستنده دچار اشکال می کند و به عبارت دیگر باعث مکث یا وقفه در روانی کلام می شوند. اما دقت در فهم آن ها منجر به درک حیثیت ادبی کلام می شود. شاعر به جای آن که بگوید شیرین تنها ماند، می گوید: «چو تنها ماند ماه سروبالا» و به جای آن که بگوید از چشمان اشک ریخت، می گوید: «فشاند از نرگسان لؤلؤ لالا» و گاهی شاعر دست به «غریب سازی» می زند و فعلی در طی کلام می آورد که از نظر ارتباط با متمم یا مفعول موجب اعجاب و تعجب هنری می شود.

تاریخچه بدیع

کوشش در تبیین مساله اعجاز قرآن کریم، علمی مانند معانی و بیان و بدیع را به وجود آورد؛ این است که در کتب قدیم این علوم، مثال ها بیشتر از آیات قرآنی است. واضع علم بدیع را عبدالله بن المعتز(متوفی در 296 هجری قمری) ذکر کرده اند که صاحب کتاب «البدیع» است.

معمولا کسانی که در علم معانی و بیان کتابی تالیف کرده اند در بخش پایانی کتاب خود به بدیع نیز پرداخته اند. چنان که در تلخیص المفتاح خطیب قزوینی(متوفی در 739) و مطول و مختصر سعدالدین تفتازانی چنین است.

به طور کلی می توان گفت که بعد از تفتازانی در معانی و بیان و بدیع، سخن و نظم و نسق تازه یی مطرح نشد، چنان که کتب معاصران ما- مانند بسیاری از اسلاف- چونکتاب استاد آهنی صاحب معانی و بیان و شادروان رجائی صاحب معالم البلاغه و مرحوم حسام العلما صاحب در رالادب و غیره همه رونویسی هائی از مختصر و مطول است و تنها حرکت تازه در آن ها آنجاست که از شعر فارسی مثال هایی به مطالب تفتازانی افزوده اند(و این کوشش البته ارزشمند است).

قدیمی ترین کتاب بدیع در زمان فارسی، ترجمان البلاغه رادویانی(قرن پنجم) است و بعد از آن حدائق السحر فی دقائق الشعر رشید و طواط(متوفی در 573) که در غالب مواضع به ترجمان البلاغه نظر داشته است. اما آخرین و مهم ترین کتاب کلاسیکی که در آن نظم و نسقی نو دیده می شود کتاب مستطاب المعجم فی معابیر اشعار العجم شمس قیس رازی است(که ام هم به نوبه خود به حدائق السحر نظر داشته است) و بعد از آن کتب مهمی- مگر یکی دو عنوان – در بدیع فارسی تالیف نشده است.

ایهام

در این روش کلمات موهم معانی مختلف اند (حداقل دو معنی). و ممکن است با آن معانی مختلف؛ با کلمات دیگر کلام، رابطه ایجاد کنند. مصادیق آن عبارتند از:

1. ایهام (= توریه، توهیم، تخییل)

کلمه ای در کلام حداقل به دو معنی بکار رفته باشد:

ز گریه مردم چشمم نشسته در خون است ببین که در طلبت حال مردمان چون است

حافظ

مردم در مصراع دوم به دو معنای انسان و مردمک چشم بکار رفته است ودر هر معنی با کلمات دیگر تناسب دارد:

الف: در معنی انسان با نشستن و حال و طلب مربوط است.

ب: در معنی مردمک با گریه و چشم و خون و دیدن مربوط است.

مقدمه ...................................................................................................................1

فصل اول

روش تسجیع ...........................................................................................................16

1- سجع متوازی ....................................................................................................16

سجع و زبان عربی ...................................................................................................16

فصل دوم

روش تجنیس .........................................................................................................19

الف- روش تجنیس در سطح کلمه ........................................................................20

1-جناس تام ..........................................................................................................20

2- جناس مرکب ..................................................................................................21

3- جناس مضارع ..................................................................................................22

5- جناس زاید ......................................................................................................22

الف- جناس مطرف یا مزید: .................................................................................22

ب- جناس وسط ...................................................................................................24

ب- جناس اختلاف مصوت بلند و کوتاه : .............................................................25

ب- روش جناس در کلام .....................................................................................26

فصل سوم

روش تکرار .........................................................................................................28

1- تکرار واک : ..................................................................................................28

الف- همحروفی : ..............................................................................................28

ب: همصدائی : ....................................................................................................29

- تکرار هجا ........................................................................................................30

3- تکرار واژه .....................................................................................................30

الف- ردالصدر الی العجز ...................................................................................30

ب- ردالعجز الی الصدر.......................................................................................30

ج- تشابه الاطراف .............................................................................................31

د- التزام یا اعنات ...............................................................................................31

ه- تکرار یا تکریر................................................................................................32

و- طرد و عکس یا تبدیل و عکس .....................................................................32

4- تکرار عبارت یا جمله....................................................................................33

ارزش تکرار.......................................................................................................33

فصل چهارم

تفنن یا نمایش اقتدار ..........................................................................................35

1- حذف یا تجرید ............................................................................................35

2- توشیح یا موشح ...........................................................................................35

3- واسع الشفتین ...............................................................................................35

4- واصل الشفتین .............................................................................................36

- جامع الحروف ...............................................................................................36

6- رقطا ............................................................................................................36

7- خیفا ...........................................................................................................36

9- ذولغتین .......................................................................................................36

8- فوق النقاط و تحت النقاط ...........................................................................36

فصل پنجم

روش تشبیه..........................................................................................................37

1- مبالغه و اغراق و غلو.....................................................................................37

الف- بیانی........................................................................................................37

ب- حماسی .....................................................................................................37

ج- بدیعی .........................................................................................................38

روش تناسب......................................................................................................39

1- مراعات النظیر (=تناسب، مواخات، توفیق، تلفیق، ائتلاف): .........................39

2- جناس کلمات هم خانواده .........................................................................40

الف- جناس پسوند...........................................................................................40

ب- جناس ریشه.................................................................................................40

3- جابجائی صفت (انحراف در صفت)...........................................................40

فصل ششم

ایهام...................................................................................................................42

2. ایهام تناسب: .................................................................................................44

3. استخدام.........................................................................................................45

فصل هفتم

تعلیل و توجیه.....................................................................................................48

1- حسن تعلیل...................................................................................................48

2- مذهب کلامی .............................................................................................50

3- دلیل عکس..................................................................................................51

4- سوال و جواب ............................................................................................51

خاتمه در بدیع معنوی.......................................................................................52

: 1- تجرید........................................................................................................52

2- مشاکلت .....................................................................................................52

3- لغز یا چیستان ..............................................................................................52

4- معما............................................................................................................53

5- هزل و مطایبه ..............................................................................................53

6- حسن مطلع و حسن مقطع............................................................................53

فهرست ماخذ

خرید فایل

کتاب فنون ادبی رشته زبان و ادبیات فارسی

توضیحات محصول:

مجموعه کامل تست (زبان و ادبیات فارسی) رشته زبان و ادبیات فارسی با پاسخنامه تشریحی برای کنکوریهای 95
گلدان دیپولون- قرن هشتم ق.م .آتن.سبک هندسی
یونانیان نخستین مردمی بودند که در صدد ایجاد یک نظام فکری درباره ی عالم برآمدند.آن ها تا حد امکان با اعتقادات
خرافی به مبارزه پرداختند و کوشیدند بر اساس مشاهده و تفکر به کنه مسائلی نظیر منشاء و ماهیت ماده، فکر، نیکی،
حقیقت، زیبایی و واقعیت پی ببرند. ماده گرایان کهن کوشیدند تا با تکیه بر حس به عنوان منشاء ادراک به تبیین عالم
بر مبنای عناصر مادی بپردازند. از سوی دیگر پندارگرایان معتقد بودند که منشاء غایی حقایق عالم هستی ذهن یا پندار
آدمی است.

1 Techne
2
Episteme
3
Poiesis
4 Mimesis
5
Imitation
6 Representation «12» فنون ادبی

معبد پارتنون.آتن.آکروپولیس.448 -432 ق.م
معماری ایکتینوس و کالیکراتس

"آب ماده المواد است. چیزهای دیگر از آن ساخته شده است".
تالس ملقب به "پدر فلسفه" از اهالی آتن بود. وی عنصر اصلی پیدایش عالم را آب میدانست یا به تعبیری معتقد بود
اطراف جهان را آب احاطه کرده است. وی کسوف 585 ق.م را پیشبینی کرد و توانست ارتفاع هرم را از طول سایه آن
محاسبه کند.
پیش ار سقراط:
· تالس (حدود 640 تا 546 ق.م)هراکلیتوس: (حدود 513 ق.م). در افهسوس زاده شد.از نظر او همه چیز جاری
است. هرچه وجود دارد در حال حرکت است و آتش عنصر اصلی در تکوین عالم است.
· آناکسیمنس: (حدود 500 ق.م) : " ماده المواد هوا است". او هوا را عنصر اصلی وجود میدانست. هوا منشاء
خاک آب و آتش است. آتش هوای رقیق شده است

سقراط (470 تا 399 ق.م) «14» فنون ادبی
سقراط به علم و مادهگرایی پشت کرد و شیفتهی حکمت عملی بود. اصل اصالت تجربهی مادهگرایان را رد میکرد. وی
خدایان گوناگون یونان کهن را آشکارا انکار نمیکرد اما به یک وجود متعال که راهنمای بشر در اخلاقیات باشد و به
فناناپذیری روح معتقد بود. وی به جرم بدعتگذاری در دین و فاسد نمودن جوانان آتنی محکوم به نوشیدن جام
شوکران و مرگ شد.
سقراط قدیمیترین کسی است که درباره ادبیات سخن گفته است. از نظرات او که در رسالات افلاطون آمده این است
که شعر را کاری بیفایده و عبث میشمرد. نقد سقراط، نقد اخلاقی است. بحث سقراط درباره شعر از جنبههای اخلاقی
است. سقراط شعر را سودمند نمیداند و چون سودمند نیست پس زیبا نیست و چون زیبا نیست پس عبث است.
◄ نکته: آریستوفان در نمایشنامهی ابر ها سقراط را استهزاء میکند.
◄ نکته: در برخی از منابع، کهنترین متن مربوط به نقد ادبی نمایشنامه قورباغهها نوشته آریستوفان معرفی شده است.
داستان درباره مناظره اشیل و آسیخولوس با اورپیدس تراژدینویسان یونان است . داور این مناظره
دیونوسوس(دیونیزوس) ایزد حامی تراژدی، ایزد شراب، فرزند زئوس بوده است.
در اسطوره یونان دیونیزوس ابتدا به شکل گاو بوده بعد از اینکه تکه تکهاش کردند، زئوس او را به شکل بز دوباره زنده
کرده است.
دیونیزوس یعنی دوباره متولد شده← ایزد گیاهی(باروری) است.
قابل مقایسه با سیاوش در ادبیات ایران و قابل مقایسه با ازیریس( تموز یا دوموزی) در اسطورههای مصر است که ایشتار
او را نجات میدهد.

نوع فایل:PDF

سایز:3.72 mb

تعداد صفحه:178

قیمت55000ریال

خرید فایل

پاورپوینت انواع ادبی

پاورپوینت انواع ادبی

هدف کلی این درس آشنایی با انواع ادبی دنیا و چگونگی استقلال یا ارتباط آثار ادبی با یکدیگر است. موضوع اصلی این درس طبقه‌بندی ادبیات و کوشش در راه درک ارتباط آثار ادبی و پیدا کردن نظم و قانون در بین آنهاست.

خرید فایل

نقد ادبی 47 صفحه

تعریف نقد ادبی :

نقد فنی از فنون ادبیات است که آثار ادبی و تحلیل آن را به عهده می گیرد سپس آن را می سنجد و به خوبی و بدی آن حکم می کند و نقد به معنای کلی آن هر ادبی است که پیرامون ادبیات نوشته شود خواه ادبیات تحلیلی باشد یا تفسیری یا سنجشی یا همه ی اینها در یکجا جمع باشند اگر چه هر ادبیاتی موضوعی برای نقد باشد و یا اینکه نقد به خوبی خود یک نوع ادبیات باشد .

تعریف نقد ادبی : تعیین هدفهای آن و روشهایی است ه در آن به کار گرفته می شود . بنابراین در آغاز کافی است بگوییم که نقد ادبی عبارتست از : بررسی نویسندگان و آثار گذشته و معاصر ، به منظور رفع ابهام و توضیح و ارزیابی آنها هدف ما قبل از هر چیز در بررسی نقد است به منزله یک « نوع » ادبی که دارای قوانین ویژه خود است ، و نیز بررسی آثار منتقدان با توجه به اینکه مبین « روشی » صریح یا ضمنی است .

تعریف نقد :

نقد ادبی که از آنان می توان به سخن سنجی و سخن شناسی نیز تعبیر کرد عبارتست از شناخت ارزش و بهای آثار ادی و شرح و تفسیر آن به لغوی که معلوم شود نیک و بد آن آثار چیست و منشاء آنها کدام است . در تعریف آن ، بعضی از اهل نظر گفته اند که « سعی و مجاهده ای است عادی از مشابعه اغراض و منافع تا بهترین چیزی که در دنیا دانسته شده است و یا به اندیشه ی انسان در گنجیده است شناخته گرودد و شناسانده آید و البته تعریف که ماتیو آرنولد1 نقاد و شاعر انگلیسی ایراد کرده است ، هر چند شامل نوعی از نقد ادبی هست حد و تعریف درست جامع و مانع نقد ادبی نیست چون غایت و فایده ی نقد ادبی تنها آن نیست که نیک و بد آثار ادبی را بشناسد بلکه گذشته از شناخت نیک و بد آثار ادبی ، به این نکنته هر نظر دارد که قواعد و اصول یا علل و اسبابی را نیز که سبب شده است اثری درجه قبول یابد ویا داغ رد بر پیشانی آن نهاده آید ، تا حدی که ممکن و میسر باشد تحقیق بنماید و بنابراین واجب است که نقد ادبی ، تا جائی که ممکن باشد از امور جزئی به احکام کلی نیز توجه کند و از این راه ، تا حدی هم به کسانی مبدع و موجد آثار ادبی هستند مدد و فایده برساند و لااقل کسانی را که در این امور تازه کارو کم تجربه اند در بیان مقاصد کمک و راهنمائی کند و آن کسانی را هم که جزء التذاذ و تمتع از آثار ادبی هدف و غرض دیگر ندارند ، توجه دهد که از این آثار چگونه می توان لذت کامل برد و از هر اثری چه لطائف و فوایدی می توان توقع داشت .

تعریف نقد ادبی در تردقدما با آن چه امروزه از آن استنباط می شود متفاوت است در ترد قدما از نقد معمولا این بوده است که معایب اثری را بیان می کنند و مثلا در این که الفاظ آن چه وضعی دارد یا معنی آن برگرفته از اثر دیگری است و به طور کلی از فراز و فرود لفظ معنی سخن گویند . و این معنی از خود لغت نقد ضمیده می شود زیرا نقد جدا کردن سره از ناسره است .

خرید فایل

تحقیق در مورد نقد ادبی

...

بررسی تطبیقی حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و نرم افزارهای کامپیوتری در ایران با نظام حقوقی فرانسه

پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق گرایش حقوق بین الملل 144 صفحه چکیده: اولین مساله ای که می تواند ذهن هر نویسنده را در هنگام نگارش یک اثر ادبی به خود مشغول نماید بررسی حق مؤلف است. تمام نویسندگان در هر زمینه و هر رشته ای وقتی مطلبی را به رشته تحریر در می آورند یا اثری را چاپ می نمایند دوست دارند بدانند چه حق و حقوقی در رابطه با اثر خود دارند. آیا اساسا قانونی وجود دارد که از آنها حمایت کند؟ بسیاری از نویسندگان از حقوق مربوط به نوشته خود آگاه نیستند، به همین دلیل برای انتشار اثر خود اقدام به انعقاد قرارداد با افراد یا شرکت هایی می نمایند که بعضا اثر آنان مورد سوء استفاده قرار می گیرد یا بحث سرقت ادبی اثر علمی مطرح می شود. اگر دولت ها نسبت به حقوق پدیدآورندگان اثر علمی توجه خاص داشته باشند و پدید آورنده بداند که دولت به صورت همه جانبه از حق مالکیت فکری آنها حمایت خواهد کرد میل و علاقه مولفین ...

نگاهی ادبی به سوره یوسف (ع)

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)تعداد صفحات:104      فهرست مطالب:مبحث صفحهفصل اول: کلیاتمقدمه بیان مسئله اهمیت موضوع شیوة تحقیق محدویت‌ها توضیحات فصل دوم: نگاهی ادبی به سوره یوسف(ع) فصل سوم: خلاصه و نتیجه‌گیری منابع و مآخذ   ...

دانلود مقاله ارزش ادبی نهج البلاغه

   این مجموعه نفیس و زیبا به نام " نهج البلاغه " که اکنون در دست ما است و روزگار از کهنه کردن آن ناتوان است و گذشت زمان و ظهور افکار و اندیشه‏های نوتر و روشن‏تر مرتبا بر ارزش آن افزوده است ، منتخبی از " خطابه‏ها " و " دعاها " و " وصایا " و " نامه‏ها " و " جمله‏های‏ کوتاه " مولای متقیان علی ( ع ) است که بوسیله سید شریف بزرگوار " رضی‏ " رضوان الله علیه در حدود هزار سال پیش گردآوری شده است . آنچه تردید ناپذیر است اینست که علی ( ع ) چون مرد سخن بوده است ، خطابه‏های فراوان انشاء کرده ، و همچنین به تناسبهای مختلف جمله‏های‏ حکیمانه کوتاه فراوان از او شنیده شده است ، همچنانکه نامه‏های فراوان‏ مخصوصا در زمان خلافت نوشته است ، و مردم مسلمان علاقه و عنایت خاصی به‏ حفظ و ضبط آنها داشته‏اند . " مسعودی " که تقریبا صد سال پیش از سید رضی م ...

انواع ادبی

چکیده برای آفرینش آثار ادبی هم، زبان را به عنوان مادّة خام به کار می‌برند، و با آن مفاهیمی والاتر و فراتر از آن چه در کاربرد معمولی و سادة خود دارد، بیان می‌دارند. موضوع ادبیّات مطالب معمولی روزمرّه یا مباحث علمی و تاریخی نیست، بلکه اندیشه‌ای است والا که هر چند از طبیعت و زندگی الهام گرفته ولی با جادوی خیال به صورت شعری زیبا یا داستانی دل انگیز در آمده و چنان طراحی و ساخته و پرداخته شده، و چنان از روانی و وحدت و هماهنگی و تناسب و شیوایی و درخشش برخوردار گشته که از هر واقعیتی زیباتر و مؤثّرتر و دلفریب تر شده است. در زبان ادبیّات واژه‌های زبده و خوشاهنگ و درخشان و فاخر به یاری تشبیه و استعاره در قالب‌هایی هنری و خیال انگیز ریخته می‌شوند. اما تنها دانستن آرایه های ادبی برای ایجاد یک اثر ادبی کافی نیست بلکه آنچه اهمیت ویژه ای دارد   اندیشه‌ای والای ...

دانلود مقاله آرایه های ادبی

آرایه های ادبی (صنایع بدیعی) این "صنایع بدیعی"، عنوانی قدیمی است برای بخشی از هنرمندیهای شاعران که خارج از قلمرو وزن و قافیه بوده و به عنوان آرایشهایی برای کلام به کار می رفته است.   ادبای قدیم ما کوشیده اند هر چه از این هنرمندیها در کار شاعران به چشم شان می خورد، مدوّن کنند و در شاخه هایی از صنایع بدیع بگنجانند و یا در صورت نیاز، شاخه های جدیدی برای آنها بتراشند. علم بدیع نیز عنوان دانشی بوده که برای دسته بندی این صنایع و نشان دادن آنها در شعر به کار می رفته است. شاید آنگاه که علم بدیع تدوین شد، ادبا پنداشتند که خدمتی بزرگ انجام شده و آنان می توانند به کمک این دانش، شگردها و هنرمندیهای لفظی و معنوی شعرها را قانونمند و مدوّن کنند و در اختیار شاعران قرار دهند.   مثلاً وقتی شاعری گفته بود صندوق خود و کاسه درویشان را خالی کن و پر کن که همین می ماند عالِم بدیع می توانست به ...