توضیحات محصول
کتاب های خلاصه منابع رشته حقوق روابط بین الملل برای آمادگی آزمون دکتری دانشگاه آزاد به همراه مجموعه تست ها با پاسخ های تشریحی
تاریخ روابط خارجی ایران
بخش اول
در سال 1453م، سلطان محمد دوم پادشاه عثمانی با فتح قسطنطنیه به عمر هزار ساله ی امپراطوری روم شـرقی پایـان
داد و لقب فاتح را در اختیار گرفت.با این اتفاق دوران قرون وسطی بـه پایـان رسـید و عصـر جدیـد آغـاز شـد.وی ابتـدا
جنگهایی در دریای اژه،طرابوزان ، آناتولی شرقی و آسیای صغیر داشت و همه را به تصرف خود درآورد.همچنین در اروپـا
هم فتوحاتی را تا منطقه ی آلبانی و سواحل آتلانتیک را داشت.وی این پیروزی ها را پیـروزی اسـلام بـر مسـیحیت مـی
دانست و درصدد تسخیر کلیه کشورهای اسلامی خاورمیانه از جمله ایران بود و هرکس در مقابل مقاومتی از خـود نشـان
می داد بی دین بوده و ریختن خونش را مجاز می دانست
با استیلای ترکان بر قسطنطنیه راه ارتباط و تجارت اروپا با مشرق زمین قطع گردید.اما اروپاییان که به کالاهای آسـیایی
نیاز داشتند درصدد بودند تا راه دیگری را برای رسیدن به ایران،هنـد و چـین پیـدا کننـد.درآن زمـان اسـپانیا و پرتغـال
بزرگترین دول استعماری محسوب می شدند که پیوسته در پی تصرف و کشف سرزمین های دیگر بودند.برای جلـوگیری
احتمالی از درگیری بین این دو دولت،پاپ الکساندر ششم، کره زمین را تقسیم کرد که بخش شرقی به پرتغال رسید.پس
از این فرمان، نیروی دریایی پرتغال برای توسعه ی متصرفات خود همراه با دریـا سـالار واسـکودوگاما، بـه سـواحل هنـد
رسید.پس از استقرار، ناوگانی روانه ی خلیج فارس شد و ابتدا مسقط و شهرهای ساحلی عمان را تصـرف کـرده و سـپس
جزیره ی هرمز و بندر گمبرون را در اختیار گرفتند.
از طرف شمال هم طوایف ازبک و ترکمن خراسان را مورد تهاجم قرار می دادند که با هیچ مقاومتی از طرف دولـت ایـران
مواجه نمی شدند.به این ترتیب در آغاز قرن شانزدهم استقلال ایران از سه جهت در معرض نابودی بود.غلت این امـر هـم
هرج و مرج شدید داخلی و دشمنی حکام و خوانین در داخل بود.
شاه اسماعیل و بنیاد سیاست خارجی صفویه
در این ایام، شاه اسماعیل صفوی قد برافراشت و پس از جنگ های متعدد توانست وحدت ایران را پس از هشت قرن ونیم
احیا کند.وی از نوادگان شیخ صفی الدین اردبیلی و اوزون حسن آق قویونلو بود.پدرش شـیخ حیـدر بـه دسـتور سـلطان
یعقوب آق قویونلو کشته شد و او همراه با خانواده اش به فارس تبعید شد.
نمونه سوالات تستی (تالیفی)
1- هدف شاهاسماعیل از ایجاد حکومت چه بود ؟
1) برچیدن بساط ملوک الطوایفی از ایران – ایجاد یک حکومت قوی شیعه
2) برچیدن بساط ملوک الطوایفی از ایران – گسترش روابط سیاسی با عثمانی
3) تقویت قوای نظامی برای مقابله با ترکها و ازبکها – ایجاد یک حکومت قوی شیعه
4) تقویت قوای نظامی برای مقابله با ترکها و ازبکها – گسترش روابط سیاسی با عثمانی
2 - بنیاد سیاست خارجی شاهان صفوی چه بود ؟
1) ایجاد وحدت و یگانگی در ایران – ایجاد مرکز مقاومت در برابر عثمانی – باز نمودن روابط بازرگانی و سیاسی با اروپا
2) ایجاد وحدت در ایران – تشکیل یک حکومت مرکزی شیعه – ایجاد ارتش در برابر دول بیگانه
3) تشکیل یک حکومت مرکزی شیعه – ایجاد مرکز مقاومت در برابر عثمانی – باز نمودن روابط تجاری و بازرگانی با اروپا
4) ایجاد وحدت در ایران – تشکیل یک حکومت مرکزی شیعه – ایجاد ارتش در برابر دول بیگانه
3 - مهمترین جنگ شاهاسماعیل با ترکان عثمانی چه نام داشت ؟
1) جنگ های بیست ساله 2) جنگ کرنال 3) جنگ چالدران 4) جنگ بصره
4 - تنها نتیجه مثبت قرارداد ایران وپرتغال در زمان شاه اسماعیل چه بود ؟
1) اتحاد علیه عثمانی
2) مراودت بازرگانی
3) وآگذاری کشتی های جنگی به ایران
4) آموزش کاربرد سلاح های آتشین به ایرانیان
5 - اززمان کدام شاه صفوی ، قزلباشها قدرت زیادی پیدا کردند ؟
1) شاه اسماعیل اول 2) شاه تهماسب 3) شاه عباس 4) شاه اسماعیل دوم
6 - در زمان شاهتهماسب کدام قرارداد صلح بین ایران و عثمانی منعقد شد ؟
1) آماسیه 2) قصر شیرین 3) ایروان 4) استانبول تاریخ دیپلماسی وروابط خارجی ایران «111»
7 - علت انتقال پایتخت صفویان از قزوین به اصفهان در زمان شاه تهماسب چه بود ؟
1) زیاد شدن قدرت قزلباش ها و در نتیجه دور شدن از محدودة فعالیت آنها
2) جنگهای خونین با عثمانی و ویرانی های وارد شده به ایران
3) دور شدن از محدودة حملات ازبکها
4) نزدیک شدن به بنادر تجاری جنوب در ارتباط با پرتغالیها
8 - کدام شاه صفوی به قدرت زیاده از حد قزلباشها پایان داد ؟
1) شاه تهماسب دوم 2) شاه اسماعیل دوم 3) شاه عباس اول 4) شاه عباس دوم
9 - برادران شرلی در زمان کدام شاه صفوی وارد ایران شدند ؟
1) شاه تهماسب اول 2) شاه تهماسب دوم 3) شاه عباس اول 4) شاه عباس دوم
10 - نیروی تفنگچیان شاهی ازتاسیسات که بود ؟
1) برادران شرلی 2) دولت پرتغال
3) کمپانی هند شرقی انگلستان 4) کمپانی هند شرقی هلند
Pdfنوع فایل:
سایز: 5.17mb
تعداد صفحه:300
مجموعه تست کنکورهای سراسری و آزاد(2) (مجموعه تاریخ)دروس رشته تاریخ
توضیحات محصول :جزوات آمادگی آزمون کارشناسی ارشد رشته تاریخ ویژه کنکور سال 95 - به همراه تست ها و پاسخ تشریحی
مجموعه تست سال های اخیر
زبان عمومی و تخصصی
1- This decision marks another change of direction in the ……….. of the country’s
education policy.
1) evolution 2) deduction 3) transmission 4) generation
2- The newspaper report did not ……….. how the men Were killed.
1) assign 2) debate 3) assume 4) specify
3- Children inevitably suffer problems of ……….. to their parents’ divorce.
1) controversy 2) adjustment 3) appreciation 4) compensation
4- Although she had been ill for a long time, it still came as a shock when she
……….. died.
1) randomly 2) reluctantly 3) eventually 4) specifically
5- The police department ……….. that the number of violent crimes will increase
this year byabout 15%.
1) imposes 2) advocates 3) estimates 4) identifies
6- The city’s population ……….. mainly Asians and EurOpeans,
1) compiles. 2) deviates 3) comprises 4) eliminates
عربی
عین الأصح و الأدقَ فی الأجوبۀ للترجمۀ أو المفهوم أو التعریب (45 -31)
31- «من ترکه رغبۀ ألبسه االله ثوب الذلَ و شمله البلاء!»:
1) چه کسی از روی بیمیلی او را ترک نموده که خداوند لباس خواری بر تنش کرده و به بلا و مصیبت دچار کرده است!
2) هر کس او را بهخاطر علاقه به وی ترک کند خداوند لباس خواری بر تن او کند و وی را به مصیبت دچار میکند!
3) هر کس آن را از روی بیمیلی ترک کند خداوند لباس خواری بر او میپوشاند و دچار بلا و مصیبت میشود!
4) چه کسی با بیمیلی آن را ترک کرده است و خداوند خوارش ساخته تا به بلا و مصیبت دچار شود!
32- «لما مرّ الغلام بوالی الجس سأله عما یحمله، ففحم!»:
1) چون غلام بر زندانیان گذر کرد از او پرسید: چه با خود همراه داشتهای، و او وی را ساکت کرد!
2) هنگامی که غلام به مسئول زندان رسید از او دربارة آنچه با وی بود پرسید، ولی غلام سر به زیر انداخت!
3) زمانی که غلام به نزدیک زندانیان رسید از او پرسید: چه چیزی به همراه داری، و او رنگش چون زغال گشت!
4) وقتی غلام بر مسئول زندان گذشت از او دربارة آنچه با خود حمل کرده است پرسید، و او نتوانست جواب دهد!
33- «اُدنُ إلی اُذکّرک کلاماً سمعته أنا و أنت منه!»:
1) نزدیک من بیا تا سخنی را برایت نقل کنم که من و تو آن را دربارة وی شنیدهایم!
2) به من نزدیک شو تا سخنی را که من و تو از وی شنیدهایم به خاطرت بیاورم!
3) پیش من بیا تا برایت سخنی را ذکر کنم که دربارة تو از وی شنیدم!
4) نزد من بیا تا سخنی را که تو دربارة وی گفته بودی به یادت بیاورم!
34- «إنّه توفّی و هو کاره لأمرهم مشفق من و میض جمرهم مستشف شرّ القضاء فـی قضـیۀ شـرّهم! »: او در
حالی فوت کرد که...
1) از کار آنان درمانده بود و از جرقۀ آتش آنها ترسیده، و به دنبال درمان بدی آنها در قضا و قدر میگشت!
2) از کار آنان ناراضی بود و از شرارة آتش آنان بیمناک، و درمان مسألهی شرّ آنان را در قضا و قدر میجست!
3) نسبت به مسألۀ آنان بیزار بود و از نور کم آتش آنها بهرهمند بود و سخت به دنبال پایان دادن به شرّ آنان بود!
4) کارشان را زشت جلوه داده بود و به نور کم آتششان دل بسته بود تا فتنۀ آنان از پس پردة تقدیر رخساره بنماید!
تاریخ ایران باستان
61- عنوان «درست دینان» به کدام یک از اقلیتهای دینی در دورة ساسانی اطلاق میشده است؟
1) مسیحیان 2) مزدکیان 3) مانویان 4) یهودیان
62- آثار بر جای مانده از زبان فارسی میانه به چه الفباهایی نوشته شدهاند؟
1) کتیبهای، کتابی، مانوی و زبوری
2) عربی، یونانی، زبوری و مانوی
3) کتابی، کتیبهای، پهلوی زردشتی و زبوری
4) یونانی، پهلوی زردشتی، عربی و فارسی میانه مسیحی
63- آتشکدهی کاریان در کدام منطقه از قلمرو ساسانیان قرار داشته است؟
1) هیرکان یا گرگان 2) بلخ
3) پارس 4) آذربایجان
64- کدام گزینه درست است؟
1) شاهان هخامنشی مغان را به رهبری دینی گماشتند.
2) خانوادة اقوام هند و اروپایی زن سرور و مادر نسب بود.
3) در زمان هخامنشیان بانکهای حقیقی خصوصی تأسیس شد.
4) در زمان خسرو انوشیروان نخستین بانک خصوصی تأسیس شد.
65- امپراتور زنو (ن) با کدام پادشاه ایرانی هم عصر بود؟
1) بهرام پنجم 2) پیروز 3) یزدگرد دوم 4) یزدگرد اول
تاریخ اسلام
91- فرقۀ کیسانیه به کدام مورد قائل هستند؟
1) امامت کیسان غلام امام علی (ع)
2) ادامه امامت در نسل امام حسن بن علی (ع)
3) مهدویت امام جعفربن محمد (ع)
4) مهدویت محمد بن حنفیه فرزند امام علی (ع)
92- بیشترین مسلمانان دوران بعثت از کدام گروه بودند؟
1) جوانان و موالی
2) قبایل اطراف مکه
3) همه کسانی که با ولاء به بزرگان مکه پیوسته بودند.
4) از همه طبقات اجتماعی و بیشتر آنان مردان بودند.
93- رسولاالله (ص) در هنگام ورود به مدینه در کدام محله فرود آمد و مهمان چه کسی بود؟
1) بنی ساعده، خذیقۀ بن یمان
2) بنی عمرو بن عوف و زید بن ارقم
3) بنی نجار خزرج، ابو ایوب انصاری
4) بنی سالم بن اوس، جابربن عبداالله انصاری
94- نخستین کسی که پیشنهاد خلافت یزیدبن معاویه را به پدرش داد، که بود؟
1) ضحاک بن قیس فهری 2) عبدالرحمن بن ابوبکر
3) مغیرة بن شعبه 4) نعمان بن بشیر خزرجی
95- بنی عباس مدعی دریافت امامت ازچه کسی بودند؟
1) ابوهاشم پسر محمد حنفیه 2) حسین بن علی (ع)
3) محمد حنفیه 4) مختار ثقفی
تاریخ جهان
121- جمهوری دموکراتیک آتن در زمان چه کسی برقرار شد؟
1) تمیستوکل 2) پریکلس 3) میلتیاد 4) هی پیاس
122- مسألهی شرق به چه مسائلی اطلاق میشود؟
1) اعمال اصل قیمومیت از سوی انگلیس- فرانسه بر عراق و سوریه
2) مجموعه تصمیماتی که کنفرانس صلح پاریس در مورد خاورمیانه اتخاذ کرد.
3) مجموعه جنگها، قراردادها و مذاکرات مربوط به عثمانی
4) نادیده گرفتن سیاست بیطرفی کشورهای شرقی در جنگ جهانی دوم
123- کنفرانس مونیخ در چه سالی و با حضور چه شخصیتهایی تشکیل شد؟
1938 (1- هیتلر- موسولینی- چمبرلن- دالادیه
1939 (2- استالین- هیتلر- دوگل- چمبران
1937 (3- هیتلر- فرانکو- ایدن- پتن
1942 (4- پیردولاوال- موسولینی- لازار
124- پیمان فرانکفورت مربوط به حل اختلاف کدام موارد بود؟
1) ایتالیا- آلمان 2) آلمان- اتریش- هنگری
3) شاهزاده نشینهای ژرمن 4) فرانسه- آلمان
125- تشریفات واسال شدن چه نام داشت؟
1) آماژ 2) سرواژ 3) سینیور 4) فیف
تاریخ ایران دوره اسلامی
150- پیش از آل بویه ضیاع مستخلصه به چه نوع زمینهایی گفته میشد؟
1) زمینهای اختصاصی امرای دولتی
2) اقطاعات امیران سپاه در عوض حقوق سربازان
3) زمینهای کشاورزی وقف آزادی اسیران جنگی در دست رومیان
4) زمینهایی که برای هزینههای دستگاه خلافت اختصاص داده شده بود.
151- موضوع «سرگذشت سیدنا» کدام است؟
1) شرح حال میمون قداح 2) شرح حال حسن صباح
3) نخستین رساله اسماعیلی درباره ابن رزام 4) از تحریرات اخو محسن درباره عبیداالله مهدی
152- اعلام قیامت در میان اسماعیلیه ایران زمان چه کسی و با چه توجیهی صورت گرفت؟
1) حسن بن محمد- پایان یافتن عصر شریعت محمدی (ص)
2) علاءالدین محمد- حمله مغول و ضرورت تجهیز دینی در مقابل آنها
3) حسن صباح- نقض رسمی شریعت و لزوم احیای آن
4)جلالالدین حسن- رسیدن دوران وضع احکام دینی جدید
153- سپهسالار ابوعلی چغانی بر ضد کدام امیر سامانی شورش کرد؟
1) نوح بن نصر 2) نصر بن احمد 3) منصوربن نوح 4) عبدالملک بن نوح
نوع فایل: Pdf
سایز: 1.99Mb
تعداد صفحه:386
مجموعه تست کنکورهای سراسری و آزاد(1) (مجموعه تاریخ)دروس رشته تاریخ
توضیحات محصول :جزوات آمادگی آزمون کارشناسی ارشد رشته تاریخ ویژه کنکور سال 95 - به همراه تست ها و پاسخ تشریحی
مجموعه تست سال های اخیر(1 )
زبان انگلیسی
1- Ann agreed to stay behind;she was used to ………. late.
1) having 2) have 3) work 4) working
2- Some people take pleasure in doing evil ………. others take plcasure in doing
good.
1) after 2) until 3) while 4) when
3- Keep off my property………. ,I’II call the police.
1) however 2) otherwise 3) still 4) therefore
4- My supervisor advised me to………. the problem.
1) look ahead 2) look pack 3) look into 4) look out of
5- He………. forward to listen to the child.
1) bent 2) cost 3) lent 4) sent
6- This administration has………. many problems from the previos one.
1) investigated 2) inherited 3) pretended 4) perfectcd
7- Some seventy per cent of China’s to………. the U.S. go first to Hong Kong, for
packaging and shipping.
1) exports 2) experiments 3) records 4) reports
8- He ran up the stairs there at………. .
1) times 2) once 3) a pace 4) a time
9- The United States is reprted to have partially lifted is ban on arms to Argentina. sail 2) sales 3) sell 4) sells
زبان عربی
عین الصحیح فیالترجمۀ أو التعریب للاسئلۀ رقم 31 حتی رقم :45
31- «لم یزل و لا یزال ملک کریم یأتیک عنّا بعمل قبیح»: پیوسته فرشتهای بزرگوار ...
1) عملی ناشایست، از ما برای تو آورده و خواهد آورد.
2) عملی ناشایسته را از ما به نزد تو آورده و میآورد.
3) کاری غیرشایسته از ما به سوی تو آورده است.
4) کاری ناشایست از ما به سوی تو میآورد.
32- «کان علی الکوفۀ یومئذ من قبل عبداالله بن الزبیر، عبداالله بن مطیع»:
1) آن روز عبداالله بن مطیع از جانب عبداالله بن زبیر، فرماندار کوفه بود.
2) پیش از عبداالله بن زبیر، عبداالله بن مطیع امیر کوفه بود.
3) قبل از عبداالله بن زبیر، عبداالله بن مطیع بر کوفه حکم میراند.
4) زمانی عبداالله بن مطیع، از جانب عبداالله بن زبیر، بر کوفه حکم میراند.
33- «إنّهم أکثر بداؤةً من سائر الاُمم و أبعد مجالاً فی القَفر»:
1) آنها سابقهای دیرینه نسبت به سایر ملتها دارند و زمینهای برای فقر و نگونبختی ندارند.
2) آنان بیشتر از همهی ملتها به بادیه نشینی متصفند و دارای سرزمینهای بی آب و علف و پهناوری هستند.
3) آنها با سابقهترین ملّتها هستند و در دورترین دشتهای خشک رفت و آمد میکنند.
4) آنان بیشتر از همهی ملتّها به بادیهنشینی متصفند و در دورترین دشتهای خشک رفت و آمد میکنند.
34- «هذه أکثر کلّها اُولیات، ما أحسب لخلاف فیها محلا»:
1) اینها همگی نخستین چیزهایی است که به گمان من برای پذیرفتن آنها جای اختلاف نیست.
2) تمام اینها بدیهیاتی است که گمان نمیکنم، برای مخالفت با آنها جایی باشد.
3) تمام اینها به گمان من، اولین چیزهایی نیستند که جای اختلاف داشته باشند.
4) گمان نمیکنم اینها همگی اولین چیزهایی باشند که جایی برای مخالفت داشته باشند.
تاریخ ایران باستان
61- پیمان آنتالسیداس در زمان کدام شاه منعقد گردید؟
1) اردشیر دوم 2) داریوش دوم 3) داریوش اول 4) کمبوجیه
62- مزدک در زمان کدام پادشاه ایران قدیم قیام کرد؟
1) شاپور یکم 2) فرهاد چهارم 3) قباد یکم 4) یزدگرد یکم
63- سیموت با شیموت ربالنّوع کدام سرزمین بوده است؟
1) ایران 2) بابل 3) سومر 4) عیلام
64- شازی رب النّوع کدام سرزمین بود؟
1) بابل 2) سومر 3) عیلام 4) مصر
65- زندگینامههای مقایسهای اثر کیست؟
1) پلوتارک 2) توسیدید 3) گزنفون 4) هرودو
ودروس دیگر...
نوع فایل: Pdf
سایز: 2.10Mb
تعداد صفحه:407
جزوه زبان تخصصی (مجموعه تاریخ)رشته تاریخ
توضیحات محصول :جزوات آمادگی آزمون کارشناسی ارشد رشته تاریخ ویژه کنکور سال 95 - به همراه تست ها و پاسخ تشریحی
فصل اول:متون تخصصی
THE ZAND DYNASTY
THE POWER STRUGGLE IN POST – NADIR IRAN
Scarcely any of the great conquerors of history can have destroyed his life's
work quite as completely as Nadir Shah did in the months before his death. His
unreasonable exactions and barbarous suppression of the ensuing provincial revolts
spread disaffection to every corner of his realms, and finally brought his own
nephew, all Guli khans, at the head of a rebel army, to the borders of Khurasan
itself.
His short - sighted favoritism towards his new Afghan and Uzbek contingents,
over his long – suffering Iranian officers and men, split his own army irreparably
and was the immediate cause of his assassination.
The morning after this event (11 Jumada II 1160/1 July 1747 new Style), his
heterogeneous army, encamped at Khabushan, rapidly disintegrated.
راس Head ارتش Army
نامتجانس Heterogeneous قتل Assassination
آنی، مستقیم Immediate وحشی Barbarous
غیر قابل جبران Irreparably دلیل Cause
پسر برادر یا خواهر Nephew کاملا" Completely
صاحب منصب، افسر Officer فاتح Conqueror
پس از نادر Post – Nadir قشون، وابسته Contingent
استانی، محلی Provincial مرگ Death
کـــاملا"، تمامـــا"، Quite از بین رفتن DestroY
تشریحی
مجموعه تست
Part A : vocabulary
1)scientists …………. Experiments to study human activities;……………
1) fix 2) set up 3) make 4) perform
2) a lot of athletes from different countries will……..in the competitions.
1) take part 2) lookup 3)put out 4)call up
3) when men live together ……….. against wild animal is easier.
1)freedom 2) protection 3)civilization 4) danger
4)There is a thick layer office on the river . its ………. To go swimming now.
1) impossible 2)impolite 3) inevitable 4) inexpensive
5) trees are useful to us. They give us shade and ………..us with wood and
fruits .
1)award 2)recall 3)disturb 4)provide
6) Some birds can fly by the use of their …… .
1) necks 2) tails 3) wings 4)legs
7) keep all the new vocabulary in your long …… memory
1) part 2) unit 3) term 4)list
پاسخنامه
1- گزینهی«set up «2 به معنای شروع به کار کردن می باشد. و معـانی Make , fix و perform بـه ترتیـب تعمیـد
کردن , درست کردن و انجام دادن است.
2- گزینه ی «1» یعنی ورزشکاران شرکت کردند می باشد. و بقیۀ گزینه ها به ترتیب پیدا کردن , از جـای خـود بیـرون
آوردن و احضار کردن می باشد.
3- گزینهی«2» می باشد یعنی« محافظت در مقابل حیوانات وحشی» danger ، civilization , freedom به ترتیـب
به معنی آزادی ، تمدن و خطر می باشد.
4- گزینهی«impossible « 4 به معنای غیر ممکن است سایر گزینه ها به ترتیب به معنای، بی ادب ، غیرقابل اجتناب
و کم خرج می باشد.
5- گزینهی«4» جواب provide صحیح می باشد. معنی گزینه ها به ترتیب پاداش ، یـادآوری کـردن ، مزاحـت ایجـاد
کردن و فراهم آوردن است.
6- گزینهی« legs ، tails ، necks « 3 به ترتیب به معنای گردن ، دم و پا می باشد.
7- گزینه ی«long – term memory «3 به معنـای حافظـه ی بلندمـدت اسـت و short – term memory بـه معنـای
حافظه کوتاه مدت است پس گزینهی« 3» درست است.
نوع فایل: Pdf
سایز: 1.12Mb
تعداد صفحه:208
جزوه تاریخ دوره اسلامی (مجموعه تاریخ)
توضیحات محصول :جزوات آمادگی آزمون کارشناسی ارشد رشته تاریخ ویژه کنکور سال 95 - به همراه تست ها و پاسخ تشریحی
نام آورترین فرد در دربار محمود غزنوی
فردوسی با شاهنامه مشهورش 2. ابوریحان بیرونی چنانکه حتی حکم قتل ابوریحـان بیرونـی بـه جهـت عـدم درک یـک واقعیت علمی صادر نمود ولی با وساطت منشی خودش ابونصر مشکان ازچنین اشتباه بزرگی دست کشید.
بایستی گفت سلطان محمود غزنوی حنفی مذهب و تعصب بسیار شدید داشته است چون در دوره محمود غزنـوی اسـت
که تبلیغات دعاه اسماعیلی در ماوراء النهر و خراسان عده زیادی از مرردم را به این آیین وادار نمـود
درکجـا از ایشـان را مییافت به قتل میرساند مخصوصاً به آن علت که دعاه اسماعیلی اهل ایران را که ازخلفای فاطمی مصر میخواندند دلیل
آن هم بر این بوده است که این خلفا مدعی بنی عباسی مورد ستایش محمود بودند بـه همـین سـبب واژه قرمطـی دایـر گشت یعنی اسماعیل و طرفداران فاطمیون.
وی یاران مجدالدوله را به جرم معتزلی بودند همگی را از دم تیغ گذراندند و کتابخانه آنها را به آتش کشید چنانکـه در
بالا هم ذکر کردیم محمود فردی طماع و آزمند بوده است بیشتر غزوات او ظاهراً به نیت اسلام وجهاد علیه کفار بوده ولی
غرض اصلیاش غارت معابد پرثروت هند و آوردن آن ثروتها به دیار خود بوده است
محمود در این دوران حکومت خود از وزرایی سود میبرد که از جمله این وزاء نظام الملک بوده است اگرچه اولـین وزیـر
وی ابوالعباس فضل بن احمد اسفراینی بوده است ولی او را درسال 401 عزل نمود و این پست را به ابوالقاسم احمـد بـن
حس میمندی رسید اسفراینی کتاب شاهنامه فردوسی را برای نشان دادن فضل و ادب و هنر خـودش بـه عربـی ترجمـه
نمود و حتی گویا موجب محرومیت فردوسی از دریافت پاداش خود گردید و آخرین وزیر سلطان محمـود غزنـوی ابـوعلی
حسن بن محمد بن میکال معروف به حسنک وزیر بود.
غوریان (543 تا 612 ه. ق)
غور ناحیهای کوهستانی و وسیع بین هرات و غزنه با مرکزیت شهر فیروزکوه بوده اسـت. مـورخین نسـب غوریـان را بـه
ضحاک تازی میرسانند که وقتی فریدون بر او پیروز شد طایفهای از اولاد او به غور گریختند و قلعههای مسـتحکمی بنـا
کردند و حکومت غور در اولاد ضحاک موروثی شد. غور در سال 31 هـ. ق در عهد خلافت عثمان و یا طبق قول جوزجانی
در عهد خلافت حضرت علی (ع) فتح شد و شنسب از دست حضرت علی عهد و لواء حکومت غور را دریافت داشت لذا بـه
آنان، آل شنسب هم می گویند.
این سرزمین تا مدتها پس از ورود مسلمانان به ایران به کیش بودایی گرایش داشتند. مسلمانان چندین بار به این ناحیه
یورش بردند، اما با مقاومت مردم این سرزمین روبهرو شدند. در اواخر سدهی دوم هجری قمری مـردم ایـن سـرزمین بـه تدریج دین اسلام را پذیرفتند.
در ابتدا حکومت غوریان به منطقه غور محدود میشد. آنان با حاکمان اموی مخالفت بودند لذا در قیام ابومسلم و دعـوت عباسیان حضور داشتند.
بعدها در دورة هارون الرشید امیر نجفی نهاران از او عهد و لواء گرفـت. غوریـان در دورة محمـود
غزنوی شروع به افزایش متصرفات خود کرده به مرور بر خراسان، غزنـه، بامیـان و هنـد مسـلط شـده امـارت خـود را بـه
سلطنت تبدیل کردند. این حکمرانان لقب غرشاه (غر در پشتو به معنای کوه است) داشتند.
نوع فایل: Pdf
سایز: 2.87Mb
تعداد صفحه:404
جزوه تاریخ اسلام (مجموعه تاریخ)
توضیحات محصول :جزوات آمادگی آزمون کارشناسی ارشد رشته تاریخ ویژه کنکور سال 95 - به همراه تست ها و پاسخ تشریحی
تقسیمات سرزمین عربستان
جغرافیدانان یونانی و لاتینی عربستان را به سه قسمت زیر تقسیم کرده اند:
1 ـ عربستان خوشبخت (العربیه السعیده): این بخش از عربستان که بزرگترین قسمتهای سهگانه است، تمام مناطقی را
که جغرافیدانان عرب جزیره العرب خوانده اند، در بر میگیرد.
2 ـ عربستان بیابانی (العربیه الصحراویه): مقصوداز آن بیابان پهناوری است که میان عراق و شام قرار دارد و به بادیه الشام معروف است.
3 ـ عربستان سنگی (العربیه الحجریه یا الصخریه): مقصود از آن نیمی از جزیره سینا و قلمرو زندگی نبطیان بود است.
تقسیم بندی جغرافیدانان عربی و مسلمان از عربستان بر اساس تقسیم بندی پنجگانه زیر اسـت (ایـن تقسـیم بنـدی بـه
عبداالله بن عباس منسوب است):
1 ـ حجاز: از مجموع تعریف مختلف راجع به این منطقه می توان نتیجه گرفت که اکثـر آنـان از حجـاز، کوهسـتانهـای
فاصل میان نجد و تهامه را در نظر داشنه اند که شهرهای مکه، مدینه و طائف از جمله شهرهای معروف آن هستند.
2 ـ تهامه: میان سلسله جبال غربی سراه، که بزرگترین کوهستان شبه جزیره است و در جهت شـمالی ـ جنـوبی امتـداد
دارد، با دریای سرخ سرزمینی ساحلی قرارد دارد که همان را تهامه یا غور نامیدهاند. تهامه را بدین سبب کـه گـود اسـت
غور گفتهاند.
3 ـ یمن: سرزمینهای واقع در جنوب حجاز و نجد، یمن نام گرفته است. سلسله جبال سراه یمن را از شمال تا جنوب، تـا کناره دریا شکافته و موجب پدید آمدن دره های سرسبز گردیده است.
در میان بلندیهای یمن و دره های آن فلاتی قرار دارد که از دهناء تا یمامه امتداد دارد که به این فلات، غایط میگویند. وجود آب فراوان، بـاران و هـوای مناسـب موجـب گسترش حیات زراعی در یمن بوده و این خود منشاء کثرت جمعیت و مناطق مسکونی و مخلافهای عدیده گشته است.
4 ـ عروض: شامل تمام یمامه، بحرین و دنبالههای آن سرزمین است که نجد و غور در آن قرار دارند. بـه بیـان دقیـق تـر
میتوان گفت، تمام سرزمینهایی را که در دنباله نجد قرار داشته و نجد را به خلیج فارس پیوند میدهند، عروض نام دارد.
5 ـ نجد: مقصود ازنجد همان فلات مرتفعی است که در مرکز شبه جزیره قرار دارد و از سویی به حجاز و یمامه و از سوی
دیگر به عراق میپیوندد.
- عربستان، خواستگاه و موطن اولیه قوم عرب:
مجموعه تست :
ـ 1لقب پادشاهان معینی در آغاز تکوین دولت چه بود و محققان حکومت معین را چه نوع حکومتی میدانند؟
2- مزواد، شورایی 3- مزواد، مطلقه 4- کبیر، مطلقه1- کبیر، شورایی
ـ 2فرود مجمع کدام دولت بود و به چه چیزی تشبیه شده است ؟
1- معین، دارالندوه مکه 2- سبا، دارالندوه 3- حمیر، دارالندوه 4- حیره، دارالندوه
-اصلی ترین درآمد شهروندان معینی چه بود3 -
1- کشاورزی 2- دامداری 3- تجارت 4- کشاورزی و دامدار
ـ 4سد مارب در چه دورهای از تاریخ حکومتی سبائیان ساخته شد و توسط چه کسانی ساخته شد ؟
1- دوره چهارم، ذوریدان 2- دوره سوم، ملک سبا 3- دوره دوم، پادشاهان 4- دوره اول، مکربها
ـ 5تجارت دریایی میان مصر و هند تحت تسلط کدام یک از این دولتها بود ؟
1- معین 2- حضر موت 3- سباء 4- حمیر
ـ 6کدام دولت به کشور قصرها معروف است ؟
1 – یمن 2- سباء 3- مارب 4- معین
ـ 7واقعه اخدود مربوط به چه واقعهای است ؟
1- تعصب مذهبی ذونواس 2- قتل عام مسیحیان نجران
3- جنگهای قبیلهای 4- جنگ میان سباء و حمیر
8ـ 8علل مهاجرت قبایل جنوبی عربستان به شمال چه بود ؟
1- افزایش و انباشت جمعیت
2- انحطاط تجارت جنوب و جاذبه های اقتصادی و معیشتی شمال
3- خرابی سد مارب
4- همه موارد
نوع فایل: Pdf
سایز: 1.47Mb
تعداد صفحه:174
جزوه تاریخ جهان (مجموعه تاریخ)
توضیحات محصول :جزوات آمادگی آزمون کارشناسی ارشد رشته تاریخ ویژه کنکور سال 95 - به همراه تست ها و پاسخ تشریحی
دوره پیش از تاریخ
بقایای جسدها از انسانهای نخستین در نقاط مختلف دنیا نظیر آفریقای جنوبی، پکـن (چـین)، هایـدلبرگ (آلمـان) بـه دست آمده است. طی سالیان دراز، تنها ابزار انسان برای شکار و تکه تکه کردن گوشت و دفـاع از خـود «سـنگ » بـود ؛
یعنی ابزار سادهای که از محیط خود تهیه میکرد به همین دلیل باستان شناسان ایـن دوران از زنـدگی انسـان را عصـر سنگ نامیده اند.
کشف آتش از نخستین و مهمترین کشفیات بشر بود که زندگیاش را بهبود بخشید.
عصر یخبندان در حدود 11000 سال پیش به آخر رسید و آب و هوای مناطق مختلف جهان وضعیتی نسبتاً ثابت یافت.
در این زمان اجتماعات متعدد انسانی در میان دو رود، آسیای صغیر، آسیای میانه، مصر، چین، آمریکای مرکـزی، ایـران، اروپا و استرالیا میزیستند. زنان را ابداعکننده کشت و زرع و برخی اختراعات نظیر سفالسازی میدانند.
کشاورزی از مهم ترین تحولات زندگی انسان در روی زمین بود: زیـرا موجـب یکجانشـینی، ذخیـره غـذا، تقسـیم کـار و پیدایش اجتماعات منظمی شد که بنیان تمدنهای هزارههای بعدی را تشکیل داد.
در خاورمیانه کشت گندم و جو، در چین کشت برنج و ارزن و در آمریکای مرکزی کشت ذرت توسعه یافت. کشـاورزی در اروپا چند هزار سال دیرتر رایج شد.
به تدریج در دشتهای آسیای مرکزی گله داری رواج یافت. اسب نیز نخستین بار در همـین منطقـه اهلـی شـد و مـورد استفاده قرار گرفت. در قسمتهای ساحلی اروپا، صید ماهی و ساخت ابزار صید معمول شد.
یکجانشینی موجب توسعهی خانه سازی، تهیه انواع ظرف، پارچه و سفال نیز شد.
اختراع چرخ از دیگر دستاوردهای مهمی بود که تاثیر به سزایی در سرنوشت بشر گذاشت. چرخ کوزهگری، آسیاب، ارابه از جمله ارمغانهای اختراع چرخ است.
در فاصله 6000 تا 10000 سال پیش بشر توانست فلز را بشناسد و از آن در ساخت ابزار استفاده کند.
نخستین فلزی که کشف شد، مس بود و احتمالاً قلع دومین فلزی بود که مورد استفاده قرار گرفت ؛پس از کشف آهـن و رواج بهرهبرداری از آن، تحولات عمیقتری در زندگی انسان پدید آمد.
پیدایش اجتماعات یکجانشینی وتوسعهی ابزار سازی و کشاورزی بیش از همه بیش در مشرق زمین - نخسـتین تمـدن ها از قبیل سومر، مصر، ایلام، هند، چین و نیزتمدنهای آسیای صغیر مربـوط بـه ایـن منطقـه از جهـان اسـت.
جوامـع یکجانشین، بیشتر در کنار رودهای نظیر دجله، فرات، کارون و سند ساکن بودند.
اسطوره در دوره پیش از تاریخ
اکثر مردم میان دو رود خدای ویژه کشاورزی به نام عشتر (ایشتار) معتقد بودند. از نظر آنان ابتدای هـر سـال ایشـتار بـا تموزی ازدواج میکرد. به خاطر ازدواج آنان بارندگی و محصولات زیاد میشد. پس از آن تموزی میمرد و سال دیگر بهار دوباره زنده میشد.
هند و اروپاییان معتقد بودند که خدای نیکی و بدی هر دو در شکم خدای دیگری به نام زروان جـای دارد.
خـدای بـدی برای اینکه زودتر متولد شود شکم زروان را درید و بیرون آمد. سپس خدای نیکی به دنیا آمد. چندی بعد نبـرد میـان آن دو آغاز شد.
یونانیان به خدایان بسیاری معتقد بودند و تصور میکردند این خدایان در کوه الپ زندگی میکنند. مصریان نیز معتقد بودند از ازدواج دو خدا به نامهای ایزیس و اوزیریس فرزندی به نام هوروس پدید آمده است.
فرعونها معتقـد بودند از نسل هوروس هستند و به نمایندگی از طرف او بر مردم حکومت میکنند.
پژوهشگران در مورد اساطیر به نتایج مختلفی رسیدهاند. گروهی از آنان معتقدنـد کـه اسـاطیر ریشـه در طبیعـت دارنـد چراکه مردم پیش از تاریخ تصور میکردند هر یک از پدید ههای طبیعت مثل خورشید. . . موجودات جانـداری هسـتند
که بر جهان حکم میراندند.
گروهی منشأ اساطیر را آرزوهای خود انسان میدانند. گروهی معتقدند که اساطیر در ابتدا واقعیت داشـته انـد و قهرمـان اساطیر واقعی بودند که با گذشت زمان ماجراهای مربوط به آنان شاخ وبرگ پیدا کرده اسـت.
گروهـی میـان شـیوههـای زندگی مردم پیش از تاریخ و خدایان آنها رابطهای قائل شدند مثلاً اعتقاد به ایشتار را به علت اهمیت کشاورزی گفته اند.
- از خطهای رایج در دنیا، خط الفبایی است این خط به وسیله فینیقیها (در لبنان) به وجود آمد اقوام سریانی (سوریه)
آن را اخذ کردند و سپس ایرانیان، هندیها و ایغورها آن را از سریانیها گرفتند خط لاتین که از خطهای اروپـایی اسـت نیز الفبایی میباشد.
نوع فایل: Pdf
سایز: 4.17Mb
تعداد صفحه:574
نشانه های یک نقطه عطف در تاریخ ریاضی و وظایف ما
سال جهانی ریاضیات بود و مایل بودم که مثل بسیاری از عاشقان ریاضی راجع به چیستی ریاضی چیزی تهیه کنم. این کار عملی شد اما از همان موقع باورگونه ای در ذهنم ایجاد شد که تا مدتها جرأت بیان صریح آن را حتی برای خودم نداشتم، چرا که با مسیری که خود در آن قدم گذاشته ام، تناقص داشت. این فکر همواره مرا آزار داده است. تصمیم گرفته بودم که روی این فکر کار جدی انجام داده و آن را در کنفرانس ریاضی در اهواز مطرح کنم ولی میسر نشد. بنابراین بنا را بر این گذاشتم که در تابستان امسال روی این مطلب مطالعات جدی انجام دهم و ثمره آن را در سی و ششمسن کنفرانس ریاضی در یزد مطرح کنم. چون کار اصلی را به تعطیلات تابستان موکول کرده بودم، مقدور نبود که خلاصه مقاله و خود مقاله را به موقع به کنفرانس ارسال کنم. بعلاوه عنوان اولیه مقاله (شرایط کنونی و وظایف انجمن ریاضی ایران) موجب سوء تعبیر نماینده انجمن شد و نظرشان این بود که مطلب بایستی در میزگرد مطرح شود تا بتوان به آن پاسخ داد، در حالی که مقاله عمدتاً در جهت تقویت انجمن است، مضافا این که میزگرد جای ارائه مقاله نیست. به هر حال این تصمیم مرا آزرده خاطر کرد و به دلیل تردید در انجام کار، مطالعاتم دچار اختلال شد. اما در هر صورت تصمیم گرفتم که این ایده را هر چند به صورت ناقص و فشرده و به شکل آزاد، در کنفرانس ارائه کنم.
حقیقتی آشکار است که هر پدیده ای، تاریخی دارد و برای این که تصمیمی برای حال و آینده آن پدیده بگیریم بایستی تاریخ گذشته اش را بدانیم. اگر بخواهیم به زبان ریاضی تشبیه کنیم، مسیر حرکت یک پدیده مثل یک منحنی همواری است که جهت حرکت آن در هر لحظه، به مسیری که تا آن لحظه طی گرده است بستگی دارد و اگر منحنی را یک منحنی هدفدار تصور کنیم (که در مسائل اجتماعی این چنین است) مسیر گذشته و هدف نهایی جهت گیری بعدی را مشخص خواهد کرد. اگر با توجه به مسیر گذشته جهت منحنی در راستای هدف نباشد، آن نقطه، نقطه عطف خواهد بود. در بخش اول این نوشتار قصد این است که نشان دهیم در یک نقطه عطف از تاریخ ریاضیات ایستاده ایم.
این ادعا که «ما در یک نقطه عطف از تاریخ ریاضیات قرار داریم»، یک ادعای جسارت آمیزی است و نیاز به مطالعه وسیع درباره تاریخ ریاضیات و وضعیت ریاضی در دنیای امروز بویژه اروپا که محور تحولات در این رمینه است، دارد. قسمت اول ،یعنی تاریخ ریاضیات، با توجه به منابع قابل قبول تا حدی انجام شدنی است، اما قسمت دوم احتیاج به زمان بیشتری دارد و از این جهت کار خود را ناقص می دانم.
نگاهی گذرا به تاریخ ریاضی: مطمئنا تاریخ ریاضی همزمان با تاریخ اندیشه انسانی است. لذا نمی توان تاریخ دقیقی برای آغاز آن متصور شد. اسناد تاریخی نشان می دهند که شرق از قبیل چین, هند, ایران, بابل و مصر به تبع تمدنهای اولیه در آن، پیشتر از غرب صاحب علوم و از جمله ریاضیات نسبتا پیشرفته ای بودند. مقدمه «پاپیروس رایند» (1650 ق م ) که یکی از قدیمترین اسناد تاریخ ریاضی است، با توجه به کندی تحولات در عهد باستان، نشان می دهد که در اوائل هزاره دوم قبل از میلاد تمدنهای شرق دارای ریاضیاتی پیشرفته بوده اند. در این سند چنین آمده است :
«به جرئت می توان گفت که بارزترین مشخصه شعور انسان که نشان دهنده درجه تمدن هر ملت است همان قدرت استدلال کردن است، و به طور کلی این قدرت به بهترین وجهی می تواند در مهارت های ریاضی افراد آن ملت به نمایش گذاشته شود»
این سند همچنین نشان می دهد که برخلاف نظر برخی تاریخ نویسان، ریاضیات قبل از تمدن یونان باستان عمدتاً تجربی و شهودی نبوده، و به نحو قابل قبولی با استدلال همراه بوده است.
در اثر ارتباطاتی که یونیان با امپراطوری ایران، بابل و مصر داشتند و به ویژه پس از کشورگشاییهای اسکندر، یونانیان تقریبا بر همه علوم زمان خود احاطه پیدا کردند و تقریبا در همه زمینه ها و از جمله ریاضیات آثاری مدون را بوجود آوردند که تا قرنها بر جهان اندیشه حکومت می کردند. به نظر می رسد که تمایل به منطق و استدلال در قرون قبل از میلاد در یونان به اوج خود رسید. به روایت تاریخ نویسان ریاضی، اولین تلاش خوب برای استدلال مسایل ریاضی توسط تالس در سده ششم قبل از میلاد و پس از آن توسط شاگردش فیثاغورس و بعد از آن در قرون سوم ق.م. توسط اقلیدس در کتاب اصول اقلیدس به صورت مدون درآمد. کتاب اصول اقلیدس گرچه شامل مقالاتی در باره اعداد است اما بیشتر مسایل مربوط به اعداد از زاویه هندسی مورد توجه قرار گرفته اند. مشابه کار اقلیدس را «نیکوماخوس» (اواخر قرن اول بعد از میلاد) در زمینه حساب انجام داد.
رسالات منطق «ارسطو» (قرن چهارم ق.م) که بعدها به «ارغنون» مشهور شد، و اثری است ریاضی- فلسفی، نیز از جمله آثاری است که بیش از هزار سال بر جهان اندیشه، از جمله ریاضی، تاثیرات عمیق گذاشت. کارهای «ارشمیدس» (سده سوم قبل از میلاد، برخی او را یکی از بزرگترین ریاضیدانان همه اعصار نامیده اند ) همواره الهام بخش ریاضیات کاربردی بوده است و تا قرن نوزدهم نفوذ عمیقی در ریاضیدانان به ویژه در زمینه آنالیز داشته است .
طی قرون بعد از میلاد به دلیل جنگ های داخلی، تسلط امپراطوری روم بر یونان، سوزاندن کتابخانه ها از جمله کتابخانه بزرگ اسکندریه و مهمتر از همه افتادن علوم در زندان خرافی کلیسا، به تدریج و به خصوص پس از تسلط اسلام بر تمدنهای بزرگ آن زمان در قرن هفتم، رسالت حفظ و انتشار علوم بر عهده ممالک اسلامی افتاد. به روایت برخی کتابهای تاریخی اولین کسی که به ترجمه آثار یونانی دست زد «ابن مقفع» دانشمند ایرانی قرن دوم هجری ( قرن نهم میلادی ) بود. وی اولین بار فن منطق را به عربی ترجمه کرد و مسلمانان را به این دانش مسلح کرد. پس از آن جریانی شکل گرفت که در تاریخ به نهضت ترجمه معروف است. در این جا نقش یک انجمن پنهانی به اسم «اخوان الصفا» که در قرن چهارم هجری شکل گرفت بسیار بارز است. نتیجه کار این انجمن که متشکل از علماء و دانشمندان اسلامی بود رساله هایی است که مشتمل بر 51 مقاله در زمینه های مختلف علوم طبیعی ، ریاضی، الهی و مسائل عقلی و غیره می باشد. از میان دانشمندانی که تاثیرات زیادی را روی نسل های بعدی در زمینه ریاضی گذاشتند می توان از خوارزمی، ماهانی، ابن قروه، کرجی، بوزجانی، خیام، ابن عزرا، کاشانی و خواجه نصیرالدین طوسی نام برد.
البته در این دوره که به دوره تاریک اندیشی غرب مشهور است و تا حدود سده چهارده میلادی ادامه داشته است، در امپراطوری روم شرقی (بیزانس) که به طور طبیعی بیشتر تحت تاثیر فرهنگ یونانی بود، علوم و از جمله ریاضیات به حرکت خود، به کندی، ادامه داد. در این میان می توان از «بوئتیوس» (ح 510 م) نام برد که معلومات ریاضی دانانی چون «اقلیدس»، «نیکوماخوس» و «ثاون» را در کتابی به نام دو مقاله در باب اصول حساب گرداوری کرد که در همه مدارس قرون وسطی تدریس می شد. برجسته ترین ریاضیدان قرون وسطی در غرب، «فیبوناتچی» (1202 م) بود که تا حدود زیادی تحت تاثیر کتاب «جبر و مقابله» اثر مهم ریاضیدان بزرگ ایرانی (قرن نهم میلادی )، یعنی «خوارزمی»، بوده است.
در کتاب «صورتبندی مدرنیته و پست مدرنیته»، قرون پس از دوره تاریک اندیشی غرب، به چهار دوره به صورت زیر تقسیم شده است:
1- دوره رنسانس یا نوزایی، از قرن چهاردهم؛
2- جنبش اصلاح دینی، در قرن شانزدهم؛
3- عصر روشنگری، از اواخر قرن هفدهم تا اوایل قرن هیجدهم؛
4- انقلاب صنعتی، از نیمه دوم قرن هیجدهم تا نیمه قرن نوزدهم؛
به نظر می رسد این تقسیم بندی در مورد تاریخ تحول ریاضیات در غرب نیز، با مختصر تفاوتی، صدق می کند.
جرقه های دوره نوزایی در ایتالیا زده شد. در این دوره در واقع علوم عهد یونان باستان و تمدن اسلامی ترجمه و بازیافت شد. شاید بتوان گفت این کار در زمینه ریاضیات در قرن سیزدهم با کارهای فبیوناتچی شروع شد. یه این ترتیب، دوره نوزایی در ریاضیات از قرن سیزدهم شروع شده است که با توجه به ماهیت ریاضی تا حدی طبیعی است. این نکته از این جهت تذکر داده شد تا توجه کنیم که تحولات در علوم گرچه به مقدار زیاد به تحولات اجتماعی وابسته است، اما بر آن منطبق نیست و گاه خود می تواند زمینه ساز تحول اجتماعی باشد.
در دوره اول تحول ریاضی در غرب که می توان گفت از قرن سیزدهم میلادی تا نیمه قرن شانزدهم ادامه دارد، اگر چه ریاضیات پیشرفت زیادی کرد اما خلاقیت و نوآوری چندانی در آن صورت نگرفت.
از نیمه دوم قرن شانزدهم تحت تأثیر گشایشی که از طریق اصلاح دینی و اجتماعی ( با پرچمداری مصلحینی چون «مارتین لوتر»، «توماس مونتسر»، «هولدریخ تسوینگلی»، «جان کالون» و دیگران ) در غرب صورت گرفت، شاهد کارهای خلاقانه در ریاضیات هستیم. می توان گفت که این جریان از «نپر» و ابداع لگاریتم شروع شد و با توجه به نیاز آن زمان به کارهای محاسباتی سنگین به شدت مورد اقبال قرار گرفت. سده های هفدهم و هیجدهم شاهد ریاضیدانان بزرگی با کارهای بزرگ در زمینه های مختلف است. «گالیله» و «کپلر» در زمینه مکانیک آسمان، «پاسکال» در زمینه هندسه تصویری و پایه گذاری نظریه احتمال (به همراه ریاضیدان بزرگ فرانسوی، یعنی «فرما» )، «دکارت» در زمینه ابداع هندسه تحلیلی ( ظاهراً «فرما» نیز همزمان با او به هندسه تحلیلی رسیده بود)، «فرما» در زمینه های مختلف ریاضی و به ویژه در زمینه نظریه اعداد و ایجاد زمینه برای پیشرفت جبر و آنالیز و بالاخره «کاوالیری»، «جان والیس» و «باروی» در بسترسازی مناسب برای کارهای اساسی که بعداً در قرن هیجدهم توسط «نیوتن» و «لایب نیتس» صورت گرفت. به این نامها بایستی نام ریاضی دان بزرگ هلندی قرن هفدهم یعنی «کریستین هویگنس» را هم اضافه کنیم که کارهایش باعث پیشرفتهای محسوسی در علم نجوم و احتمالات و اختراعات صنعتی از جمله اختراع ساعت پاندولی شد.
اوایل قرن هیجدهم نقطه عطفی در تاریخ ریاضیات است. در اوایل این قرن نیوتن و لایب نیتس به طور همزمان و با استفاده از کارهای کسانی چون کاوالیری، جان والیس و باروی که پیش از این انجام شده بود، حساب دیفرانسیل و انتگرال را ابداع کردند. در نیمه اول این قرن شاهد ریاضیدانان بزرگ دیگری نظیر برادران برنولی ( سه برادر ریاضیدان که در حل مسایل ریاضی خستگی ناپذیر بودند )، «تیلر»، «مکلورن» و دیگران هستیم.
متعاقب پیشرفتهای ریاضی و به تبع آن سایر علوم مرتبط با ریاضی و با توجه به نیاز زمان، اختراعاتی در زمینه های مختلف شروع شد و نطفه های انقلاب صنعتی در غرب در نیمه دوم قرن هیجدهم شکل گرفت. این انقلاب صنغتی به دنبال خود تغییراتی در دیدگاههای فلسفی و اجتماعی غرب گذاشت. اگر چه به روایت تاریخ، انقلاب صنعتی از انگلیس شروع شده بود ولی در فرانسه با انقلاب اجتماعی همراه شد و توانست تأثیرات شگرفی را در بینش جهان غرب بگذارد. ریاضیدانان این دوره تحت تأثیر همین بینش توانستند تابوهای ریاضی را در همه زمینه ها بشکنند. ابتدا به دنبال ابهاماتی که در طرح «بینهایت کوچکها» از طرف نیوتن و لایب نیتس در بحث حساب دیفرانسیل و انتگرال پیش آمده بود، مباحثات و مجادلات زیادی در این مورد صورت گرفت. در اثر تلاش ریاضیدانانی چون «اویلر»، «دالامبر»، «بولتسانو»، «وایراشتراوس»، «لاگرانژ»، «ریمان» و به خصوص «کوشی» برای اجتناب از این شبهات، از دل هندسه، آنالیز سر برآورد و به اوج خود رسید. از سوی دیگر نیز با تلاش ریاضیدانی چون «واندرموند»، «لاگرانژ»، «گاوس»، «آبل»، «گالوا»، «همیلتن» و دیگران از دل حساب و نظریه اعداد شاخه های مختلف جبر شکل گرفت. در این میان کارهای گاوس، آبل و به ویژه گالوا بسیار بدیع بود و کار همیلتن به جهت معرفی حلقه های تعویض ناپذیر، به دلیل ساختار شکنی، بسیار مؤثر بود.
جریان انقلابی دیگری که در این زمان شکل گرفت، شکستن تابوی هندسه اقلیدسی بود. به نقل از اسناد تاریخی اولین کسی که با طرد اصل پنجم اقلیدس به هندسه نااقلیدسی نزدیک شد «گاوس» ریاضیدان بزرگ آلمانی بود که بهر دلیل آن را انتشار نداد. کمی بعد هندسه نااقلیدسی به صورت مستقل توسط «یوهان بایایی» (1802-1860) ریاضی دان مجاری و «لباچفسکی» (1793- 1856) ریاضی دان روسی اعلام وجود کرد. چندی بعد «ریمان» با جرح و تعدیل دیگری در اصل پنجم اقلیدس، هندسه دیگری را که به هندسه بیضوی موسوم است، معرفی کرد.
جریان های اصلی تاریخ نگاری در دوره پهلوی
مختصری از تاریخنگاری در ایران تا عصر پهلوی »
نتیجه می گوید: « نخستین بار ایرانیان تاریخ را درک کردند و آن را به دورانهای مختلف تقسیم کردند» و هرودوت تاریخ خویش را چنین آغاز می کند: «به روایات ایرانیان بهترین تاریخ شناسان هستند….»[1].
غرض از نقل دو قول مذکور این بود که در آغاز، علم تاریخ در بیشتر کشورهای شرق و غرب، علمی ناشناخته بود و فقط در ایران وقایع روزانه در بار و رویدادهای کشور را در روزنامه ها، آیین نامه ها، خداینامه ها، تاج نامه ها، سالنامه ها و شاهنامه ها می نوشتند. اما این بدان مفهوم نیست که در آن دوره، تاریخنگاری به مفهوم امروزین رواج داشته است، بلکه بر عکس در ایران عصر باستان تاریخنگاری اهمیت زیادی نداشت و حتی یک اثر تاریخی واقعی که متعلق به این دوره باشد در دست نیست.
اشپولر می گوید: « در میان نوشته های جوامع زردشتی بعد از اسلام و در میان آثار فارسیان هند (پناهندگان زردشتی سال 98/717) هیچ اثر واقعی تاریخی، چه از ریشه قبل از اسلامی و چه بعد از اسلامی دیده نمی شود. »[2]
وی پس از ذکر تاریخچه ای از تاریخنگاری اعراب قبل و بعد از ظهور اسلام، نتیجه می گیرد که بنابر این در بان عربی نوعی تاریخنگاری وجود داشت که در زبان فارسی دیده نمی شده است و همین امر دلیلی بوده برای اینکه ایرانیان، آثار تاریخی شان را به زبان عربی بنویسند[3] همچنانکه تاثیر زبان عربی در جهان اسلام و ضرورتی که ایرانیان برای حفظ تماس خودشان با دنیای عرب احساس می کردندن، می تواند دلایل دیگر این رویکرد در عرصه تاریخنگاری باشد.
درست است که شعر و تاریخ در اعراب، عمری دیرینه داشته ولی نوشته هرودوت، پدر تاریخ را که بی شک با تاریخ ایران و ملل مختلف آشنایی کامل داشته است را نیز نباید با بی اعتنایی برگزار کرد.
[1] - یکتایی، مجید، تاریخ شناسی، ص 12.
[2] - اپپولر – برتولت، مقاله تکوین تاریخنگاری ایران، مندرج در کتاب تاریخنگاری در ایران، ترجمه یعقوب آژند ص 14 – 13.
[3] - همانجا، ص 15.
فهرست مندرجات
بخش اول
کلیات
فصل اول: مختصری از تاریخنگاری در ایران تا عصر پهلوی 1
فصل دوم: کلیاتی در تاریخنگاری دوره پهلوی 13
بخش دوم
جریانهای اصلی تاریخنگاری در عصر پهلوی
فصل اول: جریان شرق شناسی
شرق شناسی و دیرینه آن 33
ایران شناسی و ایران شناسان مهم 41
سیاست شرق شناسی- سیاست ایران شناسی 50
روش سیاسی و رهیافت تاریخنگاری لمبتون 61
4-I- نقش سیاسی لمبتون در ایران 64
الف- همزیستی مسالمت آمیز: توده ای نفتی – توده ای روسی 66
ب- لمبتون و قحطی نان 75
ج- میس لمبتون 80
د- میس لمبتون و کودتای 28 مرداد 86
فصل دوم: جریان ناسیونالیستی
کارنامه فرهنگی 103
1- تاریخنگاری محتاط 103
2- ناسیونالیستی محافظه کار 111
بخش سوم
جریان آکادمیک
بررسی و نقد تاریخنگاری اقبال 118
بخش چهارم
جریان مارکسیستی
جریان مارکسیستی 130
فصل اول: زمینه های تاریخی پیدایش مارکسیسم 132
فصل دوم: اندیشه های اساسی مارکس در باب تاریخ 132
الف- حتمیت تاریخی، پیروزی پرولتاریا: الغای مالکیت خصوصی و الغای دولت 139
فصل سوم: تاریخچه ورود اندیشه مارکسیستی به ایران 142
فصل چهارم: تاریخنگاری مارکسیست، لنینیستی در ایران (انجماد و انحراف) 155
الف- علمی بودن تاریخ 158
ب- سیر تاریخ ایران 159
ج- شخصیت در تاریخ 163
د- عدم بی طرفی در نگارش تاریخ 164
هـ- سبکی برانگیزنده- موضوعی واحد 165
بخش پنجم
نتیجه گیری کلی
نتیجه 169
فهرست منابع 184
تاریخ ریاضی
آغازها در اروپای غربی
بخش شرقی امپراطوری روم همواره، چه از لحاظ اقتصادی و چه از نظر فرهنگی، پیشرفته ترین بخش آن امپراطوری بود.
اقتصاد بخش غربی هرگز بر اساس آبیاری استوار نبود، کشاورزی بخش غربی به گونه ای گسترده بود که انگیزه ای برای مطالعه نجوم فراهم نمی آورد. در واقع غرب با اندکی نجوم، کمی حساب عملی، و کمی دانش اندازه گیری که تکافوی تجارت و مساحی را می کرد، از عهده کارهای خود به خوبی برمی آمد، اما انگیزه اعتلای این علوم از شرق نشات گرفت. زمانی که شرق و غرب از نظر سیاسی از هم جدا شدند، این انگیزه نیز تقریبا از میان رفت. تمدن ایستای امپراطوری روم غربی، قرن های متمادی، با اندک وقفه و دگرگونی، ادامه یافت، وحدت مدیترانه ای تمدن قدیمی نیز بدون تغییر باقی ماند ـ و حتی فتوحات وحشیانه نیز اثر چندانی بر آن نداشت. در قلمرو پادشاهی های ژرمنی شاید به استثنای پادشاهی های بریتانیایی، شرایط اقتصادی، نهادهای اجتماعی، و حیات فکری، اساسا به همان نحوی باقی ماند که در اوان افول امپراطوری روم بود، اساس زندگی اقتصادی کشاورزی بود که به تدریج در آن کشاورزان آزاد و سهم بر جانشین بردگان شدند، اما علاوه بر این، شهرهای پر رونق و تجارت بزرگ همراه با اقتصاد پولی وجود داشت. پس از سقوط امپراطوری غربی در سال 476، قدرت مرکزی در دنیای یونانی ـ رومی، بین امپراطور قسطنطنیه و پاپ های روم تقسیم شد.
کلیسای کاتولیک غرب از طریق نهادها و زبان خود در حدی که می توانست سنت فرهنگی امپراطوری رومی را در میان قلمروهای ژرمنی ادامه داد. صومعه ها و عامه مردم با فرهنگ بخشی از تمدن یونانی ـ رومی را زنده نگاه داشتند.
یکی از این مردم عامه، آنیسیوس مانلیوس سورینوس بوئتیوس (Anicius Manlius Severinus Boetius) که سیاستمدار و فیلسوف بود، متونی ریاضی به رشته تحریر درآورد که بیش از هزار سال در جهان غرب اعتبار داشت. این متون منعکس کننده شرایط فرهنگی آن زمان هستند، که دارای محتوای فقیری بودند و بقای آنها احتمالا متاثر از این باور بود که مولف در سال 524 بر سر ایمان کاتولیکی خود به شهادت رسید. کتاب وی به نام آموزش حساب ( Institutio arithmetica ) که ترجمه ای سطحی از نیکوماخوس است، بخشی از نظریه اعداد فیثاغورثی را عرضه می کرد که در آموزش قرون وسطایی به عنوان قسمتی از معارف سه گانه و چهار گانه کهن، حساب، هندسه، نجوم و موسیقی جذب شده بود.تعیین زمانی که اقتصاد امپراطوری روم قدیم در غرب از میان رفت و جای خود را به سامان جدید فئودالی داد، دشوار است. فرضیه ه. پیرن ( H. Pirenne ) که بنابر آن پایان دنیای کهن غرب با گسترش اسلام قرین بود، می تواند پرتوی بر این مساله بیفکند. اعراب همه ایالت های سواحل شرقی و جنوبی مدیترانه را از چنگ امپراطوری بیزانیس خارج کردند و مدیترانه شرقی را به صورت یک دریاچه بسته اسلامی درآوردند. آنها روابط بازرگانی میان خاور نزدیک و غرب مسیحی را تا چندین قرن سخت دشوار ساختند. مجرای فکری بین دنیای عرب و بخش های شمالی امپراطوری پیشین روم، گرچه کاملا مسدود نگشت، اما تا چندین قرن با مانع روبرو بود.
بعدها در سرزمین گل فرانک و دیگر بخش های پیشین امپراطوری روم، اقتصاد بزرگ مقیاس از بین رفت، زوال شهرها آغاز شد، جمع عوارض قابل وصول ناچیز شد. معاملات تهاتری و بازار محلی جای اقتصاد پولی را گرفت.
سخن کوتاه: اروپای غربی به وضعیتی نیمه بربری سقوط کرد. با افول تجارت، اشرافیت زمین دار اهمیت پیدا کرد، زمینداران فرانکی شمال، به سر کردگی کارولنژین ها ( Carolingians ) قدرت حاکم سرزمین فرانک ها شدند. مرکز اقتصادی و فرهنگی به شمال فرانسه و بریتانیا انتقال یافت. جدائی شرق و غرب قدرت موثر پاپ را چنان محدود کرد که پاپ به اتحاد با کارولنژین ها تن داد، و تاجگذاری شارلمانی ( Charlemagne ) به عنوان امپراطور روم مقدس در سال 800 میلادی مظهر این اتحاد بود. جامعه غربی صورتی فئودالی و کلیسائی یافت و جهت گیری آن شمالی و ژرمنی بود.
در نخستین سده های فئودالیسم غربی، حتی در صومعه ها نیز عطف توجه چندانی به ریاضیات دیده نمی شود. در جامعه کشاورزی ابتدائی این دوره، عواملی که برانگیزاننده ریاضیات، از نوع صریحا عملی آن باشد، تقریبا وجود نداشت، و ریاضیات صومعه ای چیزی بیش از حسابی کلیسائی، آن هم عمدتا برای احتساب زمان عید فصح، نبود. بوئتیوس بالاترین مرجع به شمار می آمد. در میان ریاضیدانان کلیسائی، آلکوین انگلیسی الاصل و وابسته به دربار شارلمانی از اهمیتی برخوردار بود. او کتاب مسائلی برای تیز کردن فکر جوانان را نوشت. این مجموعه قرن های متمادی نویسندگان کتب درسی را زیر تاثیر خود داشت. سابقه اغلب این مسائل تا شرق باستان می رسید. به عنوان مثال:
سگی خرگوشی را دنبال می کند، و فاصله آن دو 150 ذراع است، در هر بار سگ 9 ذراع و خرگوش 7 ذراع می جهند.
در چند پرش سگ از خرگوش جلو می افتد؟
می خواهیم یک گرگ، یک بزغاله، و یک کلم را با قایقی که علاوه بر قایقران می تواند یک از آنها را جای دهد، از
رودخانه ای عبور دهیم. قایقران چگونه باید آنها را از رودخانه بگذراند تا بزغاله کلم را و گرگ بزغاله را نخورد؟
یکی دیگر از ریاضیدانان کلیسائی، ژربر ( Gerbert ) راهبی فرانسوی بود که در سال 999 با نام سیلوستر دوم (Sylyester II) به مقام پاپی رسید. او، زیر نفوذ بوئتیوس چندین رساله به رشته تحریر درآورد، اما اهمیت عمده او به مثابه یک ریاضیدان در این است که وی یکی از نخستین دانشمندان غربی است که به اسپانیا سفر کرد و در ریاضیات جهان عرب به مطالعه پرداخت.
تفاوت های عمده ای بین رشد فئودالیسم غربی، فئودالیسم یونان اولیه، و فئودالیسم شرقی وجود دارد. خصلت گسترده کشاورزی غربی، مجال به وجود آمدن شبکه ای وسیع از مدیران بوروکرات را نمی داد، و در نتیجه نمی توانست مآلا برای استبدادی شرقی پایه و اساسی فراهم آورد. در غرب امکان فراهم آوردن ذخیره وسیعی از بردگان وجود نداشت. هنگامی که در اروپای غربی دهکده ها رشد کردند و به صورت شهرک درآمدند، شهرک ها نیز به واحدهای خودگردانی تکامل یافتند که در آنها شهرنشینان نمی توانستند زندگی فارغ البالی را بر اساس برده داری پی ریزی کنند. این یکی از دلائل عمده ای است که چرا تکامل پولیس یونانی و شهر غربی که وجوه مشترکشان در مراحل اولیه این قدر زیاد بود در مراحل بعد را های متفاوتی را پیمودند.شهرنشینان قرون میانه، برای بهبود سطح زندگی خود، می بایست به استعداد خلاق خویش متکی باشند. اینان، پس از مبارزه ای جانانه با اربابان فئودال، همراه با کشمکش های داخلی بسیار، در طی قرون دوازدهم و سیزدهم و چهاردهم، پیروزمند سربرآوردند. این پیروزی نه تنها بر گسترش سریع اقتصاد پولی، بلکه بر پایه بهبود تدریجی تکنولوژی استوار بود. شاهزادگان فئودال در جنگ علیه اربابان کوچک، اغلب از شهرها جانبداری می کردند و سرانجام حاکمیت خود را بر شهرها گسترش می دادند. این امر نهایتا به ظهور نخستین دولت های ملی در اروپای غربی منجر شد.
شهرها به برقراری روابط بازرگانی با شرق، که هنوز مرکز تمدن بود، پرداختند. گاهی این روابط به طریق مسالمت آمیز و گاه به شیوه های خشن، مانند جنگ های صلیبی، برقرار می شد. شهرهای ایتالیائی، نخستین شهرهائی بودند که روابط بازرگانی برقرار کردند، سپس شهرهای فرانسه و اروپای مرکزی به این کار پرداختند. اهل تحقیق گاه به دنبال و گاه پیشاپیش بازرگانان و سربازان بودند. اسپانیا و سیسیل نزدیک ترین نقاط تلاقی شرق و غرب بودند. و در این نقاط تلاقی بود که بازرگانان و محصلین با تمدن اسلامی آشنا می شدند. هنگامی که در سال 1085 مسیحیان، طلیطله ( تولدو ) را از مغربی ها گرفتند، محصلین غربی برای آموختن علم که به زبان عربی تدریس می شد، به این شهر سرازیر شدند. این محصلین غالبا مترجمان یهودی را برای مکالمه و ترجمه استخدام می کردند. و بدین ترتیب، در اسپانیای قرن دوازدهم با پالتو اهل تیوولی ( Plato of Tivoli )، گراردو کرمونایی ( Gherardo of Cremona )، ادلارد باثی ( Adelard of Bath ) و رابرت چستری ( Robert of Chester ) روبروئیم که نسخه های خطی ریاضی را از زبان عربی به لاتین برمی گرداندند. بدین ترتیب اروپا از طریق زبان عربی با کلاسیک های یونان آشنا شد، و در این زمان، اروپای غربی، آن اندازه پیشرفت کرده بود که دانش را ارج نهد.
همان طور که گفتیم، نخستین شهرهای تجاری نیرومند در ایتالیا سربرآوردند، در خلال قرن های دوازدهم و سیزدهم جنووا، پیزا، ونیز، میلان و فلورانس روابط تجاری پر رونقی را میان جهان عرب و شمال برقرار کردند. بازرگانان ایتالیائی از مشرق دیدار کردند و تمدن آن را مورد مطالعه قرار دادند، مسافرت های مارکوپولو نشان دهنده بی باکی این ماجراجویان است. اینان، مانند بازرگانان یونانی دو هزار سال پیش، کوشیدند علم و هنرهای تمدن کهن تر را، نه فقط برای بازآفریدن آنها، بلکه برای جذب آنها در جامعه تجاری خود فراگیرند، جامعه ای که در همان قرن های دوازدهم و سیزدهم شاهد رشد بانکداری و مقدمات پیدایش صنعتی از نوع سرمایه داری بود. اولین بازرگان غربی که مطالعات ریاضی وی تا حدی از پختگی برخوردار است، لئوناردوی پیزایی ( Leonardo of Pisa ) است.