تأثیر مصرف مکمل کراتین بر آمونیاک خون و برخی شاخصهای عملکردی و ساختاری در تکواندوکاران نخبه
توجه :
شما می توانید با خرید این محصول فایل " قلق های پایان نامه نویسی (از عنوان تا دفاع)" را به عنوان هدیه دریافت نمایید.
چکیده :
کراتین به عنوان یک مکمل نیروزای مؤثر در بین ورزشکاران شناخته شده است. هدف از این پژوهش مطالعه تأثیر مکمل سازی کوتاه مدت کراتین بر آمونیاک خون و برخی شاخصهای عملکردی و ساختاری در تکواندوکاران نخبه ( با وزن 935/7 ± 87/67 کیلوگرم ، سن 72/3 ± 75/22 ) عضو تیم تکواندو آمن ، که دست کم مدت 3 سال سابقه عضویت در یکی از تیمهای شرکت کننده در لیگ استان تهران را داشته اند ، بود. به همین منظور 20 ورزشکار انتخاب و به صورت تصادفی و در یک طرح دوسوکور به دو گروه کراتین ( 10n= ) و دارونما ( 10n= ) تقسیم شدند. سپس گروه مکمل کراتین به مدت 6 روز ، هر روز 20 گرم کراتین در 4 وعده ( 5 × 4 گرم ) مصرف کردند در حالیکه گروه دارونما به همین شکل و اندازه ، گلوکز مصرف کردند. در پیش آزمون و پس آزمون ابتدا وزن و توده بدون چربی آزمودنیها توسط دستگاه تجزیه و تحلیل ترکیب بدن ارزیابی شد. سپس آزمودنیها آزمونی را که شامل ده نوبت پدال زدن با حداکثر سرعت وتوان به مدت 6 ثانیه ( 6 × 10 ثانیه ) با30 ثانیه استراحت غیر فعال بین هر تکرار ، بر روی دوچرخه کارسنج بود انجام دادند که بلافاصله بعد از این آزمون از ورید بازوئی آزمودنیها در حالت نشسته توسط یک متخصص خونگیری می شد. در ضمن حداکثر سرعت در هر 6 ثانیه رکاب زدن یادداشت می شد و در انتها میانگین حداکثر سرعت در کل 10 تکرار محاسبه شد. در انتها از آزمودنیها آزمونهای 40 یارد سرعت و چابکی ایلینویز به عمل آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان آمونیاک خون گروه کراتین ، در پس آزمون با کاهش چشمگیری مواجه شده است. که این کاهش به لحاظ آماری معنی دار بود. علاوه بر این میانگین حداکثر سرعت رکاب زدن درگروه کراتین از 82/8 ± 02/163 دور در دقیقه در پیش آزمون به 51/8 ± 12/174 دور در دقیقه در پس آزمون رسیده بود که این افزایش نیز به لحاظ آماری معنی دار بود( 00/0 p= ). رکورد زمان اجرای آزمون سرعت و چابکی آزمودنیهای گروه کراتین در پس آزمون ها به ترتیب 38/0و 70/0 ثانیه بهبود یافته بود که این مقادیر هم به لحاظ آماری به ترتیب در سطح 02/0p= و 01/0p= معنی دار بود. وزن هر دو گروه کراتین و دارونما نیز به ترتیب 5/1 و 53/0 کیلوگرم و توده بدون چربی گروه کراتین و دارونما نیز به ترتیب 56/1 و 68/0 کیلوگرم افزایش یافته بود که این افزایش ها نیز به لحاظ آماری معنی دار بود . به طور کلی با توجه به نتایج پژوهش می توان گفت که مصرف مکمل کراتین علیرغم اینکه باعث کاهش تجمع آمونیاک در خون می شود، سرعت عملکرد را نیز در فعالیتهای تناوبی در سطح بالاتر حفظ می کند. همچنین مصرف مکمل کراتین باعث بهبود سرعت و چابکی و همچنین افزایش وزن و توده بدون چربی آنها می شود.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : طرح تحقیق........................................................................................................................ 1
1-1. مقدمه..................................................................................................................................................... 2
1-2. بیان مساله............................................................................................................................................. 4
1-3. ضرورت و اهمیت تحقیق.................................................................................................................... 7
1-4. اهداف تحقیق........................................................................................................................................ 10
1-5. متغیرهای تحقیق................................................................................................................................. 11
1-6. فرضیات تحقیق.................................................................................................................................... 11
1-7. محدودیتهای تحقیق........................................................................................................................... 12
1-8. تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق................................................................................................. 13
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق......................................................................................... 15
2-1. مقدمه..................................................................................................................................................... 16
2-2. مبانی نظری تحقیق............................................................................................................................. 16
2-2-1. کراتین......................................................................................................................................... 16
2-2-1-1. تاریخچه کراتین................................................................................................................ 16
2- 2-1-2. منابع کراتین.................................................................................................................... 17
2-2-1-3. سنتز درونی و مکانیزم کراتین....................................................................................... 18
2-2-1-4. نقش کراتین در بدن........................................................................................................ 21
2-2-1-5. عوارض جانبی................................................................................................................... 23
2-2-2. آمونیاک ....................................................................................................................................... 25
2-2-2-1. متابولیسم بنیان آمین در عضله اسکاتی........................................................................ 25
2-2-2-2. پاسخهای آمونیاک هنگام ورزش.................................................................................. 25
2-2-2-3. سایر حامل های بنیان آمین.......................................................................................... 26
2-2-2-4. انتقال آمونیاک از عضله اسکلتی..................................................................................... 27
2-2-2-5. پالایشNH3پلاسمائی.................................................................................................. 29
2-2-2-6. سازگاری آثار مرکزی و محیطی آمونیاک..................................................................... 32
2-2-2-6-1. خستگی مرکزی............................................................................................................. 32
2-2-2-6-2.خستگی پیرامونی.......................................................................................................... 35
2-2-2-7.متابولیسم آمونیاک و اسید آمینه در عضله اسکلتی ورزیده..................................... 40
2-2-3. سیستم غالب تولید انرژی در تکواندو و تأثیر کراتین بر آن.......................................... 44
2-2-4. وزن.......................................................................................................................................... 47
2-2-4-1. عوامل مؤثر در وزن.......................................................................................................... 48
2-2-5. وزن بدون چربی .................................................................................................................... 50
2-2-6. چربی و مهارتهای ورزشی....................................................................................................... 52
2-2-7. سرعت..................................................................................................................................... 53
2-2-7-1. انواع سرعت و آزمونهای آن............................................................................................ 55
2-2-7-2. عوامل موثر بر سرعت..................................................................................................... 56
2-2-8. چابکی..................................................................................................................................... 58
2-2-8-1. آزمون های چابکی........................................................................................................... 59
2-3. تحقیقات انجام شده در زمینه مکمل های کراتین...................................................................... 60
2-3-1. تحقیقات داخلی..................................................................................................................... 60
2-3-2. تحقیقات خارجی..................................................................................................................... 61
2-3-2-1. مکمل سازی کوتاه مدت.............................................................................................. 61
2-3-2-2. مکمل سازی کراتین و قدرت......................................................................................... 63
2-3-2-3. مکمل سازی کراتین و سرعت....................................................................................... 66
2-3-2-4. مکمل سازی کراتین و توان........................................................................................... 69
2-3-2-5. مکمل سازی کراتین و چابکی....................................................................................... 74
2-3-2-6. مکمل سازی کراتین و ترکیب بدنی............................................................................. 76
2-3-2-7. مکمل سازی کراتین و آمونیاک...................................................................................... 80
فصل سوم : روش شناسی تحقیق...................................................................................................... 84
3-1. مقدمه................................................................................................................................................... 85
3-2. روش تحقیق....................................................................................................................................... 85
3-3. مشخصات آزمودنیها............................................................................................................................ 85
3-4. مکمل سازی آزمودنیها................................................................................................ 86
3-5. تمرینات ورزشی آزمودنیها................................................................................................................ 87
3-6. متغیر های تحقیق............................................................................................................................... 88
3- 7. ابزار های اندازه گیری....................................................................................................................... 88
3-8. روشهای اندازه گیری متغیرها.......................................................................................................... 89
3-8-1. قد.................................................................................................................................................. 89
3-8-2. خونگیری..................................................................................................................................... 89
3-8-2-1. تحلیل نمونه های خونی................................................................................................. 90
3-8-3. ترکیبات بدن............................................................................................................................. 90
3-8-4. آزمون 40 یارد سرعت............................................................................................................ 90
3-8-5. آزمون چابکی ایلینویز.............................................................................................................. 91
3-9. روشهای آماری تحلیل داده ها......................................................................................................... 92
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته ها............................................................................................... 93
4-1- مقدمه................................................................................................................................................... 94
4-2. تجزیه و تحلیل توصیفی یافته ها..................................................................................................... 94
4-2-1. آمونیاک....................................................................................................................................... 95
4-2-2. سرعت.......................................................................................................................................... 96
4-2-3. چابکی........................................................................................................................................... 97
4-2-4. وزن بدن...................................................................................................................................... 98
4-2-5. توده بدون چربی....................................................................................................................... 99
4-2-6. مایعات بدن................................................................................................................................. 100
4-2-7. کراتینین...................................................................................................................................... 101
4-2-8. میانگین حداکثر سرعت رکاب زدن...................................................................................... 102
4-3. آزمون فرضیه های تحقیق................................................................................................................ 103
4-3-1. فرضیه اول.................................................................................................................................. 103
4-3-2. فرضیه دوم................................................................................................................................... 105
4-3-3. فرضیه سوم................................................................................................................................. 106
4-3-4. فرضیه چهارم............................................................................................................................. 107
4-3-5. فرضیه پنجم............................................................................................................................... 108
4-3-6. فرضیه ششم............................................................................................................................... 109
4-3-7. فرضیه هفتم............................................................................................................................... 110
4-3-8. فرضیه هشتم.............................................................................................................................. 111
4-3-9. فرضیه نهم.................................................................................................................................. 113
4-3-10. فرضیه دهم............................................................................................................................... 114
4-4. متغیرهای وابسته به تحقیق.............................................................................................................. 118
فصل پنجم : بحث ، بررسی و نتیجه گیری........................................................................................ 121
5-1. مقدمه..................................................................................................................................................... 122
5-2. خلاصه تحقیق................................................................................................................................ 122
5-3. بحث و بررسی.................................................................................................................................. 124
5-4. نتیجه گیری......................................................................................................................................... 129
5-5. پیشنهادات............................................................................................................................................ 129
منابع.................................................................................................................................................................. 131
پیوستها
پیوست 1. فرم یادداشت تغذیه و تمرین آزمودنیها................................................................................. 142
پیوست 2. مواردی که در طول تحقیق باید توسط آزمودنیها رعایت شوند....................................... 143
پیوست 3. نمونه فرم دستگاه تجزیه و تحلیل ترکیب بدن .................................................................. 144
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول2-1 ظرفیت و توان بیشینه سه دستگاه انرژی............................................................................ 45
جدول2-2. حداقل درصد چربی بدن برای مردان و زنان ورزشکار در مراحل مختلف رشد ........ 53
جدول 3-1 . شاخصهای آماری سن، قد و وزن و سابقه تمرینی آزمودنیها...................................... 86
جدول 4-1. شاخصهای آماری مربوط به پاسخ آمونیاک گروه کراتین و دارونما ............................ 95
جدول 4-2. شاخصهای آماری مربوط به سرعت گروه کراتین و دارونما در پیش و پس آزمون.. 96
جدول 4-3. شاخصهای آماری مربوط به چابکی گروه کراتین و دارونما در پیش و پس آزمون.. 97
جدول 4-4. شاخصهای آماری مربوط به وزن گروه کراتین و دارونما .............................................. 98
جدول 4-5. شاخصهای آماری مربوط به توده بدون چربی گروه کراتین و دارونما ........................ 99
جدول 4-6. شاخصهای آماری مربوط به کل مایعات بدن گروه کراتین و دارونما ......................... 100
جدول 4-7. شاخصهای آماری مربوط به کراتینین گروه کراتین و دارونما در پیش آزمون.......... 101
جدول 4-8. شاخصهای آماری مربوط به میانگین حداکثر سرعت رکاب زدن گروه ..................... 102
جدول 4-9. مقایسه میانگین آمونیاک در پیش و پس آزمون گروه کراتین.................................. 104
جدول 4-10. مقایسه میانگین سرعت در پیش و پس آزمون گروه کراتین.................................... 105
جدول 4-11. مقایسه میانگین چابکی در پیش و پس آزمون گروه کراتین.................................... 106
جدول 4-12. مقایسه میانگین وزن در پیش و پس آزمون گروه کراتین......................................... 107
جدول 4-13. مقایسه میانگین توده بدون چربی در پیش و پس آزمون گروه کراتین.................. 108
جدول4-14. مقایسه میانگین آمونیاک در دو گروه کراتین و دارونما................................................. 109
جدول4-15. مقایسه میانگین سرعت در دو گروه کراتین و دارونما.................................................. 110
جدول4-16. مقایسه میانگین چابکی در دو گروه کراتین و دارونما.................................................. 112
جدول4-17. مقایسه میانگین وزن بر حسب کیلوگرم در دو گروه کراتین و دارونما.................... 113
جدول4-18. مقایسه میانگین توده بدون چربی در دو گروه کراتین و دارونما................................ 115
جدول 4-19. خلاصه ای از تغییرات متغیرهای تحقیق در گروه کراتین و دارونما........................ 116
جدول 4-20. خلاصه ای از اختلاف تغییرات متغیرها در دو گروه کراتین و دارونما..................... 117
جدول 4-21. تغییرات متغیرهای وابسته به تحقیق در گروه کراتین و دارونما.............................. 118
جدول 4-22. اختلاف تغییرات متغیرهای وابسته به تحقیق در دو گروه کراتین و دارونما........... 120
فهرست شکلها
عنوان صفحه
شکل 2- 1. سنتز کراتین............................................................................................................................ 21
شکل 3-1. مسیر حرکت در تست چابکی ایلینویز............................................................................... 92
نمودار 4-1. تغییرات آمونیاک خون در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما.............. 110
نمودار 4-2. تغییرات سرعت در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما........................... 111
نمودار 4-3. تغییرات توان در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما............................... 112
نمودار 4-4. تغییرات چابکی در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما........................... 114
نمودار 4-5. تغییرات وزن در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما................................ 115
نمودار 4-6. تغییرات توده بدون چربی در پیش و پس آزمون گروه های کراتین و دارونما......... 117
چکیده
قرار است نانوتکنولوژی یکی از فناوریهای کلیدی و کارآمد قرن 21 شود. قابلیت اقتصادی آن، حاکی از وجود بازاری بالغ بر چندصد میلیارد یورو برای این فناوری در دهة بعد است. بنابراین نانوتکنولوژی موجب جهتدهی فعالیتهای بسیاری از بخشهای صنعتی و تعداد زیادی از شرکتها در جهت آمادهسازی آنها برای این رقابت جدید شده است. در همین زمان دولتمردان در بخشهای تحقیق و توسعه در سراسر دنیا نیز در حال اجرای برنامههای تحقیقاتی خاص در زمینة نانوتکنولوژی هستند تا آیندة کشورهای خود را به وضعیتی مطلوب برسانند. هدف این مقاله، استفاده از شاخصهای تکنولوژیکی و علمی برای پیشبینی پیشرفت اقتصادی و مقایسة وضعیت کشورهای مختلف است.
1- مقدمه
علوم نانو در دو دهه گذشته، پیشرفت بزرگی حاصل کرده است. ما شاهد کشفیات علمی و پیشرفتهای تکنولوژیکی مهمی بودهایم. به عنوان مثال، این پیشرفتها شامل اختراع میکروسکوپ تونلزنی پیمایشگر (STM) در سال 1982 ]1[ یا کشف فولرینها در سال 1985 میباشد]2[. در حال حاضر تعداد اندکی از محصولات مبتنی بر نانوتکنولوژی به استفادة تجاری رسیدهاند. با این وجود، آیا دانش واقعی علمی، جوابگوی اشتیاق جهانی نسبت به این فناوری هست ؟ تا چه حد احتمال دارد که بازار جهانی در طی 10 تا 15 سال آینده به هزار میلیارد دلار در سال برسد]3[؟
ارزیابی قابلیت فناوریهای تکامل یافته کار آسانی نیست و برای یک فناوری جدید مثل نانوتکنولوژی، این کار دشوارتر است. البته در پیشبینی سعی میشود از شاخصهایی استفاده شود که توانشان در پیشبینی قابلیت دیگر فناوریهای جدید به اثبات رسیده باشد. دو تا از واضحترین شاخصهای پیشبینی، تعداد مقالههای علمی و تعداد اختراعات ثبت شده هستند. اولی معمولاً شاخص خوبی برای فعالیتهای علمی و دومی برای قابلیت انتقال نتایج علمی به کاربردهای عملی است. شکل 1 تکامل تدریجی انتشارات و اختراعات نانوتکنولوژی از شروع دهة 1980 تا 1998 را نشان میدهد. اطلاعات انتشارات جهانی نانوتکنولوژی از دادههای Science Citation Index (SCI) اقتباس شده است. اختراعات نانو، آنهایی هستند که در European Patent Office (EPO) در مونیخ ثبت شدهاند. اختراعاتEPO دادههای بسیاری از کشورها را در بر میگیرد. از نظر گسترة کار و هزینة بالا، منطقی به نظر میرسد که مخترعین از اختراعات به صورت تجاری بهرهبرداری کنند. لیستی از کلمات کلیدی علوم و فناوری نانو جهت دستیابی به انتشارات، اختراعات و روشها منتشر شدهاست]4[.
تعداد انتشارات در سالهای 1980 و 1985 نسبتاً اندک است، اما در سالهای بعد سیر صعودی مییابد و از سال 1986 به بعد سرعت افزایش آنها محسوس میباشد. این تغییر ناگهانی را میتوان به اختراع میکروسکوپ تونلزنی پیمایشگر در چند سال قبل از آن]1[، آغاز حضور وسایل تحقیقاتی مفید در آزمایشگاههای تحقیقاتی، دانشگاهی و صنعتی و نیز توجه تحقیقات به سوی مقیاس نانو نسبت داد. افزایش سرعت انتشار مقالات همچنان ادامه پیدا کرده و سیر صعودی آنرا میتوان ناشی از دسترسی به میکروسکوپ نیروی اتمی که گسترة کاربرد وسیعتری نسبت به STM در مواد غیرهادی دارد (اختراع در سال 1986 ]5[) و نیز کشف مولکول C60 در سال 1985 ]2[ و یا نانولولههای کربنی در سال 1991 ]6[ دانست. افزایش تعداد انتشارات در بازة زمانی 1989 تا 1998 بسیار چشمگیر است؛ جهش از 1000 مقاله تا بیش از 12000 مقاله در سال 1998.
میانگین رشد سالانه معادل 27 درصد بوده و رشد سالیانه از 10 تا 80 درصد در نوسان است. اطلاعات بدست آمده از دفتر ثبت اختراعات ایالات متحده]7[ نیز رشدی مشابه با اطلاعات اروپا نشان میدهد.
تعداد اختراعات ثبت شده، شاخص مناسبی برای اندازهگیری ظرفیت آزمایشگاهها جهت انتقال نتایج تحقیقات به مصارف صنعتی میباشد. شکل (1) بیانگر گسترش تعداد اختراعات نانوتکنولوژی در EPO و انتشارات علمی در یک دوره یکسان میباشد. به طور معمول، تعداد اختراعات پیرو الگوی انتشارات علمی، البته با تأخیر زمانی محسوسی میباشد. منحنی فوق در تمام سالهای 1981 تا 1998 رشد مشخص 28 تا 180 عددی اختراعات را با ضریب رشد %7 در دهة 90 نشان میدهد. منحنی اختراعات نوسانات بیشتری را نسبت به منحنی انتشارات نشان میدهد. این امر به این علت است که هرگاه تعداد دادهها کمتر باشد، نوسانات آماری تاثیرات بیشتری بر روی آنها میگذارد. به علاوه پیشرفتهای صنعتی در هر سال تأثیر بیشتری بر روی اختراعات دارد.
تکامل فعالیتهای تکنولوژیکی و علمی نانوتکنولوژی را میتوان با فناوریهای قبلی مقایسه کرد. در وهلة اول میتوان از مدل توسعه تکنولوژیکی عمودی (Lineal) استفاده کرد. گراپ]8[، برای چنین مدلی که در شکل (2) به آن اشاره شده است، هشت مرحله را ارائه داده و تکامل از تحقیقات بنیادی تا ورود آن به تولیدات را تشریح نموده است. مرحلة (1) زمان شروع کار تحقیقاتی علمی را نشان میدهد. هنگامی که فناوری شروع به ظاهر شدن میکند، پیشرفت بیشتری در علوم مشاهده میشود (مرحله 2). در مرحلة (3) درک اصول علمی بیشتر شده و اولین نمونههای تکنولوژیکی ظاهر میگردند.
در مرحلة 4 مشکلات انتقال فناوری به کاربردهای تجاری نمایان میشود و در مرحلة 5 پیشرفت در علوم و فناوری راکد میماند. با جهتدهی مجدد تحقیقات صنعتی، فرصتهای جدیدی ظاهر میشود (مرحله 6) و استفادههای تجاری که باعث شروع تحقیقات هزینهبر صنعتی میشود آشکار میگردد (مرحله 7). نهایتاً ورود به تمام بازارها انجام شده و با تولید محصولات حاصل از اختراعات، میزان تحقیقات انک اندک کاهش مییابد (مرحلة 8).
جدول 1: انتشارات و اختراعات 15 کشور فعال در این زمینه. دادهها به صورت درصد نسبت به کل رقم جهانی داده شدهاند. دورة انتشارات نانوتکنولوژی بین سالهای 1997 تا 1999 با هم مقایسه شدهاند. در مورد اخترعات ثبت شده در EPO و PCT این دوره از سالهای 1991 تا 1999 را نیز در بر میگیرد. دلیل انتخاب این مدت زمان این است که تعداد مطلق اختراعات سالیانه اندک است و در صورت انتخاب زمانهای کوتاهتر، بررسیها دچار اشکال میشود. منابع: دادههای PCTPAT, PCT, EPAT, SCI و محاسبات شخصی. | ||||||||
| انتشارات (1997 – 1999) (%) | اختراعات EPO & PCT (1991- 1999) (%) | ||||||
| 1 | آمریکا | 7/23 | آمریکا | 0/42 | | ||
| 2 | ژاپن | 5/12 | آلمان | 3/15 | | ||
| 3 | آلمان | 7/10 | ژاپن | 6/12 | | ||
| 4 | چین | 3/6 | فرانسه | 1/9 | | ||
| 5 | فرانسه | 3/6 | انگلیس | 7/4 | | ||
| 6 | انگلیس | 4/5 | سوئیس | 7/3 | | ||
| 7 | روسیه | 6/4 | کانادا | 0/2 | | ||
| 8 | ایتالیا | 6/2 | بلژیک | 7/1 | | ||
| 9 | سوئیس | 3/2 | هلند | 7/1 | | ||
| 10 | اسپانیا | 1/2 | ایتالیا | 7/1 | | ||
| 11 | کانادا | 8/1 | استرالیا | 4/1 | | ||
| 12 | کرة جنوبی | 8/1 | اسرائیل | 1/1 | | ||
| 13 | هلند | 6/1 | روسیه | 1/1 | | ||
| 14 | هند | 4/1 | سوئد | 9/0 | | ||
| 15 | سوئد | 4/1 | اسپانیا | 5/0 | | ||
چنین مدلی که براساس شاخصهای اختراعات و انتشارات میباشد و زمانی که از آن برای بررسی فناوریهای رایج امروزی مانند بیوتکنولوژی یا فناوری میکروسیستمها استفاده شود، نتایج خوبی در برخواهد داشت]9[.
با مقایسة اطلاعات مربوط به اختراعات و انتشارات نانوتکنولوژی (شکل 1) با مدل (شکل2) مشخص میشود که نانوتکنولوژی به طورکلی فعلاً در انتهای مرحلة (2) یا ابتدای مرحلة (3) میباشد. با فرض اینکه این مدل، اطلاعات را به درستی تشریح نماید، حداکثر فعالیت علمی در علوم نانو در 3 تا 5 سال آینده خواهد بود؛ بهرهبرداری عظیم از نتایج آن ممکن است تا 10 سال دیگر به طول انجامد. در یک تخمین اولیه، منحنی نانوتکنولوژی (به عنوان مجموع تمام فناوریهای مقیاس نانو) میتواند به عنوان حلقة ارتباط تعدادی از فناوریهای نانو با اهداف و زمان رشد مختلف در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، بازاری بزرگ برای وسایل الکترونیکی نانومتری پیشبینی میشود، ولی ممکن است 1 تا 15 سال تا ورود آنها به بازار، زمان نیاز باشد، هرچند هماکنون نانوذرات TiO2 به صورت مواد جاذب اشعة UV-B در کرمهای ضد آفتاب یا نانومواد کربنی برای افزایش مقاومت لاستیکها، مورد استفاده قرار میگیرند.
هم اکنون حدوداً بیش از یک چهارم تمام اختراعات بر روی وسایل و ابزارآلات متمرکز شده است]7[. این امر نشاندهندة این دیدگاه است که نانوتکنولوژی در ابتدای مرحله توسعه فناوری قرار دارد که اولین هدف آن توسعه ابزار مناسب برای نانوساختارسازی سطوح، تولید نانومواد، آنالیز نانواشیاء و غیره میباشد. از نظر بخش صنعتی، مهمترین فناوریها، فناوری اطلاعات(IT)، فناوری دارویی و شیمیایی است. برای بخش اول ابزار ذخیرهسازی اطلاعات، صفحههای نمایش تخت یا کاغذهای الکترونیکی جزء اختراعات مهم محسوب میشوند. به علاوه، CMOS گسترش یافته، پردازش اطلاعات در مقیاس نانو و وسایل نمایش یا ذخیرهسازی اطلاعات نیز جزء این زمینه محسوب میشوند. زیرا طبق اطلاعات انجمنهای مواد نیمههادی و سایر پیشبینیها ]11و10[ پیچیدگی مداوم مراحل فناوری CMOS به زودی به محدوده نانومتری خواهد رسید. (پیشبینی میشود که ابعاد پردازشگرها در سال 2011 به 22 نانومتر برسد.) صنایع نیمههادی با آگاهی از مشکلات آینده، تاکنون به تحقیق برای یافتن راهحلهایی جهت گسترش CMOS به مقیاس نانو و ساخت وسایل جدید در این مقیاس دست زدهاند.
در مورد صنایع شیمیایی و دارویی، تعداد زیادی از اختراعات برای یافتن روشهای دارورسانی، تشخیصهای پزشکی، درمان سرطان و غیره به ثبت رسیدهاند، که این اختراعات قسمت عظیمی از بازار آینده را در بر خواهند گرفت. اختراعات نانوتکنولوژی در بخشهای دیگر نظیر صنایع هوایی، صنایع ساخت، فرآوری مواد غذایی، اتومبیلسازی، پالایش نفت، بازرسی محیط زیست و غیره هرساله با رشد همراه است. اما تعداد مطلق آنها با توجه به عرصههای مورد بحث (ابزارسازی، فناوری اطلاعات، داروسازی و پزشکی) اندک است.
2- فعالان جهانی
بسیاری از کشورها در علوم و فناوری نانو فعالند. 15 کشوری که در زمینه انتشار و اختراع بسیار فعال هستند در جدول (1) ذکر شدهاند. انتشارات ثبت شده طی سالهای 1999-1997 بر حسب کشورهای منتشر کننده تفکیک شده است. دادههای اختراعات، دورة طولانی را از سال 1991 تا 1999 در بر گرفته و شامل اختراعات ثبت شده در EPO و PCT میباشد. اختراعات PCT در WIPO در ژنو جمعآوری شده و سپس میتواند به هر دفتر ثبت اختراعی در دنیا یا EPO ارسال گردد. اطلاعات متفاوت بین PCT و EPO در این جدول نیامده است. تجزیه و تحلیل مضاعف اختراعات بینالمللیPCT، انحرافهای آن با تعداد اختراعات EPO اروپا را کاهش میدهد. به علاوه تعداد بیشتر اختراعات مورد بررسی، ضریب اطمینان آماری در مقایسه کشورها را بالاتر میبرد.
ایالات متحده، فعالترین کشور در تحقیقات نانو میباشد و حدوداً یک چهارم تمامی انتشارات را از آن خود کرده است. پس از آن ژاپن، آلمان، چین، فرانسه، انگلستان و روسیه قرار دارند. این هفت کشور دارای 70 درصد کل انتشارات علمی مربوط به نانوتکنولوژی در جهان میباشند. تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا و برخی دیگر از کشورهای منتخب اتحادیه اروپا (غیر از لوکزامبورگ که هیچ دانشگاهی در آن وجود ندارد) جزو 50 کشور اول هستند. (که در این جدول نشان داده نشدهاند.)
سهم چین و روسیه با توجه به حضور آنها در بانک اطلاعاتی SCI بسیار چشمگیر بوده و حاکی از حضور مشخص علوم نانو در تحقیقات آنها میباشد. جدول مشابهی نشانگر تعداد اختراعات در EPO بر حسب کشورها میباشد. مقایسه کشورهای فعال در امر انتشار با کشورهای فعال در امر اختراع، نشان دهنده این است که 15 کشور اول در هر دو مورد مشترکند. به هر حال دامنه اختلاف بین این کشورها مشخصاً وسیعتر میباشد، مثلاً انتشارات ایالات متحده 1619 برابر کشور پانزدهم یعنی سوئد میباشد، اما اختراعات ثبت شدهاش 84 برابر این کشور است.
مقالة ویژه: پیشبینی پیشرفت نانوتکنولوژی با کمک شاخصهای علم و فناوری.. 1
مرکز جدید نانوتکنولوژی ارتش آمریکا 11
همکاری تایوان با کانادا در زمینة نانوتکنولوژی.. 14
گزارشی از شرکتهای نانوتکنولوژی ژاپن.. 16
تلاش برای توسعة نانوتکنولوژی در اروپا 18
سرمایهگذاری در نانوتکنولوژی.. 18
امتیازی برای ساخت حسگرهای زیستی.. 20
اولین نمایشگاه بینالمللی نانوتکنولوژی در سوئیس.... 21
اندازهگیری؛ چالشی در نانوتکنولوژی.. 23
ذخیرة 250 ترابیت در یک اینچ مربع. 25
حسگرهای هیدروژنی جدید. 27
تولید هزاران کیلو نانوذرات در یک شرکت نانومواد. 28
دو موفقیت بزرگ در ترانزیستور تک سلولی.. 30
تهیة زیروژلهای کروموفوریک.... 32
توسعة کریستال فوتونیک.... 34
انستیتو نانوتکنولوژی نظامی.. 35
اختراع ابزار آشکارسازی DNA با درجة تفکیک بالا.. 42
اثر شاخصهای آموزشی و تکنولوژی آموزشی برکارایی نیروی انسانی در دبیرستانهای پسرانه
چکیده
سرمایه گذاری در نیروی انسانی از اساسی ترین بخشهای توسعه بلندمدت و پایدار است و برخی بر این باورند که بسیاری از مشکلات و معضلات موجود در جامعه ایران را بایست به عدم آموزش صحیح در دوران قبل از دانشگاه ارتباط داد. در این راستا این تحقیق خواهد کوشید اثر تکنولوژی آموزشی برکارایی نیروی انسانی دبیرستانهای پسرانه منتخب منطقه 2 تهران را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. در این مطالعه از روش ناپارامتری تحلیل پوششی داده ها استفاده شده است. ابتدا قرار بر این بود که اثرات شاخص آموزش و تکنولوژی آموزشی بر کارایی فنی نیروی انسانی مورد بررسی قرار گیرد ولی به دلیل محدودیتهای آماری در جمع آوری اطلاعات دبیرستانها و به دلیل اینکه تنها آمار 15 دبیرستان پسرانه منطقه 2 به دست محقق رسید به ناچار دو سناریو برای این تحقیق گزینش گردید. سناریوی اول به بررسی تأثیرات آموزش بر کارایی فنی نیروی انسانی می پردازد و سناریوی دوم نیز اثر تکنولوژی آموزشی بر کارایی را مورد ارزیابی قرار می دهد. داده های مورد استفاده در سناریوی اول(اثر آموزش) بر سطح کارایی عبارتند از: سرانه معلم به دانش آموزش (smd) ، میانگین سابقه کار معلمین (mskm) ، میانگین پیشرفت تحصیلی دانش آموزان(mptd) ، و داده های مورد استفاده در سناریوی دوم(اثر تکنولوژی آموزشی بر سطح کارایی) نیز عبارتند از: سرانه کتاب به دانش آموز (skd) ، سرانه مساحت آزمایشگاه (sma) وسرانه کامپیوتر (sk) ، ستانده ها مورد استفاده در هر سناریو نیز میانگین دروس اختصاصی (mde) و میانگین دروس عمومی(mdo) بوده اند. نتایج این تحقیق نشان می دهند در هیچ یک از مدلهای روش تحلیل پوششی داده ها (CCRوBCC) ،رابطه معنی داری میان شاخصهای آموزشی و تکنولوژی آموزشی بر درجات کارایی دبیرستانها مورد مطالعه مشاهده نکرده ایم. بنابراین فرضیه های ما که مبنی بر تأثیر مثبت آموزش معلمان مدارس منطقه 2 و بکارگیری تکنولوژی آموزشی و محیط آموزشی بر کارایـی فنـی نیروی انسانی است رد می شود؛ در واقع این فرضیات شرطهای لازم هستند ولی کافی نمی باشند. به نظر می رسد در کارایی دبیرستانهای منطقه 2 عوامل دیگری نظیر کیفیت مدیریت و کیفیت تدریس، چگونگی قرار گرفتن مدارس از نقطه نظر جغرافیایی در درون منطقه 2 موثر بوده باشد.
فهرست مطالب:
چکیده
فصل اول : کلیات تحقیق .......................................................................................... 1 1-1- مقدمه ........................................................................................................... 2
1-2- شناخت وطبقه بندی فواید اقتصادی آموزش و پرورش .............................................. 4
1-2-1-فواید خصوصی آموزش و پرورش.................................................................... 5
1-2-2 - فواید خصوصی مستقیم ................................................................................ 5
1-2-3-فواید خصوصی غیر مستقیم ............................................................................ 5
1-2-4-فواید اجتماعی آموزش و پرورش ...................................................................... 6
1-2-5-فوایداجتماعی مستقیم ...................................................................................... 7
1-2-6-فواید اجتماعی غیرمستقیم ................................................................................ 7
1-3-اهداف و ضرورت پژوهش ................................................................................ 9
1-4-فرضیه های تحقیق (پژوهش).............................................................................. 9
1-5-کلیات پژوهش ................................................................................................. 10
2-1-مقدمه ............................................................................................................ 12
2-1-1-دیدگاههای اقتصاد دانان کلاسیک درباره اهمیت اقتصادی آموزش................................ 13
2-1-2-دیدگهای اقتصاددانان نئوکلاسیک درباره اهمیت اقتصادی آموزش................................ 16
2-1-3-دیدگاههای اقتصاددانان معاصر درباره اهمیت اقتصادی آموزش................................ 17
2-2-نظریه سرمایه انسانی ....................................................................................... 31
2-2-1-مفهوم سرمایه انسانی ..................................................................................... 33
2-2-2-سرمایه گذاری درسرمایه انسانی ...................................................................... 35
2-2-3-ویژگیهای سرمایه انسانی ............................................................................... 38
2-2-4-کارکردهای سرمایه انسانی ............................................................................. 43
2-2-5-تشکیل سرمایه انسانی ازطریق آموزش و پرورش ................................................. 46
2-2-6-تشکیل سرمایه انسانی از طریق آموزش ضمن خدمت.............................................. 50
2-3-نقش آموزش و پرورش دررشد و توسعه اقتصادی .................................................... 51
2-3-1-انواع آموزش و پروش و رشد اقتصادی ............................................................. 54
2-4-سرمایه گذاری درآموزش و پرورش ..................................................................... 62
2-5-توجیه اقتصادی درآموزش و پرورش..................................................................... 64
2-6-کیفیت آموزش و پرورش ................................................................................... 69
2-7-تحقیقات انجام شده درجهان ................................................................................ 74
فصل سوم :روش اجرای تحقیق ................................................................................. 88
متدولوژی تحقیق..................................................................................................... 89
مقدمه .................................................................................................................. 89
3-1-تابع تولید ....................................................................................................... 93
3-1-1-روشهای پارامتری ....................................................................................... 93
3-1-2-روشهای ناپارامتری ..................................................................................... 94
3-2-ویژگیها و قابلیتهای روش تحلیل پوششی داده ها (DEA)........................................... 95
3-2-1-مزایای روش تحلیل پوششی داده ها.................................................................... 95
3-2-2-معایب روش تحلیل پوششی داده ها..................................................................... 97
3-3-تعریف واحدهای تصمیم گیری (DMU)................................................................ 97
3-4-انواع کارایی ازدیدگاه فارل ................................................................................ 98
3-5-کارایی درتحلیل پوششی داده ها (DEA)................................................................ 101
3-6-مدلهای DEA ................................................................................................ 102
3-6-1-مدل CCR.................................................................................................. 103
3-6-1-1-تعریف کارایی درمدل CCR........................................................................ 105
3-6-1-2-مثالهای مربوطه به مدل CCR...................................................................... 105
3-6-1-3-مدلهای ستانده گراو نهاده گر درمدل CCR....................................................... 110
3-6-2-مدل BCC.................................................................................................. 116
3-6-3-تفاوت CCR و BCC................................................................................... 118
3-7-مدل اندرسن – پیترسون(AP).............................................................................. 120
3-8-بررسی بازده مقیاس درروش DEA..................................................................... 122
3-9-جمع بندی....................................................................................................... 125
فصل چهارم :تجزیه و تحلیل داده ها ........................................................................... 128
تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از مدل DEA.................................................................... 129
4-1- مقدمه ........................................................................................................... 129
4-2-معرفی دبیرستانهای موردمطالعه........................................................................... 130
4-3- انتخاب داده ها و ستانده ها ................................................................................ 132
4-4-معرفی مدل مورد استفاده ................................................................................... 134
4-5-تجزیه و تحلیل نتایج.......................................................................................... 135
4-5-1-تاثیر آموزش برکارایی دبیرستانها .................................................................... 141
4-5-2-تاثیر تکنولوژی آموزشی برکارایی دبیرستانهای منطقه (2)....................................... 149
4-5-3-بررسی فرضیات تحقیق ................................................................................. 157
4-5-4-عامل تولید مازاد (اضافی) Slack...................................................................... 159
4-5-5-انتخاب الگوی مناسب برای بنگاه ...................................................................... 160
4-6-خلاصه ای از تجزیه و تحلیل نتایج ...................................................................... 165
4-6-1-تجزیه و تحلیل جدول 16-4 ............................................................................ 167
4-6-2-فرق کارایی فنی و کارایی مقیاس ...................................................................... 169
نتیجه گیری و پیشنهادات .......................................................................................... 172
منابع ................................................................................................................... 174
|
تأثیر مصرف مکمل کراتین بر آمونیاک خون و برخی شاخصهای عملکردی وساختاری درتکواندوکاران نخبه
هدف پژوهش : مطالعه تاثیر مکمل سازی کوتاه سازی کراتین بر آمونیاک خون و برخی شاخص های عملکردی و ساختاری در تکواندو کاران نخبه
روش نمونه گیری افراد نمونه از نظر تعداد، جنس و غیره :
از بین 28 بازیکن عضو تیم تکواندو آمن که از تیم های شرکت کننده در لیگ استان تهران می باشد 20 نفر به طور تصادفی انتخاب و به عنوان نمونه آماری این تحقیق مجدداً به شکل تصادفی به دو گروه کراتین و دارو نما تقسیم شدند.
روش پژوهش (حداکثر دو خط):
در ابتدا از آزمودنی ها، پیش آزمون به عمل آمد. سپس آزمودنی ها از طریق طرح دوسوکور به دو گروه مصرف کننده کراتین و مصرف کننده شبه دارو تقسیم شدند. گروه کراتین به مدت 6 روز، 4 وعده 5 گرمی کراتین مونوهیدرات و گروه شبه دارو همین مقدار گلوکز مصرف کردند. سپس بعد از پایان دوره پس آزمون به عمل آمد.
ابزار اندازه گیری:
دستگاه تجزیه و تحلیل کننده ترکیب بدن – دوچرخه کارسنج – ابزارهای لازم برای گرفتن نمونه خون – فتوسنسور – کرنومتر – پیت برای سنجش کراتین و آمونیاک خون
طرح پژوهش :
یک تحقیق نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه تجربی (کراتین) و کنترل (دارونما) می باشد. که بصورت دوسوکور اجرا شده است. برای توصیف و تجزیه و تحلیل آماری از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است.
نتیجه کلی :
مصرف مکمل کراتین باعث کاهش تجمع آمونیاک در خون می شود. سرعت عملکرد آن نیز در فعالیت های تناوبی در سطح بالاتر حفظ می کند. همچنین مصرف مکمل کراتین باعث بهبود سرعت و چابکی و همچنین افزایش وزن و توده بدون چربی می شود.
فهرست مطالب
فصل اول : طرح تحقیق.
1-1. مقدمه.
1-2. بیان مساله.
1-3. ضرورت و اهمیت تحقیق.
1-4. اهداف تحقیق
1-5. متغیرهای تحقیق
1-6. فرضیات تحقیق.
1-7. محدودیتهای تحقیق.
1-8. تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1. مقدمه.
2-2. مبانی نظری تحقیق.
2-2-1. کراتین
2-2-1-1. تاریخچه کراتین
2- 2-1-2. منابع کراتین
3-2-1-3. سنتز درونی و مکانیزم کراتین
2-2-1-4. نقش کراتین در بدن
2-2-1-5. عوارض جانبی
2-2-2. آمونیاک
2-2-2-1. متابولیسم بنیان آمین در عضله اسکاتی
2-2-2-2. پاسخهای آمونیاک هنگام ورزش
2-2-2-3. سایر حامل های بنیان آمین
2-2-2-4. انتقال آمونیاک از عضله اسکلتی
2-2-2-5. پالایشNH3پلاسمائی
2-2-2-6. سازگاری آثار مرکزی و محیطی آمونیاک
2-2-2-6-1. خستگی مرکزی
2-2-2-6-2.خستگی پیرامونی
2-2-2-7.متابولیسم آمونیاک و اسید آمینه در عضله اسکلتی ورزیده
2-2-3. سیستم غالب تولید انرژی در تکواندو و تأثیر کراتین بر آن
2-2-4. وزن
2-2-4-1. عوامل مؤثر در وزن
2-2-5. وزن بدون چربی
2-2-6. چربی و مهارتهای ورزشی
2-2-7. سرعت
2-2-7-1. انواع سرعت و آزمونهای آن
2-2-7-2. عوامل موثر بر سرعت
2-2-8. چابکی
2-2-8-1. آزمون های چابکی
2-3. تحقیقات انجام شده در زمینه مکمل های کراتین
2-3-1. تحقیقات داخلی
2-3-2. تحقیقات خارجی
2-3-2-1. مکمل سازی کوتاه مدت
2-3-2-2. مکمل سازی کراتین و قدرت
2-3-2-3. مکمل سازی کراتین و سرعت
2-3-2-4. مکمل سازی کراتین و توان
2-3-2-5. مکمل سازی کراتین و چابکی
2-3-2-6. مکمل سازی کراتین و ترکیب بدنی
2-3-2-7. مکمل سازی کراتین و آمونیاک
فصل سوم : روش شناسی تحقیق
3-1. مقدمه
3-2. روش تحقیق
3-3. مشخصات آزمودنیها
3-4. مکمل سازی آزمودنیها
3-5. تمرینات ورزشی آزمودنیها
3-6. متغیر های تحقیق
3- 7. ابزار های اندازه گیری
3-8. روشهای اندازه گیری متغیرها
3-8-1. قد
3-8-2. خونگیری
3-8-2-1. تحلیل نمونه های خونی
3-8-3. ترکیبات بدن
3-8-4. آزمون 40 یارد سرعت
3-8-5. آزمون چابکی ایلینویز
3-9. روشهای آماری تحلیل داده ه
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته ها
4-1- مقدمه
4-2. تجزیه و تحلیل توصیفی یافته ها
4-2-1. آمونیاک
4-2-2. سرعت
4-2-3. چابکی
4-2-4. وزن بدن
4-2-5. توده بدون چربی
4-2-6. مایعات بدن
4-2-7. کراتینین
4-2-8. میانگین حداکثر سرعت رکاب زدن
4-3. آزمون فرضیه های تحقیق
4-3-1. فرضیه اول
4-3-2. فرضیه دوم
4-3-3. فرضیه سوم
4-3-4. فرضیه چهارم
4-3-5. فرضیه پنجم
4-3-6. فرضیه ششم
4-3-7. فرضیه هفتم
4-3-8. فرضیه هشتم
4-3-9. فرضیه نهم
4-3-10. فرضیه دهم
4-4. متغیرهای وابسته به تحقیق
فصل پنجم : بحث ، بررسی و نتیجه گیری
5-1. مقدمه
5-2. خلاصه تحقیق
5-3. بحث و بررسی
5-4. نتیجه گیری
5-5. پیشنهادات
منابع
پیوستها
پیوست 1. فرم یادداشت تغذیه و تمرین آزمودنیها
پیوست 2. مواردی که در طول تحقیق باید توسط آزمودنیها رعایت شوند
پیوست 3. نمونه فرم دستگاه تجزیه و تحلیل ترکیب بدن
بررسی تاثیر اعمال هزینه اجتماعی آلاینده ها در شاخصهای اقتصادی نیروگاههای برق آبی
- مقدمه:
محدودیت سرمایه سبب می شود تا ارزیابی اقتصادی پروژه ها و طرح های سرمایه گذاری به عنوان یکی از مهمترین معیارهای تصمیم گیری جهت بهگزینی ابعاد و اولویت بندی پروژه ها مطرح گردد . تلاش برای برآورد دقیق هزینه ها و فایده های طرح می تواند در کیفیت ارزیابی اقتصادی و دقت شاخص های اقتصادی بدست آمده تاثیر فوق العاده ای داشته باشد همانطور که عدم توجه مطلوب به این موضوع می تواند موجب نتیجه گیریهای نادرست گردد.
2-ارزیابی اقتصادی نیروگاههای برقابی :
روشی که به طور معمول برای ارزشگذاری فایده های پروژه های برقابی بکار گرفته می شود از دیدگاه ملی هزینه تولید انرژی و قدرت به وسیله نیروگاه حرارتی است که همان تقاضا را به مشابه برآورد می سازد در این مقاله مقایسه اقتصادی از دیدگاه ملی صورت گرفته است.
با توجه به تفاوت توزیع هزینه های نیروگاههای برقابی و حرارتی در طول زمان و تفاوت کیفیت انرژی تولید شده از نظر فنی و زیست محیطی، ارزشگذاری ومقایسه این دو شکل متفاوت تولید انرژی الکتریکی دشوار می گردد .
ومعادل سازی (Equivalence of kind)استفاده از تکنیکهای اقتصاد مهندسی و تلاش برای معادل سازی نوع
به ما امکان می دهد که طرح های مورد بررسی در شرایط اقتصادی همسان(Equivalence of time) زمان مقایسه شود .
عوامل گوناگونی می تواند نتایج مطالعات اقتصادی پروژه های برقابی را تحت تاثیر قرار دهند، عواملی نظیر نرخ تنزیل٬ نرخ ارز خارجی٬ هزینه های سوخت٬ ارزش ذاتی آب و هزینه های اجتماعی آلودگی هوا از مهمترین این عوامل هستند. توضیح مختصری در مورد هریک از این عوامل در این قسمت ضروری به نظر می رسد.
نرخ تنزیل - در واقع نشانگر محدودیت سرمایه است به همین سبب یکی از پارامترهای اساسی محاسبه در ارزشیابی های اقتصادی می باشد . بطوریکه نوسان نرخ تنزیل می تواند شاخص های اقتصادی را تحت تاثیر قرار دهد و طرح را از محدوده توجیه اقتصادی خارج نموده و یا آن را داخل این محدوده نماید .
نرخ ارز خارجی – از آنجا که برخی از اقلام مورد استفاده در محاسبات اقتصادی پروژه های برقابی ( چه در بخش هزینه ها و چه در بخش فایده ها ) دارای مقادیر ارزی می باشد . لذا تغییرات نرخ ارز خارجی به پول ملی میتواند در محاسبات اقتصادی پروژه های برقابی تاثیر داشته باشد.
هزینه سوخت- قیمت سوختهای فسیلی یکی از مهمترین اجزاء تشکیل دهنده هزینه های بهره برداری و نگهداری نیروگاههای حرارتی ( فایده طرحهای برقابی) می باشد . با توجه به مزیت نسبی گاز و ..... در کشور٬ ارزشگذاری درست قیمت سوخت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و باید مورد توجه قرار گیرد.
ارزش ذاتی آب – آب مورد استفاده در پروژه های برقابی می تواند به منظور دیگری از جمله آب کشاورزی یا تامین آب شهری ارزش ایجاد کند. این ارزش جدای از هزینه های اجرای پروژه است و در واقع هزینه فرصت از دست رفته آب است که باید به این هزینه ها اضافه گردد. در حال حاضر پروژه های برقابی مورد بررسی٬ دارای آن میزان اراضی مناسب برای آبیاری در پایین دست و حتی نیازهای شهری جهت بهره برداری نیستند که بتوانند با منظورهای تولید انرژی به رقابت بپردازند. اما گسترس نیازها و تغییر در الگوی توسعه منطقه ای می تواند موجب افزایش ارزش ذاتی آب شود که می باید حتماً در محاسبات اقتصادی دخالت داده شود.
موارد فوق همگی از عوامل موثری هستند که تقریباً در ارزیابی اقتصادی به عمل آمده جهت پروژه های برقابی مورد توجه قرار می گریند. اما آنچه که تاکنون در ارزیابی اقتصادی پروژه های برقابی کمتر مورد توجه قرار گرفته است هزینه های اجتماعی، آلودگی می باشد . این مقاله سعی بر آن دارد با ارائه روشی جهت ارزیابی اقتصادی پروژه های برقابی با احتساب هزینه های اجتماعی آلودگی٬گامی در جهت ارزیابی های اقتصادی دقیق تر پروژه های برقابی بر دارد
3- بخش انرژی و اثرات زیست محیطی
با توجه به وسعت فعالیتهای بخش انرژی، مسائل زیست محیطی مرتبط با آن نیز دارای ابعاد گسترده ای میباشد که از آن جمله میتوان به آلودگی هوا٬آب و خاک در سطح محلی و منطقه ای و به مسائلی نظیر تغییرات اقلیمی و بارانهای اسیدی در سطح بین المللی اشاره نمود. در این میان آلودگی هوا و اثرات زیست محیطی منتج از آن دارای اهمیت خاصی بوده و بیشترین مسائل زیست محیطی بخش انرژی مرتبط با این آلودگی می باشد.
وذرات معلق از جمله آلاینده هایی هستند که به سبب تولید و مصرف انرژی الکتریکی بوجودCH,Co,So³,Co²,No²
می آیند. در این میان نیروگاههای حرارتی با توجه به سهم عمده آنها در تولید برق یکی از عوامل آلوده کننده محیط زیست بوده اند . که بعد از بخش حمل و نقل و صنعت بیشترین آلاینده را تولید نموده اند. جدول شماره 1 ٬میزلن نشر انواع آلاینده را از نیروگاههای کشور و جدول شماره 2 سهم نیروگاهها را در انتشار آلاینده در سطح کشور نشان می دهد.شاخص انتشار آلاینده های هوا از نیروگاههای مختلف نشان می دهد که نیروگاههای هوا از نیروگاههای مختلف (آنهم به میزان ناچیز) هیچگونه٬آلاینده دیگری تولید CO² نشان می دهد که نیروگاههای برقابی به غیر از
نمی نمایندو در واقع انرژی حاصل از نیروگاههای برقابی از نظر زیست محیطی انرژی پاکیزه ای می باشد . اخیراً از گیاهان موجود در دریاچه سدها منتشر شده است که البته هزینه آن(CH4 ) گزارشاتی مبنی بر تولید آلاینده متان چندان قابله ملاحظه نمی باشد .
4-هزینه های اجتماعی بخش انرژی
(Bui 1996) بنابر تعریف٬ هزینه اجتماعی٬ هزینه است که جامعه برای دریافت کالا٬ یا خدمت پرداخت می کند به طور کلی این تعریف در قالب رابطه (1) بیان می گردد. (Scott &Janet 2000)
که در این رابطه :
SC=هزینه واقعی تولید (Social Cost)
PC=هزینه واقعی تولید (Private Cost)
EC=هزینه خارجی (External Cost)
(RPCC) و مقدار آلودگی باقیمانده (PCC) نیز خود تابعی از هزینه های کنترل آلودگی (EC) هزینه خارجی
می باشد٬ در این صورت رابطه (2) را به صورت زیر می توان مطرح نمود:
EC=f(RPCC,PCC) (2)
که در رابطه (2):
EC=هزینه های خارجی
PCC=هزینه های کنترل آلودگی (pollution control cost)
RPCC=هزینه های کنترل آلودگی باقیمانده (Remain Polution control cost)
علت وجودی رابطه (2) بدان سبب است که تجهیزات کنترل آلودگی کارایی 100 درصد ندارد و حتی در صورت استفاده از تجهیزات مناسب باید هزینه ای را برای اثرات خارجی آلودگی های کنترل شده در نظر گرفت .
تعریف هزینه های اجتماعی در بخش تولید انرژی نیز در قالب مدل فوق می توند صورت گیرد٬ هزینه های اجتماعی انرژی الکتریکی٬ شامل هزینه تولید انرژی الکتریکی و هزینه های خارجی است .
با توجه به اهمیت محاسبه هزینه های خارجی تولید انرژی الکتریکی در محاسابت هزینه های اجتماعی و برآوردهای اقتصادی تاکنون تلاشهای زیادی در سطح جهانی انجام گرفته است. سابقه محاسبه برآورد هزینه های خارجی برای طی سالهای 1989تا1990برمیگردد.(EPA) اولین بار به سازمان حفاظت محیط زیست
آمریکا
شرکت برق کالیفرنیا٬ دانشگاه پریل٬ اداره خدمات عمومی ماساچوست٬ شرکت خدمات عمومی نیویورک و نیز شکت خدمات عمومی نوادا٬ از پیشگامان این امر بودند ( شورای جهانی انرژی 1995) . در برخی ایالت های آمریکا٬ ملحوظ کردن هزینه های اجتماعی در هزینه های تولید و انتقالبه صورت اجباری در آمد تا از طریق آن در تعیین نیاز انرژی و راه اندازی ظرفیت های آتی تولید انرژی الکتریکی مورد استفاده قرار گیرد. مطالعات مشابهی برای تعیین هزینه های ٬فنلاند(Meyeretal.1994) خارجی تولید انرژی الکتریکی در کشورهای اروپایی و آمریکایی چون دانمارک
,(Mohmeyer1998, (Bui1996 آلمان و (Bundesmat 1994)٬ (Ekono 1994)
Lefevre and Bui 1996
در ایران برای اولین بار در سال 1376 اقدام به محاسبه هزینه خارجی تولید انرژی الکتریکی شده است. این محاسبات در معاونت امور انرژی وزارت نیرو انجام شده و در ترازنامه سال 1376 درج گردیده است . از آنجا که هیچگونه تحقیق مستقلی تا آن زمان جهت برآورد هزینه های خارجی در ایران انجام نشده بود سعی بر آن شد تا با استفاده از تجربیات سایر کشورها ضرائب هزینه های خارجی متناسب با هریک از آلاینده های ناشی از تولید انرژی الکتریکی انتخاب و جهت محاسبه هزینه های خارجی در ایران مورد استفاده قرار گیرد . لازم به ذکر است که با توجه به قیمت برابری دلاردر برابر ریال و اعمال مستقیم این ضرائب هزینه های محاسبه شده در کشورهای خارجی به هزینه های خارجی تبدیل می شد. این روش به روش تبدیل مستقیم معروف است . با توجه به اشکالاتی که بر استفاده از روش تبدیل مستقیم وارد است .
هزینه های اجتماعی انواع آلاینده های حاصل از تولید انرژی الکتریکی توسط نیروگاههای حرارتی با استفاده از روش توسط ( جباریان و رئیسی 1381) (Scott & janet 2000) "تبدیل تعدیل شده " و با استفاده از مدل هزینه اجتماعی
محاسبه شده است .
مقدار هزینه اجتماعی هر کیلو وات ساعت انرژی الکتریکی برابر است با (Scott & janet2000) بر اساس مدل
مجموع قیمت تمام شده و هزینه های خارجی هر کیلو وات ساعت انرژی الکتریکی هزینه تمام شده انرژی در ایران با توجه به آنکه توسط کدام نوع از نیروگاهها تولید شده باشد متفاوت است . بر اساس اطلاعات بدست آمده از سازمان برق ایران متوسط قیمت تمام شده هر کیلو ولت ساعت انرژی الکتریکی تولیدی نیروگاههای گازی کشور 7/189 ریال هر کیلو وات ساعت انرژی تولیدی نیروگاه سیکل ترکیبی 2/145 ریال و متوسط قیمت تمام شده هر کیلو وات ساعت انرژی الکتریکی تولیدی نیروگاه دیزلی 1/244 ریال می باشد.
بدین ترتیب بر اساس جدول محاسبه شده بیشترین میزان هزینه های اجتمای مربوط به هر کیلووات ساعت انرژی تولید شده توسط نیروگاه دیزلی می شود. پس از نیروگاههای دیزیلی تولید هر کیلو وات ساعت انرژی در نیروگاههای گازی بیشترین هزینه های اجتماعی را تولید خواهد نمود نیروگاههای بخاری و چرخه ترکیبی از نظر تولید هزینه های اجتماعی در رده های بعدی قرار دارند .