جزوه اقتصاد کلان (مجموعه مدیریت)
جزوات آمادگی آزمون دکتری سراسری اقتصاد خرد رشته مدیریت دولتی همراه با تست ها و پاسخ های تشریحی
فصل اول : حسابداری درآمد ملی
تعاریف
حسابداری ملی: مطالعه و اندازهگیری عناصر اساس همۀ فعالیتهای اقتصادی یک کشور در طول یـک زمـان معـین –
معمولاً یک سال - حسابداری ملی نامیده میشـود. کـه حـوزههـای مـورد انـدازهگیـری بـه طـور مثـال تولیـد، مصـرف،
سرمایه گذاری و ... است .
کالای اقتصادی: هر گونه شی فیزیکی طبیعی یا ساخته شده و یا هر خدمتی که نیاز انسانی را برآورده سـازد و در بـازار
قیمتی داشته باشد کالای اقتصادی نامیده میشود. کالای اقتصادی به سه دسته تقسیم می شود؛
الف – کالای مصرفی: کالایی که مستقیماً برای رفع نیاز انسان مورد استفاده قرار میگیرد. مانند مواد غـذایی، پوشـاک،
مسکن و...
ب - کالای واسطه : ای کالایی است که از ان برای تولید کالاها و خدمات دیگر استفاده میشود مانند ورق کاغذی کـه در
تولید کتاب استفاده میشود یا پارچهای که برای تولید لباس مورد استفاده قرار گیرد و ...
پ - کالای سرمایه : ای کالایی که تولید کننده کالاهای مصرفی، واسطهای و حتـی سـرمایهای باشـد، کـالای سـرمای های
نامیده میشود، مانند ماشین آلات سنگین ، راه، سد و...
نکته: تقسیم بندی بالا بر حسب نوع استفاده از کالاست پس یک کالای واحد میتواند جزء کالای مصـرفی قـرار گیـرد و
هم سرمایه های ب طور مثال یک اتومبیل اگر بـرای مصـرف شخصـی خریـداری شـود کـالای مصـرفی اسـت، و اگـر بـرای
مسافرکشی خریداری شود کالای سرمایهای. به علاوه بر حسب مدت زمان کاربرد به دو دسته تقسیم : میشوند
الف - کالای بی : دوام کالاهایی هستند با عمر مفید کمتر از یک سال که در اثر مصرف ویا استفاده در تولید فـوراً تغییـر
کیفیت میدهند یا از بین میروند مانند مواد غذایی، دستمال کاغذی یا خدماتی نظیر حمل و نقل بانکداری و ...
ب - کالای با دوام: کالایی که عمر مصرف ان بیش از یک سال است و در طول مدت مصرف به تدریج فرسوده میشود یا
از بین میرود مانند یخچال، تلویزیون، اتومبیل و ...
مصرف: استفاده از منابع موجود به منظور رفع حوایج ونیازها، مصرف نامیده میشود. «10» اقتصاد کلان(قسمت اول)
مخارج مصرفی: عبارتست از ارزش خرید کالاهای جدید و خدمات در یک سال منهای خالص فـروش کالاهـای دسـت
دوم و فرسوده.
نکته: خرید کالاهای بادوام مانند: یخچال و تلویزیون جزء مخارج مصرفی حساب میشود اما جزء مصرف به حساب نمیآیند.
هزینههای دولت (مخارج مصرفی دولت): کلیه هزینههایی که از طریق وزارتخانهها، ادارات دولتی، شهرداریها، مؤسسـات
غیر انتفاعی دولتی و سازمانهای تأمین اجتماعی انجام میشود، هزینههای دولتی یا مخارج مصرفی دولت به حساب . میآید
سرمای : هگذاری تغییر موجودی سرمایه کشور در طول یک دوره (مثلاً یک سال) را سرمایهگذاری میگویند.
نکته: تغییر در موجودی انبار عبارتست از موجودی انبار در انتهای دوره منهای موجـودی انبـار در ابتـدای دوره. ازانجـا کـه
افزایش یا کاهش مقدار موجودی انبار به مفهوم عدم مصرف ان توسط بخـش خصوصـی یـا دولتـی اسـت، پـس بـه معنـای
سرمایهگذاری نیز به کار میرود.
استهلاک: در حسابداری ملی برابر است با هزینه جایگزینی ان مقدار از کالای سرمایهای کشور که در طول یک سـال در
فرآیند تولید، مصرف شده است.
قیمت عوامل و قیمت بازار، قیمت کالا در محل تولید بدون احتساب عـوارض و مالیـات بـر کـالا، قیمـت عوامـل نامیـده
میشود و قیمت پرداختی توسط مصرف کننده که شامل عوارض و مالیات بر کالا میباشد، قیمت بازار میگویند.
خالص مالیاتهای غیر مستقیم + قیمت عوامل = قیمت بازار
پرداخ : تهای انتقالی پرداختهای بلاعوض و دیگر انواع پرداخت به افراد حقیقی و حقوقی، بدون ان که در مقابـل، هـیچ
تولیدی(اعم از کالا یاخدمت) صورت گرفته باشد، پرداختهای انتقالی نامیده میشود.
حوزه داخلی: کلیه افراد و مؤسساتی که در درون مرزهای یک کشور، مشغول به فعالیت هسـتند حـوزة داخلـی اقتصـاد را
تشکیل . میدهند
حوزه ملی: شامل کلیه افراد و مؤسساتی است که تبعۀ یک کشور باشد. خواه درداخل مرزها فعالیت کننـد یـا در خـارج
مرزهای کشور.
تولید ناخالص داخلی (GOP): ارزش پولی مجموع کالاها و خدمات تولید شده درداخل یک کشور در طـول یـک دروة
تعیین زمانی (معمولاً یک سال) تولید یا محصول ناخالص داخلی نامیده میشود.
تولید ناخالص ملی (GNP) : مجموع ارزش ریالی کالاها و خدمات تولید شده به وسیله عوامل تولید مقیم یـک کشـور،»
خواه درداخل کشور یا در کشورهای دیگر تولیدشده باشد تولید بامحصول ناخالص ملی نامیده میشود.
مجموعه تست
-1 هرگاه یک کشاورز در مزرعه شخصی خویش به جای ساعات کار خود، کارگر استخدام کند، چه تغییری در
NNP رخ میدهد.؟
1)کاهش 2 )افزایش
)3 بدون تغییر 4)کاهش ابتدائی و افزایشNNP
-2 اگر نرخ رشد محصول ناخالص ملی به قیمت ها ی ثابت و جاری با هم یکسان باشند ، بدین معن : است که
)1 میزان تولیدات اقتصادی هیچگونه افزایشی نداشته است.
)2 نرخ رشد تولید در اقتصاد و نرخ رشد قیمتها، با هم مساوی بوده است
)3 هیچگونه افزایشی در شاخص قیمتها وجود نداشته است .
)4 نرخ استهلاک سرمایههای فیزیکی در اقتصاد، صفر بوده است.
-3 اگر ارزش پولی GNP در سالهای 1967و 1977 به ترتیب 1و 2 میلیارد و شاخص قیمـت هـا در سـال هـای
مذکور به ترتیب 100و 250 فرض می گردید ، می توان نتیجه گرفت که ارزش واقعـی GNP بـین سـال هـای
1977: و1967
)1 افزایش یافته است. )2 کاهش یافته است.
)3 ثابت مانده است. )4 نمیتوان اظهار نظر کرد.
-4 تفاوت تولید خالص ملی به قیمت بازار و به قیمت عوامل در چیست؟
)1 خالص مالیاتهای غیرمستقیم 2) مالیاتهای تامین اجتماعی
)3 استهلاک 4) مالیات بر منافع شرکتها
-6 علت بروز تفاوت در درآمد ملی با تولید خالص ملی کدام عامل است؟
)1 استهلاک 2 ) مالیاتها 3) مالیاتهای غیرمستقیم بازرگانی )4 مخارج دولت
7 - اگر شخص A از شخص B سهامی به ارزش 1000ریال خریداری نماید ، که این سهام را فرد B قـبلا 800ریـال
خریده بود.در این معامله 50ریال بابت کارگزار بورس پرداخت میشود. این معامله بـه GNP کشـور چـه مقـدار
اضافه کرده است؟
800(4 1000(3 200(2 50 1(
پاسخنامه
-1 گزینه .3( ) صحیح است
ارزش کار کشاورز وقتی خودش نیز کار می کرد ، در GNP به حساب می . آید
-2 گزینه .3( ) صحیح است
با توجه به اینکه نرخ رشد شاخص قیمت ها – نرخ رشد GNP اسمی=نرخ رشد GNP واقعـی بنـابراین اگـر رشـد GNP
واقعی برابر رشد GNPاسمی باشد، به این معنی است که رشد شاخص قیمت ها صفر است .
-3 گزینه .2( ) صحیح است
GNP با توجه به فرمول 100́ =
GNP واقعی، میتوان را دو سال مذکور محاسبه کرد و مشخص میشـود
که GPN واقعی کاهش یافته است.
-4 گزینه .1( ) صحیح است
-5 گزینه .4( ) صحیح است
-6 گزینه ( .3) صحیح است
-7 گزینه 1( ) صحیح است.
50ریال چون ارزش خدمات ایجاد شده کارگزار بورس طی همین دوره است در محاسبه GNP میآید ولی مبادله سـهام
به دلیل اینکه فقط تغییر مالکیت بین افراد یک جامعه است و نشان دهنده تولید نیست در GNP به حساب . نمیآید
فهرست مطالب
فصل اول: حسابداری درآمد ملی................................................................................................ ..........9
تعاریف ................................................................................................................................ ...........9
روشهای محاسبه تولید ناخالص ملی................................................................................................ .......12
روش مخارج یا هزینه .........................................................................................................................12
روش درآمدی ................................................................................................................................ .13
روش ارزش افزوده یا روش تولید ................................................................................................ ............14
شاخص قیمت ................................................................................................................................ . 16
محاسبه متغیرهای اقتصادی به قیمت ثابت ................................................................................................19
نرخ تورم ................................................................................................................................ .......20
نکات فصل اول ................................................................................................................................22
مجموعه تست ................................................................................................................................ .24
پاسخنامه................................................................................................................................ .......27
مجموعه تست ................................................................................................................................ .29
پاسخنامه................................................................................................................................ .......32
مجموعه تست ................................................................................................................................ .34
پاسخنامه................................................................................................................................ ....... 36
فصل دوم: تعیین درآمد ملی ................................................................................................ ............ 3
و......
مجموعه تست............................................................................................................................... 191
پاسخنامه ................................................................................................................................ .... 193
مجموعه تست سال یها ریاخ ................................................................................................ ............. 194
پاسخنامه ................................................................................................................................ .... 213
تست سوالات کنکور سال .................. ................................................................................................1390
پاسخنامه ................................................................................................................................ .... 247
منابع ................................................................................................................................ ......... 250
نوع فایل:Pdf
سایز: 7.59 MB
تعداد صفحه:250
جزوه اقتصاد کلان (مجموعه مدیریت)
جزوات آمادگی آزمون دکتری سراسری اقتصاد خرد رشته مدیریت دولتی همراه با تست ها و پاسخ های تشریحی
فصل اول : حسابداری درآمد ملی
تعاریف
حسابداری ملی: مطالعه و اندازهگیری عناصر اساس همۀ فعالیتهای اقتصادی یک کشور در طول یـک زمـان معـین –
معمولاً یک سال - حسابداری ملی نامیده میشـود. کـه حـوزههـای مـورد انـدازهگیـری بـه طـور مثـال تولیـد، مصـرف،
سرمایه گذاری و ... است .
کالای اقتصادی: هر گونه شی فیزیکی طبیعی یا ساخته شده و یا هر خدمتی که نیاز انسانی را برآورده سـازد و در بـازار
قیمتی داشته باشد کالای اقتصادی نامیده میشود. کالای اقتصادی به سه دسته تقسیم می شود؛
الف – کالای مصرفی: کالایی که مستقیماً برای رفع نیاز انسان مورد استفاده قرار میگیرد. مانند مواد غـذایی، پوشـاک،
مسکن و...
ب - کالای واسطه : ای کالایی است که از ان برای تولید کالاها و خدمات دیگر استفاده میشود مانند ورق کاغذی کـه در
تولید کتاب استفاده میشود یا پارچهای که برای تولید لباس مورد استفاده قرار گیرد و ...
پ - کالای سرمایه : ای کالایی که تولید کننده کالاهای مصرفی، واسطهای و حتـی سـرمایهای باشـد، کـالای سـرمای های
نامیده میشود، مانند ماشین آلات سنگین ، راه، سد و...
نکته: تقسیم بندی بالا بر حسب نوع استفاده از کالاست پس یک کالای واحد میتواند جزء کالای مصـرفی قـرار گیـرد و
هم سرمایه های ب طور مثال یک اتومبیل اگر بـرای مصـرف شخصـی خریـداری شـود کـالای مصـرفی اسـت، و اگـر بـرای
مسافرکشی خریداری شود کالای سرمایهای. به علاوه بر حسب مدت زمان کاربرد به دو دسته تقسیم : میشوند
الف - کالای بی : دوام کالاهایی هستند با عمر مفید کمتر از یک سال که در اثر مصرف ویا استفاده در تولید فـوراً تغییـر
کیفیت میدهند یا از بین میروند مانند مواد غذایی، دستمال کاغذی یا خدماتی نظیر حمل و نقل بانکداری و ...
ب - کالای با دوام: کالایی که عمر مصرف ان بیش از یک سال است و در طول مدت مصرف به تدریج فرسوده میشود یا
از بین میرود مانند یخچال، تلویزیون، اتومبیل و ...
مصرف: استفاده از منابع موجود به منظور رفع حوایج ونیازها، مصرف نامیده میشود. «10» اقتصاد کلان(قسمت اول)
مخارج مصرفی: عبارتست از ارزش خرید کالاهای جدید و خدمات در یک سال منهای خالص فـروش کالاهـای دسـت
دوم و فرسوده.
نکته: خرید کالاهای بادوام مانند: یخچال و تلویزیون جزء مخارج مصرفی حساب میشود اما جزء مصرف به حساب نمیآیند.
هزینههای دولت (مخارج مصرفی دولت): کلیه هزینههایی که از طریق وزارتخانهها، ادارات دولتی، شهرداریها، مؤسسـات
غیر انتفاعی دولتی و سازمانهای تأمین اجتماعی انجام میشود، هزینههای دولتی یا مخارج مصرفی دولت به حساب . میآید
سرمای : هگذاری تغییر موجودی سرمایه کشور در طول یک دوره (مثلاً یک سال) را سرمایهگذاری میگویند.
نکته: تغییر در موجودی انبار عبارتست از موجودی انبار در انتهای دوره منهای موجـودی انبـار در ابتـدای دوره. ازانجـا کـه
افزایش یا کاهش مقدار موجودی انبار به مفهوم عدم مصرف ان توسط بخـش خصوصـی یـا دولتـی اسـت، پـس بـه معنـای
سرمایهگذاری نیز به کار میرود.
استهلاک: در حسابداری ملی برابر است با هزینه جایگزینی ان مقدار از کالای سرمایهای کشور که در طول یک سـال در
فرآیند تولید، مصرف شده است.
قیمت عوامل و قیمت بازار، قیمت کالا در محل تولید بدون احتساب عـوارض و مالیـات بـر کـالا، قیمـت عوامـل نامیـده
میشود و قیمت پرداختی توسط مصرف کننده که شامل عوارض و مالیات بر کالا میباشد، قیمت بازار میگویند.
خالص مالیاتهای غیر مستقیم + قیمت عوامل = قیمت بازار
پرداخ : تهای انتقالی پرداختهای بلاعوض و دیگر انواع پرداخت به افراد حقیقی و حقوقی، بدون ان که در مقابـل، هـیچ
تولیدی(اعم از کالا یاخدمت) صورت گرفته باشد، پرداختهای انتقالی نامیده میشود.
حوزه داخلی: کلیه افراد و مؤسساتی که در درون مرزهای یک کشور، مشغول به فعالیت هسـتند حـوزة داخلـی اقتصـاد را
تشکیل . میدهند
حوزه ملی: شامل کلیه افراد و مؤسساتی است که تبعۀ یک کشور باشد. خواه درداخل مرزها فعالیت کننـد یـا در خـارج
مرزهای کشور.
تولید ناخالص داخلی (GOP): ارزش پولی مجموع کالاها و خدمات تولید شده درداخل یک کشور در طـول یـک دروة
تعیین زمانی (معمولاً یک سال) تولید یا محصول ناخالص داخلی نامیده میشود.
تولید ناخالص ملی (GNP) : مجموع ارزش ریالی کالاها و خدمات تولید شده به وسیله عوامل تولید مقیم یـک کشـور،»
خواه درداخل کشور یا در کشورهای دیگر تولیدشده باشد تولید بامحصول ناخالص ملی نامیده میشود.
مجموعه تست
-1 هرگاه یک کشاورز در مزرعه شخصی خویش به جای ساعات کار خود، کارگر استخدام کند، چه تغییری در
NNP رخ میدهد.؟
1)کاهش 2 )افزایش
)3 بدون تغییر 4)کاهش ابتدائی و افزایشNNP
-2 اگر نرخ رشد محصول ناخالص ملی به قیمت ها ی ثابت و جاری با هم یکسان باشند ، بدین معن : است که
)1 میزان تولیدات اقتصادی هیچگونه افزایشی نداشته است.
)2 نرخ رشد تولید در اقتصاد و نرخ رشد قیمتها، با هم مساوی بوده است
)3 هیچگونه افزایشی در شاخص قیمتها وجود نداشته است .
)4 نرخ استهلاک سرمایههای فیزیکی در اقتصاد، صفر بوده است.
-3 اگر ارزش پولی GNP در سالهای 1967و 1977 به ترتیب 1و 2 میلیارد و شاخص قیمـت هـا در سـال هـای
مذکور به ترتیب 100و 250 فرض می گردید ، می توان نتیجه گرفت که ارزش واقعـی GNP بـین سـال هـای
1977: و1967
)1 افزایش یافته است. )2 کاهش یافته است.
)3 ثابت مانده است. )4 نمیتوان اظهار نظر کرد.
-4 تفاوت تولید خالص ملی به قیمت بازار و به قیمت عوامل در چیست؟
)1 خالص مالیاتهای غیرمستقیم 2) مالیاتهای تامین اجتماعی
)3 استهلاک 4) مالیات بر منافع شرکتها
-6 علت بروز تفاوت در درآمد ملی با تولید خالص ملی کدام عامل است؟
)1 استهلاک 2 ) مالیاتها 3) مالیاتهای غیرمستقیم بازرگانی )4 مخارج دولت
7 - اگر شخص A از شخص B سهامی به ارزش 1000ریال خریداری نماید ، که این سهام را فرد B قـبلا 800ریـال
خریده بود.در این معامله 50ریال بابت کارگزار بورس پرداخت میشود. این معامله بـه GNP کشـور چـه مقـدار
اضافه کرده است؟
800(4 1000(3 200(2 50 1(
پاسخنامه
-1 گزینه .3( ) صحیح است
ارزش کار کشاورز وقتی خودش نیز کار می کرد ، در GNP به حساب می . آید
-2 گزینه .3( ) صحیح است
با توجه به اینکه نرخ رشد شاخص قیمت ها – نرخ رشد GNP اسمی=نرخ رشد GNP واقعـی بنـابراین اگـر رشـد GNP
واقعی برابر رشد GNPاسمی باشد، به این معنی است که رشد شاخص قیمت ها صفر است .
-3 گزینه .2( ) صحیح است
GNP با توجه به فرمول 100́ =
GNP واقعی، میتوان را دو سال مذکور محاسبه کرد و مشخص میشـود
که GPN واقعی کاهش یافته است.
-4 گزینه .1( ) صحیح است
-5 گزینه .4( ) صحیح است
-6 گزینه ( .3) صحیح است
-7 گزینه 1( ) صحیح است.
50ریال چون ارزش خدمات ایجاد شده کارگزار بورس طی همین دوره است در محاسبه GNP میآید ولی مبادله سـهام
به دلیل اینکه فقط تغییر مالکیت بین افراد یک جامعه است و نشان دهنده تولید نیست در GNP به حساب . نمیآید
فهرست مطالب
فصل اول: حسابداری درآمد ملی................................................................................................ ..........9
تعاریف ................................................................................................................................ ...........9
روشهای محاسبه تولید ناخالص ملی................................................................................................ .......12
روش مخارج یا هزینه .........................................................................................................................12
روش درآمدی ................................................................................................................................ .13
روش ارزش افزوده یا روش تولید ................................................................................................ ............14
شاخص قیمت ................................................................................................................................ . 16
محاسبه متغیرهای اقتصادی به قیمت ثابت ................................................................................................19
نرخ تورم ................................................................................................................................ .......20
نکات فصل اول ................................................................................................................................22
مجموعه تست ................................................................................................................................ .24
پاسخنامه................................................................................................................................ .......27
مجموعه تست ................................................................................................................................ .29
پاسخنامه................................................................................................................................ .......32
مجموعه تست ................................................................................................................................ .34
پاسخنامه................................................................................................................................ ....... 36
فصل دوم: تعیین درآمد ملی ................................................................................................ ............ 3
و......
مجموعه تست............................................................................................................................... 191
پاسخنامه ................................................................................................................................ .... 193
مجموعه تست سال یها ریاخ ................................................................................................ ............. 194
پاسخنامه ................................................................................................................................ .... 213
تست سوالات کنکور سال .................. ................................................................................................1390
پاسخنامه ................................................................................................................................ .... 247
منابع ................................................................................................................................ ......... 250
نوع فایل:Pdf
سایز: 7.59 MB
تعداد صفحه:250
جزوه اقتصاد کلان (مجموعه مدیریت)
جزوات آمادگی آزمون دکتری سراسری اقتصاد خرد رشته مدیریت دولتی همراه با تست ها و پاسخ های تشریحی
فصل اول : حسابداری درآمد ملی
تعاریف
حسابداری ملی: مطالعه و اندازهگیری عناصر اساس همۀ فعالیتهای اقتصادی یک کشور در طول یـک زمـان معـین –
معمولاً یک سال - حسابداری ملی نامیده میشـود. کـه حـوزههـای مـورد انـدازهگیـری بـه طـور مثـال تولیـد، مصـرف،
سرمایه گذاری و ... است .
کالای اقتصادی: هر گونه شی فیزیکی طبیعی یا ساخته شده و یا هر خدمتی که نیاز انسانی را برآورده سـازد و در بـازار
قیمتی داشته باشد کالای اقتصادی نامیده میشود. کالای اقتصادی به سه دسته تقسیم می شود؛
الف – کالای مصرفی: کالایی که مستقیماً برای رفع نیاز انسان مورد استفاده قرار میگیرد. مانند مواد غـذایی، پوشـاک،
مسکن و...
ب - کالای واسطه : ای کالایی است که از ان برای تولید کالاها و خدمات دیگر استفاده میشود مانند ورق کاغذی کـه در
تولید کتاب استفاده میشود یا پارچهای که برای تولید لباس مورد استفاده قرار گیرد و ...
پ - کالای سرمایه : ای کالایی که تولید کننده کالاهای مصرفی، واسطهای و حتـی سـرمایهای باشـد، کـالای سـرمای های
نامیده میشود، مانند ماشین آلات سنگین ، راه، سد و...
نکته: تقسیم بندی بالا بر حسب نوع استفاده از کالاست پس یک کالای واحد میتواند جزء کالای مصـرفی قـرار گیـرد و
هم سرمایه های ب طور مثال یک اتومبیل اگر بـرای مصـرف شخصـی خریـداری شـود کـالای مصـرفی اسـت، و اگـر بـرای
مسافرکشی خریداری شود کالای سرمایهای. به علاوه بر حسب مدت زمان کاربرد به دو دسته تقسیم : میشوند
الف - کالای بی : دوام کالاهایی هستند با عمر مفید کمتر از یک سال که در اثر مصرف ویا استفاده در تولید فـوراً تغییـر
کیفیت میدهند یا از بین میروند مانند مواد غذایی، دستمال کاغذی یا خدماتی نظیر حمل و نقل بانکداری و ...
ب - کالای با دوام: کالایی که عمر مصرف ان بیش از یک سال است و در طول مدت مصرف به تدریج فرسوده میشود یا
از بین میرود مانند یخچال، تلویزیون، اتومبیل و ...
مصرف: استفاده از منابع موجود به منظور رفع حوایج ونیازها، مصرف نامیده میشود. «10» اقتصاد کلان(قسمت اول)
مخارج مصرفی: عبارتست از ارزش خرید کالاهای جدید و خدمات در یک سال منهای خالص فـروش کالاهـای دسـت
دوم و فرسوده.
نکته: خرید کالاهای بادوام مانند: یخچال و تلویزیون جزء مخارج مصرفی حساب میشود اما جزء مصرف به حساب نمیآیند.
هزینههای دولت (مخارج مصرفی دولت): کلیه هزینههایی که از طریق وزارتخانهها، ادارات دولتی، شهرداریها، مؤسسـات
غیر انتفاعی دولتی و سازمانهای تأمین اجتماعی انجام میشود، هزینههای دولتی یا مخارج مصرفی دولت به حساب . میآید
سرمای : هگذاری تغییر موجودی سرمایه کشور در طول یک دوره (مثلاً یک سال) را سرمایهگذاری میگویند.
نکته: تغییر در موجودی انبار عبارتست از موجودی انبار در انتهای دوره منهای موجـودی انبـار در ابتـدای دوره. ازانجـا کـه
افزایش یا کاهش مقدار موجودی انبار به مفهوم عدم مصرف ان توسط بخـش خصوصـی یـا دولتـی اسـت، پـس بـه معنـای
سرمایهگذاری نیز به کار میرود.
استهلاک: در حسابداری ملی برابر است با هزینه جایگزینی ان مقدار از کالای سرمایهای کشور که در طول یک سـال در
فرآیند تولید، مصرف شده است.
قیمت عوامل و قیمت بازار، قیمت کالا در محل تولید بدون احتساب عـوارض و مالیـات بـر کـالا، قیمـت عوامـل نامیـده
میشود و قیمت پرداختی توسط مصرف کننده که شامل عوارض و مالیات بر کالا میباشد، قیمت بازار میگویند.
خالص مالیاتهای غیر مستقیم + قیمت عوامل = قیمت بازار
پرداخ : تهای انتقالی پرداختهای بلاعوض و دیگر انواع پرداخت به افراد حقیقی و حقوقی، بدون ان که در مقابـل، هـیچ
تولیدی(اعم از کالا یاخدمت) صورت گرفته باشد، پرداختهای انتقالی نامیده میشود.
حوزه داخلی: کلیه افراد و مؤسساتی که در درون مرزهای یک کشور، مشغول به فعالیت هسـتند حـوزة داخلـی اقتصـاد را
تشکیل . میدهند
حوزه ملی: شامل کلیه افراد و مؤسساتی است که تبعۀ یک کشور باشد. خواه درداخل مرزها فعالیت کننـد یـا در خـارج
مرزهای کشور.
تولید ناخالص داخلی (GOP): ارزش پولی مجموع کالاها و خدمات تولید شده درداخل یک کشور در طـول یـک دروة
تعیین زمانی (معمولاً یک سال) تولید یا محصول ناخالص داخلی نامیده میشود.
تولید ناخالص ملی (GNP) : مجموع ارزش ریالی کالاها و خدمات تولید شده به وسیله عوامل تولید مقیم یـک کشـور،»
خواه درداخل کشور یا در کشورهای دیگر تولیدشده باشد تولید بامحصول ناخالص ملی نامیده میشود.
مجموعه تست
-1 هرگاه یک کشاورز در مزرعه شخصی خویش به جای ساعات کار خود، کارگر استخدام کند، چه تغییری در
NNP رخ میدهد.؟
1)کاهش 2 )افزایش
)3 بدون تغییر 4)کاهش ابتدائی و افزایشNNP
-2 اگر نرخ رشد محصول ناخالص ملی به قیمت ها ی ثابت و جاری با هم یکسان باشند ، بدین معن : است که
)1 میزان تولیدات اقتصادی هیچگونه افزایشی نداشته است.
)2 نرخ رشد تولید در اقتصاد و نرخ رشد قیمتها، با هم مساوی بوده است
)3 هیچگونه افزایشی در شاخص قیمتها وجود نداشته است .
)4 نرخ استهلاک سرمایههای فیزیکی در اقتصاد، صفر بوده است.
-3 اگر ارزش پولی GNP در سالهای 1967و 1977 به ترتیب 1و 2 میلیارد و شاخص قیمـت هـا در سـال هـای
مذکور به ترتیب 100و 250 فرض می گردید ، می توان نتیجه گرفت که ارزش واقعـی GNP بـین سـال هـای
1977: و1967
)1 افزایش یافته است. )2 کاهش یافته است.
)3 ثابت مانده است. )4 نمیتوان اظهار نظر کرد.
-4 تفاوت تولید خالص ملی به قیمت بازار و به قیمت عوامل در چیست؟
)1 خالص مالیاتهای غیرمستقیم 2) مالیاتهای تامین اجتماعی
)3 استهلاک 4) مالیات بر منافع شرکتها
-6 علت بروز تفاوت در درآمد ملی با تولید خالص ملی کدام عامل است؟
)1 استهلاک 2 ) مالیاتها 3) مالیاتهای غیرمستقیم بازرگانی )4 مخارج دولت
7 - اگر شخص A از شخص B سهامی به ارزش 1000ریال خریداری نماید ، که این سهام را فرد B قـبلا 800ریـال
خریده بود.در این معامله 50ریال بابت کارگزار بورس پرداخت میشود. این معامله بـه GNP کشـور چـه مقـدار
اضافه کرده است؟
800(4 1000(3 200(2 50 1(
پاسخنامه
-1 گزینه .3( ) صحیح است
ارزش کار کشاورز وقتی خودش نیز کار می کرد ، در GNP به حساب می . آید
-2 گزینه .3( ) صحیح است
با توجه به اینکه نرخ رشد شاخص قیمت ها – نرخ رشد GNP اسمی=نرخ رشد GNP واقعـی بنـابراین اگـر رشـد GNP
واقعی برابر رشد GNPاسمی باشد، به این معنی است که رشد شاخص قیمت ها صفر است .
-3 گزینه .2( ) صحیح است
GNP با توجه به فرمول 100́ =
GNP واقعی، میتوان را دو سال مذکور محاسبه کرد و مشخص میشـود
که GPN واقعی کاهش یافته است.
-4 گزینه .1( ) صحیح است
-5 گزینه .4( ) صحیح است
-6 گزینه ( .3) صحیح است
-7 گزینه 1( ) صحیح است.
50ریال چون ارزش خدمات ایجاد شده کارگزار بورس طی همین دوره است در محاسبه GNP میآید ولی مبادله سـهام
به دلیل اینکه فقط تغییر مالکیت بین افراد یک جامعه است و نشان دهنده تولید نیست در GNP به حساب . نمیآید
فهرست مطالب
فصل اول: حسابداری درآمد ملی................................................................................................ ..........9
تعاریف ................................................................................................................................ ...........9
روشهای محاسبه تولید ناخالص ملی................................................................................................ .......12
روش مخارج یا هزینه .........................................................................................................................12
روش درآمدی ................................................................................................................................ .13
روش ارزش افزوده یا روش تولید ................................................................................................ ............14
شاخص قیمت ................................................................................................................................ . 16
محاسبه متغیرهای اقتصادی به قیمت ثابت ................................................................................................19
نرخ تورم ................................................................................................................................ .......20
نکات فصل اول ................................................................................................................................22
مجموعه تست ................................................................................................................................ .24
پاسخنامه................................................................................................................................ .......27
مجموعه تست ................................................................................................................................ .29
پاسخنامه................................................................................................................................ .......32
مجموعه تست ................................................................................................................................ .34
پاسخنامه................................................................................................................................ ....... 36
فصل دوم: تعیین درآمد ملی ................................................................................................ ............ 3
و......
مجموعه تست............................................................................................................................... 191
پاسخنامه ................................................................................................................................ .... 193
مجموعه تست سال یها ریاخ ................................................................................................ ............. 194
پاسخنامه ................................................................................................................................ .... 213
تست سوالات کنکور سال .................. ................................................................................................1390
پاسخنامه ................................................................................................................................ .... 247
منابع ................................................................................................................................ ......... 250
نوع فایل:Pdf
سایز: 7.59 MB
تعداد صفحه:280
جزوه اقتصاد کلان قسمت دوم
جزوات آمادگی آزمون دکتری سراسری علوم اقتصادی ویژه کنکور سال 95
فصل اول: جریان دایرهوار و درآمد ملی
جریان مدور در سادهترین شکل آن نشاندهنده جریان درآمد بین خانوارها و بنگاهها است. در اکثر الگوهای جریان مدور
فرض بر این است که اقتصاد فقط شامل خانوارها و بنگاهها است. خانوارها مالـک منـابع اقتصـادی هسـتند و بـا فـروش
خدمات منابعشان به بنگاهها درآمد کسب میکنند. همچنین به عوامـل تولیـد بـه انـدازه نقـش آنهـا در تولیـد پرداخـت
میشود. بنابراین کل درآمد پرداخت شده به خانوارها (y) برابر با ارزش تولید است. در ابتدا فرض میشـود کـه بنگـاههـا
فقط کالای مصرفی (c) مورد نیاز خانوارها را تولید میکنند. در چنین حالتی اگر تمام درآمد کسب شده توسط خانوارهـا
صرف کالای مصرفی شود و مخارج را با E نشان دهیم داریم: Y = C = E
این حرکت درآمد در چرخه اقتصاد در شکل زیر نشان داده شده است.
اولین کاربرد این دیدگاه از جریان مدور آن است که در سطح تولید، درآمد و مخارج باید ثابت باقی بمانند. دو دلیل برای
چنین برداشتی وجود دارد اول آنکه چون تمامی درآمد به مصرف میرسد چیزی برای پسانـداز و سـرمایهگـذاری بـاقی
نماند، دوم آنکه محرکی برای تغییر در سطح تولید وجود ندارد زیرا بنگاهها دقیقـاً همـان مقـدار تولیـد شـده را بفـروش
میرسانند.
S تذکر: در این مدل 2 بخشی عرضه کل یا
Y همان محصول یا تولید ناخالص ملی است و چـون معـادل ارزش کالاهـا و
خدمات نهایی تولید شده توسط بنگاهها (تولید ناخالص ملی یا عرضه کل) به اشکال مختلـف درآمـد بـه خانوارهـا تعلـق
میگیرد میتوان گفت
S
Y با درآمد ناخالص ملی Y برابر است. از طرفی در این مدل تقاضای کـل یـا
d
Y عبارتسـت از
Y همـان مخـارج مصـرفی d مخارج کل برنامهریزی شده و چون در مدل حاضر فقط مصرف وجود دارد تقاضای کـل یـا
است.
تستهای پایان فصل
1- کدام یک از روابط بر زیر همواره برقرار است؟ (دولت 3 بخشی است)
(1
up
Y C S NT (2 S = I + I
d
= + +
I (S I) (NT G) (4 S + NT = I + G (3
up
= - + -
2- در یک مدل 3 بخشی و در تعادل، در صورتیکه پسانداز بخش خصوصی از سرمایهگـذاری بیشـتر باشـد
. .............
1) بخش دولتی دارای کسری بودجه خواهد بود.
2) بخش دولتی دارای مازاد بودجه است.
3) بخش دولتی دارای توازن بودجه است.
4) با اطلاعات فوق نمیتوان تعیین کرد.
3- در یک اقتصاد باز (3 بخشی) اگر صادرات از واردات بیشتر باشد شرط تعادل منوط به آن است که:
T + G = S + T (2 T > G (1
I = S (4 I + G < s="" +="" t="">
4- کدام یک از روابط زیر در اقتصاد دوبخشی همواره برقرار است؟
(2 کل مخارج = کل عرضه (1 P up Y = C + I + I
(3 p up موارد تمام (4 S = I + I
5- اگر در یک مدل 4 بخشی میزان تزریقات 60 و میـزان تراوشـات 720 و عرضـه کـل 3400 باشـد میـزان
تقاضای کل برابر است با:
2800 (4 3650 (3 3100 (2 3200 (1
6- اگر مازاد پسانداز بر سرمایهگذاری برنامهریزی شده بیش از کسری بودجه دولت باشد آنگاه:
1) تراوشات کمتر از تزریقات است. 2) افزایش ناخواسته در موجودی انبار وجود دارد.
3) اضافه تقاضا وجود دارد. 4) سطح درآمد کمتر از درآمد ملی تعادلی است.
پاسخنامه تستها
4 – 1
1 – 2
3 – 3
4 – 4
2 – 5
2 – 6
فهرست مطالب
فصل اول: جریان دایرهوار و درآمد ملی .............................................................................................................................. 8
جریان تولید و درآمد ملی در مدل 3 بخشی با وجود دولت ................................................................................................................................. 10
مدل 4 بخشی جریان تولید و درآمد ملی ................................................................................................................................................................. 11
تستهای پایان فصل ........................................................................................................................................................... 13
پاسخنامه تستها ................................................................................................................................................................ 15
فصل دوم: حسابداری درآمد ملی ....................................................................................................................................... 16
تولید ناخالص و تولید خالص ملی ............................................................................................................................................................................... 16
تولید ناخالص و تولید خالص داخلی ........................................................................................................................................................................... 16
کالاهای نهایی و ارزش افزوده ...................................................................................................................................................................................... 17
قیمت بازار و قیمت عوامل ............................................................................................................................................................................................ 17
تولید ناخالص اسمی و حقیقی ..................................................................................................................................................................................... 17
مروری اجمالی بر چگونگی محاسبه تولید ملی........................................................................................................................................................ 18
شاخص قیمت ................................................................................................................................................................................................................... 19
شاخص سازی ................................................................................................................................................................................................................... 19
محاسبه نرخ تورم از شاخص قیمت ............................................................................................................................................................................ 20
تستهای پایان فصل .......................................................................................................................................................... 22
پاسخ تستها ...................................................................................................................................................................... 25
فصل سوم: الگوی درآمد – مخارج ..................................................................................................................................... 26
نوع فایل:Pdf
سایز: 1.31mb
تعداد صفحه:166
جزوه اقتصاد کلان قسمت اول
فصل اول : حسابداری درآمد ملی
تعاریف
حسابداری ملی: مطالعه و اندازهگیری عناصر اساس همۀ فعالیتهای اقتصادی یک کشور در طول یـک زمـان معـین –
معمولاً یک سال - حسابداری ملی نامیده میشـود. کـه حـوزههـای مـورد انـدازهگیـری بـه طـور مثـال تولیـد، مصـرف،
سرمایه گذاری و ... است .
کالای اقتصادی: هر گونه شی فیزیکی طبیعی یا ساخته شده و یا هر خدمتی که نیاز انسانی را برآورده سـازد و در بـازار
قیمتی داشته باشد کالای اقتصادی نامیده میشود. کالای اقتصادی به سه دسته تقسیم می شود؛
الف – کالای مصرفی: کالایی که مستقیماً برای رفع نیاز انسان مورد استفاده قرار میگیرد. مانند مواد غـذایی، پوشـاک،
مسکن و...
ب - کالای واسطه : ای کالایی است که از ان برای تولید کالاها و خدمات دیگر استفاده میشود مانند ورق کاغذی کـه در
تولید کتاب استفاده میشود یا پارچهای که برای تولید لباس مورد استفاده قرار گیرد و ...
پ - کالای سرمایه : ای کالایی که تولید کننده کالاهای مصرفی، واسطهای و حتـی سـرمایهای باشـد، کـالای سـرمای های
نامیده میشود، مانند ماشین آلات سنگین ، راه، سد و...
نکته: تقسیم بندی بالا بر حسب نوع استفاده از کالاست پس یک کالای واحد میتواند جزء کالای مصـرفی قـرار گیـرد و
هم سرمایه های ب طور مثال یک اتومبیل اگر بـرای مصـرف شخصـی خریـداری شـود کـالای مصـرفی اسـت، و اگـر بـرای
مسافرکشی خریداری شود کالای سرمایهای. به علاوه بر حسب مدت زمان کاربرد به دو دسته تقسیم : میشوند
الف - کالای بی : دوام کالاهایی هستند با عمر مفید کمتر از یک سال که در اثر مصرف ویا استفاده در تولید فـوراً تغییـر
کیفیت میدهند یا از بین میروند مانند مواد غذایی، دستمال کاغذی یا خدماتی نظیر حمل و نقل بانکداری و ...
ب - کالای با دوام: کالایی که عمر مصرف ان بیش از یک سال است و در طول مدت مصرف به تدریج فرسوده میشود یا
از بین میرود مانند یخچال، تلویزیون، اتومبیل و ...
مصرف: استفاده از منابع موجود به منظور رفع حوایج ونیازها، مصرف نامیده میشود. «10» اقتصاد کلان(قسمت اول)
مخارج مصرفی: عبارتست از ارزش خرید کالاهای جدید و خدمات در یک سال منهای خالص فـروش کالاهـای دسـت
دوم و فرسوده.
نکته: خرید کالاهای بادوام مانند: یخچال و تلویزیون جزء مخارج مصرفی حساب میشود اما جزء مصرف به حساب نمیآیند.
هزینههای دولت (مخارج مصرفی دولت): کلیه هزینههایی که از طریق وزارتخانهها، ادارات دولتی، شهرداریها، مؤسسـات
غیر انتفاعی دولتی و سازمانهای تأمین اجتماعی انجام میشود، هزینههای دولتی یا مخارج مصرفی دولت به حساب . میآید
سرمای : هگذاری تغییر موجودی سرمایه کشور در طول یک دوره (مثلاً یک سال) را سرمایهگذاری میگویند.
نکته: تغییر در موجودی انبار عبارتست از موجودی انبار در انتهای دوره منهای موجـودی انبـار در ابتـدای دوره. ازانجـا کـه
افزایش یا کاهش مقدار موجودی انبار به مفهوم عدم مصرف ان توسط بخـش خصوصـی یـا دولتـی اسـت، پـس بـه معنـای
سرمایهگذاری نیز به کار میرود.
استهلاک: در حسابداری ملی برابر است با هزینه جایگزینی ان مقدار از کالای سرمایهای کشور که در طول یک سـال در
فرآیند تولید، مصرف شده است.
قیمت عوامل و قیمت بازار، قیمت کالا در محل تولید بدون احتساب عـوارض و مالیـات بـر کـالا، قیمـت عوامـل نامیـده
میشود و قیمت پرداختی توسط مصرف کننده که شامل عوارض و مالیات بر کالا میباشد، قیمت بازار میگویند.
خالص مالیاتهای غیر مستقیم + قیمت عوامل = قیمت بازار
پرداخ : تهای انتقالی پرداختهای بلاعوض و دیگر انواع پرداخت به افراد حقیقی و حقوقی، بدون ان که در مقابـل، هـیچ
تولیدی(اعم از کالا یاخدمت) صورت گرفته باشد، پرداختهای انتقالی نامیده میشود.
حوزه داخلی: کلیه افراد و مؤسساتی که در درون مرزهای یک کشور، مشغول به فعالیت هسـتند حـوزة داخلـی اقتصـاد را
تشکیل . میدهند
حوزه ملی: شامل کلیه افراد و مؤسساتی است که تبعۀ یک کشور باشد. خواه درداخل مرزها فعالیت کننـد یـا در خـارج
مرزهای کشور.
تولید ناخالص داخلی (GOP): ارزش پولی مجموع کالاها و خدمات تولید شده درداخل یک کشور در طـول یـک دروة
تعیین زمانی (معمولاً یک سال) تولید یا محصول ناخالص داخلی نامیده میشود.
تولید ناخالص ملی (GNP) : مجموع ارزش ریالی کالاها و خدمات تولید شده به وسیله عوامل تولید مقیم یـک کشـور،»
خواه درداخل کشور یا در کشورهای دیگر تولیدشده باشد تولید بامحصول ناخالص ملی نامیده میشود.
مجموعه تست
-1 هرگاه یک کشاورز در مزرعه شخصی خویش به جای ساعات کار خود، کارگر استخدام کند، چه تغییری در
NNP رخ میدهد.؟
1)کاهش 2 )افزایش
)3 بدون تغییر 4)کاهش ابتدائی و افزایشNNP
-2 اگر نرخ رشد محصول ناخالص ملی به قیمت ها ی ثابت و جاری با هم یکسان باشند ، بدین معن : است که
)1 میزان تولیدات اقتصادی هیچگونه افزایشی نداشته است.
)2 نرخ رشد تولید در اقتصاد و نرخ رشد قیمتها، با هم مساوی بوده است
)3 هیچگونه افزایشی در شاخص قیمتها وجود نداشته است .
)4 نرخ استهلاک سرمایههای فیزیکی در اقتصاد، صفر بوده است.
-3 اگر ارزش پولی GNP در سالهای 1967و 1977 به ترتیب 1و 2 میلیارد و شاخص قیمـت هـا در سـال هـای
مذکور به ترتیب 100و 250 فرض می گردید ، می توان نتیجه گرفت که ارزش واقعـی GNP بـین سـال هـای
1977: و1967
)1 افزایش یافته است. )2 کاهش یافته است.
)3 ثابت مانده است. )4 نمیتوان اظهار نظر کرد.
-4 تفاوت تولید خالص ملی به قیمت بازار و به قیمت عوامل در چیست؟
)1 خالص مالیاتهای غیرمستقیم 2) مالیاتهای تامین اجتماعی
)3 استهلاک 4) مالیات بر منافع شرکتها
-6 علت بروز تفاوت در درآمد ملی با تولید خالص ملی کدام عامل است؟
)1 استهلاک 2 ) مالیاتها 3) مالیاتهای غیرمستقیم بازرگانی )4 مخارج دولت
7 - اگر شخص A از شخص B سهامی به ارزش 1000ریال خریداری نماید ، که این سهام را فرد B قـبلا 800ریـال
خریده بود.در این معامله 50ریال بابت کارگزار بورس پرداخت میشود. این معامله بـه GNP کشـور چـه مقـدار
اضافه کرده است؟
800(4 1000(3 200(2 50 1(
پاسخنامه
-1 گزینه .3( ) صحیح است
ارزش کار کشاورز وقتی خودش نیز کار می کرد ، در GNP به حساب می . آید
-2 گزینه .3( ) صحیح است
با توجه به اینکه نرخ رشد شاخص قیمت ها – نرخ رشد GNP اسمی=نرخ رشد GNP واقعـی بنـابراین اگـر رشـد GNP
واقعی برابر رشد GNPاسمی باشد، به این معنی است که رشد شاخص قیمت ها صفر است .
-3 گزینه .2( ) صحیح است
GNP با توجه به فرمول 100́ =
GNP واقعی، میتوان را دو سال مذکور محاسبه کرد و مشخص میشـود
که GPN واقعی کاهش یافته است.
-4 گزینه .1( ) صحیح است
-5 گزینه .4( ) صحیح است
-6 گزینه ( .3) صحیح است
-7 گزینه 1( ) صحیح است.
50ریال چون ارزش خدمات ایجاد شده کارگزار بورس طی همین دوره است در محاسبه GNP میآید ولی مبادله سـهام
به دلیل اینکه فقط تغییر مالکیت بین افراد یک جامعه است و نشان دهنده تولید نیست در GNP به حساب . نمیآید
فهرست مطالب
فصل اول: حسابداری درآمد ملی................................................................................................ ..........9
تعاریف ................................................................................................................................ ...........9
روشهای محاسبه تولید ناخالص ملی................................................................................................ .......12
روش مخارج یا هزینه .........................................................................................................................12
روش درآمدی ................................................................................................................................ .13
روش ارزش افزوده یا روش تولید ................................................................................................ ............14
شاخص قیمت ................................................................................................................................ . 16
محاسبه متغیرهای اقتصادی به قیمت ثابت ................................................................................................19
نرخ تورم ................................................................................................................................ .......20
نکات فصل اول ................................................................................................................................22
مجموعه تست ................................................................................................................................ .24
پاسخنامه................................................................................................................................ .......27
مجموعه تست ................................................................................................................................ .29
پاسخنامه................................................................................................................................ .......32
مجموعه تست ................................................................................................................................ .34
پاسخنامه................................................................................................................................ ....... 36
فصل دوم: تعیین درآمد ملی ................................................................................................ ............ 3
و......
مجموعه تست............................................................................................................................... 191
پاسخنامه ................................................................................................................................ .... 193
مجموعه تست سال یها ریاخ ................................................................................................ ............. 194
پاسخنامه ................................................................................................................................ .... 213
تسوالا کنکور سال242 .................. ................................................................................................1390
پاسخنامه ................................................................................................................................ .... 247
منابع ................................................................................................................................ ......... 250
نوع فایل:Pdf
سایز: 7.61 MB
تعداد صفحه:249
روابط متقابل بخش انرژی و اقتصاد کلان (رویکرد سیستم دینامیک)
در این تحقیق در پی آن هستیم تا با استفاده از روش مدلسازی پویا، مدلی کلان انرژی در اقتصاد ایران طراحی نماییم. بخشهای عمده این مدل عبارتند از بخش تولید شامل تولید ناخالص ملی، بخش مصرف شامل مصرف بخش خصوصی و دولتی، بخش مصرف انرژی شامل مصارف انرژی در بخشهای صنعتی، کشاورزی و مسکونی و بخش سرمایهگذاری شامل سرمایهگذاری در بخش انرژی و سرمایهگذاری در سایر بخشهای اقتصاد.
در مدل طراحی شده، روابط علی ـ معلولی بین بخش انرژی و بخشهای واقعی اقتصاد با استفاده از روش مدلسازی پویا شبیه‌سازی شده و سپس پارامترهای مدل با روش سابقه تاریخی نتایج مطلوب، کالیبره گردیده‌اند. پس از آن از طریق سه سناریو اثرات تغییر قیمت حامل‌های انرژی بر مصارف برق، گاز و نفت و همچنین میزان سرمایهگذاری در بخشهای برق، گاز و نفت و رشد اقتصاد مورد بررسی قرار گرفته است. سه سناریوی فوق عبارتند از: الف) تثبیت قیمت حامل‌های انرژی، ب) افزایش قیمت حامل‌های انرژی با توجه به نرخ تورم، ج) تعیین قیمت حامل‌های انرژی با توجه به قیمت تمام شده و افزایش آنها با توجه به تورم. هر یک از این سناریوها چه اثراتی در پی خواهند داشت؟
مقایسه نتایج این سه سناریو نشان میدهد که هر سه سناریو مصرف و سرمایهگذاری در بخش انرژی را با شدتهای متفاوتی کاهش میدهند که شدت آنها از سنایوری الف تا ج بیشتر می‌گردد.
همچنین به این نتیجه رسیدیم که سه سناریو بر رشد اقتصاد اثرات متفاوتی دارند، بدین ترتیب که سناریوی ب رشد اقتصاد را از دو سناریوی دیگر در بلندمدت بیشتر افزایش میدهد. سناریوی ج در کوتاه مدت رشد اقتصاد را بیشتر از دو سناریوی دیگر افزایش میدهد ولی در بلندمدت اثر کمتری نسبت به دو سناریوی دیگر دارد.
کلیدواژه‌ها:مدلسازی پویا، شبیه سازی، مدل کلان اقتصادی، مدل کلان انرژی
فهرست اجمالی
فصل 1- کلیات تحقیق 1
فصل 2- آشنایی با تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی 6
فصل 3- مقایسه تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی با اقتصادسنجی و بهینه‌سازی 31
فصل 4- مروری بر مدل‌های کلان انرژی در جهان و ایران 66
فصل 5- ساختار مدل پیشنهادیو تخمین اولیه پارامترها 99
فصل 6- کالیبراسیون پارامترها، بررسی نتایج و تحلیل حساسیت مدل 132
فصل 7- جمع بندی و پیشنهادها 159
فصل 8- ضمیمه الف: مفاهیم مدل و مدلسازی و جایگاه روش پویایی شناسی سیستمی 167
فصل 9- ضمیمه ب: مدلسازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA 183
فهرست تفصیلی
فصل 1- کلیات تحقیق 1
1-1- کلیات تحقیق 2
١-١-١- تعریف مسأله 2
١-١-٢- سؤالات اصلی تحقیق 3
١-١-٣- سابقه و ضرورت انجام تحقیق 3
١-١-٤- فرضیه‌ها 4
1-1-5- هدف‌ها 4
١-١-٦- روش انجام تحقیق 5
١-١-٦-١- روش و ابزار گردآوری اطلاعات 5
١-١-٧- قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی) 5
فصل 2- آشنایی با تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی 6
2-1- آشنایی با تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی 7
2-1-1- مراحل مختلف نظری تدوین مدل و فرایند مدلسازی پویایی‌شناسی سیستمی 10
2-1-2- نمودار علّی ـ معلولی مدل‌های ساده تک حلقوی و مدل‌های چند حلقوی 15
2-1-3- تعریف چند اصطلاح 17
2-1-4- نحوه نمایش مدل 18
2-1-4-1- نمودار علی ـ معلولی 18
2-1-4-2- نمودار حالت جریان 18
2-1-4-3- نمایش مدل به صورت ریاضی 19
2-1-5- رویکردهای مختلف تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی به مسأله تخمین پارامتر 19
2-1-5-1- مکتب کلاسیک 20
2-1-5-2- مکتب تمایل آماری 25
2-1-6- کالیبراسیون در مدل‌های تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی 25
2-1-6-1- روشهای ابتکاری کالیبراسیون 26
2-1-6-2- بررسی تطابق مدل با رفتار تاریخی در کالیبراسیون با استفاده از آمار‌های موجود 28
2-1-6-3- بررسی تطابق مدل با ساختار آن 28
فصل 3- مقایسه تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی با اقتصادسنجی و بهینه‌سازی 31
3-1- مقایسه تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی با اقتصادسنجی 32
3-2- محدودیت‌های مدل سازی اقتصادسنجی 45
3-2-1- تفاوت در منابع اطلاعاتی 52
3-2-2- تفاوت در درجة سختی 54
3-2-3- تفاوت در ساختار مدل 55
3-2-4- تفاوت در نوع معادلات 56
3-2-5- تفاوت در شکل تابع 56
3-2-6- تفاوت در انعکاس تأخیرها 57
3-2-7- تفاوت در تخمین پارامتر 57
3-2-8- تفاوت در نحوه اعتبارسنجی 58
3-2-9- تفاوت در هدف 59
3-2-10- استفاده از تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی در مدل‌های اقتصادی ـ آری یا خیر؟ 62
فصل 4- مروری بر مدل‌های کلان انرژی در جهان و ایران 66
4-1- مروری بر تحقیقات کلان انرژی در جهان 67
4-1-1- سیستم مدلسازی ملی انرژی در آمریکا ،" NEMS" 67
4-1-1-1- هدف مدل 67
4-1-1-2- موضوعات قابل اجراء در مدل 68
4-1-1-3- ساختار کلی مدل 68
4-1-1-4- ساختار واحدی مدل 69
4-1-2- مدل جامع مصرف نهایی آسیای اقیانوسیه"AIM" 69
4-1-2-1- هدف 69
4-1-3- سیستم مدلسازی جامع کانادایی (CIMS) 71
4-1-3-1- هدف مدل 71
4-1-3-2- ساختار کلی مدل 71
4-1-4- مدل کلان‌سنجی بخش انرژی یونان 73
4-1-5- مدل کشورهای تایلند، فیلیپین، اندونزی و مالزی 74
4-1-6- مدل انرژی ـ اقتصاد هند 74
4-2- مدل‌های کلان انجام شده مشتمل بر بخش انرژی در ایران 76
4-2-1- پروژه‌ی پیوند 77
4-2-2- الگوی سازمان برنامه و بودجه (1) 78
4-2-3- الگوی سازمان برنامه و بودجه (2) 78
4-2-4- الگوهای فیروز وکیل 78
4-2-5- الگوهای حبیب آگهی 79
4-2-6- الگوی رابرت لونی 80
4-2-7- الگوی سازمان برنامه و بودجه (3) 80
4-2-8- الگوی آپادانا 81
4-2-9- الگوی آق اولی و سیروس ساسان‌پور 82
4-2-10- مدل برنامه اول توسعه 83
4-2-11- الگوی بانک جهانی برای اقتصاد ایران 84
4-2-12- الگوی وزارت اقتصاد و دارایی (نو فرستی و عرب مازار)(1) 84
4-2-13- مدل برنامه‌ی دوم توسعه 86
4-2-14- الگوی وزارت اقتصاد و دارایی (نوفرستی و عرب مازار) (2) 88
4-2-15- الگوی بانک مرکزی (بیژن بید آباد) 90
4-2-16- الگوی بانک مرکزی (کواک، مجرد و جمشیدی) 92
4-2-17- الگوی سوم توسعه 94
فصل 5- ساختار مدل پیشنهادیو تخمین اولیه پارامترها 99
5-1- ساختار و ویژگی‌های کلی مدل 100
٥-١-١- ویژگی‌های ساختار مدل 100
5-2- روابط علی و معلولی مدل 101
5-2-1- تعریف نمادهای استفاده شده در مدل 103
5-3- تصریح روابط ساختاری و تخمین اولیه پارامترهای مدل 105
5-3-1- بخش تقاضای کل 107
5-3-1-1- مخارج مصرفی بخش خصوصی 107
5-3-1-2- مخارج مصرفی بخش دولتی 109
5-3-1-3- کل سرمایهگذاری 111
5-3-1-4- خالص صادرات و واردات 114
5-3-2- بخش درآمدهای دولت 114
5-3-2-1- مالیات 114
5-3-2-2- درآمدهای نفتی 116
5-3-3- بخش انرژی 117
5-3-3-1- تقاضای نفت 117
5-3-3-2- تقاضای گاز 119
5-3-3-3- مصرف برق 121
5-3-3-4- بخش سرمایهگذاری انرژی 126
5-3-4- جمعیت 131
فصل 6- کالیبراسیون پارامترها، بررسی نتایج و تحلیل حساسیت مدل 132
6-1- کالیبراسیون پارامترها 133
6-1-1- بیان ریاضی مدل 133
6-2- بیان نتایج مدل 138
6-3- شبیه سازی در چارچوب مدل 146
6-3-1- تغییر قیمت حامل‌های انرژی 146
6-3-1-1- اثر افزایش قیمت نفت 153
فصل 7- جمع بندی و پیشنهادها 159
فصل 8- ضمیمه الف: مفاهیم مدل و مدلسازی و جایگاه روش پویایی شناسی سیستمی 167
8-1- مدل چیست؟ 168
8-2- هدف از ساخت مدل چیست؟ 169
8-3- معیارهای طبقه بندی مدل‌ها 170
٨-٣-١- طبقه بندی براساس نحوه مدلسازی 170
٨-٣-٢- طبقه بندی براساس محتوا 171
8-3-3- طبقه بندی براساس نوع کاربرد مدل‌ها 172
8-4- مدل‌های ریاضی 173
٨-٤-١- طبقه بندی براساس درجه قطعیت پارامترها و متغیرهای مدل 173
٨-٤-٢- طبقه بندی براساس نوع برخورد با زمان 174
٨-٤-٣- طبقه بندی براساس نوع روابط مدل 175
8-5- اعتبار سنجی مدل 175
8-6- تکنیک‌های مدلسازی 176
فصل 9- ضمیمه ب: مدلسازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA 183
9-1- مدلسازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA 184
9-1-1- مؤلفه‌های مدل 184
9-1-2- مدلسازی در ithink و STELLA 186
9-1-3- اصول مدلسازی 197
9-1-4- چهار روش کلی برای مدلسازی در ithink 199
9-1-4-1- مدل‌های محرک ـ واکنش 199
9-1-4-2- مدل خود بارگشت 202
9-1-4-3- مدل هدف‌جو 204
9-1-4-4- مدل هدف‌ساز 206
9-1-5- مثالها 209
9-1-5-1- تجزیه نمایی یک جسم 209
9-1-5-2- سردشدن تدریجی 211
9-1-6- تابع‌ها در نرم افزار ithink 213
فهرست جدول‌ها
جدول (٢-1): مراحل نظری مدلسازی 12
جدول (٢-2): ویژگی‌های نمودارهای علّی ـ معلولی و حالت ـ جریان 16
جدول (٥-1): تخمین اولیه پارامترهای معادله مخارج مصرفی بخش خصوصی 109
جدول (٥-2): تخمین پارامترهای معادله مخارج مصرفی دولت 111
جدول (٥-3): تخمین پارامترهای معادله کل سرمایهگذاری 113
جدول (٥-4): تخمین پارامترهای معادله درآمدهای مالیاتی 115
جدول (٥-5): تخمین پارامترهای معادله تقاضای نفت 119
جدول (٥-6): تخمین پارامترهای معادله تقاضای گاز 120
جدول (٥-7): تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش مسکونی 124
جدول (٥-8): تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش صنعت 125
جدول (٥-9): تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش کشاورزی 125
جدول (٦-1): نتایج مدل کلان انرژی طراحی شده 138
جدول (٨-1): فهرست تابع‌های نرم‌افزار ithink 214
فهرست شکل‌ها
شکل (٨-1): نماد چهار متغیر مورد استفاده در ithink 186
شکل (٨-2): نماد انتقال به حالت مدلسازی 186
شکل (٨-3): متغیر حالت 187
شکل (٨-4): متغیر جریان 188
شکل (٨-5): انتخاب نوع متغیر جریان 189
شکل (٨-6): ابزار مبدل و ابزار ارتباط دهنده 190
شکل (٨-7): بازه‌های زمانی جهت اجرای مدل 190
شکل (٨-8): نمادهای نمودار و جدول 191
شکل (٨-9): ارتباط در جهت عکس 193
شکل (٨-10): نمادهای جابجایی، تغییر رنگ و پاک کردناجزای مدل 195
شکل (٨-11): نماد ابزارهای متن و بخش 196
شکل (٨-12): بیان ریاضی مدل رشد جمعیت 197
شکل (٨-13): افزایش جمعیت بدلیل مهاجرت 200
شکل (٨-14): بیان ریاضی رشد جمعیت بدیل مهاجرت 202
شکل (٨-15): مدل خود بازگشت 203
شکل (٨-16): مدل هدف‌جو 205
شکل (٨-17): مدل هدف ساز 207
شکل (٨-18): بیان ریاضی رشد جمعیت در مدل هدف‌ساز 208
شکل (٨-19): نرخ تجزیه یک جسم 210
شکل (٨-20): بیان ریاضی مدل تجزیه نمایی یک جسم 211
شکل (٨-21): مدل روند کاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب 212
شکل (٨-22): بیان ریاضی مدل کاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب 213
شکل (٨-23): مدلی جهت محاسبه میزان مبلغ قسط ماهانه یک وام 216
شکل (٨-24): مدلی جهت محاسبه ارزش فعلی 217
فهرست نمودارها
نمودار (٢-1): مراحل مدلسازی پویایی‌شناسی سیستمی 11
نمودار (٢-2): مدل چرخه سه مرحله‌ای 14
نمودار (٢-3): متغیر حالت و متغیرهای نرخ 15
نمودار (٢-4): زمان حایل 17
نمودار (٢-5): نمودار حالت ـ جریان افزایش جمعیت 19
نمودار (٤-1): ساختار مدل مصرف نهایی AIM 70
نمودار (٥-1): بخش Interface مدل کلان انرژی طراحی شده 101
نمودار (٥-2): بخش مدل و روابط علی و معلولی درمدل کلان انرژی طراحی شده 102
نمودار (٥-3): بخش شبیه سازی در مدل کلان انرژی طراحی شده 103
نمودار (٥-4): بخشهای مجزا شده در مدل کلان انرژی طراحی شده 106
نمودار (٥-5): بخش تقاضای کل در مدل 107
نمودار (٥-6): اجزای تشکیل دهنده مصرف بخش خصوصی 109
نمودار (٥-7): اجزای تشکیل دهنده مصرف بخش دولتی 110
نمودار (٥-8): کل سرمایهگذاری در اقتصاد 112
نمودار (٥-9): کل سرمایهگذاری بخش انرژی 112
نمودار (٥-10): رابطه اجزای مخارج سرمایهگذاری معمولی 113
نمودار (٥-11): بخشهای صادرات و واردات 114
نمودار (٥-12): درآمدهای مالیاتی دولت 115
نمودار (٥-13): بیان درآمدهای حقیقی نفتی دولت بصورت تابعی از زمان 117
نمودار (٥-14): رابطه اجزای تشکیل دهنده تقاضای نفت 118
نمودار (٥-15): بیان قیمت نفت بصورت تابعی از زمان 119
نمودار (٥-16):.............. رابطه اجزای تشکیل دهنده تقاضای گاز 120
نمودار (٥-17): مصرف کلی برق (مجموع مصرف سه بخش مسکونی، صنعتی و کشاورزی) 122
نمودار (٥-18):............................ تقاضای برق بخش مسکونی 122
نمودار (٥-19): بیان قیمت برق مسکونی بصورت تابعی از زمان 122
نمودار (٥-20):.............................. تقاضای برق بخش صنعت 123
نمودار (٥-21): بیان قیمت برق صنعتی بصورت تابعی از زمان 123
نمودار (٥-22):........................... تقاضای برق بخش کشاورزی 123
نمودار (٥-23): بیان قیمت برق کشاورزی بصورت تابعی از زمان 124
نمودار (٥-24):..................................... کل مصرف انرژی 126
نمودار (٥-25):......... محاسبه سرمایهگذاری مورد نیاز در بخش نفت 128
نمودار (٥-26):......... محاسبه سرمایهگذاری مورد نیاز در بخش گاز 129
نمودار (٥-27):......... محاسبه سرمایهگذاری مورد نیاز در بخش برق 130
نمودار (٥-28): نحوه رشد جمعیت در مدل 131
نمودار (٦-1): تولید ناخالص ملی و رشد آن 140
نمودار (٦-2): رشد جمعیت 141
نمودار (٦-3): مصرف حقیقی بخش دولتی 141
نمودار (٦-4): مصرف بخش خصوصی بجز انرژی 142
نمودار (٦-5): سرمایهگذاری کل بجز بخش انرژی 142
نمودار (٦-6): سرمایهگذاری کل بخش انرژی 142
نمودار (٦-7): سرمایهگذاری بخش گاز 143
نمودار (٦-8): سرمایهگذاری بخش برق 143
نمودار (٦-9): سرمایهگذاری بخش نفت 143
نمودار (٦-10): مصرف انرژی گاز طبیعی در اقتصاد 144
نمودار (٦-11): مصرف فرآورده‌های نفتی در اقتصاد 144
نمودار (٦-12): خالص درآمدهای مالیاتی دولت 144
نمودار (٦-13): مصرف انرژی الکتریسیته توسط بخش کشاورزی 145
نمودار (٦-14): مصرف انرژی الکتریسیته توسط بخش صنعت 145
نمودار (٦-15): مصرف انرژی الکتریسیته توسط بخش مسکونی 145
نمودار (٦-16): بخش شبیه سازی در مدل کلان انرژی طراحی شده 146
نمودار (٦-17):................. افزایش GDP از سناریوی اول تا سوم 148
نمودار (٦-18): کاهش مصرف برق در بخش کشاورزی از سناریوی اول تا سوم 148
نمودار (٦-19): کاهش مصرف برق در بخش صنعتی از سناریوی اول تا سوم 149
نمودار (٦-20): کاهش مصرف برق در بخش مسکونی از سناریوی اول تا سوم 149
نمودار (٦-23): کاهش سرمایهگذاری کل در بخش انرژی از سناریوی اول تا سوم 151
نمودار (٦-24): کاهش سرمایهگذاری در بخش گاز از سناریوی اول تا سوم 151
نمودار (٦-25): کاهش سرمایهگذاری در بخش برق از سناریوی اول تا سوم 152
نمودار (٦-26): کاهش سرمایهگذاری در بخش نفت در کوتاه مدت در سناریوی سومنسبت به اول و برعکس در بلند مدت 152
نمودار (٦-27): افزایش رشد تولید ناخالص ملی در کوتاه مدت در سناریوی سومنسبت به اول و برعکس در بلند مدت 153
نمودار (٦-28): اعمال افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 153
نمودار (٦-29): تغییرات GDP پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 154
نمودار (٦-30): تغییرات مصرف فرآورده‌های نفتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 154
نمودار (٦-31): تغییرات در مصرف کل انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 155
نمودار (٦-32): تغییرات مصرف بخش دولتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 155
نمودار (٦-33): تغییرات مصرف بخش خصوصی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 156
نمودار (٦-34): تغییرات سرمایهگذاری غیر از انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 156
نمودار (٦-35): تغییرات درآمدهای مالیاتی بخش دولتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 157
نمودار (٦-36): تغییرات سرمایهگذاری بخش انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 157
نمودار (٦-37): تغییرات سرمایهگذاری بخش نفت پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 158
نمودار (٦-38): تغییرات رشد اقتصاد پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 158
نمودار (٧-1): کاهشرشد تولید ناخالص ملی با افزایش قیمت‌های انرژی 161
نمودار (٧-2): کاهش تولید ناخالص ملی با افزایش قیمت‌های انرژی 161
نمودار (٧-3): کاهشمصرف انرژی بخش خصوصی با افزایش قیمت‌های انرژی 161
نمودار (٧-4): کاهشمصرف بخش خصوصی با افزایش قیمت‌های انرژی 162
نمودار (٧-5): کاهش مصرف گاز طبیعی با افزایش قیمت گاز 162
نمودار (٧-6): کاهش مصرف مشتقات نفتی با افزایش قیمت نفت 163
نمودار (٧-7): کاهش مصرف الکتریسیته در بخش مسکونی با افزایش قیمت الکتریسیته 163
نمودار (٧-8): کاهش مصرف الکتریسیته در بخش صنعتی با افزایش قیمت الکتریسیته 163
نمودار (٧-9): کاهش مصرف الکتریسیته در بخش کشاورزی با افزایش قیمت الکتریسیته 164
نمودار (٧-10): سرمایه گذاری مورد نیاز برای تولید گاز با افزایش قیمت گاز 164
نمودار (٧-11): کاهش مصرف مشتقات نفتی با افزایش قیمت نفت 164
نمودار (٧-12): کاهش سرمایه گذاری مورد نیاز برای تولید الکتریسیته با افزایش قیمت الکتریسیته 165
نمودار (٧-13): کاهش کل سرمایهگذاری مورد نیاز در انرژی با افزایش قیمت‌های انرژی 165
نمودار (٧-14): کاهش کل سرمایهگذاری در اقتصاد با افزایش قیمت‌های انرژی 165
نمودار (٨-1): مراحل ساختن یک مدل 185
نمودار (٨-2): نمودار رشد جمعیت 191
نمودار (٨-3): تشکیل یک تابع گرافیکی 194
نمودار (٨-4): رشد جمعیت پس از اعمال ارتباط در جهت عکس 194
نمودار (٨-5): تابع گرافیکی نرخ مهاجرت 200
نمودار (٨-6): رشد جمعیت بوسیله مهاجرت 201
نمودار (٨-7): تابع گرافیکی نرخ خالص تولد 203
نمودار (٨-8): رشد جمعیت در حالت ارتباط بین نرخ خالص تولد و سطح جمعیت 204
نمودار (٨-9): رشد جمعیت با توجه به یک هدف 206
نمودار (٨-10): تابع گرافیکی رابطه بین تراکم جمعیت و جمعیت هدف 207
نمودار (٨-11):................... تابع گرافیکی تغییر مساحت محیط 208
نمودار (٨-12):............... رشد جمعیت تا رسیدن به هدف مورد نظر 208
نمودار (٨-13): روند تجزیه نمایی یک جسم 210
نمودار (٨-14): روند کاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب 212
نمودار (٨-15):........................ روند افزایش ارزش فعلی (NPV) 217
بورس اوراق بهادار و اقتصاد کلان
بورس فقط برای سرمایه گزاران و شرکتها یا همان سرمایه پذیران ، مفید نیست . بورس منافعی هم برای اقتصاد ، به طور کلی دارد . منظور ما هم از اقتصاد کلان، اقتصاد به طور کل است، نه اجزای آن .
قبل از اینکه بپردازیم به این منافع ، یک توضیح کوچک هم بد نیست داده شود : آنچه مطرح می شود ، اول در یک اقتصاد پویا و بعد در یک بازار بورس کارا ، مفهوم دارد . یعنی اگه یک سری از ویژگی هایی که برای یک بازار سرمایه ذکر کردیم ، وجود نداشته باشه یا خاصیت هایی که یک اقتصاد باید داشته باشد، موجود نباشد ، انتظار تحقق این خاصیت ها را هم نباید داشته باشیم.
مفهوم اقتصادی سرمایه گذاری با مفهوم تجارتی آن که در گفتگوهای روزانه به کار می رود تفاوتهای بسیار دارد. برای مثال، هر گاه شخصی تعداد صد سهم از سهام شخص دیگری را بخرد، شخص اول ممکن است چنین اقدامی را نوعی سرمایه گذاری تلقی کند، در حالی که، در واقع، معادل مقدار سرمایه گذاری شخص مزبور، فروشنده سهام سرمایه گذاری منفی کرده است و بنابراین از نظر اجتماع هیچ گونه سرمایه گذاری جدید اقتصاد انجام نشده است.
«سرمایه گذاری اقتصادی» در کل اقتصاد، تنها هزینه هایی را در بر می گیرد که موجودی کالاهای سرمایه ای نظیر کارخانه ها و یا تجهیزات فنی و یا موجودی کالاها را افزایش دهد. خرید ماشینهای فرسوده و یا کارخانه هایی که در سالهای قبل ساخته شده اند از نظر اقتصادی سرمایه گذاری تلقی نمی شود و بدین جهت عنوان سرمایه گذاری را تنها به هزینه هایی میتوان اطلاق کرد که به منظور ایجاد کارخانه ها و ماشینهای کاملاً نو و یا گسترش ظرفیت کارخانه های موجود و یا افزایش موجودی کالاها انجام شده باشد.
سرمایه گذاری فراگردی است که در آن کالاهای سرمایه ای برای تولید کالاها و یا خدمات دیگر به کار می رود. بنابراین به روشنی می توان گفت چنانچه از اتومبیل برای حمل کالا یا اداره صنعت و یا فعالیت بازرگانی استفاده شود هزینة خرید آن سرمایه گذاری اقتصادی محسوب می شود. اما اگر اتومبیل تنها برای گردش آخر هفته به کار رود، بدیهی است که هزینه خرید آن نوعی هزینه مصرفی خواهد بود.
اقتصاد ایران از نگاه شاخص های کلان
در این قسمت به عمده ترین شاخص های اقتصاد کلان که می تواند وضعیت اقتصادی کشور را مشخص نماید اشاره می گردد :
1- نرخ تورم
نرخ تورم در 4 سال اخیر منتهی به سال 1383 به ترتیب برابر با 4/11 ، 8/15 ، 6/15 و 2/15 درصد بوده است که از میانگین هندسی برابر با 4/14 درصد برخوردار می باشد . این در حالی است که نرخ تورم جهانی و نرخ تورم در کشورهای درحال توسعه در سال 2002 به ترتیب برابر با 4/3 و 8/5 درصد بوده است .
انجام اصلاحات اقتصادی در شرایطی که نرخ تورم پائین است امکان موفقیت بیشتری دارد ، بنابراین کاهش تورم باید یک اولویت دائمی باشد . در شرایطی که نرخ تورم بالاست ، به تبع آن نرخهای سود تسهیلات بانکی بالا خواهد بود و توجیهاتی را برای کاهش ارزش پول ملی خواهند داشت که تاثیرات نامناسب اقتصادی را در پی خواهد داشت .
سرفصلهای اقتصاد کلان
همراه با گسترش تئوری اقتصاد ، به خصوص در دهه های اخیر ، مباحث تئوریک اقتصاد به صورت های مختلف مورد طبقه بندی قرار گرفته است . یکی از مهمترین شکلهای طبقه بندی این مباحث، تقسیم بندی موضوعی اقتصاد به اقتصاد خرد و اقتصاد کلان است. در تقسیم بندی اقتصاد به خرد و کلان ، اقتصاد خرد محدودهای از علم اقتصاد است که در آن به تجزیه و تحلیل رفتارهای اقتصادی انفرادی و مسائل مربوط به پدیده های اقتصادی غیر کلی می پردازد. در مقابل ، اقتصاد کلان مطالعه ی پدیده های کلی اقتصاد است.
به طور مثال ، تجزیه و تحلیل رفتار انفرادی مصرف کنندگان یک کالا یا خدمت خاص، و یا تجزیه و تحلیل تصمیم گیری انفرادی تولید کنندگان یک کالا یا خدمت در مورد میزان تولید و قیمت آن ، در تئوری اقتصاد خرد مورد مطالعه قرار می گیرد. همچنین تجزیه تحلیل سطح اشتغال و میزان دستمزد نیروی کار در یک بنگاه (یا صنعت) خاص، از موضوعات مورد بحث در اقتصاد خرد است . در مقابل ، تجزیه و تحلیل سطح تولید برای برای کل اقتصاد ، یا سطح متوسط دستمزد کارگران شاغل در سطح ملی و یا مطالعه وضعیت سطح قیمت ها در کل اقتصاد در محدوده ی مطالعه ی اقتصاد کلان است.
قبل از ارائه ی تعاریف خاص از اقتصاد کلان ، ابتدا لازم است تعریف عامی از علم و به دنبال آن علم اقتصاد داشته باشیم . به طور بسیار مختصر "علم عبارت از شناخت پدیده ها و آگاهی یافتن از روابط بین آنها است." اما تفاوت علوم مختلف در پدیده های متفاوت آنها است . به عنوان مثال در تعریف علم فیزیک به طور خلاصه می توان گفت علم فیزیک عبارت از شناخت پدیده های فیزیکی و آگاهی از روابط بین آنها است. یا علم اقتصاد عبارت از شناخت پدیده های اقتصادی و آ گاهی یافتن از روابط بین آنها است.
اقتصاد کلان را نیز می توان چنین تعریف کرد: اقتصاد کلان عبارت از شناخت پدیده های کلان اقتصادی آگاهی یافتن از روابط بین پدیده های کلان یا کلی اقتصادی است.
در زیر سه تعریف خاص از اقتصاد کلان آمده است، اگر چه این تعاریف به ترتیب کاملتر می شوند اما در عین حال و تا حدود زیادی مکمل یکدیگر نیز می باشند.
تعریف اول: اقتصاد کلان تجزیه و تحلیل متغییرهای اقتصادی در سطح ملی یا کلی است.
تعریف دوم: اقتصاد کلان عبارت است از مطالعه پدیده ها و متغییرهای کلی اقتصاد ، به خصوص متغییرهایی نظیر سطح تولید جامعهو عوامل تشکیل دهنده ی آن، سطح عمومی قیمت ها ، سطح اشتغال ، رشد اقتصادی سط دستمزدها برای تمامی کارگران شاغل در اقتصاد.
تعریف سوم: اقتصاد کلان مطالعه و تجزیه و تحلیل پدیده ها و متغییر های کلی اقتصادی، بررسی روابط بین آنها به منظور پیش بینی و اتخاذ سیاست های مناسب ینده و تصحیح سیاست ها و تصمیمات اقتصادی گذشته است.
همان طور که ملاحظه می شود ، در تعریف اول ، اقتصاد کلان به طور ساده بیان شده است . در تعریف دوم بعد از بیان اقتصاد کلان ، پاره ای از موضوعات مهم مورد بحث در اقتصاد کلان ذکر شده است . اما در تعریف سوم ، پس از تعریف ، هدف اصلی از مطالعه ی اقتصاد کلان ، پیش بینی و اتخاذ سیاست های مناسب در آینده ، همچنین تصحیح سیاست ها و تصمیمات اقتصادی گذشته ذکر گردیده است .در این تعریف ، اگر چه قسمت اول از هدف مطالعه اقتصاد کلان کاملا روشن است ، اما قسمت دوم یعنی تصحیح سیاست های اقتصادی گذشته ، احتمالا احتیاج به توضیح دارد.
سیاست گذاری دولت ها معمولا به دو دسته تقسیم می شوند . دسته ای از سیاست ها کوتاه مدت و دسته ای دیگر بلند مدت هستند. به طور مثال از سیاست گذاری های کوتاه مدت کلان اقتصادی می توان از سیاستهایی ناکه در چار چوب بودجه ی سالیانه ی دولت قرار می گیرند . در کنار اینگونه سیاست گذاری های کوتاه مدت ، سیاست های بلند مدت در قالب برنامه های دولت ( مثلا پنج ساله) قرار دارند. اگر در مسیر حرکت در بلند مدت ، اقتصاد با مشکلاتی مواجه شود و یا بعضی از اهداف قبلی در شرایط جدید زائد به نظر آیند، تجدید( تغییر) سیاست ها ی گذشه ضروری خواهد بود . که این همان تصحیح سیاست ها و تصمیمات اقتصادی گذشته است.
اهمیت اقتصاد کلان و موضوعات مورد بحث در آن
اگر چه اقتصاد خرد نقش پر اهمیتی در تحلیلهای اقتصادی بازی می کند و اقتصاد کلان نیز بیش از هفت دهه نیست که به صورت شاخه ای مجزا از علم اقتصاد در آمده است ، اما در همین مدت نسبتا کوتاه اقتصاد کلان جایگاهی ویژه در مباحث تئوریک پیدا کرده است . از طرف دیگر، شاید بتوان گفت که یکی از دلائل اهمیت اقتصاد خرد آن است که باعث درک بهتر مطالب اقتصاد کلان و کمک به حل مسائل آن می نماید.
تکته قابل ذکر دیگر آن است که چون اقتصاد کلان مطالعه ی متغییرهای اقتصادی در سطح کل یا جامعه است و از طرفی مسائل اقتصادی در سطح جامعه در بسیاری موارد ابعاد غیر اقتصادی ، به خصوص اجتماعی- سیاسی و حتی بین المللی به خود میگیرد ، بنابراین مطالعه ی اقتصاد کلان از این نظر نیز اهمیت دارد.
به طور مثال، یکی از ابعاد با اهمیت عدالت بعد اقتصادی آن است . به همین لحاظ کارگزاران امور اقتصادی برای تحقق عدالت اقتصادی نیاز به شناخت و درک عمیق روابط بین شاخص های کلی اقتصادی دارند. از آنجا که تجزیه و تحلیل شاخص های کلی اقتصادی در تئوری اقتصاد کلان مورد بررسی قرار می گیرند ، بنابر این اقتصاد کلان می تواند نقش پر اهمیتی را در سیاست گذاری های اقتصادی – اجتماعی ایفا کند.
اما مهمترین موضوعات مورد بحث در اقتصاد کلانعبارتند از :
الف) تعریف و تشریح مفهوم شاخص های مختلف کلان اقتصادی نظیر : تولید ملی، رشد اقتصادی، شاخص قیمت، نوسانات اقتصادی، پول، حجم نقدینگی ، بازار پول، اشتغال و بیکاری، ارتباط اقتصادی و مالی یک جامعه با سایر جوامع و ..........
ب) طریقه ی حسابداری( محاسبه) شاخص های فوق.