روابط متقابل بخش انرژی و اقتصاد کلان (رویکرد سیستم دینامیک)
در این تحقیق در پی آن هستیم تا با استفاده از روش مدلسازی پویا، مدلی کلان انرژی در اقتصاد ایران طراحی نماییم. بخشهای عمده این مدل عبارتند از بخش تولید شامل تولید ناخالص ملی، بخش مصرف شامل مصرف بخش خصوصی و دولتی، بخش مصرف انرژی شامل مصارف انرژی در بخشهای صنعتی، کشاورزی و مسکونی و بخش سرمایهگذاری شامل سرمایهگذاری در بخش انرژی و سرمایهگذاری در سایر بخشهای اقتصاد.
در مدل طراحی شده، روابط علی ـ معلولی بین بخش انرژی و بخشهای واقعی اقتصاد با استفاده از روش مدلسازی پویا شبیهسازی شده و سپس پارامترهای مدل با روش سابقه تاریخی نتایج مطلوب، کالیبره گردیدهاند. پس از آن از طریق سه سناریو اثرات تغییر قیمت حاملهای انرژی بر مصارف برق، گاز و نفت و همچنین میزان سرمایهگذاری در بخشهای برق، گاز و نفت و رشد اقتصاد مورد بررسی قرار گرفته است. سه سناریوی فوق عبارتند از: الف) تثبیت قیمت حاملهای انرژی، ب) افزایش قیمت حاملهای انرژی با توجه به نرخ تورم، ج) تعیین قیمت حاملهای انرژی با توجه به قیمت تمام شده و افزایش آنها با توجه به تورم. هر یک از این سناریوها چه اثراتی در پی خواهند داشت؟
مقایسه نتایج این سه سناریو نشان میدهد که هر سه سناریو مصرف و سرمایهگذاری در بخش انرژی را با شدتهای متفاوتی کاهش میدهند که شدت آنها از سنایوری الف تا ج بیشتر میگردد.
همچنین به این نتیجه رسیدیم که سه سناریو بر رشد اقتصاد اثرات متفاوتی دارند، بدین ترتیب که سناریوی ب رشد اقتصاد را از دو سناریوی دیگر در بلندمدت بیشتر افزایش میدهد. سناریوی ج در کوتاه مدت رشد اقتصاد را بیشتر از دو سناریوی دیگر افزایش میدهد ولی در بلندمدت اثر کمتری نسبت به دو سناریوی دیگر دارد.
کلیدواژهها:مدلسازی پویا، شبیه سازی، مدل کلان اقتصادی، مدل کلان انرژی
فهرست اجمالی
فصل 1- کلیات تحقیق 1
فصل 2- آشنایی با تحلیل پویاییشناسی سیستمی 6
فصل 3- مقایسه تحلیل پویاییشناسی سیستمی با اقتصادسنجی و بهینهسازی 31
فصل 4- مروری بر مدلهای کلان انرژی در جهان و ایران 66
فصل 5- ساختار مدل پیشنهادیو تخمین اولیه پارامترها 99
فصل 6- کالیبراسیون پارامترها، بررسی نتایج و تحلیل حساسیت مدل 132
فصل 7- جمع بندی و پیشنهادها 159
فصل 8- ضمیمه الف: مفاهیم مدل و مدلسازی و جایگاه روش پویایی شناسی سیستمی 167
فصل 9- ضمیمه ب: مدلسازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA 183
فهرست تفصیلی
فصل 1- کلیات تحقیق 1
1-1- کلیات تحقیق 2
١-١-١- تعریف مسأله 2
١-١-٢- سؤالات اصلی تحقیق 3
١-١-٣- سابقه و ضرورت انجام تحقیق 3
١-١-٤- فرضیهها 4
1-1-5- هدفها 4
١-١-٦- روش انجام تحقیق 5
١-١-٦-١- روش و ابزار گردآوری اطلاعات 5
١-١-٧- قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی) 5
فصل 2- آشنایی با تحلیل پویاییشناسی سیستمی 6
2-1- آشنایی با تحلیل پویاییشناسی سیستمی 7
2-1-1- مراحل مختلف نظری تدوین مدل و فرایند مدلسازی پویاییشناسی سیستمی 10
2-1-2- نمودار علّی ـ معلولی مدلهای ساده تک حلقوی و مدلهای چند حلقوی 15
2-1-3- تعریف چند اصطلاح 17
2-1-4- نحوه نمایش مدل 18
2-1-4-1- نمودار علی ـ معلولی 18
2-1-4-2- نمودار حالت جریان 18
2-1-4-3- نمایش مدل به صورت ریاضی 19
2-1-5- رویکردهای مختلف تحلیل پویاییشناسی سیستمی به مسأله تخمین پارامتر 19
2-1-5-1- مکتب کلاسیک 20
2-1-5-2- مکتب تمایل آماری 25
2-1-6- کالیبراسیون در مدلهای تحلیل پویاییشناسی سیستمی 25
2-1-6-1- روشهای ابتکاری کالیبراسیون 26
2-1-6-2- بررسی تطابق مدل با رفتار تاریخی در کالیبراسیون با استفاده از آمارهای موجود 28
2-1-6-3- بررسی تطابق مدل با ساختار آن 28
فصل 3- مقایسه تحلیل پویاییشناسی سیستمی با اقتصادسنجی و بهینهسازی 31
3-1- مقایسه تحلیل پویاییشناسی سیستمی با اقتصادسنجی 32
3-2- محدودیتهای مدل سازی اقتصادسنجی 45
3-2-1- تفاوت در منابع اطلاعاتی 52
3-2-2- تفاوت در درجة سختی 54
3-2-3- تفاوت در ساختار مدل 55
3-2-4- تفاوت در نوع معادلات 56
3-2-5- تفاوت در شکل تابع 56
3-2-6- تفاوت در انعکاس تأخیرها 57
3-2-7- تفاوت در تخمین پارامتر 57
3-2-8- تفاوت در نحوه اعتبارسنجی 58
3-2-9- تفاوت در هدف 59
3-2-10- استفاده از تحلیل پویاییشناسی سیستمی در مدلهای اقتصادی ـ آری یا خیر؟ 62
فصل 4- مروری بر مدلهای کلان انرژی در جهان و ایران 66
4-1- مروری بر تحقیقات کلان انرژی در جهان 67
4-1-1- سیستم مدلسازی ملی انرژی در آمریکا ،" NEMS" 67
4-1-1-1- هدف مدل 67
4-1-1-2- موضوعات قابل اجراء در مدل 68
4-1-1-3- ساختار کلی مدل 68
4-1-1-4- ساختار واحدی مدل 69
4-1-2- مدل جامع مصرف نهایی آسیای اقیانوسیه"AIM" 69
4-1-2-1- هدف 69
4-1-3- سیستم مدلسازی جامع کانادایی (CIMS) 71
4-1-3-1- هدف مدل 71
4-1-3-2- ساختار کلی مدل 71
4-1-4- مدل کلانسنجی بخش انرژی یونان 73
4-1-5- مدل کشورهای تایلند، فیلیپین، اندونزی و مالزی 74
4-1-6- مدل انرژی ـ اقتصاد هند 74
4-2- مدلهای کلان انجام شده مشتمل بر بخش انرژی در ایران 76
4-2-1- پروژهی پیوند 77
4-2-2- الگوی سازمان برنامه و بودجه (1) 78
4-2-3- الگوی سازمان برنامه و بودجه (2) 78
4-2-4- الگوهای فیروز وکیل 78
4-2-5- الگوهای حبیب آگهی 79
4-2-6- الگوی رابرت لونی 80
4-2-7- الگوی سازمان برنامه و بودجه (3) 80
4-2-8- الگوی آپادانا 81
4-2-9- الگوی آق اولی و سیروس ساسانپور 82
4-2-10- مدل برنامه اول توسعه 83
4-2-11- الگوی بانک جهانی برای اقتصاد ایران 84
4-2-12- الگوی وزارت اقتصاد و دارایی (نو فرستی و عرب مازار)(1) 84
4-2-13- مدل برنامهی دوم توسعه 86
4-2-14- الگوی وزارت اقتصاد و دارایی (نوفرستی و عرب مازار) (2) 88
4-2-15- الگوی بانک مرکزی (بیژن بید آباد) 90
4-2-16- الگوی بانک مرکزی (کواک، مجرد و جمشیدی) 92
4-2-17- الگوی سوم توسعه 94
فصل 5- ساختار مدل پیشنهادیو تخمین اولیه پارامترها 99
5-1- ساختار و ویژگیهای کلی مدل 100
٥-١-١- ویژگیهای ساختار مدل 100
5-2- روابط علی و معلولی مدل 101
5-2-1- تعریف نمادهای استفاده شده در مدل 103
5-3- تصریح روابط ساختاری و تخمین اولیه پارامترهای مدل 105
5-3-1- بخش تقاضای کل 107
5-3-1-1- مخارج مصرفی بخش خصوصی 107
5-3-1-2- مخارج مصرفی بخش دولتی 109
5-3-1-3- کل سرمایهگذاری 111
5-3-1-4- خالص صادرات و واردات 114
5-3-2- بخش درآمدهای دولت 114
5-3-2-1- مالیات 114
5-3-2-2- درآمدهای نفتی 116
5-3-3- بخش انرژی 117
5-3-3-1- تقاضای نفت 117
5-3-3-2- تقاضای گاز 119
5-3-3-3- مصرف برق 121
5-3-3-4- بخش سرمایهگذاری انرژی 126
5-3-4- جمعیت 131
فصل 6- کالیبراسیون پارامترها، بررسی نتایج و تحلیل حساسیت مدل 132
6-1- کالیبراسیون پارامترها 133
6-1-1- بیان ریاضی مدل 133
6-2- بیان نتایج مدل 138
6-3- شبیه سازی در چارچوب مدل 146
6-3-1- تغییر قیمت حاملهای انرژی 146
6-3-1-1- اثر افزایش قیمت نفت 153
فصل 7- جمع بندی و پیشنهادها 159
فصل 8- ضمیمه الف: مفاهیم مدل و مدلسازی و جایگاه روش پویایی شناسی سیستمی 167
8-1- مدل چیست؟ 168
8-2- هدف از ساخت مدل چیست؟ 169
8-3- معیارهای طبقه بندی مدلها 170
٨-٣-١- طبقه بندی براساس نحوه مدلسازی 170
٨-٣-٢- طبقه بندی براساس محتوا 171
8-3-3- طبقه بندی براساس نوع کاربرد مدلها 172
8-4- مدلهای ریاضی 173
٨-٤-١- طبقه بندی براساس درجه قطعیت پارامترها و متغیرهای مدل 173
٨-٤-٢- طبقه بندی براساس نوع برخورد با زمان 174
٨-٤-٣- طبقه بندی براساس نوع روابط مدل 175
8-5- اعتبار سنجی مدل 175
8-6- تکنیکهای مدلسازی 176
فصل 9- ضمیمه ب: مدلسازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA 183
9-1- مدلسازی پویایی شناسی سیستمی در نرم افزار ithink یا STELLA 184
9-1-1- مؤلفههای مدل 184
9-1-2- مدلسازی در ithink و STELLA 186
9-1-3- اصول مدلسازی 197
9-1-4- چهار روش کلی برای مدلسازی در ithink 199
9-1-4-1- مدلهای محرک ـ واکنش 199
9-1-4-2- مدل خود بارگشت 202
9-1-4-3- مدل هدفجو 204
9-1-4-4- مدل هدفساز 206
9-1-5- مثالها 209
9-1-5-1- تجزیه نمایی یک جسم 209
9-1-5-2- سردشدن تدریجی 211
9-1-6- تابعها در نرم افزار ithink 213
فهرست جدولها
جدول (٢-1): مراحل نظری مدلسازی 12
جدول (٢-2): ویژگیهای نمودارهای علّی ـ معلولی و حالت ـ جریان 16
جدول (٥-1): تخمین اولیه پارامترهای معادله مخارج مصرفی بخش خصوصی 109
جدول (٥-2): تخمین پارامترهای معادله مخارج مصرفی دولت 111
جدول (٥-3): تخمین پارامترهای معادله کل سرمایهگذاری 113
جدول (٥-4): تخمین پارامترهای معادله درآمدهای مالیاتی 115
جدول (٥-5): تخمین پارامترهای معادله تقاضای نفت 119
جدول (٥-6): تخمین پارامترهای معادله تقاضای گاز 120
جدول (٥-7): تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش مسکونی 124
جدول (٥-8): تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش صنعت 125
جدول (٥-9): تخمین پارامترهای تقاضای برق بخش کشاورزی 125
جدول (٦-1): نتایج مدل کلان انرژی طراحی شده 138
جدول (٨-1): فهرست تابعهای نرمافزار ithink 214
فهرست شکلها
شکل (٨-1): نماد چهار متغیر مورد استفاده در ithink 186
شکل (٨-2): نماد انتقال به حالت مدلسازی 186
شکل (٨-3): متغیر حالت 187
شکل (٨-4): متغیر جریان 188
شکل (٨-5): انتخاب نوع متغیر جریان 189
شکل (٨-6): ابزار مبدل و ابزار ارتباط دهنده 190
شکل (٨-7): بازههای زمانی جهت اجرای مدل 190
شکل (٨-8): نمادهای نمودار و جدول 191
شکل (٨-9): ارتباط در جهت عکس 193
شکل (٨-10): نمادهای جابجایی، تغییر رنگ و پاک کردناجزای مدل 195
شکل (٨-11): نماد ابزارهای متن و بخش 196
شکل (٨-12): بیان ریاضی مدل رشد جمعیت 197
شکل (٨-13): افزایش جمعیت بدلیل مهاجرت 200
شکل (٨-14): بیان ریاضی رشد جمعیت بدیل مهاجرت 202
شکل (٨-15): مدل خود بازگشت 203
شکل (٨-16): مدل هدفجو 205
شکل (٨-17): مدل هدف ساز 207
شکل (٨-18): بیان ریاضی رشد جمعیت در مدل هدفساز 208
شکل (٨-19): نرخ تجزیه یک جسم 210
شکل (٨-20): بیان ریاضی مدل تجزیه نمایی یک جسم 211
شکل (٨-21): مدل روند کاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب 212
شکل (٨-22): بیان ریاضی مدل کاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب 213
شکل (٨-23): مدلی جهت محاسبه میزان مبلغ قسط ماهانه یک وام 216
شکل (٨-24): مدلی جهت محاسبه ارزش فعلی 217
فهرست نمودارها
نمودار (٢-1): مراحل مدلسازی پویاییشناسی سیستمی 11
نمودار (٢-2): مدل چرخه سه مرحلهای 14
نمودار (٢-3): متغیر حالت و متغیرهای نرخ 15
نمودار (٢-4): زمان حایل 17
نمودار (٢-5): نمودار حالت ـ جریان افزایش جمعیت 19
نمودار (٤-1): ساختار مدل مصرف نهایی AIM 70
نمودار (٥-1): بخش Interface مدل کلان انرژی طراحی شده 101
نمودار (٥-2): بخش مدل و روابط علی و معلولی درمدل کلان انرژی طراحی شده 102
نمودار (٥-3): بخش شبیه سازی در مدل کلان انرژی طراحی شده 103
نمودار (٥-4): بخشهای مجزا شده در مدل کلان انرژی طراحی شده 106
نمودار (٥-5): بخش تقاضای کل در مدل 107
نمودار (٥-6): اجزای تشکیل دهنده مصرف بخش خصوصی 109
نمودار (٥-7): اجزای تشکیل دهنده مصرف بخش دولتی 110
نمودار (٥-8): کل سرمایهگذاری در اقتصاد 112
نمودار (٥-9): کل سرمایهگذاری بخش انرژی 112
نمودار (٥-10): رابطه اجزای مخارج سرمایهگذاری معمولی 113
نمودار (٥-11): بخشهای صادرات و واردات 114
نمودار (٥-12): درآمدهای مالیاتی دولت 115
نمودار (٥-13): بیان درآمدهای حقیقی نفتی دولت بصورت تابعی از زمان 117
نمودار (٥-14): رابطه اجزای تشکیل دهنده تقاضای نفت 118
نمودار (٥-15): بیان قیمت نفت بصورت تابعی از زمان 119
نمودار (٥-16):.............. رابطه اجزای تشکیل دهنده تقاضای گاز 120
نمودار (٥-17): مصرف کلی برق (مجموع مصرف سه بخش مسکونی، صنعتی و کشاورزی) 122
نمودار (٥-18):............................ تقاضای برق بخش مسکونی 122
نمودار (٥-19): بیان قیمت برق مسکونی بصورت تابعی از زمان 122
نمودار (٥-20):.............................. تقاضای برق بخش صنعت 123
نمودار (٥-21): بیان قیمت برق صنعتی بصورت تابعی از زمان 123
نمودار (٥-22):........................... تقاضای برق بخش کشاورزی 123
نمودار (٥-23): بیان قیمت برق کشاورزی بصورت تابعی از زمان 124
نمودار (٥-24):..................................... کل مصرف انرژی 126
نمودار (٥-25):......... محاسبه سرمایهگذاری مورد نیاز در بخش نفت 128
نمودار (٥-26):......... محاسبه سرمایهگذاری مورد نیاز در بخش گاز 129
نمودار (٥-27):......... محاسبه سرمایهگذاری مورد نیاز در بخش برق 130
نمودار (٥-28): نحوه رشد جمعیت در مدل 131
نمودار (٦-1): تولید ناخالص ملی و رشد آن 140
نمودار (٦-2): رشد جمعیت 141
نمودار (٦-3): مصرف حقیقی بخش دولتی 141
نمودار (٦-4): مصرف بخش خصوصی بجز انرژی 142
نمودار (٦-5): سرمایهگذاری کل بجز بخش انرژی 142
نمودار (٦-6): سرمایهگذاری کل بخش انرژی 142
نمودار (٦-7): سرمایهگذاری بخش گاز 143
نمودار (٦-8): سرمایهگذاری بخش برق 143
نمودار (٦-9): سرمایهگذاری بخش نفت 143
نمودار (٦-10): مصرف انرژی گاز طبیعی در اقتصاد 144
نمودار (٦-11): مصرف فرآوردههای نفتی در اقتصاد 144
نمودار (٦-12): خالص درآمدهای مالیاتی دولت 144
نمودار (٦-13): مصرف انرژی الکتریسیته توسط بخش کشاورزی 145
نمودار (٦-14): مصرف انرژی الکتریسیته توسط بخش صنعت 145
نمودار (٦-15): مصرف انرژی الکتریسیته توسط بخش مسکونی 145
نمودار (٦-16): بخش شبیه سازی در مدل کلان انرژی طراحی شده 146
نمودار (٦-17):................. افزایش GDP از سناریوی اول تا سوم 148
نمودار (٦-18): کاهش مصرف برق در بخش کشاورزی از سناریوی اول تا سوم 148
نمودار (٦-19): کاهش مصرف برق در بخش صنعتی از سناریوی اول تا سوم 149
نمودار (٦-20): کاهش مصرف برق در بخش مسکونی از سناریوی اول تا سوم 149
نمودار (٦-23): کاهش سرمایهگذاری کل در بخش انرژی از سناریوی اول تا سوم 151
نمودار (٦-24): کاهش سرمایهگذاری در بخش گاز از سناریوی اول تا سوم 151
نمودار (٦-25): کاهش سرمایهگذاری در بخش برق از سناریوی اول تا سوم 152
نمودار (٦-26): کاهش سرمایهگذاری در بخش نفت در کوتاه مدت در سناریوی سومنسبت به اول و برعکس در بلند مدت 152
نمودار (٦-27): افزایش رشد تولید ناخالص ملی در کوتاه مدت در سناریوی سومنسبت به اول و برعکس در بلند مدت 153
نمودار (٦-28): اعمال افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 153
نمودار (٦-29): تغییرات GDP پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 154
نمودار (٦-30): تغییرات مصرف فرآوردههای نفتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 154
نمودار (٦-31): تغییرات در مصرف کل انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 155
نمودار (٦-32): تغییرات مصرف بخش دولتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 155
نمودار (٦-33): تغییرات مصرف بخش خصوصی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 156
نمودار (٦-34): تغییرات سرمایهگذاری غیر از انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 156
نمودار (٦-35): تغییرات درآمدهای مالیاتی بخش دولتی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 157
نمودار (٦-36): تغییرات سرمایهگذاری بخش انرژی پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 157
نمودار (٦-37): تغییرات سرمایهگذاری بخش نفت پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 158
نمودار (٦-38): تغییرات رشد اقتصاد پس از افزایش قیمت نفت از سال ١٣٨٤ 158
نمودار (٧-1): کاهشرشد تولید ناخالص ملی با افزایش قیمتهای انرژی 161
نمودار (٧-2): کاهش تولید ناخالص ملی با افزایش قیمتهای انرژی 161
نمودار (٧-3): کاهشمصرف انرژی بخش خصوصی با افزایش قیمتهای انرژی 161
نمودار (٧-4): کاهشمصرف بخش خصوصی با افزایش قیمتهای انرژی 162
نمودار (٧-5): کاهش مصرف گاز طبیعی با افزایش قیمت گاز 162
نمودار (٧-6): کاهش مصرف مشتقات نفتی با افزایش قیمت نفت 163
نمودار (٧-7): کاهش مصرف الکتریسیته در بخش مسکونی با افزایش قیمت الکتریسیته 163
نمودار (٧-8): کاهش مصرف الکتریسیته در بخش صنعتی با افزایش قیمت الکتریسیته 163
نمودار (٧-9): کاهش مصرف الکتریسیته در بخش کشاورزی با افزایش قیمت الکتریسیته 164
نمودار (٧-10): سرمایه گذاری مورد نیاز برای تولید گاز با افزایش قیمت گاز 164
نمودار (٧-11): کاهش مصرف مشتقات نفتی با افزایش قیمت نفت 164
نمودار (٧-12): کاهش سرمایه گذاری مورد نیاز برای تولید الکتریسیته با افزایش قیمت الکتریسیته 165
نمودار (٧-13): کاهش کل سرمایهگذاری مورد نیاز در انرژی با افزایش قیمتهای انرژی 165
نمودار (٧-14): کاهش کل سرمایهگذاری در اقتصاد با افزایش قیمتهای انرژی 165
نمودار (٨-1): مراحل ساختن یک مدل 185
نمودار (٨-2): نمودار رشد جمعیت 191
نمودار (٨-3): تشکیل یک تابع گرافیکی 194
نمودار (٨-4): رشد جمعیت پس از اعمال ارتباط در جهت عکس 194
نمودار (٨-5): تابع گرافیکی نرخ مهاجرت 200
نمودار (٨-6): رشد جمعیت بوسیله مهاجرت 201
نمودار (٨-7): تابع گرافیکی نرخ خالص تولد 203
نمودار (٨-8): رشد جمعیت در حالت ارتباط بین نرخ خالص تولد و سطح جمعیت 204
نمودار (٨-9): رشد جمعیت با توجه به یک هدف 206
نمودار (٨-10): تابع گرافیکی رابطه بین تراکم جمعیت و جمعیت هدف 207
نمودار (٨-11):................... تابع گرافیکی تغییر مساحت محیط 208
نمودار (٨-12):............... رشد جمعیت تا رسیدن به هدف مورد نظر 208
نمودار (٨-13): روند تجزیه نمایی یک جسم 210
نمودار (٨-14): روند کاهش دما تا رسیدن به دمای مطلوب 212
نمودار (٨-15):........................ روند افزایش ارزش فعلی (NPV) 217
بررسی اثرات متقابل آب و ازت برکمیت و کیفیت محصول گوجه فرنگی در سیستم آبیاری قطره ای
ازت بیش از هر عنصری مورد مطالعه علمای تغذیه گیاهی قرار گرفته است. حدود 78% حجم اتمسفر را ازت ملکولی (N2) تشکیل می دهد که ستونی از اتمسفر به مساحت یک هکتار، وزنی معادل 72هزار تن را شامل می گردد اما گیاهان سبز قادر نسیتند از این منبع عظیم ازتی مستقیما استفاده نمایند و تنها به مقدار بسیار جزئی بسته به شرایط و فاکتورهای متعدد، بعضی از گیاهان قادر به استفاده از آن می باشند.
فاکتورهای افزاینده ازت به خاک بجز کودهای شیمیایی بسیار محدود می باشند. چون از طریق تثبیت در مناطق حاره 100-25 کیلو گرم در هکتار در سال و از طریق باران 20- 1 کیلو گرم در هکتار در سال و مواد پوسیده حیوانی و گیاهی 25 کیلو از هر تن بتدریج و درصورت مرطوب باقی ماندن آن به خاک اضافه می کنند بنابراین عمده ترین راه برای جبران کمبود ازت استفاده از کودهای شیمیایی است.
فهرست مطالب
فصل اول: مقدمه و کلیات
1- مقدمه 1
1-1- مبدا و تاریخچه انتشار گوجه فرنگی 7
1-2-گیاه شناسی گوجه فرنگی 8
1-3- احتیاجات آب و هوایی گوجه فرنگی 10
1-4- مقدار آب مورد نیاز گوجه فرنگی 12
1-5- ارزش غذایی گوجه فرنگی 13
1-6- جنبه های اقتصادی گوجه فرنگی 14
1-7- عناصر غذایی مورد نیاز گوجه فرنگی 17
1-7-1- نیاز گوجه فرنگی به ازت 19
1-7-2- نیاز گوجه فرنگی به فسفر 20
1-7-3- نیاز گوجه فرنگی به پتاسیم 22
1-7-4- نیاز گوجه فرنگی به کلسیم 24
1-7-5- نیاز گوجه فرنگی به منیزیم 25
1-7-6- نیاز گوجه فرنگی به گوگرد 26
1-7-7- نیاز گوجه فرنگی به روی 27
1-7-8- نیاز گوجه فرنگی به آهن 28
1-2-7- نیاز گوجه فرنگی به منگنز 29
1-2-7- نیاز گوجه فرنگی به مس 29
فصل دوم: مروری برتحقیقات گذشته
2-1- اهمیت ازت و حساسیت گوجه فرنگی به آن 31
2-2- نمونه برداری صحیح خاک و تجزیه آن 38
2-2-1- تجزیه خاک 39
2-3- خصوصیات کیفی گوجه فرنگی 40
فصل سوم: مواد و روش ها
3-1- مشخصات محل وروش اجرای طرح 44
3-2- طرح آزمایش مورد استفاده 45
3-3- انتخاب بذر، زمین و انتقال نشاء گوجه فرنگی 47
3-4- تیمارهای کودی و عملیات آبیاری و کوددهی 48
3-5- یادداشت برداری ها 48
3-6- عملیات آزمایشگاهی خاک، برگ و میوه 49
3-6-1-آزمایش های مربوط به خاک 50
3-6-2-نمونه برداری و تجزیه برگ 50
3-7- آزمایش های مربوط به خصوصیات کیفی گوجه فرنگی 51
3-8-اندازه گیری های مربوط به خصوصیات کمی گوجه فرنگی 51
3-9- بررسی عناصر باقیمانده در خاک بعد از برداشت محصول گوجه فرنگی 52
3-10-تجزیه آماری 52
فصل چهارم:نتایج و بحث و پیشنهادها
4-1-بررسی نرمال بودن داده ها 53
4-2-تجزیه واریانس داده 53
4-3-نتایج تجزیه آزمایشگاهی خاک و آب 55
4-3-1- نتایج تجزیه فیزیکو شیمایی خاک 55
4-3-2-نتایج تجزیه شیمایی آب 55
4-4-نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر عملکرد گوجه فرنگی 56
4-5- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر وزن میوه گوجه فرنگی 60
4-6- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر کارایی مصرف آب در
گوجه فرنگی 63
4-7- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر میزان ویتامین c
گوجه فرنگی 67
4-8- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر میزان اسیدیته
گوجه فرنگی 70
4-9- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر نیترات موجود در
آب میوه گوجه فرنگی 73
4-10- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر غلظت نیترات
موجود در خاک 76
4-11- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر درصد ازت برگ
گوجه فرنگی 79
4-12- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر کلروفیل برگ
گوجه فرنگی 81
4-13- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر میزان مواد جامد
محلول درعصاره گوجه فرنگی 84
4-14- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر بر PH گوجه فرنگی 87
5- نتیجه گیری کلی و پیشنهادها
5-1- نتایج حاصله 90
5-1-1- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر عملکرد
گوجه فرنگی 90
5-1-2- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر وزن میوه
گوجه فرنگی 91
5-1-3- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر روی کارایی مصرف آب گوجه فرنگی 91
5-1-4- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر روی ویتامین ث
گوجه فرنگی 92
5-1-5- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر کلروفیل در
برگ گوجه فرنگی 92
5-1-6- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و آب و تاثیر متقابل آنان بر میزان مواد
جامد محلول در عصاره گوجه فرنگی 93
5-1-7- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر PH
گوجه فرنگی 93
5-1-8- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر میزان اسیدیته
گوجه فرنگی 93
5-1-9- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر غلظت نیترات
موجود در خاک 94
2-5- پیشنهادها 95
-فهرست منابع 97
فهرست جداول
جدول 1-1- معدودی از ترکیبات شیائی تشکیل دهنده گوجه فرنگی رسیده 14
جدول 1-2 -آمار سطح زیر کشت محصولات سالانه استان بوشهر سال زراعی 89-88 16
جدول 3-1- برخی از خصوصیات فیزیکو شیمیائی خاک قبل از اجرای طرح 45
جدول 3-2- برخی از خصوصیات آب آبیاری 45
جدول 3-3-تیمار آبیاری در تیمارهای مختلف و بارندگی موثر در سالهای مختلف 47
جدول 4-1-تجزیه واریانس شاخص های مورد مطالعه گیاه گوجه فرنگی 54
جدول 4-2- خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاک قبل از کاشت گوجه فرنگی 55
جدول 4-3- مشخصات شیمیائی آب آبیاری گوجه فرنگی سال زراعی 79-78 56
جدول 4-4- تاثیر میزان آب وازت بر کلروفیل گوجه فرنگی 58
جدول 4-5- تاثیر میزان آب و ازت بر وزن میوه گوجه فرنگی 61
جدول 4-6- تاثیر میزان آب و ازت بر وزن میوه گوجه فرنگی 65
جدول 4-7- تاثیر میزان آب و ازت بر کارائی مصرف آب در گوجه فرنگی 68
جدول 4-8- تاثیر میزان آب و ازت بر ویتامین c گوجه فرنگی 71
جدول 4-9- تاثیر میزان آب و ازت بر ازت میوه گوجه فرنگی 74
جدول 4-10- تاثیر میزان آب وازت برمقدار نیترات خاک در عمق 30-0سانتی متری خاک 77
جدول 4-11- تاثیر میزان آب و ازت بر درصد ازت برگ گوجه فرنگی 79
جدول 4-12- تاثیر میزان آب و ازت بر کلروفیل گوجه فرنگی 82
جدول 4-13- تاثیر میزان آب و ازت بر TSS گوجه فرنگی 85
جدول 4-14- تاثیر میزان آب و ازت بر PH گوجه فرنگی 88
فهرست نمودارها
نمودار 4-1- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر عملکرد محصول 58
نمودار 4-2- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد محصول 59
نمودار 4-3- تاثیر نیتروژن بر عملکرد محصول در سطوح مختلف آبیاری 59
نمودار 4-4- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر میانگین وزن میوه 62
نموداار 4-5- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر میانگین وزن میوه 62
نمودار 4-6- تاثیر نیتروژن بر میانگین وزن میوه در سطوح مختلف آبیاری 63
نموار 4-7- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر کارائی مصرف آب 65
نمودار 4-8- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر کارائی مصرف آب 66
نمودار 4-9- تاثیر نیتروژن بر کارائی مصرف آب در سطوح مختلف آبیاری 66
نمودار 4-10- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر ویتامین ث میوه 68
نمودار 4-11- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر ویتامین ث میوه 69
نمودار 4-12- تاثیر نیتروژن بر ویتامین ث میوه در سطوح مختلف آبیاری 69
نمودار 4-13- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر اسیدیته میوه 71
نمودار 4-14- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر اسیدیته میوه 72
نمودار 4-15- تاثیر نیتروژن بر اسیدیته میوه در سطوح مختلف آبیاری 72
نمودار 4-16- تاثیر سطوح مختلف آبیاری بر غلظت نیترات میوه 74
نمودار 4-17- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیترات میوه 75
نمودار 4-18- تاثیر نیتروژن بر غلظت نیترات در میوه در سطوح مختلف آبیاری 75
نمودار 4-19- تاثیر سطوح مختلف آبیاری بر غلظت نیترات در خاک 77
نمودار 4-20- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیترات در خاک 78
نمودار 4-21- تاثیر نیتروژن بر غلظت نیترات در خاک در سطوح مختلف آبیاری 78
نمودار 4-22- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر غلظت ازت در برگ 80
نمودار 4-23- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت ازت در برگ 80
نمودار 4- 24- تاثیر نیتروژن بر غلظت ازت در برگ در سطوح مختلف آبیاری 81
نمودار 4-25- تاثیر سطوح مختلف آبیاری بر کارائی مصرف آب 83
نمودار 4-26- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر کارائی مصرف آب 83
نمودار 4-27- تاثیر نیتروژن بر کارائی مصرف آب در سطوح مختلف آبیاری 84
نمودار 4-28- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر مواد جامد محلول 86
نمودار 4-29- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر مواد جامد محلول 86
نمودار 4-30- تاثیر نیتروژن بر مواد جامد محلول در سطوح مختلف آبیاری 87
نمودار 4-31- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر پ هاش میوه 88
نمودار 4-32- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر پ هاش میوه 89
نمودار 4-33- تاثیر نیتروژن بر پ هاش میوه در سطوح مختلف آبیاری 89
بررسی تاثیر متقابل عوامل مدیریت زنجیره تامین و مدیریت ارتباط با مشتری
تحقیق حاضر در پی یافتن تاثیر متقابل مدیریت زنجیره تامین و مدیریت ارتباط با مشتری در شرکت فولاد اسفراین چگونه است. به منظور پاسخگویی به سوالهای پژوهش و نیز تحقق اهداف پژوهشی، پس از بررسی ادبیات پژوهش و یافتن ابعاد مختلف متغیرهای مدیریت زنجیره تامین و نیز مدیریت ارتباط با مشتری، طرح تحقیق و روش پژوهش مشخص گردید و پس از تعاریف عملیاتی و ساختن پرسشنامه سنجش ابعاد متغیرهای مذکور 260 نفر از کارکنان بخشهای مختلف شرکت فولاد اسفراین انتخاب شده و به آنها پرسشنامه ارائه شد . با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری (لیزرل) مدلهای ساختاری مختلفی اجرا گردید تا اینکه بهترین مدل ساختاری از بین مدلهای اجرا شده انتخاب گردید . پس از اجرای مدل ، مدل نهایی تحقیق که شاخصهای برازش بهتری نسبت به دیگر مدلها داشت انتخاب شد. نتایج بدست آمده نشان میدهد همه متغیریهای تشریح شده و ارتباطات مابین آنها بصورت مستقیم است که با تقویت و بهینه شدن هر یک از انها متقابلا متغیر دیگر بهبود می یابد. بطور مثال با افزایش میزان اعتماد در مدیریت زنجیره تامین ، حفظ و مراقبت از مشتری بهبود پیدا میکند و همچنین بطور متقابل بهبود در مراقبت از مشتری منجر به افزایش اعتماد در مدیریت زنجیره تامین خواهد شد. بنابراین ابعاد مختلف مدیریت ارتباط با مشتری و مدیریت زنجیره تامین بصورت هم نیروزایی بر یکدیگر تاثیر گذاشته و یکدیگر راتقویت میکنند.
کلمات کلیدی: مدیریت زنجیره تامین ، مدیریت ارتباط با مشتری، فولاد اسفراین، مدل سازی معادلات ساختاری
فهرست
چکیده:.............................................................................................................................................. 1
1-فصل اول ( کلیات تحقیق)......................................................................................................... 2
1-1- مقدمه........................................................................................................................................ 3
1-2-بیان مساله................................................................................................................................... 5
1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق.............................................................................................................. 5
1-4-اهداف تحقیق............................................................................................................................. 6
1-4- 1- هدف اساسی تحقیق:............................................................................................................ 6
1-4-2- اهداف ویژه تحقیق :............................................................................................................... 6
1-5-سوال تحقیق................................................................................................................................ 6
1-6-قلمرو مکانی تحقیق..................................................................................................................... 7
1-7-قلمرو زمانی تحقیق...................................................................................................................... 7
1-8-تعریف اصطلاحات و واژه ها........................................................................................................ 7
1-8-1- تعاریف نظری........................................................................................................................ 7
1-8-2- تعاریف عملیاتی متغیرها:......................................................................................................... 8
2-فصل دوم ( ادبیات تحقیق)...................................................................................................... 10
2-1- مقدمه...................................................................................................................................... 11
2-2- مدیریت زنجیره تامین................................................................................................................ 12
2-3- تاریخچه مدیریت زنجیره تامین.................................................................................................. 12
2-4- تعریف مدیریت زنجیره تامین..................................................................................................... 13
2-5- زنجیرة ارزش، عرضه و تقاضا.................................................................................................... 14
2-6- نیاز به مدیریت زنجیره تامین...................................................................................................... 15
2-7- معیارهای عملکرد..................................................................................................................... 18
2-8- رقابت جدید............................................................................................................................ 19
2-9- همکاری و اشتراک مساعی........................................................................................................ 20
2-10- طرح کلی یک زنجیره تامین................................................................................................... 21
2-11- فرایندهای عمده مدیریت زنجیره تامین...................................................................................... 21
2-12- فازهای اصلی مدیریت زنجیره تامین.......................................................................................... 23
2-13- فناوری اطلاعات و مدیریت زنجیره تامین................................................................................... 24
2-14- تعاریف، مفاهیم و مباحث مدیریت ارتباط با مشتری، ضرورت و لزوم پیاده سازی مدیریت ارتباط با مشتری 25
2-14-1- مقدمه................................................................................................................................ 25
2-14-2- دلایل حرکت سازمان ها به سوی مدیریت ارتباط با مشتری...................................................... 26
2-14-3- مفهوم مشتری..................................................................................................................... 27
2-14-3-چرخه زندگی مشتری........................................................................................................... 28
2-14-4-روند های ارتباط با مشتریان................................................................................................... 29
2-14-5- پیشینه مدیریت ارتباط با مشتری............................................................................................ 31
2-14-6- ضرورت مدیریت ارتباط با مشتری........................................................................................ 32
2-14-7- اهداف مدیریت ارتباط با مشتری........................................................................................... 33
2-14-8- اهدافمدیریت ارتباط با مشتری از دیدگاه اندیشمندان............................................................... 34
اهدافمدیریت ارتباط با مشتری از دیدگاه بارنت..................................................................................... 34
2-14-9- اهداف مدیریت ارتباط با مشتری از نقطه نظر نول.................................................................... 35
2-14-10- اهداف مدیریت ارتباط با مشتری از نقطه نظر سویفت............................................................. 35
2-14-11- اهداف مدیریت ارتباط با مشتری از دیدگاه گالبریث و راجرز................................................. 36
2-14-12- اهداف مدیریت ارتباط با مشتری از نقطه نظر کالاکوتا و رابینسون........................................... 37
2-15- تشریح ابعاد مختلف تعریفی و ویژگیهای مدیریت ارتباط با مشتری................................................ 38
2-15-1- اصول مدیریت ارتباط با مشتری............................................................................................ 39
2-15-2- عناصر اصلی مدیریت ارتباط با مشتری................................................................................... 40
2-15-3- مفروضات اساسی مدیریت ارتباط با مشتری........................................................................... 41
2-15-4- مدل چرخه حیات مدیریت ارتباط با مشتری........................................................................... 42
2-15-5- فرایند مدیریت ارتباط با مشتری............................................................................................ 43
2-15-2-1- بینش مشتری.................................................................................................................. 44
2-15-2-2- مرحله ارزش مشتری........................................................................................................ 44
2-15-2-3- مرحله برنامه ریزی بازاریابی............................................................................................. 44
2-15-2-4- تعامل با مشتری............................................................................................................... 44
2-15-2-5- تجزیه و تحلیل و پالایش................................................................................................. 45
2-15-3- نیازهای مشتری................................................................................................................... 45
2-16- چالش های اجرایی مدیریت ارتباط با مشتری............................................................................. 46
2-17- مراحل اجرای مدیریت ارتباط با مشتری..................................................................................... 47
2-18- محرک های توجه به مدیریت ارتباط با مشتری........................................................................... 49
2-19- انواع فن آوری مدیریت ارتباط با مشتری.................................................................................... 51
2-19-1- مدیریت ارتباط با مشتری عملیاتی......................................................................................... 51
2-19-2- بازاریابی و مدیریت ارتباط با مشتری عملیاتی......................................................................... 52
2-19-3- فروش و مدیریت ارتباط با مشتری عملیاتی............................................................................. 53
2-19-4- خدمات مشتری و مدیریت ارتباط با مشتری عملیاتی................................................................ 55
2-20-مدیریت ارتباط با مشتری تحلیلی................................................................................................ 57
2-20-1- مدیریت ارتباط با مشتری تعاملی........................................................................................... 59
2-21- مدلهای ارائه شده برای پیاده سازی مدیریت ارتباط با مشتری........................................................ 59
2-21-1- مدل واینر........................................................................................................................... 60
2-21-2- مدل تسریع کننده ساپ....................................................................................................... 62
2-21-2-1- چهارچوب مدیریت ارتباط با مشتری بر اساس نوع اطلاعات مشتریان.................................... 64
2-22-3-مدل بلوک های مدیریت ارتباط با مشتری............................................................................... 64
2-22-4- مدل مدیریت ارتباط با مشتری- ایریش................................................................................... 66
2-24- پیشینه تحقیق:......................................................................................................................... 73
2-25- مدل مفهومی :........................................................................................................................ 76
3-فصل سوم ( روش تحقیق)........................................................................................................ 78
3-1- مقدمه:..................................................................................................................................... 79
3-2-روش تحقیق:............................................................................................................................ 79
3-3- روش جمعآوری اطلاعات......................................................................................................... 80
3-3-1- روشهای کتابخانهای.............................................................................................................. 80
3-3-2- روشهای میدانی.................................................................................................................... 80
3-4- جامعه آماری و نمونه آماری:...................................................................................................... 81
3-4-1- خلاصه ای از وضعیت شرکت فولاد اسفراین............................................................................ 81
3-5-2- چارت سازمانی مجتمع فولاد................................................................................................. 85
3-6- تخمین نمونه و روش نمونه گیری............................................................................................... 85
3-6-1- روش نمونه گیری................................................................................................................. 86
3-7- ابزار جمع آوری داده ها و اطلاعات............................................................................................ 87
3-8- ابزار اندازه گیری:..................................................................................................................... 91
3-9- روایی و پایایی پرسشنامه ها:....................................................................................................... 92
3-9-1- روایی پرسشنامه ها:............................................................................................................... 92
3-9-2 – پایایی پرسشنامه ها.............................................................................................................. 92
3-10- روشهای تجزیه و تحلیل :........................................................................................................ 93
3-10-1- آمار توصیفی:.................................................................................................................... 93
3-10-2- آمار استنباطی:.................................................................................................................... 94
3-10-3- نحوه شاخص سازی............................................................................................................ 94
3-11- فرایند پژوهش:....................................................................................................................... 94
4-فصل چهارم ( تجزیه و تحلیل داده ها).................................................................................... 96
4-1- مقدمه...................................................................................................................................... 97
4-2- آماره های توصیفی................................................................................................................... 97
4-2-1- آماره های توصیفی ابعاد مختلف متغیر مدیریت زنجیره تامین مدیریت زنجیره تامین :................... 97
4-2-2- آماره های توصیفی ابعاد مختلف متغیر مدیریت ارتباط با مشتری مدیریت ارتباط با مشتری.............. 98
4-3- بررسی نرمال بودن داده ها (آزمون کالموگروف – اسیمرونف )..................................................... 99
4-4- مدلسازی معادلات ساختاری.................................................................................................... 101
4-4-1- معرفی مدلسازی معادلات ساختاری و ضرایب برازش مدل....................................................... 101
4-4-1-2- شاخصهای برازش تطبیقی:.............................................................................................. 104
4-4-1-3- شاخصهای برازش مقتصد................................................................................................ 105
5-4- بررسی برازش مدل................................................................................................................. 106
4-5-1- ارزیابی بخش اندازه گیری مدل اول..................................................................................... 108
4-5-1-1- ارزیابی برازش کلی مدل................................................................................................. 110
4-5-1-2- بررسی برازش ساختاری مدل........................................................................................... 111
4-5-2- بررسی مدل دوم................................................................................................................. 113
4-5-2-1- ارزیابی بخش اندازه گیری مدل دوم.................................................................................. 113
4-5-2-2- ارزیابی برازش کلی مدل................................................................................................. 114
4-5-1-2- بررسی برازش ساختاری مدل........................................................................................... 115
4-6- تحلیل توان معادله ساختاری:.................................................................................................... 120
5-فصل پنجم ( خلاصه و نتیجه گیری)...................................................................................... 123
5-1 مقدمه...................................................................................................................................... 124
5-2- خلاصه پژوهش...................................................................................................................... 124
5-3- بحث و نتیجه گیری................................................................................................................ 125
5-4- پیشنهادات اجرایی:................................................................................................................. 128
5-5- پیشنهاد برای محققان آتی........................................................................................................ 129
5-6- محدودیتهای پژوهش.............................................................................................................. 130
6- منابع...................................................................................................................................... 131
هدف از این پژوهش بررسی تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری دانشآموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان رباطکریم در سال 86-85 میباشد.
روش پژوهش در این تحقیق روش آزمایشی بود. که در این پژوهش ابتدا 200 نفر با روش نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب شد که پس از انجام پیش آزمون از بین آنها دانشآموزانی که کمترین نمره سازگاری را کسب نمودند 30 نفر به صورت تصادفی انتخاب و به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم گردیدند.
جهت اندازهگیری دادهها از پرسشنامهها سازگاری سینها و سینگ (1993) که شامل 60 سؤال که حوزههای عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانشآموزان دبیرستانی را میسنجد استفاده شد و همچنین مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل در ده جلسه یک ساعت و نیم اجرا شد و در پایان نیز از هر دو گروه گواه و کنترل پسآزمون گرفته شد. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی (جدول و نمودار) و جهت آزمون فرضیههای پژوهش از آمار استنباطی (T مستقل و کواریانس) استفاده شد.
نتایج این پژوهش نشان داد که روش مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل TA بر سازگاری اجتماعی و سازگاری کل شرکتکنندگان تأثیر معنادار داشته است همچنین نتایج نشان دهنده وجود تفاوت معناداری بین سازگاری دانشآموزان پایه اول و دوم میباشد و سازگاری عاطفی و آموزشی نیز افزایش یافته است ولی معنادار نبوده است.
فهرست مطالب:
عـنـوان | شماره صفحات |
فهرست مطالب…………………………………………………………………….. | الف |
فهرست جداول……………………………………………………………………... | ث |
فهرست نمودارها………….………………………………………………….…….. | ث |
چکیده…………………………………………………………………………….. | 1 |
فـصـل اول کلیات تحقیق | |
مقدمه............……………………………………………………………………….. | 2 |
بیانمسئله..................................……………………………………………………….... | 3 |
ضرورت و اهمیت مسئله تحقیق.....…………………………………………………… | 5 |
اهداف پژوهش …………………………………………………………………..... | 6 |
فرضیههای پژوهش ………………………………………………………………….. متغیرهای پژوهش ................................................................................................................................................. | 7 7 |
تعاریف متغیرها(مفهومی و عملیاتی)............................................................................................... ……… | 8 |
تعریف نظری مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل .........……………................................ | 8 |
تعریف عملیاتی مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل ................................................................ | 8 |
تعریف نظری سازگاری ....................................................................................................................................... | 9 |
تعریف عملیاتی سازگاری ..................................................................................................................................... | 10 |
فصل دوم ادبیات و پیشینة تحقیق | |
مقدمه............……………………………………………………………………….. | 13 |
بخش اول: سازگاری و مبانی نظری آن……………………………….………............... | 13 |
تعریف سازگاری .......................................................................................................................................... | 13 |
عوامل موثربرسازگاری ................................................................................................................................. | 14 |
انواع سازگاری .............................................................................................................................................. | 17 |
روشها یا اشکال سازگاری .......................................................................................................................... | 23 |
ملاکهای سازگاری مطلوب ........................................................................................................................ | 24 |
ویژگیهای افراد سازگار ................................................................................................................... | 25 |
بخش دوم: تحلیل رفتار متقابل .......................……………………….……………… | 27 |
نظریه تحلیل رفتار متقابل .......................................................................................................................... | 27 |
مبانی نظری تحلیل رفتار متقابل................................................................................................................ | 28 |
الگوی حالات نفسانی ................................................................................................................................... | 28 |
موقعیتهای روانی و طرحهای زندگی ..................................................................................................... | 32 |
آسیب شناسی روانی ................................................................................................................................... | 34 |
الف : آسیب شناسی ساختی ......................................................................................................... | 24 |
ب: آسیب شناسی کارکردی ........................................................................................................... | 35 |
هدف درمان در تحلیل رفتار متقابل ........................................................................................................ | 35 |
فرآیند گروهی در رویکرد تحلیل رفتار متقابل .......................................................................................... | 36 |
مشاوره و درمان .............................................................................................................................................. | 38 |
الف : تحلیل درمان ساختار............................................................................................................... | 38 |
ب: تحلیل درمان تبادلها .................................................................................................................. | 39 |
ارزشهای مشاوره گروهی ............................................................................................................................. | 40 |
جمع بندی مطالب ....................................................................................................................................... | 42 |
بخش سوم: مروری برپیشینه تحقیق .........................……….…………………................ | 43 |
مطالعات صورت گرفته در داخل کشور .................................................................................................... | 43 |
مطالعات صورت گرفته در خارج از کشور ................................................................................................... | 46 |
تحلیل و نتیجه گیری سازگاری از دیدگاه تحلیل رفتار متقابل ................................................... | 48 |
فصل سوم روش اجرای تحقیق | |
مقدمه.........................................…………...……………………….….……………......... | 52 |
روش تحقیق..................…………………………………………………………….. | 52 |
جامعه آماری تحقیق............. ………………………………………………………... | 52 |
نمونه و روش نمونه گیری ... …………………….…………….......……….. ………. | 52 |
ابزاراندازه گیری و روایی وپایایی آن ............................................................................................................ | 53 |
پرسشنامه سینهاوسینگ .......…………………........……........……….................................... | 53 |
پایایی پرسشنامه سینهاوسینگ .......…………………........……........………....................... | 55 |
روایی (اعتبار) پرسشنامه سینهاوسینگ . .......…………………........……........………....... | 55 |
روش تجزیه و تحلیل دادهها............ …….......…………………........……........………....... | 56 |
شیوه اجرا ومراحل انجام پژوهش .......…………………........……........……….................... | 56 |
گزارش جلسات مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل .......………………….......... | 57 |
فصل چهارم تجزیه و تحلیل اطلاعات | |
مقدمه.........................................…………...……………………….….……………......... | 60 |
اطلاعات توصیفی مربوط به مشخصات دموگرافیک نمونههای تحقیق........... | 62 |
تجزیه و تحلیل دادهها.........………………………………………....... | 73 |
فرضیه اصلی .................................................................................................................................................... | 74 |
فرضیه فرعی اول .............................................................................................……….. .......................... | 75 |
فرضیه فرعی دوم ................................................................................................. ....................……….. | 76 |
فرضیه فرعی سوم ....................................................................................................……… ...................... | 77 |
فرضیه فرعی چهارم .........................................................................................................………............... | 77 |
فصل پنجم بحث و نتیجه گیری | |
مقدمه.........................................…………...…… ........………………….….…………… | 80 |
یافتههای پژوهش .....................................…………...…… ........………………….……. | 80 |
الف : نتایج حاصل از توصیف داده ها ................................................................................................ | 80 |
ب: بحث و تفسیر نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیه ها ....................................................... | 81 |
پـیشنـهادات تحقیق.................................................................................................................……….. | 87 |
الف- پیشنهادهای برخاسته از پژوهش .........................…………...….…. ................................... | 87 |
ب- پیشنهادات برای انجام تحقیقات بعدی...……………………….….…………… ..... | 88 |
محدودیتها ........................................................................................................................................................... | 88 |
منـابـع | |
منابع فارسی..................................…………...……………………….….…...………… | 90 |
منابع لاتین....................................…………...……………………….….………….…... | 95 |
پیـوست | |
خلاصه کامل جلسات گروهی .............................................................................................. |
|
فهرست جداول:
عـنـوان | شماره صفحات |
جدول 1-3 : ضرایب پایایی پرسشنامه سازگاری سینهاوسینگ .............................................................. | 55 |
جدول 2-3 : ماتریس همبستگی سه حوزه پرسشنامه سازگاری سینهاوسینگ .................................................. | 55 |
جدول 1-4 : توصیف ویژگی های نمونه های مورد پژوهش .................................................................................... | 62 |
جدول 2-4 : توزیع فراوانی سطح تصحیلات والدین نمونه های مورد پژوهش .................................................... | 62 |
جدول 3-4 : توزیع فراوانی شغل والدین نمونه های مورد پژوهش ........................................................................ | 63 |
جدول 4-4: توزیع فراوانی رشته های تحصیلی والدین نمونه های مورد پژوهش ............................................... | 64 |
جدول 5-4: توزیع فراوانی پایه تحصیلی والدین نمونه های مورد پژوهش ............................................................ | 64 |
جدول 6-4 : توزیع فراوانی سازگاری عاطفی ، اجتماعی و آموزشی نمونه های مورد پژوهش .......................... | 69 |
جدول 7-4 : نتایج توصیفی مولفه های سازگاری دردو گروه آزمایش و کنترل ................................................... | 70 |
جدول 8-4: نتایج تحلیل کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مقیاس سازگاری کل ................................................................................................................................................................................... | 74 |
جدول 9-4: نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس سازگاری .............................................................................................................................................................................. | 75 |
جدول 10-4 : نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس عاطفی ..................................................................................................................................................................... | 76 |
جدول 11-4: نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس آموزشی .................................................................................................................................................................. | 77 |
جدول 12-4 : نتایج آزمون T گروههای مستقل برای مقایسه میانگین سازگاری در پایه اول و دوم ............. | 78 |
فهرست نمودارها | |
نمودار 1-4 : ترتیب تولد نمونه های مورد پژوهش ...................................................................................................... | 65 |
نمودار 2-4 : فراوانی و درصد مولفه های سازگاری در نمونه های مورد پژوهش .................................................. | 67 |
نمودار 3-4 : نتایج توصیفی مولفه های سازگاری در دو گروه آزمایش و کنترل ................................................... | 72 |
نظام باورها، نقش اساسی در احساس و رفتار آدمی دارند. باورهای منطقی، منجر به رضایت از زندگی و سلامت روان میشوند. باورهای غیرمنطقی اختلال روان و نارضایتی از زندگی را در پی دارند. نظریه عقلایی، هیجانی، افسردگی را ناشی از نظام باورهای غیرمنطقی افراد میدارد و از اصطلاح باورهای غیرمنطقی به عنوان شیوه انتخابی برای مقابله با افسردگی یاد میکند (بک، 1976، ترجمه قراچهداغی، 1369).
انسان موجودی است عقلانی و در عین حال غیرعقلانی. تفکر غیرمنطقی انسان از یادگیریهای غیر منطقی اولیهاش ریشه میگیرد، زیرا از لحاظ بیولوژیکی آمادگی پذیرش آن را دارد و این طرز تفکر به طور خاص از پدر و مادر، مربیان و جامعه به او منتقل میشود. اضطراب و اختلالات عاطفی انسان نیز ناشی از این طرز تفکر یا باورهای غیرمنطقی است. بنابراین تا هنگامی که تفکرات غیرمنطقی وجود دارد، هیجانات شدید و رفتارهای غیرمنطقی نیز وجود خواهد داشت ورهایی از اضطراب و اختلالات، مستلزم آگاهی انسان از خصوصیات فکری یا باورهای غیرمنطقی و منطقی است (شفیعآبادی، 1380).
الیس معتقد است که توسل به باورهای غیرمنطقی به اضطراب و ناراحتی روانی منجر میشود. وقتیکه فرد به چنین عقایدی متوسل میشود، در نگرش و برداشتهای خوش شدیداً بر اجبار، الزام و وظیفه تاکید دارد و خود را بینهایت به واقع امر خاص مقید و پایبند میکند. بنابراین اگر فرد خود را از این قیدها برهاند، به احتمال قوی در جهت سلامت و رشد شخصیت حرکت خواهد کرد (شفیعآبادی، 1375).
طبق نظر الیس علت اصلی ناراحتیهای احساسی، ناشی از طرز تفسیری است که از جهان داریم. نقطهنظرهای غیرمنطقی، منجر به افکار منفی و اتوماتیک علیه خود میشوند. و در نتیجه روی رفتار اثر نامطلوب گذاشته، توانایی ما را در کنار آمدن با مسئله دشوار میسازد (بنسون و استوارت[1]، ترجمه قراچهداغی، 1376).
اگر فردی دیدگاههای بسیار انعطافپذیر و کمالگرایانه نسبت به دنیا داشته باشد و با موقعیتی مواجه شود که با دیدگاه او متضاد باشد؛ احتمالاً در مقابله با فشارزاها به راهبردهای ناسازگاری مثل اجتناب و انکار متوسل خواهد شد. علاوه بر این فرد ممکن است راهبردهای جبرانی را به کار گیرد که غیرمنطقی و غیرواقعگرایانه بوده و تلاش او در مقابله با عامل فشارزا به شکست بیانجامد (گودرزی، 1384).
همچنین فردی که تابع افکار غیرمنطقی و غیرعقلایی باشند، با عواقب غیرمنطقی و غیرتصادفی مواجه خواهد شد. در چنین حالتی فرد دچار احساس اضطراب، نگرانی، افسردگی و یا دیگر انواع احساسات منفی خواهد شد (شفیعآبادی، 1380).
در رویکرد تحلیل رفتار متقابل چهار موضوع زندگی را مطرح کرده است که بر تفکر منطقی و احساسها، اعمال و روابط او با دیگران موثر است. این چهار موضوع عبارتند از «من خوبم- تو خوبی»، «من خوبم- تو خوب نیستی»، «من خوب نیستم- تو خوبی»، «من خوب نیستم- تو خوب نیستی» این چهار وضعیت یک سری باورهای غیرمنطقی برای فرد ایجاد میکند. زمانی که یک فرد موضوع اصلی زندگی خود را انتخاب میکند مایل است دنیا را عمداً از دیدی نگاه کند که موضعی حفظ شود. در جهان واقعی اغلب مردم در یک موضوع تثبیت نمیشوند. موضعهای غیرخوب را میتوان به عنوان توهم و تفکرات ناسالم تلقی نمود. کمک به افراد برای تجدید اتخاذ موضع زندگی سالم یکی از اهداف اصلی تجزیه و تحلیل مبادلات است (وولز و براون، هیوج، ترجمه عظیمی، 1384).
با توجه به مطالب بالا و بررسی سایر پژوهشهایی که در مورد باورهای غیرمنطقی صورت گرفته است. پژوهشگر را بر این سوال متوجه کرده که درمان براساس رویکرد تحلیل رفتار متقابل تا چه اندازه میتواند باورهای غیرمنطقی را تغییر دهد.
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات تحقیق
مقدمه............................................................................................................
بیان مسئله....................................................................................................
اهمیت و ضرورت تحقیق..............................................................................
فرضیه یا سوالات تحقیق..............................................................................
اهداف تحقیق................................................................................................
تعریف مفاهیم و واژگان...............................................................................
فصل دوم: پیشینه تحقیق
مقدمه............................................................................................................
نظریه عقلایی- عاطفی..................................................................................
ریشه باورهای غیرمنطقی............................................................................
باورهای منطقی و غیرمنطقی........................................................................
ویژگیهای باور منطقی................................................................................
ویژگیهای باور غیرمنطقی...........................................................................
انواع باورهای غیرمنطقی..............................................................................
تحمل بالا ناکامی در مقابل تحمل پایین ناکامی.............................................
انواع باورهای غیرمنطقی در نظریه الیس در آزمون جونز ........................
باورغیرمنطقی نیاز به تائید دیگران .............................................................
باور غیرمنطقی انتظار بیش از حد از خود...................................................
باور غیرمنطقی واکنش به ناکامی.................................................................
باور غیرمنطقی به مسئولیتی عاطفی.............................................................
باور غیرمنطقی نگرانی زیاد توام با اضطراب..............................................
باور غیرمنطقی اجتناب از شکست ..............................................................
باور غیرمنطقی وابستگی به دیگران.............................................................
باور غیرمنطقی درماندگی نسبت به تغییر....................................................
باور غیرمنطقی کمالگرایی...........................................................................
نظریه تحلیل رفتار متقابل.............................................................................
نظریه شخصیت برن....................................................................................
تحلیل کنشی حالات نفسانی..........................................................................
کارکردهای حالت «کودک»...........................................................................
کارکردهای مثبت و منفی «کودک طبیعی»....................................................
کارکردهای حالت خود «والد»......................................................................
بخشهای مثبت و منفی «والد کنترل کننده و مستبد»...................................
بخشهای مثبت و منفی «والد مهربان و پرورش دهنده».............................
هدف کلی تحلیل رفتار متقابل (TA)..............................................................
آسیبشناسی روانی.....................................................................................
آسیبشناسی ساختاری................................................................................
آسیبشناسی کارکردی................................................................................
انواع تبادل....................................................................................................
تشخیص حالات نفسانی................................................................................
مسدود کردن و پسراندن والد....................................................................
نمودار حالات نفسانی...................................................................................
تئوری تماس اجتماعی..................................................................................
نوازشهای مثبت و منفی..............................................................................
نمودار نوازش..............................................................................................
نوازشهای شرطی.......................................................................................
نوازش در مقابل سرزنش............................................................................
سازماندهی وقت.........................................................................................
کنارهگیری....................................................................................................
مناسک «ادای تشریفات»...............................................................................
سرگرمیها...................................................................................................
فعالیتها.......................................................................................................
بازیها و باجگیریها......................................................................................
مثلث نمایشی کاپلمن.....................................................................................
صمیمیت.......................................................................................................
پیشنویس زندگی یا نمایشنامه و ریشههای آن...........................................
پیشنویس زندگی برنده، بازنده و غیربرنده.................................................
تحلیل نمایشنامه زندگی................................................................................
نمودار نمایشنامهی زندگی...........................................................................
نمایشنامه کوچک..........................................................................................
وضعیتهای زندگی......................................................................................
اهداف تغییر در تحلیل رفتار متقابل..............................................................
درمان باورهای غیرمنطقی مبتنی بر تحلیل رفتار متقابل..............................
دامنه کاربرد تحلیل تبادلی............................................................................
تحقیقات داخلی و خارجی در رابطه با باورهای غیرمنطقی..........................
تحقیقات داخلی و خارجی در زمینه روش تحلیل رفتار متقابل.....................
فصل سوم: روش اجرای تحقیق
جامعه آماری................................................................................................
نمونه و روش نمونهگیری............................................................................
روش گردآوری اطلاعات.............................................................................
نوع روش تحقیق...........................................................................................
توصیف مقیاس.............................................................................................
پرسشنامه تفکرات غیرمنطقی جونز.............................................................
نمرهگذاری پرسشنامه جونز........................................................................
پایایی و روایی پرسشنامه جونز .................................................................
منابع
مقدمه : تعارضات زناشویی بخشی از زندگی مشترک میان افراد است که در همه اقشار دیده میشود. جانبازان بدلیل ضایعه و آسیبهای جسمی و روانی وارد بر آنان در معرض تعارضات زناشویی قرار دارند.
هدف : هدف از این تحقیق تعیین اثر آموزش مهارتهای حل تعارضات زناشویی بر بهبود روابط متقابل میان جانبازان و همسران آنها می باشد.
جامعه آماری : عبارتست از همسران جانبازان زیر 50 درصد که جهت شرکت در کلاسهای آموزش خانواده به کانون شهید فهمیده کرج در سال 86 مراجعه کرده بودند.
نمونه گیری : از میان تعداد 160 نفر همسر جانباز، تعداد 40 نفر بر اساس نمره پرسشنامه تعارض زناشویی انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند.
روش : به افراد گروه آزمایش به مدت 15 جلسه دو ساعته آموزش مهارتهای حل تعارض یاد داده شد. روش تحقیق به صورت شبه آزمایشی، با طرح پیش آزمون و پس آزمون بود.
ابزار جمع آوری اطلاعات : پرسش نامه تعارضهای زناشویی و مصاحبه میباشد.
روش تجزیه و تحلیل داده ها : با استفاده از روش آمار توصیفی (فراوانی، درصد و شاخصهای مرکزی)و روش آمار استنباطی (آزمون و پارامتریک برای گروه های مستقل و وابسته) داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
نتایج : نتایج تحقیق نشان می دهد که بین آموزش های ارایه شده برای حل تعارضات زناشویی و بهبودی روابط متقابل میان آزمودنیها و همسرانشان در سطح 95 درصد اطمینان تفاوت معنادار گزارش شده است.
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
عوامل ایجاد کننده تعارضات درزندگی زناشویی
منابع تعارضات زناشویی
تئوریهای مرتبط با تعارضات زناشویی
تئوری تفاوت ادراکی
تئوری برابری
تئوری مبادله
تئوری اسناد
تئوریهای رفتاری تعارض
تئوری گفتگو
تئوری رشد
پیشینه تحقیق
اهداف تحقیق
روش شناسی
روش تحقیق
نمونه گیری
ابزار جمع آوری اطلاعات
روایی و پایایی پرسشنامه تعارضات زناشویی
تجزیه و تحلیل داده ها
یافته های تحقیق
پیشنهادات
منابع و مأخذ
جدول شماره 1 :ویژگیهای دموگرافیک گروه آزمایش و گروه گواه
جدول شماره 2 : مقایسه میانگین نمرات خام تعارضات زناشویی در گروه ازمایش و گواه در موقعیت پیش آزمون و پس آزمون
جدول شماره 3 : مقایسه میانگین نمرات تعارضات زناشویی در گروه آزمایش و گواه
جدول شماره 4 : آزمون t مستقل بین دو گروه آزمایش و گواه در ابعاد 7 گانه پرسشنامه تعارضات زناشویی
روانشناسی درک متقابل
روانشناسی درک متقابل 3
برداشت از اطلاعات غیر کلامی 8
انواع داده های غیرکلامی 10
خصوصیات ظاهری 11
قیافه 11
ساختمان بدنی 14
قد 17
علامت مشخصه- خصوصیت فیزیکی غیر عادی 18
صدا 19
حالات حرکتی شخص: 21
نگاه ، لحن صدا و حرکات 21
تلاش آگاهانه برای به وجود آوردن یک تصور: 22
ایجاد تأثیر 22
انگیزه تاثیر 24
شکل گیری 24
نشت افکار 28
زیبایی و جذابیت 29
زیبایی بدن 33
زیبایی چهره 34
چهره خود را زیباتر سازیم 36
محیط 39
نتیجه گیری 41
نظریه رایج:«آنچه زیباست.، خوب است» 44
مزایای زیبایی 47
زیبایی ظاهری و حفظ مناسبات 50