بررسی رابطه شوخ طبعی با سلامت روان دانشجویان پیام نور خرم آباد
روان شناسان مزاح را به مثابه یکی از ویژگیهای شخصیتی انسان در نظر گرفته و آن را از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار داده اند. در دهه 1960 م. علاقه روان شناسان به نقد و بررسی مزاح و خنده برای وجود آدمی جلب شد. برخی از روان شناسان معتقدند که مزاح و خنده برای وجود آدمی و زندگی او، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است (کورتکف [1]، 1991؛ میندس[2] و کوربین [3]، 1985). دیدگاه عمده دربارة نقش روان شناختی مزاح معتقد است که مزاح نوعی سبک سازگاری و انطباق است. فروید [4] (1916) معتقد است که مزاح یکی از سازوکارهای دفاعی «من» و نوعی تلاش اقتصادی جهت صرف انرژی روانی است. آریتی [5] (1975) معتقد است ارتباط تنگاتنگی بین حدس بذله گویی و میزان خلاقیت فرد وجود دارد. پلاچیک [6] (1981) هشت سبک سازگاری برای آدمی برشمرده که در این میان سازوکار وارونه سازی، یعنی توجه به وجوه مضحک شرایط و موقعیت های فشارزا از آن جمله است. از یک دیدگاه جامع تر زیستی – روانی اجتماعی [7] می توان مزاح را نوعی پیام هدفمند اجتماعی دانست که با تغییرات فیزیولوژیکی و روانی ویژه ای همراه است. بدیهی است که این پیام کارکردهای اجتماعی خاص خود را داراست و محتوا و مسیر ویژه خود را نیز دارد. به عبارت دیگر مزاح به مثابه یک پیام هدفمند به دنبال تحقیق کارکردهای معینی است و در این راه با استفاده از شیوه های ویژه در موقعیت های معینی به کار می رود. توجه به کارکردهای اجتماعی و اهداف مزاح از دیدگاههای مختلف، مورد بحث و بررسی علمای رفتاری و به خصوص روان شناسان قرار گرفته است. برخی از روان شناسان، مزاح را اساساً خصومت بار، عده ای آن را دردناک و تحقیرآمیز و تعدادی دیگر مزاح را سرگرم کننده و لذت بخش می دانند. به طور کلی نظرات روان شناختی پیرامون مزاح و بذله گویی را می توان در قالب چند رویکرد نظری مورد بررسی قرار داد. شوخی و شوخ طبعی اساساً خلاق بوده و خود تسهیل کننده خلاقیت بیشتر است. تقریباً تمامی تعاریف شوخ طبعی شامل ضوابطی از قبیل ترکیبهای غیرمعمول، شگفتی، عدم تجانس مفاهیم و برداشتها و نظایر آن می گردد. بر طبق یک تعریف شوخ طبع کسی است که خلاقیتش منجر به اظهار نظرها، داستانها و نمایش نامه های خنده آور است. علاوه بر آن، در بینشی وسیع شوخ طبع کسی است که خود و دیگران را به نحوی فراتر و منفک تر می بیند. چنین شخصی قادر است به خود و وقایع زندگی بخندد و در عین حال با مردم و وقایع مرتبط باقی بماند.شوخ طبعی فرایندهای فیزیولوژیک، روانی و اجتماعی را ادغام یا سنتز می کند. بنابراین توانایی ایجاد شوخی و مزاح یا «داشتن توانایی شوخ طبعی» ویژگی خلاق مهمی است. بدون شوخی زندگی برای غالب مردم غیرقابل تحمل است. برای بسیاری از مردم شوخی یک راه بقا و یک نیروی شفابخش است
فهرست مطالب
مقدمه
مزاح یا شوخ طبعی
آشنایی با متون روانشناسی دربارة مزاح
سلامت روان یا سلامت روانشناختی
بیان مسئله تحقیق
اهمیت و ضرورت تحقیق
اهداف تحقیق
تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
تعریف مفهومی شوخ طبعی
تعریف عملیاتی شوخ طبعی
تعریف مفهومی سلامت روانی
تعریف عملیاتی سلامتی روانی
فصل دوم
مبانی نظری و یافته های پژوهشی
مبانی (رویکردهای) نظری روان شناختی مزاح
الف- نظریه اهانت
ب- نظریه تخلیه هیجانی و آسودگی
ج- نظریه ناهماهنگی و تباین
واکنشهای مزاح
مزاح و سیستم ایمنی بدن
نقش درمانی مزاح
تبیین روان شناختی از تأثیر مزاح در مقابله با استرس
مدل تعاملی استرس
مبانی نظری سلامت روانی
نظریه فروید
نظریة موری
نظریة آدلر
نظریه فروم
نظریه مزلو
نظریه اسکینر
نظریه کارل یونگ
افراد سالم از نظر روانی
نظریه اسلام
اهمیت سلامت روان
الف- عوامل زیستی
ب- عوامل عاطفی و روانی
ج- عوامل اجتماعی
رابطة بین استرس، کنار آمدن و سلامتی
پیامدهای استرس
اختلال هیجانی
اختلال شناختی
اختلال فیزیولوژیکی
کنار آمدن
روشهای کنار آمدن مستقیم
کنار آمدن مواجهه ای
مسئله گشایی برنامه ریزی شده
حمایت اجتماعی
روشهای کنار آمدن دفاعی
مکانیزمهای دفاعی
کاهش دهندگان شیمیایی استرس
پسخوراند زیستی
ورزش
یافته های پژوهشی در زمینة مزاح (شوخ طبعی)
ترغییب پرورش توانایی شوخ طبعی
منابع فارسی