اثرات آبیاری با پساب فاضلاب تصفیه شهری یاسوج بر روی عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم لوبیا (اختر و صیاد)
به منظور بررسی اثرات آبیاری با پساب فاضلاب تصفیه شهری یاسوج بر روی عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم لوبیا (اختر و صیاد)در سال 1390، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 6 تیمار در 5 تکرار در منطقه بویراحمد اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل سه سطحآبیاری (1) آبیاری با فاضلاب دایم، (2) آبیاری یک در میان با آب معمولی و فاضلاب، (3) آبیاری با آب معمولی و دو رقم لوبیا شامل رقم اختر و صیاد بود. آنالیز داده ها استفاده از نرم افزارSAS و مقایسه میانگین‌ها با آزمون دانکن انجام گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که اثر فاضلاب برعملکرد دانه لوبیا در سطح 1% معنی‌دار است و در بین روشهای آبیاری تیمار فاضلاب دایم (f) با عملکرد 3900 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را داشت و در بین رقم‌ها نیز رقم اختر با عملکرد 3850 کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد را نشان داد. تیمار فاضلاب دایم و رقم اختر (fa) بیشترین عملکرد (4200 کیلوگرم در هکتار) را نشان داد. تیمار فاضلاب دایم (f) بیشترین وزن صد دانه (40 گرم) را نشان داد. رقم اختر (a) با وزن صد دانه 40 گرم بیشترین مقدار را نشان داد. تیمارهای فاضلاب دایم و رقم اختر(fa) و تیمار یک در میان آب معمولی و فاضلاب و رقم اختر (fwa) به ترتیب با وزن صد دانه 03/42 و22/40 گرم در کلاس اول (a) قرار گرفتند. و تیمارهای فاضلاب دایم (f) و رقم صیاد (s) به ترتیب با ارتفاع ساقه 1/137 و 1/139 سانتی‌متر در کلاس اول (a) قرار گرفتند.
واژگان کلیدی: لوبیا، فاضلاب، عملکرد، وزن صد دانه، ارتفاع ساقه
فهرست مطالب
چکیده1
فـصـل: اول مقدمه و کلیات
1-1- مقدمه 2
1-2- ضرورت اجرای آزمایش 3
1-3- فرضیه‌ها5
1-4– اهداف 5
1-5 - تاریخچه کشت و پیدایش لوبیا6
1-6- تولید لوبیا در مناطق مختلف جهان 6
1-7-گیاهشناسی لوبیا9
1-8- اکولوژی لوبیا11
1-9- فیزیولوژی گیاه لوبیا13
1-10- ترکیبات بذر لوبیا14
1-11 -کاشت لوبیا14
1-12- عملیات داشت 16
1-13- تناوب 18
1-14 - برداشت 18
1-15- ارقام لوبیا19
فـصل دوم: مروری بر تحقیقات
فـصل سوم: مـواد و روشها
3-1- زمان و محل اجرای آزمایش 28
3-2- خصوصیات خاک محل اجرای آزمایش 28
3-3- درجه حرارت 29
3-4- رطوبت نسبی 30
3-5- مشخصات طرح آزمایشی 30
3-6- آبیاری 32
3-7-صفات اندازه گیری شده32
3-8- محاسبات آماری و نرم افزارهای مورد استفاده در آزمایش 33
فـصل چهارم: نتایج، بحث و پیشنهادات
4-1- عملکرد دانه (اقتصادی)41
4-2- وزن صد دانه 45
4-3- تعداد نیام در بوته 47
4-4- تعداد دانه بوته 49
4-5- تعداد دانه در نیام 51
4-6- ارتفاع ساقه 52
4-7- نتیجه گیری 55
4-8- پیشنهادات 57
منابع و مأخذ 58
فهرست جداول
جدول (1-1) میزان تولید و سطح زیر کشت حبوبات کشور در سال زراعی 88-1387 8
جدول (1-2) سطح زیر کشت، تولید و عملکرد حبوبات استان کهگیلویه و بویراحمد در سال 88-1387 9
جدول (1-3) دمای مطلوب برای رشد لوبیا، نخود و سویا (درجه سانتیگراد)11
جدول (3-1) نتایج تجزیه خاک محل آزمایش قبل از کشت لوبیا29
جدول (3- 2) میزان درجه حرارت (سانتیگراد) در شهر یاسوج در 5 ماه اول سال 1390 29
جدول (3-3 ) میزان رطوبت نسبی به درصد در شهر یاسوج در سال 1390 30
جدول (3-4) میزان بارش در شهر یاسوج در دوره آزمایش در سال 1390 30
جدول (4-1) جدول تجزیه واریانس 34
جدول (4-2) جدول مقایسه میانگین اثرات اصلی 35
جدول (4-3) جدول مقایسه میانگین اثرات متقابل 36
فهرست نمودارها
نمودار (4-1) اثر فاضلاب برعملکرد دانه (اقتصادی) لوبیا41
نمودار (4-2) اثر فاضلاب بر وزن صد دانه لوبیا45
نمودار (4-3) اثر فاضلاب بر تعداد نیام دربوته لوبیا47
نمودار (4-4) اثر فاضلاب بر تعداد دانه در بوته لوبیا49
نمودار (4-5) اثر فاضلاب بر تعداد دانه در نیام لوبیا51
نمودار (4-6) اثر فاضلاب بر ارتفاع ساقه لوبیا53
تحقیق بررسی روشهای مختلف آبیاری بر روی برخی صفات مرفولوژیک و فیزیولوژیک برنج (Oryza satival L.)
مقدمه:
برنج به عنوان غذای اصلی حدود نیمی از جمعیت جهان به شمار می‌‌آید و به همین دلیل این محصول یکی از مهمترین منابع اصلی تأمین کننده نیاز غذایی جهان است (56،71). طبق آمار فائو مصرف سرانه برنج در کشورهای مختلف بین 2/4 تا 1/102 کیلوگرم متغیر است و معمولاً کشورهای عمده تولید کننده برنج مصرف کنندگان عمده نیز هستند و تا حدی بین تولید و مصرف آنها موازنه وجود دارد. ولی در کشور ما متأسفانه این توازن برقرار نیست و ایران به عنوان یازدهمین کشور تولید کننده برنج، سومین وارد کننده در جهان است (11). برنج در کشور ما بعد از گندم دومین کالای مصرفی از نظر مقدار و تنها غلهای است که منحصراً برای تغذیه انسان کشت میشود و در حدود نصف جیره غذائی 1/6 میلیارد نفری از جمعیت دنیا را تشکیل می‌دهد (11) و در بخش عظیمی از قارة آسیا تأمین کننده بیش از 80% کالری و 75% پروتئین مصرفی مردم است. در کشور ما نیز به طور متوسط، روزانه 14% نیاز به انرژی از طریق برنج تأمین میشود (11). این گیاه در بین گیاهان عمده زراعی دارای خصوصیات منحصر به فردی از نظر مصرف آب است (رشد در شرایط غرقابی، غیرغرقابی و دیم). آب اولین و اساسی‌ترین عامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی است. کمبود آب که به بحران قرن حاضر موسوم شده است باعث گردید دانشمندان و محققان تلاشهای وسیعی را در جهت یافتن راه حلهای مناسب برای افزایش توان تولید واحد آب مصرفی آغاز نمایند.
با توجه به محدودیت منابع آبی در کشورمان، افزایش جمعیت، نیاز روزان کشور به امنیت غذایی و پایین بودن راندمان آبیاری در مزارع، ضروری است که برنامهریزی دقیقی برای استفاده بهینه از منابع موجود صورت گیرد. در این راستا هرگونه تلاش در بخش کشاورزی به عنوان بزرگترین مصرف کننده آب و بخصوص برنج به عنوان پرمصرفترین گیاه و رایجترین کشت در شمال کشور که 80 تا 85% سطح زیر کشت برنج کشور را تشکیل می‌دهد قابل توجه و تقدیر است.
بنابراین در کشور ما باید تولید به ازای هر واحد آب مصرفی جایگزین تولید در واحد سطح ملاک ارزیابیها قرار گیرد. در حال حاضر به ازای هر متر مکعب آب مصرفی در بخش کشاورزی معادل 7/0 کیلوگرم محصول تولید میشود که این رقم در کشورهای پیشرفته حدود 2 کیلوگرم است (18). برای رسیدن به این رکورد، کاراترین راهحل، افزایش بازده آبیاری و بهینهسازی مصرف آب میباشد.
فهرست مطالب
|
عنوان | صفحه |
مقدمه | 1 |
| فصل اول – کلیات | 3 |
| 1-1- سطح زیر کشت و میزان تولید در دنیا و ایران | 4 |
| 1-2- سابقه کشت برنج در ایران | 6 |
| 1-3- گیاهشناسی برنج | 6 |
| 1-3-1- نوع ژاپونیکا | 7 |
| 1-3-2- نوع ایندیکا | 7 |
| 1-3-3- نوع جاوائیکا | 7 |
| 1-4- سیستمهای کشت برنج | 7 |
| 1-5- فیزیولوژی و مراحل رشد برنج | 10 |
| 1-6- فنولوژی و مراحل رشد برنج | 11 |
| 1-6-1- مرحلة رویشی | 11 |
| 1-6-2- مرحلة زایشی | 12 |
| 1-6-3- مرحلة رسیدگی | 13 |
| 1-7- آب در گیاه | 14 |
| 1-8- آبیاری در برنج | 15 |
| عنوان | صفحه |
| 1-8-1- روش آبیاری غرقاب دائم | 15 |
| 1-8-2- روش آبیاری متناوب | 16 |
| 1-8-3- آبیاری برنج براساس مراحل مختلف رشد | 17 |
| 1-9- اثر کمبود آب | 19 |
| فصل دوم – بررسی منابع | 24 |
| 2-1- عملکرد | 25 |
| 2-2- اجزای عملکرد | 29 |
| 2-3- عملکرد بیولوژیکی | 34 |
| 2-4- راندمان مصرف آب | 34 |
| 2-5- شاخص برداشت | 37 |
| 2-6- فتوسنتز | 37 |
| 2-7- ماده خشک | 40 |
| 2-8- سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی | 41 |
| 2-9- فواصل آبیاری و مقدار آب مصرفی | 43 |
| 2-10- مقاومت به خشکی | 46 |
| 2-11- کیفیت و پروتئین دانه | 48 |
| 2-12- شاخص سطح برگ | 49 |
| - منابع | 51 |
منابع آب مورد استفاده و آبیاری میکرو (سیستم بارانی و قطره ای )
آب عاملی ضروری در توسعه کشاورزی و یکی از مهمترین فاکتورها برای تولیدات گیاهی میباشد. نیاز به آب را میتوان از طریق منابع آب سطحی و یا منابع آب زیرزمینی برطرف کرد. از آن جا که آب محدود و کمیاب است، استفاده مناسب آن در تولید محصولات کشاورزی لازم و ضروری است. این مسأله به درک درست از مدیریت مؤثر آب باران و ذخیره آبهای زیرزمینی وابسته است.
آب و هوا یکی از فاکتورهای مهم در تعیین آب مورد نیاز گیاه برای تولید و رشد بهینه بدون محدودیت میباشد. بازدهی در زمینهای خشک و بایری مانند: گوجرات، راجستان، اوتار پرادش و بخشی از‌هاریانا و پنجاب، ماهاراشترا، بخش‌هایی از تامیل نادو و بخش بزرگی از کارناتاکا و آندرا پرادش، کشاورزان باید با شرایط نامساعد آب و هوایی نظیر بارانهای غیر معمول کمتر از بارندگی‌های معمولی، بارانهای معمول زودهنگام در پی خشکسالی طولانیمدت و یا بارش دیرهنگام بارانهای موسمی بسیار سنگین، مواجه شوند.
در هندوستان سطح اراضی دیم (متکی به باران) حدود 70 درصد کل اراضی تحت کشت و 31 درصد کل مساحت کشور را در مقایسه با نواحی خشک و نیمه خشک شامل میشود. الگوی بارانهای موسمی جنوب غربی هندوستان بسیار نامنظم و غیر قابل پیشبینی بوده و از این رو باعث خسارات مداوم محصولات کشاورزی میشود.از اینرو، چنانچه بارانهای موسمی به طور غیر عادی با تأخیر همراه باشند، آبیاری قبل از کاشت بذر ضروری است. به منظور مبارزه با خشکسالی در مناطق کم باران، بهرهبرداری آبهای زیرزمینی تا حد امکان، توسعه تکنیکهای مناسب برای حفظ رطوبت و رویکرد جامع بهسازی آبخوان از ارزش بسیاری برخوردار میباشند.استفاده مؤثر از آب در تولید محصولات کشاورزی تنها زمانی به دست می‌‌آید که برنامهریزی، طراحی و عملکرد سیستم و توزیع در راستای تأمین نیاز بهینه، صورت گرفته باشد.
هر دو روش آبیاری بارانی و قطرهای از تکنیکهای پیشرفتهای در مقایسه با روشهای آبیاری ثقلی-سطحی برخوردارند.این سیستم‌ها از راندمان کاربرد بالای آب و قابلیت تطبیق با نواحی تپه‌‌ای برخوردار بوده و میتواند 30 تا 50 درصد آب را ذخیره کند. به علاوه آبیاری قطرهای از این مزیت برخوردار است که میتوان بویژه با کمک قطرهچکان طراحی شده، محلول آب و کود را به نزدیکی محیط ریشه گیاه رساند. همکاری نزدیک مهندسان کشاورزی، خاکشناسان، محققان، سازندگان و کشاورزان در این امر لازم و ضروری است.
مؤلفان این مجموعه با داشتن تجارب بسیار در زمینه تولید محصول و مدیریت آب، زحمات قابل تقدیر بسیاری را برای جمعآوری یک مجموعه از اسناد در زمینه "بهرهبرداری از منابع آب و آبیاری تحت فشار" انجام دادهاند. من با اطمینان میتوانم بگویم که این کتاب به طور گسترده در دانشکدهها، کالج‌ها و مؤسسات کشاورزی مورد پذیرش قرار خواهد گرفت. این نسخه به خوبی به عنوان یک راهنمای جامع برای دانشجویان کشاورزی، محققان، بویژه متخصصان مدیریت آب، مروجین و کشاورزان مترقی، مورداستفاده قرار خواهد گرفت.
من صادقانه آرزو میکنم که این کتاب بتواند کمک بزرگی برای رشد و حفظ منابع آبی بوده و بتواند راندمان مصرف آب را از طریق تکنیکهای پیشرفته آبیاری تحت فشار بالا ببرد.
این کتاب شامل کاربردهای مؤثر از باران و آبهای زیرزمینی میباشد. تأثیر مدیریت آب، خاک و محصول در افزایش راندمان کابرد آب و مراحل حفظ رطوبت برای کنترل کردن زهاب و تغذیه آبهای زیرزمینی در‌‌این کتاب شرح داده شده است و در مورد مدیریت آبهای شور به طور اجمالی مطالبی بیان شده است. مدیریت آب در مزرعه به طور عمده‌‌ای در این کتاب مورد بحث قرار گرفته است.
در هر فصل از این کتاب اطلاعات با ارزشی شامل: حفظ آب باران، بهرهبرداری از منابع آب و آبیاری تحت فشار شامل آبیاری بارانی و قطرهای، که توسط محققان گوناگونی که در گردآوری این اثر با ارزش شرکت داشتهاند، ارائه گردیده است. حجم زیادی از اطلاعات جدیدی که توسط محققان، سازندگان و کشاورزان بدست آمده است در این کتاب مشخص شدهاند. دقت بسیاری جهت اطمینان از صحت اطلاعات ارائه شده در مورد بهرهبرداری از منابع آب و آبیاری تحت فشار صورت گرفته است.
این کتاب عمدتاً به دانشجویان، دانشمندان و محققان در زمینه کشاورزی و مدیریت آب و کشاورزان کمک بسیاری میرساند. مؤلفان مراتب قدردانی خود را از پروفسور ساکتیپادا[1] ، پروفسور پیشین دانشگاه مهندسی کشاورزی ویسوا ویدیالیا[2] به خاطر تدوین و ویرایش نسخهها و تصحیح آنها، ابراز میدارند.
فهرست مطالب
فصل اول: منابع آب طبیعی 115-8
بارش، توزیع آب باران
اراضی دیم در‌‌ایالتهای مختلف، مناطق بارندگی، مناطق زراعی خشک ....
خشکسالی، طبیعت خاک در نواحی کشت دیم و مدیریت گیاه، شرایط آب و هوایی نامساعد ...
مدیریت و حفظ خاک و آب باران ...
مدیریت باران و رواناب و مدیریت گیاه ...
آبیاری تکمیلی در کشاورزی مناطق خشک ...
مدیریت فرسایشی آب در مزرعه و کنترل آن
حوزه آبریز و مدیریت آن:
جمعآوری آب سطحی و بازیافت مجدد آن
جمعآوری آب در نواحی ساحلی ... ... ...
کاربرد توأم آب ... ... ....
بهسازی منابع آب
منابع آب سطحی، فرایند عمل آبیاری، پتانسل آبیاری از نظر ایالتی، منابع آب برای آبیاری جزئی
منابع آب زیرزمینی و پتانسیل آبیاری با آن:
چاه دهانه گشاد و چاه لولهای ، طراحی چاه، تکنولوژیهای لازم برای آزمایش چاه، تغذیه آبهای زیرزمینی، کیفیت آب زیرزمینی، استخراج آبهای زیرزمینی در هندوستان ...
فاکتورهای خاک- آب- گیاه- محیط، هوادهی خاک، دما و رطوبت، ظرفیت آب قابل دسترس، حرکت آب در خاکها، ظرفیت نگهداری آب، مکش آب در خاکها، مناسب بودن خاکها برای آبیاری، ارتباط خاکها با رشد گیاه؛
نفوذ و نشت آب در خاک ....
فرایند فیزیولوژیکی و بیلان آب- مکانیسم روزنهای؛ دیواره سلولی و رشد گیاه؛
راندمان فتوسنتز، تعرق و تبخیر-تعرق
سیستم ریشه در خاک خشک و گیاهان اراضی خشک
جذب آب و انتقال آب ...
مشکلات وجود نمک در محلول خاک- توزیع خاکهای شور و قلیا در هندوستان.
الگوی توزیع نمک؛ خاکهای شور- قلیا؛ واریته‌ها و گیاهان مقاوم در برابر شوری، اصلاح شوری
فصل دوم: بهرهبرداری آب برای تولیدات گیاهی 143-116
انتخاب مزرعه آبیاری، آماده سازی زمین، توزیع آب آبیاری ...
مدیریت آب آبیاری
راندمان کاربرد آب ؛ دوره‌های حساس رشد گیاهان؛
نیاز آبی گیاهان مختلف؛ کیفیت آب آبیاری؛
برنامه آبیاری ....
اندازه گیری آب ...
روشهای بهرهبرداری از آب- روشهای پیشرفته‌ی بهرهبرداری از آب (آبیاری بارانی و قطرهای)؛ اتوماسیون در آبیاری
فصل سوم: آبیاری بارانی 194-143
اصول سیستم آبیاری بارانی؛ فاکتورهای مرتبط با آبیاری بارانی؛ محاسن و معایب استفاده از آبپاش- راندمان آبیاری بارانی. توسعه آبیاری بارانی در هندوستان و ذخیره آب، کاربرد کودها؛ روش آبیاری بارانی. نوع سیستم ...
بررسی اثرات متقابل آب و ازت برکمیت و کیفیت محصول گوجه فرنگی در سیستم آبیاری قطره ای
ازت بیش از هر عنصری مورد مطالعه علمای تغذیه گیاهی قرار گرفته است. حدود 78% حجم اتمسفر را ازت ملکولی (N2) تشکیل می دهد که ستونی از اتمسفر به مساحت یک هکتار، وزنی معادل 72هزار تن را شامل می گردد اما گیاهان سبز قادر نسیتند از این منبع عظیم ازتی مستقیما استفاده نمایند و تنها به مقدار بسیار جزئی بسته به شرایط و فاکتورهای متعدد، بعضی از گیاهان قادر به استفاده از آن می باشند.
فاکتورهای افزاینده ازت به خاک بجز کودهای شیمیایی بسیار محدود می باشند. چون از طریق تثبیت در مناطق حاره 100-25 کیلو گرم در هکتار در سال و از طریق باران 20- 1 کیلو گرم در هکتار در سال و مواد پوسیده حیوانی و گیاهی 25 کیلو از هر تن بتدریج و درصورت مرطوب باقی ماندن آن به خاک اضافه می کنند بنابراین عمده ترین راه برای جبران کمبود ازت استفاده از کودهای شیمیایی است.
فهرست مطالب
فصل اول: مقدمه و کلیات
1- مقدمه 1
1-1- مبدا و تاریخچه انتشار گوجه فرنگی 7
1-2-گیاه شناسی گوجه فرنگی 8
1-3- احتیاجات آب و هوایی گوجه فرنگی 10
1-4- مقدار آب مورد نیاز گوجه فرنگی 12
1-5- ارزش غذایی گوجه فرنگی 13
1-6- جنبه های اقتصادی گوجه فرنگی 14
1-7- عناصر غذایی مورد نیاز گوجه فرنگی 17
1-7-1- نیاز گوجه فرنگی به ازت 19
1-7-2- نیاز گوجه فرنگی به فسفر 20
1-7-3- نیاز گوجه فرنگی به پتاسیم 22
1-7-4- نیاز گوجه فرنگی به کلسیم 24
1-7-5- نیاز گوجه فرنگی به منیزیم 25
1-7-6- نیاز گوجه فرنگی به گوگرد 26
1-7-7- نیاز گوجه فرنگی به روی 27
1-7-8- نیاز گوجه فرنگی به آهن 28
1-2-7- نیاز گوجه فرنگی به منگنز 29
1-2-7- نیاز گوجه فرنگی به مس 29
فصل دوم: مروری برتحقیقات گذشته
2-1- اهمیت ازت و حساسیت گوجه فرنگی به آن 31
2-2- نمونه برداری صحیح خاک و تجزیه آن 38
2-2-1- تجزیه خاک 39
2-3- خصوصیات کیفی گوجه فرنگی 40
فصل سوم: مواد و روش ها
3-1- مشخصات محل وروش اجرای طرح 44
3-2- طرح آزمایش مورد استفاده 45
3-3- انتخاب بذر، زمین و انتقال نشاء گوجه فرنگی 47
3-4- تیمارهای کودی و عملیات آبیاری و کوددهی 48
3-5- یادداشت برداری ها 48
3-6- عملیات آزمایشگاهی خاک، برگ و میوه 49
3-6-1-آزمایش های مربوط به خاک 50
3-6-2-نمونه برداری و تجزیه برگ 50
3-7- آزمایش های مربوط به خصوصیات کیفی گوجه فرنگی 51
3-8-اندازه گیری های مربوط به خصوصیات کمی گوجه فرنگی 51
3-9- بررسی عناصر باقیمانده در خاک بعد از برداشت محصول گوجه فرنگی 52
3-10-تجزیه آماری 52
فصل چهارم:نتایج و بحث و پیشنهادها
4-1-بررسی نرمال بودن داده ها 53
4-2-تجزیه واریانس داده 53
4-3-نتایج تجزیه آزمایشگاهی خاک و آب 55
4-3-1- نتایج تجزیه فیزیکو شیمایی خاک 55
4-3-2-نتایج تجزیه شیمایی آب 55
4-4-نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر عملکرد گوجه فرنگی 56
4-5- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر وزن میوه گوجه فرنگی 60
4-6- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر کارایی مصرف آب در
گوجه فرنگی 63
4-7- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر میزان ویتامین c
گوجه فرنگی 67
4-8- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر میزان اسیدیته
گوجه فرنگی 70
4-9- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر نیترات موجود در
آب میوه گوجه فرنگی 73
4-10- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر غلظت نیترات
موجود در خاک 76
4-11- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر درصد ازت برگ
گوجه فرنگی 79
4-12- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر کلروفیل برگ
گوجه فرنگی 81
4-13- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر میزان مواد جامد
محلول درعصاره گوجه فرنگی 84
4-14- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر آب و ازت و تاثیر متقابل آنان بر بر PH گوجه فرنگی 87
5- نتیجه گیری کلی و پیشنهادها
5-1- نتایج حاصله 90
5-1-1- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر عملکرد
گوجه فرنگی 90
5-1-2- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر وزن میوه
گوجه فرنگی 91
5-1-3- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر روی کارایی مصرف آب گوجه فرنگی 91
5-1-4- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر روی ویتامین ث
گوجه فرنگی 92
5-1-5- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر کلروفیل در
برگ گوجه فرنگی 92
5-1-6- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و آب و تاثیر متقابل آنان بر میزان مواد
جامد محلول در عصاره گوجه فرنگی 93
5-1-7- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر PH
گوجه فرنگی 93
5-1-8- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر میزان اسیدیته
گوجه فرنگی 93
5-1-9- نتایج حاصل از تاثیر مقادیر مختلف ازت و اب و تاثیر متقابل آنان بر غلظت نیترات
موجود در خاک 94
2-5- پیشنهادها 95
-فهرست منابع 97
فهرست جداول
جدول 1-1- معدودی از ترکیبات شیائی تشکیل دهنده گوجه فرنگی رسیده 14
جدول 1-2 -آمار سطح زیر کشت محصولات سالانه استان بوشهر سال زراعی 89-88 16
جدول 3-1- برخی از خصوصیات فیزیکو شیمیائی خاک قبل از اجرای طرح 45
جدول 3-2- برخی از خصوصیات آب آبیاری 45
جدول 3-3-تیمار آبیاری در تیمارهای مختلف و بارندگی موثر در سالهای مختلف 47
جدول 4-1-تجزیه واریانس شاخص های مورد مطالعه گیاه گوجه فرنگی 54
جدول 4-2- خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاک قبل از کاشت گوجه فرنگی 55
جدول 4-3- مشخصات شیمیائی آب آبیاری گوجه فرنگی سال زراعی 79-78 56
جدول 4-4- تاثیر میزان آب وازت بر کلروفیل گوجه فرنگی 58
جدول 4-5- تاثیر میزان آب و ازت بر وزن میوه گوجه فرنگی 61
جدول 4-6- تاثیر میزان آب و ازت بر وزن میوه گوجه فرنگی 65
جدول 4-7- تاثیر میزان آب و ازت بر کارائی مصرف آب در گوجه فرنگی 68
جدول 4-8- تاثیر میزان آب و ازت بر ویتامین c گوجه فرنگی 71
جدول 4-9- تاثیر میزان آب و ازت بر ازت میوه گوجه فرنگی 74
جدول 4-10- تاثیر میزان آب وازت برمقدار نیترات خاک در عمق 30-0سانتی متری خاک 77
جدول 4-11- تاثیر میزان آب و ازت بر درصد ازت برگ گوجه فرنگی 79
جدول 4-12- تاثیر میزان آب و ازت بر کلروفیل گوجه فرنگی 82
جدول 4-13- تاثیر میزان آب و ازت بر TSS گوجه فرنگی 85
جدول 4-14- تاثیر میزان آب و ازت بر PH گوجه فرنگی 88
فهرست نمودارها
نمودار 4-1- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر عملکرد محصول 58
نمودار 4-2- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد محصول 59
نمودار 4-3- تاثیر نیتروژن بر عملکرد محصول در سطوح مختلف آبیاری 59
نمودار 4-4- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر میانگین وزن میوه 62
نموداار 4-5- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر میانگین وزن میوه 62
نمودار 4-6- تاثیر نیتروژن بر میانگین وزن میوه در سطوح مختلف آبیاری 63
نموار 4-7- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر کارائی مصرف آب 65
نمودار 4-8- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر کارائی مصرف آب 66
نمودار 4-9- تاثیر نیتروژن بر کارائی مصرف آب در سطوح مختلف آبیاری 66
نمودار 4-10- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر ویتامین ث میوه 68
نمودار 4-11- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر ویتامین ث میوه 69
نمودار 4-12- تاثیر نیتروژن بر ویتامین ث میوه در سطوح مختلف آبیاری 69
نمودار 4-13- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر اسیدیته میوه 71
نمودار 4-14- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر اسیدیته میوه 72
نمودار 4-15- تاثیر نیتروژن بر اسیدیته میوه در سطوح مختلف آبیاری 72
نمودار 4-16- تاثیر سطوح مختلف آبیاری بر غلظت نیترات میوه 74
نمودار 4-17- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیترات میوه 75
نمودار 4-18- تاثیر نیتروژن بر غلظت نیترات در میوه در سطوح مختلف آبیاری 75
نمودار 4-19- تاثیر سطوح مختلف آبیاری بر غلظت نیترات در خاک 77
نمودار 4-20- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیترات در خاک 78
نمودار 4-21- تاثیر نیتروژن بر غلظت نیترات در خاک در سطوح مختلف آبیاری 78
نمودار 4-22- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر غلظت ازت در برگ 80
نمودار 4-23- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت ازت در برگ 80
نمودار 4- 24- تاثیر نیتروژن بر غلظت ازت در برگ در سطوح مختلف آبیاری 81
نمودار 4-25- تاثیر سطوح مختلف آبیاری بر کارائی مصرف آب 83
نمودار 4-26- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر کارائی مصرف آب 83
نمودار 4-27- تاثیر نیتروژن بر کارائی مصرف آب در سطوح مختلف آبیاری 84
نمودار 4-28- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر مواد جامد محلول 86
نمودار 4-29- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر مواد جامد محلول 86
نمودار 4-30- تاثیر نیتروژن بر مواد جامد محلول در سطوح مختلف آبیاری 87
نمودار 4-31- تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر پ هاش میوه 88
نمودار 4-32- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر پ هاش میوه 89
نمودار 4-33- تاثیر نیتروژن بر پ هاش میوه در سطوح مختلف آبیاری 89
پژوهش در مورد آبیاری قطره ای
مقدمه :
اگر به تاریخ طولانی آبیاری در جهان نظر افکنیم مشاهده می شود که در سالهای اخیر روشهای متعدد جدید در زمینه آبیاری ابداع گردیده و در اکثر کشورها به سرعت گسترش یافته است هر چند این روشها در ظاهر با یکدیگر متفاوتند اما وجوه مشترکی نیز دارند که ازآن جمله می توان موارد زیر را نام برد:
ـ در این روش مقدار آبی که در سطح زمین پخش می شود اندک است.
ـ نیاز این روشها به نیروی انسانی کم است.
ـ از آب موجود به بهترین وجه استفاده می شود.
ـ فقط قسمتی از سطح زمین خیس می شود.
تاکنون سه کنگره جهانی در زمینه مسائل مربوط به آبیاری قطره ای برگزار شده است که آخرین آنها در سال 1985 و در شهر فرزنو در ایالت کالیفرنیای آمریکا بوده است. سیستمهای آبیاری قطره ای در طی سالهای 1950 در انگلستان و اسرائیل بتدریج تکامل یافت بطوری که در سالهای 1960 در کشتزارهای مناطق بیابانی خشک به طور گسترده به کار گرفته شد. تکامل این سیستم همیشه در این جهت بوده است تا بتوان آب و کودهای شیمیایی محصول را نیز توسط آن در اختیار گیاه قرار داد.
آبیاری قطره ای :
جنبه های مثبت و منفی در آبیاری قطره ای :
پروژه آبیاری
مقدمه:
کشور ایران از نظرموقعیت استراتژیکی و اقلیمی یکی از کشورهای بی نظیر در کره زمین است با وسعتی برابر ۱۶۴۸۰۰۰ کیلومتر مربع از شمال تا جنوب واز شرق تا غرب دارای آب و هوای متغیر با اقلیم های متفاوت است . در کشوری با این همه نعمات خدادای ، نباید فقر یافت شود . در حالیکه معضلات اجتماعی امروز ناشی از عدم بکار گیری نیروها در استفاده از این نعمات می باشد .
از جمعیت ۶۰ میلیونی کشور ۱۷۰ میایون دانش آموز و میلیونها دانشجو و متخصص که هر ساله رقمشان در حال فزونی است ، به صف جویندگان کار می پیوندند . ۲۴ میلیون نفر از جمعیت کشور در روستاها سکونت دارند که شرایط بسیار دشوار گذران زندگی کرده و بسیاری از آنها در حال مهاجرت به شهر ها می باشند . آمار رشد جمعیت نشان می دهد که سالیا نه ۵/۱ میلیون فقر به جمعیت کشور اضافه شده ، بطوریکه در سال ۲۰۵۰ میلا دی به ۱۴۰ میلیون نفر می رسد ، با توجه به مراتب بالا بسیار روشن است که فوری ترین اقدام جهت
تاریخچه آبیاری قطره ای
برخلاف روشهای آبیاری سطحی که قدمت آنها در بعضی از مناطق دنیا به 6000 سال قبل از میلاد می رسد. آبیاری قطره ای از یک طرف روش جدید و تاریخچه ای کوتاه دارد و از طرف دیگر سابقه آن نیز بسیار طولانی است. مثلا چینی ها و فلستینی ها در صحاری نزدیک دریا و یا در دامنه تپه ها تخته سنگ هایی را در مقابل باد قرار می دادنند تا شبانگاه که سنگ زودتر و شدیدتر از هوا سرد می
● یکنواختی :
بیشتر قطره چکانها ی قطره ای دارای فشار سرویس پائینی هستند ( ۳ تا ۲۰ پی اس آی ) . اگر مزرعه دارای شیب تندی باشد ، دبی قطره چکان در خلال آبیاری تا حدود ۵۰ درصد پیش بینی شده تغییر کرده و بعد از بستن آب ، قطره چکانهای پائین تر همچنان به تخلیه آب ادامه می دهند . برخی گیاهان بیشتر و گیاهان دیگر کمتر آب دریافت می کنند .
● شرایط خاک :
بعضی خاکها دارای سرعت نفوذ نهایی کافی برای دریافت دبی تخلیه قطره چکانها
4- ضریب گیاهی (kc)
ضریب kc که در حال حاضر توسط طراحان سیستم های آبیاری مورد استفاده قرار می گیرد مراحل رشد را به چهار دوره ابتدایی، رشد و توسعه میانی و مرحله نهایی تقسیم می شود و بستگی به عواملی مانند نوع گیاه، مرحله رشد و شرایط آب و هوایی محل دارد و در طی چهار دوره رشد تغییر می کند
منابع :
1- طراهی سیستم های آبیاری – دکتر امین علیزاده – نشر دانشگاه امام رضا (ع) – چاپ چهارم
2- آبیاری عمومی – دکتر حسین فرداد – انتشارات دانشگاه تهران – چاپ اول
3- آبیاری قطره ای مهندس بیوک صحاف امین و دکتر علی اصغر فرش – نشر آموزش کشاورزی
4- آبیاری قطره ای ترجمه دکتر میرخالق ضیا تبار احمدی – انتشارات دانشگاه مازندران
5- کشاورزی ( www.ir-agri.com )
پروژه کارآفرینی تولید دستگاه های آبیاری تحت فشار بارانی
مقدمه :
آبیاری از نظر علمی تعابیر مختلفی دارد اما به معنای واقعی کلمه ، پخش آب روی زمین جهت نفوذ در خاک برای استفاده گیاه و تولید محصول میباشد. هر چند فقط 15 درصد از زمینهای کشاورزی دنیا تحت آبیاری قرار دارند و 85 درصد بقیه به صورت دیم و بدون آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرند اما نیمی از تولیدات کشاورزی و غذای مردم جهان از همین زمینهای آبی حاصل میشود. که این خود نشان دهنده اهمیت و نقش آبیاری در بخش کشاورزی است.
1 – 2 نام کامل طرح و محل اجرای آن :
تولید دستگاه های آبیاری تحت فشار بارانی
محل اجرا :
1 – 3 – مشخصات متقاضیان :
نام
نام خانوادگی
مدرک تحصیلی
تلفن
1 – 4 – دلایل انتخاب طرح :
توجه به خودکفایی این صنعت و همجنین نیاز بازار داخلی به تولید این محصول با توجه به این که تولید دستگاه های آبیاری تحت فشار بارانی می تواند به رشد و شکوفایی اقتصادی کشور کمکی هر چند کوچک نماید و با در نظر گرفتن علاقه خود به فعالیت های صنعتی این طرح را برای اجرا انتخاب کرده ام.
1 – 5 میزان مفید بودن طرح برای جامعه :
این طرح از جهات گوناگون برای جامعه مفید است ، شکوفایی اقتصادی و خودکفایی در تولید یکی از محصولات ، سوددهی و بهبود وضعیت اقتصادی ، اشتغالزایی ، استفاده از نیروی انسانی متخصص در پرورش کالای داخلی و بهره گیری از سرمایه ها و داشته های انسانی در بالندگی کشور .
1 – 6 - وضعیت و میزان اشتغالزایی :
تعداد اشتغالزایی این طرح 32 نفر میباشد .
تاریخچه و سابقه مختصر طرح :
آبیاری سطحی
آب از نهر آبیاری یا لوله دریچه‌دار در سطح خاک جریان یافته و با نفوذ تدریجی در خاک در اختیار ریشه گیاه قرار می‌گیرد. آبیاری سطحی به سه روش آبیاری کرتی - آبیاری نواری و آبیاری شیاری انجام میشود.
آبیاری تحت فشار
بطور کلی سیستمهای آبیاری تحت فشار به روشهایی گفته میشود که آب را توسط لوله و تحت فشاری بیش از فشار اتمسفر در سطح مزرعه توزیع می‌کنند. آبیاری تحت فشار به دو روش آبیاری بارانی و آبیاری موضعی انجام میشود. روش آبیاری موضعی به دو دسته آبیاری قطرهای و خطی انجام می‌گیرد.
معیارهای انتخاب روشهای مناسب آبیاری
در یک پروژه آبیاری انتخاب روش آبیاری مناسب نقش بسیار با اهمیتی در موفقیت آن پروژه ایفا می‌کند. اساسی‌ترین عوامل موثر در انتخاب روشهای آبیاری به شرح زیرند:
بافت خاک - آماده کردن زمین - اندازه مزارع - شوری خاک - زهکشی - آب قابل دسترس - کیفیت آب - گیاهان الگوی کشت - انرژی قابل دسترس - تناوب زراعی و عملیات زراعی - کیفیت و میزان محصولات - وضعیت آب و هوایی - هزینه آب - مسائل فرهنگی و اجتماعی.
هدف آبیاری
تامین آب کافی برای ادامه زندگی گیاه.
حفاظت و بیمه گیاهان در مقابل تنشهای ناشی از کم آبی یا بی آبی‌های کوتاه مدت.
خنک کردن خاک و اتمسفر یا هوای اطراف گیاه.
شستن املاح مضر در خاک.
نرم کردن ناحیه قابل شخم خاک.
ارتباط با سایر علوم
هیدرولوژی یا آب شناسی: بارش‌هایی که در منطقه صورت می‌گیرد و به صورت روان آب درمی‌آید را مورد مطالعه قرار می‌دهد.
گیاه شناسی: نیاز گیاه موجود در برنامه آبیاری و الگوی کشت را مورد مطالعه قرار می‌دهد.
خاک شناسی: به مطالعه خاک از لحاظ فیزیکی و نیز از لحاظ محیطی برای کشت و پرورش گیاه می‌پردازد
کشور ایران از نظرموقعیت استراتژیکی و اقلیمی یکی از کشورهای بی نظیر در کره زمین است با وسعتی برابر 1648000 کیلومتر مربع از شمال تا جنوب واز شرق تا غرب دارای آب و هوای متغیر با اقلیم های متفاوت است . در کشوری با این همه نعمات خدادای ، نباید فقر یافت شود . در حالیکه معضلات اجتماعی امروز ناشی از عدم بکار گیری نیروها در استفاده از این نعمات می باشد .
از جمعیت 60 میلیونی کشور 170 میایون دانش آموز و میلیونها دانشجو و متخصص که هر ساله رقمشان در حال فزونی است ، به صف جویندگان کار می پیوندند .
24 میلیون نفر از جمعیت کشور در روستاها سکونت دارند که شرایط بسیار دشوار گذران زندگی کرده و بسیاری از آنها در حال مهاجرت به شهر ها می باشند . آمار رشد جمعیت نشان می دهد که سالیا نه 5/1 میلیون فقر به جمعیت کشور اضافه شده ، بطوریکه در سال 2050 میلا دی به 140 میلیون نفر می رسد ، با توجه به مراتب بالا بسیار روشن است که فوری ترین اقدام جهت بهبود اوضاع شناخت امکانات و ثروتهای بالقوه جامعه می باشد ، بنابراین تنها راه ممکن تقدم ، سرما یه گذاری در بخش کشاورزی می باشد . میزان آبی که در حال حاضر هر ساله ا ستحصال شده و در دسترس ما قرار می گیرد برابر حدود 90 میلیلرد متر مکعب است که بیش از 3 درصد کل آبی است که در سطح جهان استحصال می گردد . مفهوم این ا رقام آن است که ایران از نظر آب و خاک کشوری ثروتمند است . اما اراضی زیر کشت آبی کشور ایران حدود 5/7 میلیون هکتار یعنی کمتر از 5 درصد کل مساحت کشور است در حالیکه ار اضی مستعد کشور برای کشاورزی بین 30 تا 50 میلیون هکتار بر آورد شده بعبارتی می توان بین 20 تا 30 درصد کل مساحت کشور را زیر کشت قرار داد .
بررسی روشهای مختلف آبیاری بر روی برخی صفات مرفولوژیک و فیزیولوژیک برنج
این محصول در قالب فایل word و در 64 صفحه تهیه و تنظیم شده است.
توجه :
شما می توانید با خرید این محصول فایل " قلق های پایان نامه نویسی (از عنوان تا دفاع)" را به عنوان هدیه دریافت نمایید.
فهرست مطالب
| عنوان | صفحه |
مقدمه | 1 |
| فصل اول – کلیات | 3 |
| 1-1- سطح زیر کشت و میزان تولید در دنیا و ایران | 4 |
| 1-2- سابقه کشت برنج در ایران | 6 |
| 1-3- گیاهشناسی برنج | 6 |
| 1-3-1- نوع ژاپونیکا | 7 |
| 1-3-2- نوع ایندیکا | 7 |
| 1-3-3- نوع جاوائیکا | 7 |
| 1-4- سیستمهای کشت برنج | 7 |
| 1-5- فیزیولوژی و مراحل رشد برنج | 10 |
| 1-6- فنولوژی و مراحل رشد برنج | 11 |
| 1-6-1- مرحلة رویشی | 11 |
| 1-6-2- مرحلة زایشی | 12 |
| 1-6-3- مرحلة رسیدگی | 13 |
| 1-7- آب در گیاه | 14 |
| 1-8- آبیاری در برنج | 15 |
| 1-8-1- روش آبیاری غرقاب دائم | 15 |
| 1-8-2- روش آبیاری متناوب | 16 |
| 1-8-3- آبیاری برنج براساس مراحل مختلف رشد | 17 |
| 1-9- اثر کمبود آب | 19 |
| فصل دوم – بررسی منابع | 24 |
| 2-1- عملکرد | 25 |
| 2-2- اجزای عملکرد | 29 |
| 2-3- عملکرد بیولوژیکی | 34 |
| 2-4- راندمان مصرف آب | 34 |
| 2-5- شاخص برداشت | 37 |
| 2-6- فتوسنتز | 37 |
| 2-7- ماده خشک | 40 |
| 2-8- سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی | 41 |
| 2-9- فواصل آبیاری و مقدار آب مصرفی | 43 |
| 2-10- مقاومت به خشکی | 46 |
| 2-11- کیفیت و پروتئین دانه | 48 |
| 2-12- شاخص سطح برگ | 49 |
| - منابع | 51 |
پلیمرهای فرا جاذب آب (Water Superabsorbent) می توانند مقادیر زیادی آب یا محلول آبی را جذب نموده و متورم شوند. این مخازن ذخیره ای کوچک وقتی که در داخل خاک قرار می گیرند، آب حاصل از آبیاری و بارندگی را به خود جذب نموده و از فرو نشت آن جلوگیری می نماید. پس از عمل جذب و در اثر خشک شدن محیط آب داخل پلیمر به تدریج تخلیه می گردد و بدین ترتیب خاک به مدت طولانی و بدون نیاز به آبیاری مجدد مرطوب می ماند. بررسی خواص پلیمرهای فرا جاذب آب در شرایط مشابه درون خاک مطمئن ترین روش برای درک و پیش بینی رفتار آنها در سیستمهای واقعی آب، خاک و گیاه می باشد.
یکی از این پلیمرهای فرا جاذب آب ماده مصنوعی PR3005A(بلور آب) می باشد که می توان از آن به منظور بهبود شرایط فیزیکی خاک استفاده نمود. در مرحله اول این تحقیق ابتدا منحنی رطوبتی پلیمر و همچنین میزان تورم آن در مجاورت آب آبیاری و عصاره اشباع خاکهای مورد نظر بدست آمد. در بخش دوم پارامترهای ظرفیت نگهداری آب در خاک، تخلخل و ضریب آبگذری در دو نوع خاک با بافتهای لوم و لوم شنی مورد مطالعه قرار گرفت و در مرحله پایانی تغییرات رطوبت خاک با زمان و تاثیر پلیمر فرا جاذب آب بر روی خاکهای مورد آزمون ارزیابی گردید.
نتایج نشان داد که ماده مورد نظر در این تحقیق می تواند میزان نگهداری رطوبت در خاکهای سبک را افزایش داده و همچنین مشکل نفوذ پذیری خاکهای سنگین را مرتفع نماید و به طور کلی با بهبود شرایط فیزیکی خاک مانع از تنشهای رطوبتی و نهایتا باعث موفقیت برنامه های آبیاری در مناطق خشک و نیمه خشک گردد. از سوی دیگر، قیمت بالای این مواد مصرف انها را در کشت گیاهان زراعی از نظر اقتصادی غیر قابل توجیه نموده و تنها می تواند برای مصرف در کنار درختان در مناطق کم آب که آبیاری آنها هزینه سنگینی را در بر دارد و یا همراه با گیاهان گرانقیمت گلخانه ای مورد توصیه قرار گیرد.
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
مواد و روشهای مورد استفاده
مرحله اول آزمایش
مرحله دوم آزمایش
مرحله سوم آزمایش
نتایج و پیشنهادات
منابع
جدول 1 – نسبت تورم پلیمر در محلولهای مختلف (گرم بر گرم)
مدیریت اجرا و نگهداری سیستمهای آبیاری
مدیریت اجرا و نگهداری سیستم های آبیاری
هدف از نگارش کتاب حاضر آن است که با توضیح کامل مراحل مختلف یک طرح، به گردانندگان تشکل های گروهی در زمینه‌ی اجرای وظایف محوله، کمک شود.
طرح توسعه شامل مراحل زیر است:
- تهیه و جمع آوری اطلاعات
- فرایند برنامه ریزی و طراحی
- تشکیل گروه
- تجهیز گروه
- و سرانجام امور تکمیلی.
هر یک از مراحل فوق به زیر شاخه هایی تقسیم می شوند. توضیحات کامل مراحل یاد شده در کتاب آمده است.
در ابتدای هر فصل یکی از مراحل طرح توسعه شرح داده شده و در ابتدای آن کلیاتی از اطلاعات ذیل درج گردیده است:
گروه هدف: در این قسمت مشخص شده که کدام فرد یا گروه کشاورزی در مرحله‌ی مورد بحث، مسئولیت دارد. گروه هدف می تواند شامل کلیه‌ی کشاورزان یک روستا و حومه‌ی آن، اعضای گروههای ویژه، اعضای شورا، اعضای هیئت مدیره، کارگران فنی حوزه‌ی آبیاری[1] و غیره باشد.
کارمندان مسئول: در این بخش از کارمندانی از موسسات دولتی یا خصوصی نام برده شده که در مرحله‌ی مورد نظر، مسئولیت خاصی را برعهده دارند.
NGOها: سازمان های غیر دولتی که در زمینه های خاصی فعالیت دارند.
زمان بندی: مشخص می کند طی چه زمانی پس از اتمام یک مرحله، مرحله‌ی بعدی آن باید آغاز شود.
اهداف اصلی: نتیجه ای است که طی هر مرحله از طرح توسعه باید حاصل شود.
روش ها: مشخص می کند که در هر مرحله از چه روشهایی می توان بهره جست. (مصاحبه، گفتگوهای گروهی یا خصوصی، نظرسنجی، سخنرانی، مباحثه، مشاهده و...)
اسناد: در هر مرحله از طرح، اسناد و مدارک خاصی مورد نیاز است.
تجهیزات سمعی بصری: گردانندگان تشکل ها باید در هنگام ملاقات با کشاورزان، از امکاناتی مانند فلوچارت، نقشه، طرح و عکس استفاده کنند. بخصوص استفاده از فلوچارت برای جلب توجه و آموزش کشاورزان، در حین سخنرانی توصیه میشود. پس از چند جلسه، بروشور یا اطلاعیه ای که حاوی خلاصه مطالب باشد، باید بین کشاورزان توزیع شود. در ضمیمه‌ی 2، متن کلیه‌ی اطلاعیه ها و فلوچارت ها درج شده است. وظایف ویژه‌ی گروههای آبیاری عبارتند از:
·تهیه‌ی یک طرح اجرایی که شامل جداول توزیع آب آبیاری و الگوی کشت است.
·ارایه‌ی کلیه‌ی اطلاعات لازمه، مانند الگوی کشت و نیاز آبی به حوزه‌ی آبیاری.
تحت این عنوان و به منظور کمک به گردانندگان تشکل ها در راستای اجرای مراحل طرح، یک سری اطلاعات کلی و دستورالعمل های مهم ارایه شده است.
در این راستا برای بیان موضوعات مختلف ازنمادهای متفاوتی استفاده شده است:
B: اطلاعات مهم و یا دستورالعمل.
O : توصیه به پرهیز از شرایطی ویژه یا عدم انجام کاری خاص.
$: فلوچارت هایی که توصیه می شود.
?: بروشور/ اطلاعیه ای که باید توزیع گردد.
`: کپی اسناد و سایر اطلاعاتی که در ضمیمه آمده است.
توصیه می شود گردانندگان تشکل ها با استفاده از اطلاعات کلی مربوط به بازدیدها، گزارش هایی تهیه و ارایه کنند. این اطلاعات می تواند شامل نام روستا، تاریخ بازدید، تعداد کشاورزان بازدید کننده، هدف از بازدید، موضوعاتی که مورد بحث قرار گرفته، تصمیمات گرفته شده وبالاخره سایر اقدامات مقتضی باشد.
نمودار طرح توسعه
جمع آوری اطلاعات
گروه هدف: حاکم و سایر رهبران روستا
زمان بندی: یک یا دو هفته قبل از اطلاع رسانی
× ارزیابی منطقه
× معرفی اجمالی طرح و موسسه‌ی مجری آن و همچنین تبیین اهداف طرح
× معرفی و شرح اجمالی اهداف اطلاع رسانی، قبل از تعیین تاریخ، زمان و هزینه‌ی برگزاری جلسات اطلاع رسانی در روستا
× جمع آوری شماره تلفن های حاکم و کلیه‌ی رهبران روستا
× برگزاری جلسات
اسناد: هیچ
امکانات سمعی بصری: هیچ
اطلاعات و دستورالعمل
گردانندگان تشکل ها باید پیش از بازدید اولیه که نقطه‌ی رسمی آغاز طرح است، محل اجرای طرح را شناسایی، بافت جمعیتی آن را بررسی و اطلاعات ضروری مورد نیاز برای انجام بازدیدهای اولیه را جمع آوری کنند. برخی از اطلاعات مورد اشاره در زیر ذکر شده اند:
·نام روستا.
·نام و شماره تلفن حاکم روستا.
·نقشه هایی که موقعیت روستا و راههای ارتباطی آن را مشخص می کند.
·اطلاعات مربوط به مناطق زیر کشت و تعداد خانوارهای ساکن روستا.
·و سایر اطلاعات و اسناد.
بهتر است برای داشتن تصویری روشن از منطقه و برآورد فاصله‌ی روستاها و همچنین بررسی وضعیت جاده ها بازدید مختصری از منطقهی اجرای طرح انجام شود.
گردانندگان تشکل ها باید با حاکم روستا یا سایر افراد ذی‌نفوذ تماس گرفته و موسسه، طرح توسعه و اهداف و روشهای انجام آن را معرفی و تشریح کنند. در صورت عدم اطلاع رسانی، ملاقات با آنان در مدت بازدید از روستا، کاری مشکل می‌نماید. در این شرایط، گردانندگان تشکل ها تنها موفق به گفتگو با عده‌ی معدودی از بزرگان روستا خواهند شد.
B ملاقات های شخصی گردانندگان تشکل ها با سران روستاها، از اهمیت بسزایی برخوردار است زیرا آنان مسئول انجام امور مقدماتی برگزاری جلسات (اطلاع رسانی تاریخ، زمان و محل برگزاری جلسات و تاکید بر اهمیت حضور آنان در جلسات فوق) می باشند.
ممکن است روستائیان تا پیش از بازدید موسسه‌ی مجری طرح از روستا، حتی نامی از آن نیز نشنیده باشند و برای نخستین بار طی بازدید مسئولان آن با نام موسسه و فعالیت‌های آن آشنا شوند.
بدیهی است که در این مرحله هنوز روستاییان از طرح توسعه و اهداف و محتوای آن آگاه نیستند.
B گرداننده‌ی تشکل باید توضیحات مختصر اما کاملی از طرح توسعه و موسسه‌ی مجری آن به کشاورزان ارایه کرده و هدف از بازدید را رایزنی برای تعیین تاریخ، زمان و محل برگزاری جلسات آگاه سازی عنوان کند. در طول مدت بازدید، گرداننده‌ی تشکل تنها به موضوعات کلی زیر اشاره می کند:
·نام موسسه‌ی مجری طرح.
·اهداف اصلی از اجرای طرح: که عبارت از استفاده و ترویج یک سیستم آبیاری پایدار است که در آن گروه‌ها در برنامهریزی، طراحی، نصب، استفاده و نگهداری سیستم های آبیاری، زهکشی و رفاهی دخیل هستند.
·اهمیت برگزاری جلسات آگاه سازی که معرفی موسسه و تشریح طرح به کشاورزان را نیز شامل می شود.
B علاوه بر ساکنان روستاهای بزرگ، حاشیه نشینان آن مناطق نیز باید برای شرکت در این جلسات دعوت شوند.
در پایان بازدید از روستا، کشاورزان باید با همراهی گرداننده‌ی تشکل بر سر تاریخ، زمان و محل برگزاری جلسات به توافق برسند.
B هرچند گرداننده‌ی تشکل می تواند تاریخی را برای برگزاری نشت های آتی پیشنهاد کند اما این کشاورزان هستند که باید با آن موافقت کنند. گرداننده‌ی تشکل باید برنامه های خود را تا حد امکان با سلایق وخواسته های کشاورزان هماهنگ سازد. برای مثال، ممکن است کشاورزان ترجیح دهند که طی فصل کاشت یا برداشت، جلسات در ساعات اولیه روز یا اواخر شب برگزار شوند.
B لازم است سلسله جلسات آگاه سازی در مکانی برگزار شود که تمامی کشاورزان بخوبی با آن آشنا بوده و در آن احساس آرامش و راحتی کنند. جلسات را نباید در محیطی پر ترافیک و پر ازدحام که آلودگی صوتی فروشگاه‌ها، اتومبیل‌ها و مردم مانع تمرکز افکار کشاورزان می شود، برگزار کرد.
گردانندگان تشکل ها باید از رسانه های جمعی و محلی برای ابلاغ تاریخ، زمان و مکان برگزاری جلسات در روستاهای مختلف استفاده نمایند.
همچنین توزیع اطلاعیه یا اطلاع رسانی از طریق بیل بورد نیز راه حل دیگری است که می توان به آن متوسل شد.
مرحله‌ی 2: فعالیت های آگاه سازی
گروه هدف: کلیه‌ی کشاورزان و نمایندگان موسسات حمایتی
کارمندان مسئول: گرداننده‌ی تشکل و کارمندان سایر موسسات
زمان‌بندی: طی یک یا دو هفته پس از پایان بازدید اولیه از روستا (مرحله‌ی1).
× معرفی موسسه‌ی مجری طرح و کارمندان آن و همچنین نمایندگان شرکت‌های حمایتی
× ارایه‌ی جزئیات طرح توسعه و اهداف، روش ها و محتوای طرح وتاکید بر اهمیت نقش کشاورزان
× برآورد میزان تمایل کشاورزان برای شرکت در طرح
× برنامه ریزی یک نظر سنجی مقدماتی
× برگزاری جلسات سخنرانی
× ایراد سخنرانی
× مباحثه
اسناد: بروشور 1/2
تجهیزات سمعی بصری: نقشه‌ی آرایش پیشنهادی طرح
اطلاعات و دستورالعمل
هدف از آگاه سازی، اطلاع رسانی به کلیه‌ی کشاورزان در مورد جوانب متعدد طرح مانند اهداف، روش ها، جزئیات طرح و همچنین تبیین نقش و مسولیت های کشاورزان در مراحل مختلف طرح (از طراحی و اجرا تا مدیریت سیستم های آبیاری) است.
به علاوه جلسات آگاه سازی فرصتی فراهم خواهند آورد تا طی آنها، کارمندان موسسه و به ویژه گرداننده‌ی تشکل که در تمام مراحل همکاری بسیار نزدیکی با کشاورزان خواهد داشت، به کشاورزان معرفی شوند. حتی می توان کارمندان موسسات حمایتی را نیز که در جلسات حضور دارند، به کشاورزان شناساند.
اگر تمام کشاورزان در مورد طرح به طور کامل توجیه شوند، خواهند توانست از مراحل اجرای طرح و بایدها و نبایدهای هر مرحله و مسولیت موسسات و نهادها تصویری واقعی بدست آورند.
یکی از نتایج عمده‌ی فعالیت های آگاه سازی اطلاع یافتن کشاورزان از نقش محوری خود در مراحل مختلف طرح به طرق زیر است:
·مشارکت در طراحی و برنامه ریزی.
·نظارت بر مراحل نصب سیستم هاو در صورت امکان تقبل نصب بخشهای کوچکی از آنها.
·تشکیل و مدیریت گروه‌ها و حوزه‌ی آبیاری.
·پذیرش مسئولیت استفاده و نگهداری از تاسیسات آبیاری، زهکشی و سیستمهای وابسته.
در هر روستای مرکزی باید یک سری جلسات آگاه سازی با رعایت نکات ذیل برگزار شود:
B طول مدت جلسات آگاه‌سازی نباید بیش از 5/1 ساعت باشد و سخنرانی گرداننده‌ی تشکل یا هر مسئول دیگری نباید بیش از 30 تا 45 دقیقه به طول بینجامد. مدت باقی مانده را می توان به پرسش و پاسخ اختصاص داد.
B برای اطمینان از انتقال درست مطالب به کشاورزان، استفاده از گویشی قابل فهم توصیه می شود. علاوه بر این سخنران باید آرام، شمرده و به قدر کافی بلند صحبت کند تا همه بتوانند صدای او را به خوبی بشنوند.
برای اطمینان از انتقال کلیه‌ی موضوعات به کشاورزان لازم است کشاورزان از واژه‌ها و اصطلاحات بسیار فنی که درک آنها برای کشاورزان مشکل می نماید، به هیچ عنوان استفاده نکنند. به علاوه باید از به کاربردن واژه ها و اصطلاحات انگلیسی نیز پرهیز کرد. برای مثال، بجای استفاده از واژه‌ی انگلیسی Drainage بهتر است از واژه‌ی زهکشی یا تخلیه استفاده شود.
همچنین توصیه می شود مکان برگزاری جلسات، به گونه ای انتخاب شود که دسترسی کلیه‌ی کشاورزان به آن آسان بوده و به علاوه بتوانند بدون ایجاد مزاحمت های صوتی برای همسایگان،آزادانه نقطه نظرات خود را بیان کنند. از مکان های مناسب می توان از مدرسه،مسجد یا در صورت وجود، سالن اجتماعات روستا نام برد.
برای این که مکان برگزاری جلسات، ساکت و آرام بوده و مزاحمت های صوتی محیط بیرون نظم جلسه را مختل نسازد، بهتر است از انتخاب اماکن شلوغ و پرسرو صدا مانند مراکز خرید پرهیز کرد.
B گردانندی تشکل و سایر مسئولین مربوطه باید یک روز پیش از برگزاری جلسه با حاکم روستا تماس بگیرند تا مطمئن شوند که او خبر برگزاری جلسه را به اطلاع کشاورزان رسانده است.
B گرداننده‌ی تشکل و سایر مسئولین مربوطه باید حداقل 30 دقیقه پیش از شروع جلسه، در محل حاضر باشند تا از مهیا بودن همه‌ی شرایط و امکانات مطمئن شوند.
B گرداننده‌ی تشکل و سایر مسئولین مربوطه باید پس از ورود به روستا، از مسئولین روستا بخواهند که از طریق بلندگوی مسجد به روستائیان اطلاع داده شود که جلسه بزودی آغاز خواهد شد.
3/2) ساختار جلسه:
در ابتدای جلسه‌ی آگاه سازی، گردانندی تشکل یا هر فرد دیگری که مسئولیت ایراد سخنرانی را بر عهده گرفته باید به کشاورزان خوش آمد بگوید و از زحمات حاکم روستا در تنظیم و سازماندهی این جلسات قدردانی کند. پس از آن نیز باید کلیه‌ی کارمندان مؤسسه مجری طرح و سایر مؤسسات حمایتی به اختصار معرفی شوند.
پیش از ایراد سخنرانی باید اهداف اصلی طرح و سایر موضوعات اصلی مهم مطرح شده و به طور کامل برای کشاورزان توضیح داده شوند. ایراد سخنرانی باید توسط گرداننده‌ی تشکل یا یکی از اعضای مؤسسه‌ی مجری یا توسط دو نفر از کارمندان مؤسسات حمایتی که در اجرای طرح شرکت دارند، انجام شود. طول مدت سخنرانی نباید بیش از 45 دقیقه باشد چرا که در این صورت کشاورزان به طور فعال به آن گوش فرا نخواهند داد.
B تعداد سخنرانان نباید بیش از 3 نفر باشد. زمان در نظر گرفته شده برای هر یک نیز نباید بیش از 15 دقیقه باشد. اگر تعداد سخنرانان بیشتر شود، احتمال به درازاکشیده شدن زمان سخنرانی و خستگی کشاورزان وجود دارد.
B در صورت امکان ،نقشه یا طرحی از آرایش پیشنهادی شبکه‌ی آبیاری را باید به کشاورزان نشان داد تا بدین وسیله آنان یک دید کلی از طرح در ذهن داشته باشند.
B البته باید به کشاورزان یادآوری کرد که طرح مذکور قطعی نیست و می توان در مرحله‌ی طراحی مشارکتی نظرات کشاورزان را در آن اعمال کرد (مرحله ی 6).
پس از سخنرانی ، کشاورزان و کارمندان مؤسسات حمایتی باید فرصتی برای طرح سؤالات و نقطه نظرات خود درباره‌ی کلیات طرح یا جزئیات فنی آن داشته باشد.
در پایان جلسه، گرداننده‌ی تشکل یا سایر کارمندان مؤسسه‌ی مجری طرح باید میزان اشتیاق و میل به همکاری کشاورزان شرکت کننده در جلسه را مورد ارزیابی قرار داده و مشخص کنند که آیا آنان پس از شنیدن نکات مفید طرح، تمایلی به اجرای آن پیدا کرده اند یا خیر.
در آخر نیز لازم است سخنران، جملات خود را با تشکر و قدردانی از حضور و توجه کشاورزان و کارمندان شرکت های حمایتی به پایان برد.
? پیش از شروع سخنرانی یا در پایان جلسه ،باید از شرکت کنندگان خواست تا فرم حضور در جلسه را پر کرده و نام و شماره تلفن خود را نوشته و سپس آن را امضا کنند.
× توزیع و امضای فرم نباید در حین ایراد سخنرانی یا هنگام طرح سؤالات باشد،چرا که تمرکز کشاورزان بهم خواهد خورد.
? در آغاز یا پایان جلسه،نسخه ای از بروشور طرح که در آن،اهداف، روش ها و امکانات طرح درج شده، باید بین کشاورزان و کارمندان شرکت های حمایتی توزیع شود.
B حدود 10 تا 15 نسخه‌ی اضافی از بروشور نیز باید به حاکم روستا تحویل داده شود تا او آن ها را در اولین فرصت به دست غایبین برساند.
ï نمونه ای از کلیات بروشور مذکور در ضمیمه‌ی 2 / 1 آمده است.
4/2) موضوعات سخنرانی:
در سخنرانی باید به موضوعات زیر اشاره شود:
·تشریح اهداف اصلی طرح
· نام روستاهای موجود در طرح
· نام مؤسسات مسئول اجرای طرح
· قوانین اصلی طرح مانند،گفتگو مداری،اعتماد به نفس،مشارکت و استفاده‌ی پایدار از منابع.
· نقش و مسئولیت های کشاورزان، به خصوص در قبال استفاده و نگهداری از سیستم های آبیاری، زهکشی و تأسیسات رفاهی و همچنین دریافت آب بها برای پرداخت هزینه های استفاده و نگهداری از سیستم.
· مراحل طرح
· اهمیت مشارکت در تمام مراحل طرح که شامل تشکیل نهادهای روستایی نیز می شود.
· ارایه‌ی امکانات حمایتی و آموزشی
· ارایه جدول زمانی برای اجرای کلیه‌ی مراحل طرح
مرحله‌ی 3 : نظرسنجی اولیه
گروه هدف: کلیه‌ی کشاورزان، به خصوص حاکم و مسئولین مهم روستا
کارمندان مسئول: گرداننده‌ی تشکل
زمان بندی: طی چند هفته پس از برگزاری جلسات آماده سازی (مرحله‌ی 2)
× جمع آوری اطلاعات موثق در مورد طراحی مراحل بعدی و بررسی دقیق تر امکان سوددهی طرح در روستاها و مناطقی که در حوزه‌ی اجرای طرح واقعند.
× معرفی افراد مؤثر در داخل کمیته هایی که نقش مهمی در برنامه ریزی و اجرای طرح در مراحل بعدی آن دارند.
× بررسی میزان آگاهی و تجارب کشاورزان در حوزه‌ی مدیریت،استفاده و نگهداری سیستم های آبیاری و همچنین تشکیل و مدیریت نهادهای روستایی که می توانند در توسعه و اجرای مراحل بعدی طرح مؤثر واقع شوند.
× ایجاد روابط قوی بین کشاورزان و گرداننده‌ی تشکل بر پایه‌ی احترام متقابل. روابط مذکور، برای انجام درست مراحل طرح بسیار ضروری به نظر می رسند.
× انجام مصاحبه های فردی و گروهی
× بازدیدها
× ملاقات های غیررسمی
× و مباحثه
× پرسش نامه (ضمیمه‌ی 1/3)
× طرح کلی نظرسنجی (ضمیمه‌ی 2/3)
× بروشور (ضمیمه‌ی 1/3)
برای اجرای موفقیت آمیز طرح نظرسنجی توسط تیم تحت رهبری گرداننده‌ی تشکل،اجرای دستورالعمل های زیر ضروری است:
جهت جمع آوری اطلاعات مربوط به گروه های واقع در حوزه‌ی اجرای طرح، استفاده از روش های کاربردی گردآوری اطلاعات درنظرسنجی بسیار مهم است. نظرسنجی فرصتی مغتنم برای گردانندگان تشکل ها فراهم می آورد تا طی آن شناخت کلی از گروه ها و درک عمیق تری از کشاورزی آبی منطقه بدست آورند. به علاوه ضمن آن می توان با کشاورزان رابطه برقرار کرد و پایه های اعتمادی متقابل را بنا نهاد که این مهم در طراحی و اجرای مراحل بعدی طرح، اهمیت فوق العاده ای دارد. توضیح مراحل مختلف نظرسنجی در بخش های ذیل آمده است:
1/3) طراحی نظرسنجی:
پیش از آنکه گرداننده‌ی تشکل اجرای نظرسنجی را آغاز کند، باید با حاکم روستا نشستی داشته باشد تا طی آن با او در مورد تعیین تاریخ مصاحبه با کشاورزان مباحثه کرده و به توافق برسد. در صورتی که گرداننده‌ی تشکل بخواهد نظرسنجی یک هفته پس از اتمام جلسات آگاه سازی انجام شود می تواند در پایان جلسه‌ی آگاه سازی بر سر مسایل فوق با حاکم روستا به مباحثه بنشیند.
اگر فاصله‌ی بین جلسه‌ی آگاه سازی و اجرای نظرسنجی بیش از دو هفته باشد،توصیه می شود مباحثه و توافق در مورد تاریخ اجرای نظرسنجی یک هفته قبل از اجرای آن انجام شود.
زمان در نظر گرفته شده برای اجرای نظرسنجی نباید بیش از دو هفته باشد. چرا که در این صورت ممکن است حاکم روستا زمان دقیق ورود گرداننده‌ی تشکل به روستا را فراموش کند یا حتی ممکن است امکان دسترسی به گرداننده‌ی تشکل وجود نداشته باشد.
B گرداننده‌ی تشکل باید یک روز پیش از آغاز نظرسنجی، طی یک تماس تلفنی یا دیداری کوتاه با حاکم روستا، تأیید توافق در مورد تاریخ های برنامه ریزی شده را بگیرد.
2/3) جمع آوری اطلاعات از منابع ثانویه:
گرداننده‌ی تشکل باید پیش از انجام نظرسنجی، از دفاتر مؤسسات مربوطه بازدید کند و اطلاعات و آمارهای مربوط به جمعیت، مساحت زمین های قابل کشت در منطقه،زمین های آبیاری شده،الگوی کشت و سایر اطلاعات روستاهای واقع در حوزه‌ی اجرای طرح توسعه را استخراج کند.
منبع دیگری که می تواند برای کسب اطلاعات مفید باشد، گزارش امکان سنجی است که توسط سازمان های دولتی به منظور استخراج اطلاعات مربوط به وضعیت موجود کشاورزی در روستاها تهیه گردیده است. این گزارش شامل اطلاعاتی از قبیل الگوی کشت، نوع و شرایط خاک، مساحت زمین های قابل کشت و غیره میباشد.
گرداننده‌ی تشکل باید پیش از اجرای موفقیت آمیز نظرسنجی، با تهیه‌ی پرسش نامه، بروشور،نقشه ها و طرح هایی از منطقهی اجرای طرح آبیاری به تعداد مورد نیاز، و همچنین تدارک تعداد مناسبی نوشت افزار و وسایل مانند کاغذ، مداد،مدادپاک کن، سوزن ته گرد و پوشه، امکانات اجرای طرح نظرسنجی را فراهم کند.
جهت گردآوری اطلاعات مورد نیاز برای نظرسنجی، لازم است گرداننده‌ی تشکل از روش های مشروحه در ذیل استفاده کند.
مصاحبه های رسمی که در آن ها از پرسش نامه استفاده می شود یکی از راههای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز است. گرداننده‌ی تشکل می تواند مصاحبه ها را به صورت فردی یا گروهی (به صورت 5 تا 20 نفره) برگزاز نماید. انتخاب یکی از این حالت ها به نوع اطلاعات مورد نیاز بستگی دارد.
[1] واژه حوزه‌ی آبیاری را به سازمانی اطلاق کرده ایم که مسئولیت مدیریت سیستم آبیاری را برعهده دارد. البته در مورد ضرورت و امکان تشکیل یک حوزه‌ی آبیاری کلیه سهام داران می توانند تصمیم گیری کنند.