تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام جو در شرایط آب و هوایی حمیدیه

تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام جو در شرایط آب و هوایی حمیدیه

به ­منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و ارقام مختلف بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه جو آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی و در سه تکرار در سال زراعی 91-90 در اهواز به اجرا در آمد. در این آزمایش سطوح مختلف تاریخ کاشت شامل دهم آذر، بیست و پنجم آذر و دهم دی ماه و ارقام مختلف جو شامل جنوب، 10سراسری و نیمروز بود. مقایسات میانگین در پایان آزمایش در سطوح 1% و 5% به­وسیله آزمون چند دامنه­ای دانکن انجام شد. بر اساس نتایج به­دست آمده اثر تاریخ کاشت بر روی صفاتی مانند تعداد سنبله در متر­مربع، عملکرد اقتصادی دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت و ارتفاع معنی­داری بود. با تأخیر در کاشت تعداد دانه در سنبله ، عملکرد بیولوژیکی، ارتفاع نهایی گیاه و درجه خوابیدگی کاهش و صفاتی مانند تعداد سنبله در متر­مربع، وزن هزار دانه، عملکرد اقتصادی دانه، شاخص برداشت افزایش یافت. اثر رقم در همه صفات بجز عملکرد بیولوژیک معنی­دار بود. بیشترین تعداد سنبله در متر­مربع، وزن هزار دانه و وزن هکتولیتر در رقم نیمروز حاصل شد ولی تعداد دانه در سنبله این رقم حدأقل بود. بیشترین عملکرد دانه و شاخص برداشت نیز در رقم جنوب مشاهده گردید. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که در بین صفات مختلف تعداد سنبله، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه داشتند. نتایج حاصل از تجزیه مؤلفه های اصلی نشان داد که سه عامل اول بیشترین مقدار واریانس را به خود اختصاص دادند و سه مؤلفه جمعاً 99/93 درصد از کل تنوع را توجیه نمودند. همچنین نتایج نشان داد که تعداد سنبله و عملکرد دانه در یک گروه قرار گرفتند. به­طور کلی و با توجه به جمیع شرایط و نتایج به­دست آمده بهترین شرایط برای حصول حدأکثر عملکرد دانه جو تاریخ کاشت دوم و بهترین رقم، رقم جنوب تشخیص داده شد و تعداد سنبله مهمترین جزء عملکرد بود.

کلید واژگان: ارقام جو، تاریخ کاشت، عملکرد دانه

فهرست مطالب

چکیده:. 1

فصل اول

1-1- مقدمه. 2

1-2- اهمیت مصرف غلات. 4

1-3- اهمیت مصرف جو. 5

1-4- ارزش غذایی جو. 7

1-5- وضعیت سطح زیر کشت و تولید جو در جهان، ایران و خوزستان 10

1-5-1- نواحی کشت جو و موقعیت آن در جهان. 10

1- 6- اهمیت تاریخ کاشت مناسب. 17

1-7- عوامل اکولوژیکی مؤثر بر رشد جو. 19

1-7-1- حرارت. 19

1-7-2- رطوبت. 20

1-7-3- نور. 20

1-7-4- خاک. 21

1- 8 - اهداف تحقیق. 22

فصل دوم

2-1- تأثیر تاریخ کاشت مطلوب. 24

2-2- تأثیر تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد و اجزاء عملکرد. 25

2-3- عملکرد و اجزاء عملکرد. 30

2-3-1- تعداد سنبله در واحد سطح. 31

2-3-2- تعداد دانه در سنبله. 33

2-3-3- وزن دانه. 35

2-4- روابط بین عملکرد و اجزاء عملکرد. 37

2-5- خوابیدگی. 38

2-6- ارتفاع بوته. 42

فصل سوم

3-1- موقعیت جغرافیایی و وضعیت اقلیمی محل اجرای آزمایش. 44

3-2- مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک محل آزمایش. 44

3-3- روش آزمایش. 45

3-3-1- طرح آزمایشی. 45

3-3-2- نقشه طرح آزمایش. 45

3-3-3- تیمارهای آزمایش. 45

3-4- مواد آزمایش. 46

3-4-1- رقم جنوب یا گلوریا. 46

3-4-2- رقم 10سراسری. 47

3-4-3- رقم نیمروز. 47

3-5- مراحل اجرای آزمایش. 48

3-6- خصوصیات مورد اندازه گیری. 49

3-6-1- عملکرد بیولوژیکی. 49

3-6-2- عملکرد دانه. 50

3-6-3- ضریب برداشت. 50

3-6-4- تعداد سنبله در واحد سطح. 50

3-6-5- تعداد دانه در سنبله. 50

3-6-6- وزن هزاردانه. 50

3-6-6- ارتفاع نهایی بوته. 51

3-6-7- میزان خوابیدگی (ورس). 51

3-6-8- محاسبات آماری. 52

3-6-8-1- تجزیه واریانس و مقایسه میانگین­ها. 52

3-6-8-2- تجزیه همبستگی بین صفات. 52

3-6-8-3- رسم نمودارها. 52

فصل چهارم

4-1- عملکرد و اجزای عملکرد. 54

4-1-1- تعداد سنبله در مترمربع. 54

4-1-2- تعداد دانه در سنبله. 60

4-1-3- وزن هزاردانه. 63

4-1-4- عملکرد دانه. 66

4-1-5- عملکرد بیولوژیکی. 72

4-1-6- شاخص برداشت. 75

4-1-7- ارتفاع گیاه. 77

4-1-8- درجه خوابیدگی. 81

4-1-9- وزن هکتولیتر. 84

4-2- روابط بین صفات. 88

4-2-1- تعداد سنبله در مترمربع. 88

4-2-2- تعداد دانه در سنبله. 88

4-2-3- وزن هزار دانه. 89

4-2-4- عملکرد اقتصادی دانه. 90

4-2-5- عملکرد بیولوژیکی. 90

4-2-6- شاخص برداشت. 91

4-2-7- ارتفاع گیاه. 91

4-2-8- درجه خوابیدگی. 91

4-2-9- وزن هکتولیتر. 92

4-3- تجزیه مؤلفه های اصلی. 93

نتیجه گیری. 97

پیشنهادات. 98

فهرست منابع فارسی. 99

فهرست منابع انگلیسی.

فهرست جداول

جدول 1-1-ارزش غذایی برخی ترکیبات دانه جو در مقایسه آن با سایر غلات 7

جدول 1-2-مقایسه ترکیب شیمیایی و انرژی قابل متابولیسم در جو بدون پوشینه و جو معمولی................................ 10

جدول 1-3-وضعیت سطح تولید و عملکرد جو در دهه 82-1373 12

جدول 1-4-سطح زیر کشت جو در کشورهای جهان در سال 1991 14

جدول 1-5-تولید جو در جهان ........................ 14

جدول 1-6-تولید جو در کشورهای جهان در سال 1991..... 15

جدول 1-7-رتبه بندی استان­های تولید کننده جو در سال­های82-1372 16

جدول 3-1-خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک............. 43

جدول 4-1-نتایج تجزیه واریانس صفات مورد ارزیابی در آزمایش 55

ادامه جدول 4-1 .................................. 90

جدول 4-2-ضرایب همبستگی بین عملکرد و اجزای عملکرد و صفات مورد بررسی.................................................. 97

جدول 4-3-ریشه­های مشخصه، نسبت واریانس توجیه شده توسط هر مؤلفه و نسبت تجمعی آن، ضرائب همبستگی بین سه مؤلفه اول و صفات در تیمارهای مورد مطالعه............................................ 98

فهرست نمودارها

نمودار 4-1-اثر تیمار تاریخ کاشت بر تعداد سنبله در مترمربع 57

نمودار 4-2-اثر تیمار رقم بر تعداد سنبله در متر­مربع 59

نمودار 4-3-اثر تاریخ کاشت و رقم بر تعداد سنبله در متر­مربع 60

نمودار 4-4-اثر تاریخ کاشت بر تعداد دانه در سنبله . 61

نمودار 4-5-اثر تیمار رقم بر تعداد دانه در سنبله... 62

نمودار 4-6-اثر تاریخ کاشت و رقم بر تعداد دانه در سنبله 63

نمودار 4-7-اثر تیمار تاریخ کاشت بر وزن هزاردانه... 65

نمودار 4-8-اثر تیمار رقم بر وزن هزار دانه......... 67

نمودار 4-9-اثر تاریخ کاشت و رقم بر وزن هزار دانه.. 68

نمودار 4-10-اثر تیمار تاریخ کاشت بر عملکرد دانه... 69

نمودار 4-11-اثر تیمار رقم بر عملکرد دانه.......... 72

نمودار 4-12-اثر تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد دانه... 73

نمودار 4-13-اثر تیمار تاریخ کاشت بر عملکرد بیولوژیکی 75

نمودار 4-14-اثر تیمار رقم بر عملکرد بیولوژیکی..... 76

نمودار 4-15-اثر تیمار تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد بیولوژیکی 77

نمودار 4-16-اثر تیمار تاریخ کاشت بر شاخص برداشت... 78

نمودار 4-17-اثر تیمار رقم بر شاخص برداشت.......... 79

نمودار 4-18-اثر تاریخ کاشت و رقم بر شاخص برداشت... 80

نمودار 4-19-اثر تاریخ کاشت بر ارتفاع گیاه......... 81

نمودار 4-20-اثر تیمار رقم بر ارتفاع گیاه.......... 82

نمودار 4-21-اثر تاریخ کاشت و رقم بر ارتفاع گیاه... 83

نمودار 4-22-اثر تیمار تاریخ کاشت بر درجه خوابیدگی. 84

نمودار 4-23-اثر تیمار رقم بر درجه خوابیدگی ...... 85

نمودار 4-24-اثر تاریخ کاشت و رقم بر درجه خوابیدگی 86

نمودار 4-25-اثر تاریخ کاشت بر وزن هکتولیتر ...... 87

نمودار 4-26-اثر تیمار رقم بر وزن هکتولیتر......... 89

نمودار 4-27-اثر تاریخ کاشت و رقم بر وزن هکتولیتر 89

خرید فایل

تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی از خصوصیات فیزیولوژیکی ارقام کلزا

تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی از خصوصیات فیزیولوژیکی ارقام کلزا

به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی از خصوصیات فیزیولوژیکی ارقام مختلف کلزا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سال زراعی 1388 در مرکز خدمات جهاد کشاورزی مشگین غربی انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل چهار تاریخ کاشت به فاصله زمانی 15 روز (10 فروردین،25 فروردین، 9 اردیبهشت و 24 اردیبهشت) و سه رقم کلزای بهاره (ساری گول، هایولا401 و RDF003) بودند. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که مراحل رشدی 50 درصد سبز شدن، سبز کامل، ساقه دهی، شاخه دهی، شروع گل دهی،50 درصد گل دهی، 50 درصد غلاف دهی، طول دوره گل دهی، طول دوره زایشی و کل دوره رشد و صفات تعداد ساقه اصلی، تعداد شاخه اولیه، تعداد خورجین در ساقه، تعداد خورجین در شاخه، ارتفاع بوته، فاصله اولین غلاف از خاک، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، طول خورجین، قطر خورجین، درصد دانه های پوک، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت ،عملکرد کاه و کلش، درصد روغن و عملکرد روغن تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار داشتند. مراحل 50 درصد سبز شدن، سبز کامل، ساقه دهی، شاخه دهی، شروع گل دهی، 50 درصد گل دهی، 50 درصد غلاف دهی، طول دوره زایشی و کل دوره رشد و صفات ارتفاع بوته، فاصله اولین غلاف از خاک، تعداد خورجین در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، طول خورجین، درصد دانه های پوک، عملکرد بیولوژیک، عملکرد کاه و کلش، درصد روغن و عملکرد روغن تحت تاثیر رقم قرار داشتند و مراحل 50 درصد سبز شدن، ساقه دهی، شاخه دهی، 50 درصد گل دهی، 50 درصد غلاف دهی و طول دوره گل دهی و صفات تعداد ساقه اصلی، ارتفاع بوته، فاصله اولین غلاف از خاک، تعداد دانه در خورجین، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد روغن تحت تاثیر اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم قرار داشتند. نتایج حاصله نشان داد که بهترین عملکرد اقتصادی از تاریخ کاشت اول (10 فروردین) به دست آمده و بیشترین عملکرد روغن نیز از تاریخ کاشت 10 فروردین و از رقم هایولا401 بدست آمد. رقم هایولا 401 هم از نظر عملکرد و هم از نظر زودرس بودن برای منطقه مورد آزمایش مناسب تر می باشد. رقم هایولا401 ازTDM ، CGR و RGR بالاتری نسبت به دو رقم دیگر برخوردار بوده و مقدار TDM و CGR در تاریخ کاشت اول (10 فروردین) بیشتر از سایر تاریخ های کاشت بوده و در دیگر تاریخ های کاشت به ترتیب تاریخ کاشت کم شده اند.

کلید واژه ها: تاریخ کاشت، رقم، کلزا، عملکرد، اجزای عملکرد

فهرست مطالب :

عنوان .......................................... صفحه

فصل اول: مقدمه و مروی بر پژوهشهای گذشته 1

1-1- مقدمه 2

1-2- مشخصات گیاه شناسی 3

1-3- ارزش غذایی و مواد تشکیل دهنده کلزا 6

1-4- آب و هوای مناسب برای کشت کلزا و سازگاری آن 6

1-5- تاثیر تاریخ کاشت و رقم بر روی عملکرد و اجزای عملکرد و مراحل فنولوژیک در کلزا 8

1-6- اثر تاریخ کاشت و رقم بر روی صفات فیزیولوژیک در کلزا 15

فصل دوم: مواد و روش ها 20

2-1- موقعیت جغرافیایی محل مورد آزمایش 21

2-2- خصوصیات خاک شناسی محل اجرای آزمایش 21

2-3- رقم 22

2-4- طرح آزمایشی 22

2-5- عملیات زراعی 23

2-6- برداشت 23

2-7- اندازه گیری صفات 24

2-7-1- آنالیز رشد 24

2-7-2- عملکرد و اجزای عملکرد و برخی از صفات مورفولوژیک: 24

2-7-3- صفات فنولوژیک : 25

2-7-4- درصد روغن 26

2-7-5- عملکرد روغن 27

2-8- تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها 27

فصل سوم: نتایج و بحث 28

3-1- صفات کمی کلزا.. 29

3-1-1- صفات فنولوژیکی کلزا 29

3-1-2- خصوصیات مرفولوژیکی 44

3-1-3- عملکرد و اجزای عملکرد 52

3-1-4- صفات زراعی مرتبط با افزایش عملکرد 59

3-2- صفات کیفی کلزا 66

3-2-1- درصد روغن 66

3-2-2- عملکرد روغن 67

3-3- آنالیز رشد 70

3-3-1- تجمع ماه خشک (TDM) 70

3-3-2- سرعت رشد محصول (CGR) 73

3-3-3- سرعت رشد نسبی (RGR) 76

3-4- نتیجه گیری 80

3-5- پیشنهادات 81

فهرست منابع 82

فهرست جداول

جدول 2-1- مشخصات خاک شناسی محل مورد آزمایش.............. 21

جدول 3-1- تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف بر مراحل مختلف فنولوژیک کلزا ................................... 35

جدول 3-2- جدول مقایسات میانگین صفات فنولوژیک در تاریخ های مختلف کاشت در ارقام کلزا ............................................. 35

جدول 3-3- ادامه جدول تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف بر مراحل مختلف فنولوژیک کلزا .................... 42

جدول 3-4- ادامه جدول تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف کلزا ............................................ 42

جدول 3-5- تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف کلزا بر خصوصیات مرفولوژیکی...................................... 50

جدول 3-6- مقایسات میانگین خصوصیات مرفولوژیک............. 50

جدول 3-7- تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف کلزا بر عملکرد و اجزای عملکرد .................................. 57

جدول 3-8- مقایسات میانگین عملکرد و اجزای عملکرد......... 58

جدول 3-9- تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف کلزا بر صفات زراعی مرتبط در افزایش عملکرد....................... 64

جدول 3-10- مقایسات میانگین صفات مرتبط با عملکرد دانه.... 65

جدول 3-11 – جدول تجزیه واریانس تاثیر تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف بر درصد و عملکرد روغن کلزا ............................. 68

جدول 3-12 – جدول مقایسات میانگین درصد و عملکرد روغن در تاریخ های مختلف کاشت در ارقام مختلف کلزا ............................... 69

جدول 3-13- معادله های رگرسیونی برازش شده بین شاخص های مورد مطالعه و تیمارهای آزمایشی........................................ 79

فهرست اشکال

شکل 3-1- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت روز تا 50 درصد سبز شدن ................................................ 36

شکل 3-2- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت روز تا شروع ساقه دهی..................................................... 36

شکل 3-3- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت روز تا شاخه دهی 37

شکل 3-4- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت روز تا 50 درصد گلدهی................................................... 43

شکل 3-5- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت روز تا 50 درصد غلاف دهی..................................................... 43

شکل 3-6- اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت طول دوره گلدهی 44

شکل 3-7- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت تعداد ساقه اصلی 51

شکل 3-8- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت ارتفاع بوته 51

شکل 3-9 – نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت فاصله اولین غلاف از خاک.................................................. 52

شکل 3-10- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت تعداد دانه در خورجین.................................................. 58

شکل 3-11- نمودار اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی صفت عملکرد دانه 59

شکل 3-12 – اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی عملکرد بیولوژیک در کلزا 65

شکل 3-13 – اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر روی عملکردروغن در کلزا 69

شکل 3-14- روند تغییرات تجمع ماده خشک کل در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت اول..................................................... 71

شکل 3-15- نمودار روند تغییرات تجمع ماده خشک کل در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت دوم.......................................... 72

شکل 3-16- نمودار روند تغییرات تجمع ماده خشک کل در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت سوم.......................................... 72

شکل 3-17- نمودار روند تغییرات تجمع ماده خشک کل در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت

چهارم ........... 73

شکل 3-18- نمودار روند تغییرات سرعت رشد محصول در ارقام مورد مطالعه در تاریخ

کاشت چهارم ............................................. 74

شکل 3-19- نمودار روند تغییرات سرعت رشد محصول در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت دوم ......................................... 74

شکل 3-20- نمودار روند تغییرات سرعت رشد محصول در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت سوم ......................................... 74

شکل 3-21- نمودار روند تغییرات سرعت رشد محصول در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت چهارم ....................................... 74

شکل 3-22- نمودار روند تغییرات سرعت رشد نسبی در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت اول .............................................. 76

شکل 3-23- نمودار روند تغییرات سرعت رشد نسبی در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت دوم ............................................... 76

شکل 3-24- نمودار روند تغییرات سرعت رشد نسبی در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت سوم................................................ 77

شکل 3-25- نمودار روند تغییرات سرعت رشد نسبی در ارقام مورد مطالعه در تاریخ کاشت چهارم ............................................. 78

خرید فایل

تاثیر آرایش کاشت و تراکم بوته بر عملکرد و شاخص های فیزیولوژیکی ماش

تاثیر آرایش کاشت و تراکم بوته بر عملکرد و شاخص های فیزیولوژیکی ماش

این محصول در قالب فایل word و در 121 صفحه تهیه و تنظیم شده است.

توجه :

شما می توانید با خرید این محصول فایل " قلق های پایان نامه نویسی (از عنوان تا دفاع)" را به عنوان هدیه دریافت نمایید.

فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
فصل اول : کلیات 2
1-1- اهمیت و خواص حبوبات 3
1-1-1- تاریخچه پیدایش ماش 5
1-1-2- منشا و پراکندگی جغرافیایی ماش 6
1-1-3- خصوصیات مرفولوژیکی ماش 7
1-1-4- خصوصیات رشد 8
1-1-5- خصوصیات جوانه زنی 9
1-1-6- مشخصات اکولوژیکی زراعی ماش 9
1-1-6-1- تامین آب 11
1-1-6-2- نیاز کودی 12
1-2- تناوب زراعی 12
1-3- عملکرد 13
1-4- آفات و امراض 13
5-1- عملیات زراعی 14
1-6- داشت 14
1-7- برداشت 15
1-8- اهمیت و ارزش غذایی ماش 15
1-8-1- مصرف درمانی 17
فصل دوم : بررسی منابع 18
2-1- تاثیر تراکم و آرایش کاشت بر خصوصیات کمی و کیفی ماش 19
فصل سوم : مواد و روش ها 32
3-1- روش کار 33
3-2- مشخصات خاک محل 34
3-3- آماده سازی زمین و کاشت 35
3-4- عملیات داشت 35
3-5- عملیات برداشت : 36
3-6- یادداشت برداری ها و سنجش ها 36
3-6-1- صفات مرفولوژیکی و فنولوژیکی 36
3-6-2- اندازه‌گیری صفات فیزیولوژیکی 36
فصل چهارم : نتایج و بحث 38
4-1- ارتفاع بوته 39
4-2- تعدادغلاف در بوته 43
4-3- تعداد دانه در غلاف 47
4-4- وزن پوسته غلاف 52
4-5- وزن صد دانه 55
4-6- عملکرد دانه 58
4-7- عملکرد بیولوژیک 64
4-8- شاخص برداشت 69
4-9- شاخص سطح برگ 73
4-10- درصد پروتئین 77
4-11- سرعت رشد محصول 80
4-12- سرعت جذب خالص 85
4-13- سرعت رشد نسبی 90
4-14- نسبت سطح برگ 92
4-15- محاسبه ضرایب همبستگی 94
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات 101
فهرست منابع 103
چکیده انگلیسی 111

خرید فایل

کاشت و تکثیر گیاهان زینتی

کاشت و تکثیر گیاهان زینتی

گلکاری، آشنایی با مفاهیم

جایگاه گلکاری در ایران

اهمیت تاریخی: قدمت کشت و کار و نگهداری گل‌ها در ایران شاید همزمان با شروع کشاورزی بوده است. با نگاهی به تاریخ و فرهنگ ایران بنظر می‌آید که همواره ایرانیان در زمینه موضوعات مرتبط با گل‌ها جایگاه خوب و ارزنده‌ای داشته‌اند. اهمیت اقتصادی: شاید قدیمی‌ترین گلخانه‌های موجود در ایران که در حال حاضر هم فعال هستند قدمتی در حدود 75 – 70 سال دارند. در حقیقت اهمیت اقتصادی این رشته، سابقه طولانی در ایران دارد. زمانی که بسیاری از کشورها نامی در زمینه پرورش گل و گیاه نداشته اند کشور ما با داشتن گلخانه‌های خوب و قابل قبول در زمان خود وضعیتی مناسب داشته است. کشت و کار پرورش گل‌های زینتی در ایران بعنوان یک رشته اقتصادی سابقه‌ای به قدمت احداث گلخانه‌ها ندارد اما از زمان‌های گذشته، گلخانه‌دارها کار تکثیر و پرورش گیاهان را برای سرگرمی، و گذران اوقات فراغت انجام می‌دادند. در سال‌های اخیر بدلیل نیاز روز افزون بازار و خواست افراد جامعه و بدلیل محدود شدن فضای زندگی مردم این وضعیت کاملاً تغییر کرده است. بطوری که در سال‌های اخیر احداث گلخانه‌های نسبتاً مجهز و کارآمد بمنظور کشت و پرورش و تکثیر گیاهان زینتی و نیز توسعه اقتصادی پیشرفت زیادی داشته است. ایران یکی از خواستگاه‌ها و زادگاه‌های طبیعی گیاهان زینتی از جمله لاله، سنبل، زنبق، سیکلمه و برخی از درختچه‌ها و تعداد زیادی از درختان میوه بشمار می‌آید، و در منابع علمی دنیا اسناد و مدارک مربوط به این موضوع موجود است. ولی از نظر اقتصادی و صادرات گل و گیاه هنوز موقعیت مناسبی در سطح دنیا ندارد.

جایگاه ایران از نظر جغرافیایی

موقعیت جغرافیایی ایران از دو نظر قابل ارزش است :

- از نظر آب و هوایی

- موقعیت نسبت به کشورهای همسایه.

1- ایران در یک منطقه پر رود با طول روز بلند و روشنایی کامل آفتاب قراردارد و از این نظر می‌تواند در بسیاری از هزینه‌های مربوط به گرم کردن و روشن نگه داشتن گلخانه‌ها که برای کاشت و تکثیر گیاهان زینتی اهمیت زیادی دارد، صرفه جویی کند.

2- موقعیت ایران بدلیل قرار داشتن در کنار کشورهای پر مصرف گل و گیاه از نظر اقتصادی حائز اهمیت است. همسایه‌های شمالی و جنوبی ایران از خریداران بسیار خوب گیاهان زینتی هستند. ایران با داشتن یک بازار متعادل و نسبتاً ثابت و دائمی قادر است جایگاه واقعی خود را در این عرصه پیدا کند.

کشورهای مهم تولید کننده و مصرف کننده گل و گیاه

1- هلند 2- ایتالیا 3- آلمان 4- سوئیس 5- دانمارک 6- بلژیک 7 - سوئد 8- ژاپن 9 - انگلستان 10- استرالیا 11- فرانسه 12- اسپانیا 13- آمریکا

همانطور که مشاهده می‌کنید هلند مقام اول در بین همه کشورها را دارد و بقیه کشورها در رتبه بعدی قرار گرفته‌اند. از لحاظ موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی و هم‌چنین وضعیت نیروی کار، ایران در مقایسه با هلند از موقعیت مناسب‌تر و ارزان‌تری برخوردار است. ارز آوری گل و گیاه برای ایران یک موقعیت انحصاری است. در کشور ما گاهی ارز آوری گل‌های شاخه بریده با ارز آوری نفت مقایسه می‌شود. بطوری که فروش 2 تا 3 شاخه گل (از بعضی انواع گل‌ها) می‌تواند ارز‌آوری معادل یک بشکه نفت را داشته باشد و صادرات گل‌ها و گیاهان زینتی می‌تواند جانشین صادرات نفت شود. اما پارامترهای لازم و شاخص‌های قابل قبول بازار جهانی برای پرورش گل و گیاه را باید مهیا کرد.

رشته‌ها و زیر شاخه‌های متعددی در رابطه با گلکاری یا Flowery culture وجود دارد. یکی از این موارد استفاده از اندام‌های گیاهان زینتی می‌باشد. از لحاظ موقعیت مصرفی گیاهان زینتی را به سه دسته تقسیم می‌کنند :

گیاهان یک ساله یاAnnual Plants ؛ گیاهان زینتی که بعنوان گل‌های فضای سبز استفاده می‌شوند. این گیاهان معمولاً مقاوم به سرما نیستند و دوره زندگی نسبتاً کوتاهی دارند. مانند گل اطلسی و آحار.

گل‌های دائمی یا Perennial Plants؛ گیاهانی که بیش از یک سال در فضای آزاد قابلیت رشد و نمو دارند. مانند گل تاج‌الملوک، داودی و زنبق‌های دائمی.

گیاهان آپارتمانی یا Indoor Plants؛ گیاهانی که فقط در فضای محدود آپارتمان‌ها و گلخانه‌ها قابل نگهداری هستند. مانند برگ انجیلی و فوتوس.

انجام تحقیقات برای صادرات گل‌ها و گیاهان زینتی یک امر مسلم و ضروری است. هم‌چنین مجموعه عواملی که در این راستا باید مد نظر قرار گیرند عبارتند از :

نوع خاک و بستر مورد پرورش گیاهان؛

نوع محصول ارائه شده؛

تداوم تولید در طی یک زمان معین.

انواع گلکاری یا Flowery culture

گیاهان گلدار گلدانی یا Pot Plant؛ گیاهانی که در فضای مستور آپارتمان رشد و نمو می‌کنند و بخش زینتی آن‌ها همان گل است. مانند گل حنا، سیکلامن ایرانی، آزالیا و ...

گل‌های شاخه بریده یا Cut Flowers؛ گروه بسیار بزرگی از گیاهان زینتی در این رده هستند. تعداد زیادی از گیاهان زینتی بعنوان بخش‌های بریده شده و جدا از پایه مادری قابل عرضه به بازار هستند. نظیر انواع میخک، ژربرا، رز و ارکیده.

بسته به نوع بازار و سلیقه خریداران تقریباً همه گیاهان Cut Flowers شبیه بهم عرضه می‌شوند. اینطور که برآورد نشان می‌دهد معمولاً میخک، رز و ژربرا سه محصول رده اول تا سوم گل‌ها شناخته شده‌اند.

درختان، درختچه‌ها و پیچ‌های زینتی یا Trees, Shrubs and Climbers؛ این مجموعه در کشت و کار گیاهان زینتی جایگاه ارزنده‌ای دارد و ایران می‌تواند در این قسمت موقعیت خوبی کسب کند.

تاسیسات گلکاری

تعریف گل­خانه: گل­خانه یاGreen house به فضای محدودی اطلاق می­شود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یک سال داشته باشد. طبق این تعریف از جمله عملکرد گل­خانه، فراهم کردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است.

گل­خانه­ها بر حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی در آن‌ها بکار برده شده است به نوع ثابت و متحرک تقسیم‌بندی می­شوند. گل­خانه­های ثابت و متحرک بنا ­بر نیاز در موقعیت معین، در جایی که مدنظر ما است احداث می­شوند.

گل­خانه­های ثابت، به گل­خانه­هایی گفته می‌شود که مصالح ساختمانی بکار رفته در آن‌ها از جنس پایدار و با دوام باشد. پس باید سالیان سال از آن‌ها استفاده کرد. بنابراین نکاتی در ساخت گلخانه‌های ثابت باید در نظر گرفته شود.

نکات مهم در احداث گلخانه­های ثابت

1. فاصله گلخانه تا بازار مصرف؛

2. کیفیت آب از نظر سختی؛

3. وجود بازارهای فروش محلی؛

4. دسترسی به کارگران متخصص.

انواع گلخانه های ثابت

گلخانه یکطرفه: از یک جهت از نور کامل آفتاب بر ­خوردار است و از جهت دیگر از مصالح ساختمانی پوشیده شده است. این نحوه ساخت و ساز گل­خانه برای مناطقی با شرایط محیطی نسبتاً دشوار بسیار مطلوب است. در مناطقی که سرمای شدید یا یخبندان‌های طولانی وجود دارد، ساخت این گلخانه‌ها به صرفه می‌باشد.

گلخانه دو طرفه: از دو جهت بطور کامل از نور آفتاب بهره­مند است. این گلخانه برای کشت و پرورش بسیاری از محصولات، ایده­آل و مناسب است. زیرا از جهت نور و درجه‌ی حرارت بطور کامل از نور خورشید بهره می‌برد.

گلخانه نیمه دو طرفه: از یک جهت بطور کامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نیمه از مصالح ساختمانی پر شده و نیمه دیگر از جنس شفاف (شیشه) است.

گلخانه های سه گانه هر کدام برای یک اقلیم معین مناسب می‌باشند. اما بطور کلی برای مناطق مختلف ایران گلخانه­های دو طرفه بسیار مناسب و مطلوب هستند. چرا که در کشور ما، به علت برخورداری از نور فراوان مخصوصاً در زمستان می‌توان در مصرف سوخت صرفه جویی بسیار خوب و با ­ارزشی داشت.

عوامل قابل کنترل در گلخانه ها

1.درجه حرارت؛

2.نور؛

3.رطوبت؛

4. مقدار گاز کربنیک(Co2).

هر کدام از عوامل قابل کنترل در گل­خانه­ها جداگانه توضیح داده می‌شوند.

درجه حرارت در گل خانه ها

تنظیم درجه حرارت در گل­خانه­ها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنه­های مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارت­های بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارت­های کمتر از 20 درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو می­کنند، مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده‌اند نظیر پامچال که در جنگل‌های شمال دیده می‌شود.

اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانه­ها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری‌ها یا سیستم‌های گازی و ... می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. اما دو شرط اولیه موجود در عامل گرم ‌کننده عبارتند از:

1- توان توزیع یکنواخت دما در سطح گلخانه را دارا باشد؛

2- فاقد اثرات مخرب زیست محیطی باشد.

نیاز نوری گیاهان

همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند. بعضی از گیاهان نیاز به نور فراوانی دارند و بعضی دیگر به نور کمتری نیاز دارند. بنابراین گیاهان را از نظر نیاز نوری به سه گروه بزرگ تقسیم می­کنیم:

گیاهان روز بلندLDP : Long Day Plants برای به گل رفتن بین 10 تا 14 ساعت به نور نیاز دارند، مانند گیاهان فصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و میمون.

گیاهان روز کوتاه SDP: Short Day Plants برای به گل رفتن نیاز نوری کمتر از 12 ساعت دارند. که در نقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار می‌گیرند، مثل گل داودی.

گیاهان بی تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants برای نگهداری در منزل بسیار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.

به گل بردن گیاهان روز کوتاه در طی ساعات روشنایی، طولانی به موضوع کنترل نور بر می­گردد. در کشور ما با توجه به اینکه روزهای آفتابی خیلی زیاد است باید نیاز نوری گیاه شناخته شود تا گیاه در طی روزهای بلند بخوبی از رشد رویشی برخوردار باشد. لذا گیاهان روز کوتاه را به وسیله‌ی پایین آوردن ساعات روشنایی، بوسیله یک پرده تیره رنگ، و اصطلاحاً ایجاد شب­های طولانی به گل می­بریم.

نور در گلخانه ها

در گلخانه­ها مقدار نور را به وسیله‌ی پوشاندن شیشه­ها با حصیر، پاشیدن گِل و یا رنگ‌های قابل شست و شو و یا با استفاده از چادر­های الکترونیکی، کنترل می‌کنیم.

کنترل رطوبت در گلخانه­ها

تأ­مین رطوبت یکی از پارامترهای مهم در گلخانه­ها است. برای رشد و نمو گیاهان، البته باید نیازهای رطوبتی گیاهان را بشناسیم. بعضی از گیاهان به رطوبت‌های خیلی بالا نیاز دارند و بعضی دیگر به رطوبت کمتری نیاز دارند، مثل گل کاغذی. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آن‌ها را در گلخانه­های خاص خود جایگزین می­کنیم یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمی‌شوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیاز­های یکسان در نظر گرفته می‌شود.

راه‌ها و روش‌های مختلفی برای تأمین رطوبت گل‌خانه‌ها وجود دارد که عبارتست از:

1. آبیاری؛

2. پاشیدن آب به سقف و کف و جدار گلخانه؛

3.کاربرد دستگاه‌های بخار ساز.

گاز کربنیک در گلخانه­ها

کاربرد Co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، کاربرد پیدا کرده است. در کشور ما که گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند می‌توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد.

وجود Co2برای انجام عمل فتوسنتز ضروری است. این واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز یا عملکرد گیاه می­شود . در این واکنشCo2 عامل بسیار مهمی تلقی می­شود.

فرمول فتوسنتز

6 CO2 + 6 H2O à C6H12O6 + 6 O2

گلخانه­های ایزوله و با شرایط استاندارد دارای Co2هستند. لذا گلخانه­هایی که ارتباط کمتری با فضای خارج دارند و یا گلخانه­هایی که تبادل گازی کمی دارند و در معرض رفت و آمد‌های مکرر و متوالی نیستند برای مصرفCo2 مناسب­تر هستند.

عوامل مؤثر در میزان مصرف Co2

1. فصل و موقعیت زمانی: در فصل‌های گرم و پر نور سال مقدار مصرف Co2 بیشتر است؛

2.نوع محصول: بسته به نوع محصول نیاز به Co2 نیز متفاوت است؛

سن گیاه: گیاهان مختلف در سنین مختلف نیازهای متفاوتی به Co23.دارند.

بسترهای کشت، تکثیر و پرورش گیاهان زینتی

انواع محیط‌های کشت برای ریشه‌زایی

- ماسه؛

- پرلایت؛

- ورمیکولایت؛

- مخلوط ماسه و پرلایت.

ماسه

- محیط کشت معروف؛

- فاقد هر گونه عناصر؛

- ارزش آن به واسطه وجود تخلخل کافی، وجود اکسیژن و حفظ رطوبت.

اولین محیط کشت ماسه است که برای ریشه‌دار کردن گیاهان ارزشی خاص دارد، زیرا قلمه‌های جدا شده از پایه‌های مادری ذخیره غذایی به اندازه کافی دارند. اندازه ذرات ماسه و تخلخل بین این ذرات بسته به نوع قلمه‌ها متفاوت است پس بهتر است که برای قلمه‌های مختلف اندازه معینی از محیط کشت را استفاده کنیم.

پرلایت

- منشا آتشفشانی؛

- سفید رنگ؛

- فاقد هرگونه ذخیره غذایی؛

- ارزش آن به واسطه ذخیره آب تا 4 برابر وزن خود.

دومین محیط کشت که برای تکثیر قلمه‌ها استفاده می‌کنیم پرلایت است. و به دلیل خصوصیات ذکر شده، در ریشه‌دار شدن قلمه‌ها یا گیاهانی که در غیر محیط خاک پرورش می‌یابند بسیار مفید و مناسب است. اندازه ذرات پرلایت بین 4- 2/1 میلی‌متر است و بسته به نوع مصرف و نوع قلمه برای تکثیر از پرلایت‌های نرم و نسبتاً درشت استفاده می‌کنیم. معمولاً مخلوطی از پرلایت‌های خیلی نرم و نسبتاً درشت به نسبت مساوی ترکیب می‌کنیم و بعنوان یک بستر ریشه‌زایی از آن استفاده می‌شود.

ورمیکولایت

- ماده معدنی از نوع میکا؛

- حاوی سیلیکات منیزیم، آلومینیم و آهن است.

در حقیقت یک رس حرارت دیده است که می‌تواند مقدار زیادی آب را جذب کند. ورمیکولایت بدلیل قیمت نسبتاً بالایی که دارد مصرف چندانی ندارد. بعلاوه بعلت جذب آب حجمش زیاد می‌شود و نباید تحت فشار قرار گیرد، زیرا تخلخلش را از دست می‌دهد. فقط در موارد خاص برای سازگاری دادن یک گیاه حاصل از کشت بافت در محیط جدید از این ماده استفاده می‌شود. بنابر این برای تکثیر معمول و متداول گیاهان عمدتاً ماده مورد مصرف پرلایت یا ماسه است.

مخلوط ماسه و پرلایت

- به نسبت مساوی مخلوط می‌شوند؛

- در سطح کاربردی مصرف زیادی دارد.

چهارمین محیط کشت، مخلوط ماسه و پرلایت است. به نسبت مساوی یک حجمی از پرلایت و ماسه نرم (همان چیزی که در اصطلاح باغبانی ماسه بادی می‌گویند) را با هم مخلوط می‌کنند و قلمه‌ها را در آن قرار می‌دهند. بعد از ریشه‌دار شدن قلمه‌ها و اطمینان از حجم ریشه، قلمه‌ها به محل مناسب دیگر انتقال می‌یابند.

محیط‌های کشت قلمه‌ها فاقد هر گونه ذخیره غذایی بوده و بدلیل آنکه فوق‌العاده سبک هستند تخلخل زیادی دارند و نمی‌توانند مواد غذایی را به مدت زیادی در خود نگه دارند. بعد از ریشه‌دار شدن گیاهان چون نیاز به عناصر معدنی در گیاه خیلی بالا می‌رود، در یک خاک مناسب که ذخیره کافی این مواد را دارند کشت می‌شوند.

محیط‌های پرورشی گیاهان – کشت خاکی

- متداولترین محیط کشت شناخته شده خاک یا Soilاست. تعریف خاک و انتظاری که از خاک برای نگهداری طولانی یک گیاه می‌رود، بسته به نوع گیاه و نیاز خاص غذایی آن گیاه متفاوت است. گیاهان علفی و آپارتمانی نیاز به یک بافت بسیار سبک دارند، بافتی که تخلخل کافی دارد و آب را به اندازه مناسب در خود نگهداری می‌کند و ریشه‌ها در آن بخوبی تنفس می‌کنند.

- ترکیبی با نسبت مساوی از خاک برگ، ماسه بادی و خاک زارعی و دارای یک بافت خوب و مناسب برای پرورش گیاهان آپارتمانی اصطلاحاً خاک سبک نامیده می‌شود.

- خاک سنگین در باغبانی کاربرد خیلی زیادی ندارد، فقط گیاهانی که ساختمان ریشه‌ای بسیار قطور و قوی دارند مثل گل کاغذی و هم‌چنین شاه‌پسند درختی و درختچه ختمی چینی در خاک‌های سنگین بهتر رشد و نمو می‌کنند.

- غیر از خاک ترکیبات مصنوعی دیگر مثل پیت هم استفاده می‌شود. Peatخاکی است که از بقایای در حال تخمیر اندام‌های مختلف گیاهی بوجود آمده است. پیت‌های طبیعی حاصل تخمیر خزه‌ها هستند. دو خزه معروف بنام‌های Sphagnum و Hyponum در اروپای شمالی به وفور یافت می‌شوند و معادنی که از این خزه‌ها در اروپای شمالی بدست آمده تحت عنوان تورب یا پیت خالص به بازار عرضه می‌شوند. پیتPH بسیار پایینی دارد و برای گیاهان اسید پسند و آن‌هایی که نیاز به PH پایین دارند بسیار مناسب و ایده‌آل است.

هیدروپونیک – کشت بدون خاک گیاهان

- پرلایت؛

- ورمیکولایت؛

- پشم سنگ؛

- پوکه معدنی.

البته این مواد فاقد هر گونه ذخیره غذایی هستند و مواد غذایی بطور مصنوعی به این سیستم‌ها باید اضافه شوند. پرلایتی که مواد غذایی لازم به آن اضافه شده باشد بحث محیط کشت هیدروپونیک Hydroponic را به میان می‌آورد. معادن خاک پیت در چند ناحیه (عمدتاً در شمال ایران) شناسایی شده‌اند ولی این معادن دقیقاً حاصل تخمیر دو خزه معروف هاپونوم Hyponum و اسفاگنوم Sphagnum نیستند. پیت یا تورب ایران رنگ روشن‌تری دارد در حالیکه پیت اروپا دارای رنگ قهوه‌ای بسیار تیره است. PH پیت در معادن ایران خیلی زیاد و گاهی بیش از 7 می‌باشد (یعنی از حد خنثی کمی بالاتر است) ولی PH پیت‌های اروپایی حدود 5/4 است. هم‌چنین معادن کشف شده در ایران قابل توسعه در سطح وسیع نمی‌باشند.

رشد و نمو

مهم‌ترین عامل بعد از بستر رشد، عوامل موثر در رشد و نمو گیاه می‌باشند. ابتدا تفاوت بین رشد و نمو را یادآور می‌شویم (البته این تفاوت در فرهنگ نامه انگلیسی بیشتر نمایان است).

رشد یا Growthبزرگ شدن سلول‌ها و افزایش تعداد سلول‌ها را گویند. به عبارت دیگر منظور از رشد افزایش تعداد و حجم سلول‌هاست.

نمو یا Developmentبه مفهوم اختصاصی شدن و تمایز سلول‌هاست. ممکن است سلولی رشد زیادی داشته باشد ولی نمو نکرده باشد. هر وقت گیاه از مرحله‌ای وارد مرحله‌ی دیگر شود نمو یافته است. مثلاً گیاه گلخانه‌ای را در نظر بگیرید که چند سالی رشد رویشی داشته ولی تا زمانی که وارد فاز گل‌دهی نشده باشد نمو نداشته است. به معنای دیگر نمو پدیده‌ی تخصصی شدن سلول‌هاست.

عوامل موثر بر رشد و نمو

داخلی:

الف) عوامل ژنتیکی،

ب) هورمون‌های نباتی.

خارجی:

الف) حرارت،

ب) رطوبت،

ج) نور،

د) گازها.

ابتدا به تعریف عوامل داخلی می‌پردازیم. خصوصیاتی را که عوامل خارجی بر آن بی‌تاثیرند را عوامل ژنتیکی می‌گویند. وقتی خصوصیات، صفر ذاتی هستند طوری که عوامل خارجی بر آن‌ها بی‌تاثیرند، برای مثال اگر گیاهی گل‌های صورتی دارد عوامل خارجی نمی‌توانند رنگ گل‌های آن را تغییر بدهند.

کنترل اعمال فیزیولوژی گیاهان در مبحث هورمون‌ها گنجانده شده است.

استفاده از ترکیبات دارویی مشتق از گیاهان، نه تنها قدمت زیادی دارد، بلکه به‌دلیل عوارض جانبی بی‌شمار داروهای شیمیایی از یک‌سو و نارسایی‌های متعدد طب نوین در درمان برخی از بیماری‌ها با گذشت زمان، بار دیگر پرورش و تولید گیاهان دارویی با رشد قابل‌توجهی روبرو شده‌است. در مقالة حاضر سعی شده است تا ضمن معرفی برخی از روش‌های بیوتکنولوژیک مورد استفاده در شناسایی و تولید گیاهان دارویی، اهمیت اقتصادی متابولیت‌های دارویی مشتق از این گیاهان و ارزش بالای آنها برای کشورهایی همچون ایران که دارای تنوع بالایی از گیاهان دارویی هستند مشخص شود:

مقدمه

سابقة‌ استفاده از گیاهان دارویی به زمان‌های بسیار دور برمی‌گردد؛ به‌طوری‌که حتی در کتب قدیمی مانند انجیل و کتاب مقدس باستانی هند (ودا)، استفاده از برخی گیاهان در درمان بیماری‌ها توصیه شده است. اما قدمت استفاده از گیاهان دارویی، به‌معنی روند رو به کاهش آن در دنیای مدرن امروزی نیست. امروزه در جوامع صنعتی و در بسیاری از کشورهای پیشرفته و درحال توسعه، استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی برای حفظ سلامتی، به‌دلیل افزایش اعتماد مردم به استفاده از این گیاهان، بسیار چشمگیر است.

طبق برآوردی که توسط سازمان بهداشت جهانی ( WHO ) صورت گرفته است، بیش از 80 درصد مردم جهان (نزدیک به 5 میلیارد نفر)‌، برای درمان بیماری‌ها هنوز از داروهای گیاهی استفاده می‌کنند. تقریباً یک چهارم داروهای تهیه‌شدة‌ دنیا دارای منشأ گیاهی هستند که یا مستقیماً از گیاهان عصاره‌گیری شده‌اند و یا بر اساس ترکیب گیاهی،‌ مدوله و سنتز شده‌اند. کار بر روی طب سنتی و استفاده از گیاهان دارویی، در سراسر جهان و به‌خصوص هند، ژاپن، پاکستان، سریلانکا و تایلند در دست انجام می‌باشد. در اروپا و در کشورهایی از قبیل آلبانی، بلغارستان، کرواسی، فرانسه، آلمان، مجارستان، هلند، اسپانیا و انگلستان و همچنین ترکیه، حدود 1500 گونه از گیاهان دارویی و معطر مورد استفاده قرار گرفته و در حدود 1400 محصول گیاهی در اروپا و ایالات متحده تولید می‌شود. در حدود 25 درصد از داروهای تجویزشده در ایالات متحده، حاوی حداقل یک ترکیب فعال گیاهی هستند. در چین، فروش داروهای سنتی در طول 5 سال اخیر دو برابر شده است. در هند نیز صادرات گیاهان دارویی نسبت به سال‌های قبل سه برابر شده است. تعداد زیادی از فرآورده‌های دارویی مشهور از گیاهان بدست می‌آیند. مثلاٌ، معمول‌ترین مسکن، یعنی (آسپرین)‌ از گونه‌های Salix (بید) و Spiraea به‌دست می‌آید. همچنین داروهای ضد سرطانی چون Paclitaxel و Vinblastine فقط از منابع گیاهی حاصل می‌شوند.

بنابراین استفاده از روش‌های بیوتکنولوژیک به‌منظور تکثیر و افزایش توان ژنتیکی گیاهان دارویی و همچنین شناسایی سریع‌تر و دقیق‌تر ژنوتیپ‌هایی که فرآوردة بیشتری تولید می‌کنند، می‌تواند بسیار مفید و از لحاظ تجاری سودآور باشد. در مطلب حاضر، روش‌های مختلف بیوتکنولوژیک که می‌توانند در زمینة افزایش بهره‌وری گیاهان دارویی به‌کار روند معرفی خواهند شد.

1- کاربردهای " کشت بافت " در زمینة گیاهان دارویی

یکی از بخش‌های مهم بیوتکنولوژی "کشت بافت" است که کاربردهای مختلف آن در زمینة گیاهان دارویی، از جنبه‌های مختلفی قابل بررسی است:

خرید فایل

دانلود تحقیق در مورد کاشت و برداشت پنبه

              پنبه کاشت پنبه : آماده‌سازی زمین برای پنبه زمان کاشت بذر پنبه عمق کاشت بذر و فاصله بوته‌ها در پنبه آماده‌کردن بذر پنبه - کرک‌گیری - ضدعفونی کردن بذر پنبه روش‌های کاشت بذر پنبه مقدار بذر پنبه آماده‌سازى زمین براى پنبه  براى آماده‌سازى زمین سه مرحله شخم، دیسک و ماله‌کشى انجام مى‌گیرد:           - شخم: شخم یکى از کارهاى مهم در آماده‌سازى زمین براى کشت پنبه است که به‌صورت عمیق و نسبتاً عمیق و براى زیر و رو کردن خاک انجام مى‌شود. بیشتر کشاورزان در فصل بهار شخم مى‌زنند. برخى نیز در فصل پائیز یا زمستان این کار را انجام مى‌دهند.          - دیسک: بذر براى بهتر سبز شدن نیاز به بستر نرم ...

دانلود مقاله طراحی کاشت

   مقدمه طراحی کاشت یک فرآیند، یک هنر و یک علم محسوب می گردد. در تشخیص ویژگیهای هنر زیبا، اصول طراحی باید با سختیهای علم ترکیب گردد. این فرآیند، فرآیند طرح ریزی پیش از کاشت می باشد، این دو به یکدیگر وابسته بوده از یکدیگر جدایی ناپذیرند. مهارت، بینش و شکیبایی لازمه این فرآیند به شمار می آیند. هنگام طراحی یک باغ، به عنوان معمار منظر، متخصص علوم باغبانی و طراح منظر با استفاده از روندی روش مند، ایده ها را به واقعیت پیوند دهید. هر یک از افراد ملرزم به آشنایی با این روش، در کار با گیاهان به عنوان منابع نامحدود طراحی می باشند. طراحی کاشت مستلزم تبدیل مفهوم یا انگاره ای انتزاعی و ترکیب آن با نیازهای محیطی سایت جهت ایجاد پلان کاشتی زیبا، کاربردی و مناسب می باشد. اما کار در این مرحله پایان نمی یابد. یک طرح خوب باید با استقرار صحیح و نگهداری با کیفیت مطلوب نیز ادامه یابد. چگونگی این کار می ...

دانلود مقاله بررسی اثر تاریخهای مختلف کاشت روی عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم

بررسی اثر تاریخهای مختلف کاشت روی عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم سویا درمنطقه میانه چکیده: این آزمایش در سال 1382درمزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاداسلامی واحدمیانه جهت تعیین بهترین تاریخ کاشت و رقم مناسب بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. تاریخ‌های کاشت در سه سطح شامل 5 اردیبهشت،20 اردیبهشت و 5 خرداد بعنوان فاکتورتاریخ کاشت‌ و ارقام سویا در چهار سطح (کلارک، ویلیامز، زان، هارکور) به‌عنوان فاکتور رقم درنظر گرفته شدند .صفات مورد اندازه گیری شامل ، ارزیابی عملکرد ،وزن هزاردانه اندازه گیری ارتفاع بوته ، تعداددانه درغلاف ، تعدادغلاف دربوته ،‌شاخص برداشت واندازه گیری میزان روغن وپروتئین می باشد.تجزیه آماری صفات اندازه گیری شده برای مقایسه میانگین ها به روش دانکن وتعیین ضرایب همبستگی بااستفاده ازنرم افزارExcell انجام شد . تاریخ کاشت اثر کاملاً معنی‌داری بر ...

دانلودمقاله کاشت برنج

   عملیات تهیه بذر برای کاشت در خزانه شالیکاران، بذری را که برای کاشت انتخاب می‌نمایند، عموماً از محصول سال قبل تهیه شده است. کشاورزان بعد از برداشت برنج و خشک کردن آن مقداری بذر را بصورت شلتوک یا بصورت خوشه نگهداری می‌نمایند تا در سال بعد از این بذر جهت کاشت در خزانه استفاده نمایند. گاهی اوقات بعلت خرابی محصول، کمی بذر و یا تغییر رقم محصول، بذر را از نقاط دیگر تهیه می‌نمایند. بذری که به این طریق تهیه شده است در جای خشک و مناسبی نگهداری می‌شود. بطوری که حشرات، پرندگان و جوندگان مثل موش به آن دسترسی نداشته باشند. استفاده از این بذر در استانهای شمالی کشور از حدود دوم الی پنجم فروردین ماه آغاز می‌گردد. عملیات جوانه‌دار نمودن بذر: بذر ذخیره شده در موقع کاشت باید جهت کاشت آماده شود. بسته به میزان بذر در داخل ظرف یا حوضی که در حیاط منزل معمولاً به این م ...

تحقیق درباره کاشت و تکثیر گیاهان زینتی و جایگاه گلکاری در ایران

فرمت فایل : word (قابل ویرایش) تعداد صفحات : 16 صفحه اهمیت تاریخی:  قدمت کشت و کار و نگهداری گل‌ها در ایران شاید همزمان با شروع کشاورزی بوده است. با نگاهی به تاریخ و فرهنگ ایران بنظر می‌آید که همواره ایرانیان در زمینه موضوعات مرتبط با گل‌ها جایگاه خوب و ارزنده‌ای داشته‌اند. اهمیت اقتصادی: شاید قدیمی‌ترین گلخانه‌های موجود در ایران که در حال حاضر هم فعال هستند قدمتی در حدود 75 – 70 سال دارند. در حقیقت اهمیت اقتصادی این رشته، سابقه طولانی در ایران دارد. زمانی که بسیاری از کشورها نامی در زمینه پرورش گل و گیاه نداشته اند کشور ما با داشتن گلخانه‌های خوب و قابل قبول در زمان خود وضعیتی مناسب داشته است. کشت و کار پرورش گل‌های زینتی در ایران بعنوان یک رشته اقتصادی سابقه‌ای به قدمت احداث گلخانه‌ها ندارد اما از زمان‌های گذشته، ...

تحقیق درباره بررسی و ارزیابی الگوی کاشت مناسب در اراضی شور

فرمت فایل:word(قابل ویرایش)،تعداد صفحات:24            مقدمه: در این مقوله بسیار کوتاه نویسنده سعی دارد که باتوجه به مسائل موجود و گردآوری مطالب این مسئله را مورد بررسی قرار داده وپاسخ برخی از سوالات را درمورد اراضی شور تا حدودی دادشود.سرزمین پهناور ایران  منابع آبی و خاکی فراوانی را در خود جای داده که بخشی از آن برای کشاورزی چندان مناسب نبوده و هر نوع عملیات کشت و کار در آن نیازمند مدیریتی تخصصی و آگاهانه است.بخش بزرگی از خاکها و حجم چشمگیری از کل منابع آبی موجود کشوربه درجات مختلف مبتلا به شوری هستند. بدیهی است که راه حل قطعی و دراز مدت برای خاکهای شور چیزی جزء بهسازی آنها از طریق آبشویی نیست.لیکن از آنجایی که دستیابی به این هدف در بسیاری از موارد مستلزم احداث شبکه های زه کشی است. به دلیل هزینه بری فراوان ممکن است در عمل تحقق نیابد. در مورد ...