رابطه بین سرمایه فکری با ریسک سیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران
امروزه دانش به عنوان مهمترین سرمایه، جایگزین سرمایههای مادی به ویژه در محیط رقابتی و فناوری شده است. لذا مفهوم سرمایه فکری کاربردی مهم و گسترده یافته است. سرمایه فکری در مشتریان، فرایندها، اطلاعات، علامت تجاری، منابع انسانی و سیستمهای سازمان متجلی میشود و نقش فزایندهای در خلق مزیتهای رقابتی پایدار ایفا میکند. از این رو هدف اصلی در این پژوهش بررسی رابطه بین سرمایه فکری با ریسک سیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران بوده است. در ابتدا متغیرهای پژوهش مورد شناسایی قرار گرفته که جهت سنجش متغیر مستقل از مدل پالیک استفاده شده است و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از داده های بدست آمده از نرم افزار ره آورد نوین ، برای محاسبه متغیرهای پژوهش، توسط نرم افزار Excel استفاده شده است. این د اده ها جهت آزمون فرضیه ها توسط نرم افزار Spss به کمک آماره های توصیفی و استنباطی نظیر تحلیل همبستگی ، مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفتند. بنابراین 70 شرکت فعال بورسی به عنوان نمونه انتخابی در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش با استفاده از روش رگرسیون چندگانه برای فرضیه های اصلی صورت گرفته است. فرضیه اصلی اول که به بررسی رابطه بین سرمایه فکری با ریسک سیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های(1385 الی 1389) می پردازد از وجود رابطه معنادار بین سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک در بورس خبر می دهد. و در فرضیه اصلی دوم با در نظرگرفتن اندازه شرکت در فرضیه اصلی اول به این نتیجه رسیدیم که بین سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک با تأثیراندازه شرکت رابطه معنادار وجود ندارد.
کلید واژه ها : سرمایه فکری، سرمایه انسانی، سرمایه سختاری، سرمایه فیزیکی، ریسک سیستماتیک.
فهرست مطالب
چکیده: 1
مقدمه: 2
فصل اول: کلیات تحقیق
مقدمه 4
1-1- بیان مسأله 6
2-1- اهمیت و ضرورت پژوهش 7
3-1- پیشینه پژوهش 8
1-3-1- تحقیق های داخلی 8
2-3-1- تحقیق های خارجی 9
4-1- چارچوب نظری پژوهش 10
5-1- مدل مفهومی پژوهش 13
6-1- اهداف پژوهش 13
7-1- سوال های پژوهش 14
8-1- فرضیه های پژوهش 15
9-1-متغییر های پژوهش 15
10-1- روش پژوهش 16
11-1 قلمرو پژوهش 17
1-11-1-قلمرو مکانی پژوهش 17
2-11-1- قلمرو زمانی پژوهش 17
3-11-1- قلمرو موضوعی پژوهش 17
12-1- تعریف واژه ها و اصطلاحات 17
فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق
مقدمه 23
1-2- بخش اول : ادبیات مربوط به سرمایه فکری 25
1-1-2- نظریه های مربوط به سرمایه فکری 25
2-1-2- تعاریف مختلف سرمایه فکری 26
3-1-2- مدل های طبقه بندی سرمایه فکری 30
1-3-1-2- ادوینسون و مالونه (1997) 31
1-3-1-2- سویبی (1997) 34
1-3-1-2-طبقه بندی نورتون و کاپلان(1992) 36
4-1-2- طبقه بندی روش های اندازه گیری سرمایه فکری 37
1-4-1-2- ارزش افزوده اقتصادی 37
2-4-1-2- کارت نمره متوازن 38
3-4-1-2- ترازنامه نامرئی 38
4-4-1-2- کنترل دارایی های ناملموس 39
5-4-1-2- روش جهت یابی تجاری اسکاندیا 39
6-4-1-2- شاخص سرمایه فکری 39
7-4-1-2- نرخ بازده دارایی ها 40
8-4-1-2- روش تشکیل سرمایه بازار 40
9-4-1-2- کارگزار تکنولوژی 41
10-4-1-2- روش سرمایه فکری مستقیم 41
11-4-1-2- روش های مالی و مراحل اندازه گیری مالی سرمایه فکری 41
12-4-1-2- مدل مدیریت سرمایه فکری 42
13-4-1-2- کیوتوبین 42
14-4-1-2- هوش سرمایه انسانی 43
15-4-1-2- مدل کارگزار فناوری 43
16-4-1-2- روش ارزشگذاری جامع 43
5-1-2- ارزیابی تحلیلی - تطبیقی و مدل های سنجش سرمایه فکری 44
6-1-2- طبقه بندی شیوه اندازه گیری سرمایه فکری از دید کلینت و دارن 46
1-6-1-2- روش های محاسبه مستقیم سرمایه فکری 46
2-6-1-2- روش های برآورد ارزش بازاری سرمایه 46
3-6-1-2- روش های برگشت دارایی ها 46
4-6-1-2- روش های کارت امتیاز 47
7-1-2- نحوه محاسبه سرمایه فکری ( با استفاده از مدل پالیک ) شاخص های عملکرد مالی شرکت ها 47
1-7-1-2- محاسبه سرمایه فکری با استفاده از مدل پالیک 47
2-2- بخش دوم : ادبیات مربوط به ریسک 50
1-2-2- تعاریف مختلف ریسک: 50
2-2-2-انواع ریسک: 51
1-2-2-2- انواع ریسک : نگرش نظریه نوین پرتفوی(ریسک سیستماتیک ) 55
3-2- مدل مفهومی پژوهش 57
4-2- سابقه مطالعات انجام شده 58
فصل سوم: روش اجرای تحقیق
مقدمه 71
1-3- روش تحقیق 71
2-3- جامعه آماری پژوهش 72
3-3 روش گرد آوری پژوهش 73
4-3- روایی و پایایی پژوهش 73
5-3- متغیرهای عملیاتی پژوهش 74
6-3- ابزارگردآوری اطلاعات 75
7-3 مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیرهای پژوهش 76
8-3- روش تجزیه و تحلیل داده ها 83
1-8-3- تحلیل همبستگی پیرسون و رگرسیون ساده خطی 85
2-8-3- آزمون همبستگی 86
3-8-3- رگرسیون چندگانه 87
4-8-3- آزمون نرمال بودن (کولموگروف- اسمیرنوف) 87
5-8-3- آزمون خودهمبستگی (دوربین – واتسن) 87
6-8-3- چندهم خطی 88
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
مقدمه 90
1-4- شاخص های توصیفی متغیرها 90
2-4- آزمون فرضیه های پژوهش 93
3-4- تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش 94
1-3-4- بررسی فرض نرمال بودن متغیرها : 94
2-3-4- خلاصه تجزیه وتحلیل ها به تفکیک هر فرضیه به شرح زیر بیان می شود 96
1-2-3-4- تجزیه و تحلیل آزمون فرضیه اصلی اول 96
2-2-3-4- آزمون فرضیه فرعی اول: 96
3-2-3-4- آزمون فرضیه فرعی دوم: 98
4-2-3-4- آزمون فرضیه فرعی سوم: 100
5-2-3-4- آزمون فرضیه اصلی اول: 105
6-2-4-4- فرضیه اصلی دوم : 110
فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادها
مقدمه 114
1-5- ارزیابی وتشریح نتایج آزمون فرضیه ها طبق شرایط متغیرها 115
1-1-5- نتیجه آزمون فرضیه اصلی اول : 115
2-1-5- نتیجه آزمون فرضیه اصلی دوم : 116
2-5- نتیجه گیری کلی پژوهش 117
3-5- پیشنهادها 117
1-3-5- پیشنهاد مربوط به فرضیه اصلی اول : 118
2-3-5- پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های تحقیق 118
3-3-5- پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی 120
4-5- محدودیت های تحقیق 121
پیوست ها
پیوست یک : نمونه آماری پژوهش 123
پیوست دو : SPSS 125
منابع و ماخذ
منابع فارسی: 145
منابع لاتین: 148
چکیده انگلیسی: 152
جدول 1-1: خلاصه ی نتایج تحقیقات انجام شده در ارتباط با سرمایه فکری 12
جدول 1-2: تعاریف ارائه شده از سرمایه فکری 28
جدول 2-2 : برخی طبقه بندی های ارائه شده سرمایه فکری 30
جدول 3-2 : مقایسه ارزش گذاری سرمایه های فکری(رودو ولیرت) 44
جدول 1-4 : شاخص های توصیف کننده متغیرها تحت، شاخص های مرکزی، شاخص های پراکندگی و شاخص های شکل توزیع برای متغیر وابسته 91
جدول 2-4: شاخص های توصیف کننده متغیرها تحت، شاخص های مرکزی، شاخص های پراکندگی و شاخص های شکل توزیع برای متغیر مستقل 92
جدول 3-4: آزمون کلموگروف اسمیرونوف- متغیر وابسته 95
جدول 4-4 : ضریب همبستگی و سطح معنی داری و تعداد داده ها بین دو متغیر سرمایه فیزیکی و ریسک سیستماتیک 97
جدول 5-4: ضریب همبستگی ،ضریب تعیین و آزمون دوربین واتسون و سطح معنی داری سرمایه فیزیکی و ریسک سیستماتیک 97
جدول 6-4 : ضریب همبستگی و سطح معنی داری و تعداد داده ها بین دو متغیر سرمایه ساختاری و ریسک سیستماتیک 98
جدول 7-4 : ضریب همبستگی ،ضریب تعیین و آزمون دوربین واتسون و سطح معنی داری سرمایه ساختاری و ریسک سیستماتیک 99
جدول 8-4 : ضریب همبستگی و سطح معنی داری و تعداد داده ها بین دو متغیر سرمایه انسانی و ریسک سیستماتیک 100
جدول 9-4: ضریب همبستگی ،ضریب تعیین و آزمون دوربین واتسون و سطح معنی داری سرمایه انسانی و ریسک سیستماتیک 101
جدول 10-4: آنالیز واریانس رگرسیونبرای سرمایه انسانی و ریسک سیستماتیک ANOVA 101
جدول 11-4: ضرایب معادله رگرسیون برای سرمایه انسانی و ریسک سیستماتیک 102
جدول 12-4: ضریب همبستگی ،ضریب تعیین و آزمون دوربین واتسون و سطح معنی داری سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک 106
جدول 13-4: آنالیز واریانس رگرسیون برای متغیر سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک ANOVA 107
جدول 14-4 : ضرایب معادله رگرسیون برای متغیر سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک 107
جدول 15-4: ضریب همبستگی ،ضریب تعیین و آزمون دوربین واتسون و سطح معنی داری بین سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک با تأثیرگذاری متغیرتعدیلی اندازه شرکت 111
جدول 16-4 : یافته های حاصل از بررسی فرضیه ها 112
نمودار 1-1 : مدل مفهومی پژوهش 13
نمودار 1-2 : طرح ارزش اسکاندیا 33
نمودار 2-2: طبقه بندی سویبی از طریق چهارچوب ناظر دارایی نامشهود 35
نمودار 3-2: چهارچوب کارت امتیازی متوازن 36
نمودار 4-2 : انواع ریسک 52
نمودار 5-2 طبقه بندی معیارهای کمی ریسک (رتبه بندی براساس پیچیدگی محاسبه) 55
نمودار 6-2 : ریسک سیستماتیک 56
نمودار 1-3 مدل تحلیلی پژوهش 76
نمودار 1-4 : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون 103
نمودار 2-4: خط و معادله رگرسیون 104
نمودار 3-4: چگونگی رابطه بین پاسخ ها و باقی مانده ها 105
نمودار 4-4 : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون 108
نمودار 5-4: خط و معادله رگرسیون 109
نمودار 6-4: چگونگی رابطه بین پاسخ ها و باقی مانده ها 110
ارتباط بین ریسک سیستماتیک سهام عادی و نسبت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
این تحقیق به مطالعه ارتباط بین ریسک سیستماتیک سهام عادی و نسبت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. مهمترین عواملی که در تصمیم گیری برای خرید سهام موثر است بازده و ریسک آن در مقایسه با سایر فرصت های سرمایه گذاری است. بنابراین در سرمایه گذاری ریسک و بازده نقش کلیدی دارند. هدف از اندازه گیری ریسک، افزایش توانائی در اتخاذ تصمیم بهتر است. ریسک پذیری را می توان احتمال تحمل زیان تعریف کرد. معمولا ریسک امکان وقوع یک رویداد نامطلوب است. روش های مختلفی برای تجزیه و تحلیل ریسک و بازده یک دارائی وجود دارد. برای بررسی رابطه نسبت های مالی با ریسک سیستماتیک با استفاده از فرمول کوکران 90 شرکت به صورت تصادفی انتخاب شده و اطلاعات و داده های آماری از اسناد سازمانی گردآوری و تحقیق با روش همبستگی و علی مقایسه ای و با هدف کاربردی مطالعه شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و ازمون فرضیه از تحلیل عاملی استفاده شده است که 10 صورت مالی به 4 عامل کلی نسبت های نقدینگی، نسبت های اهرمی، نسبت های فعالیت و سیاست تقسیم سود کاهش یافته است و تاثیر این عوامل و با تحلیل رگرسیون چندگانه بر روی ریسک سیستماتیک سهام عادی بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که عامل نسبت های اهرمی عامل سیاست تقسیم سود به صورت معنی دار ریسک سیستماتیک سهام عادی را تبیین می کنند. اما عامل نسبت های نقدینگی و عامل نسبت های فعالیت تاثیر معنی داری بر ریسک سیستماتیک سهام عادی ندارند. براساس نتایج کلی فرضیه تحقیق "بین ریسک سیستماتیک سهام عادی و نسبت های مالی رابطه معناداری وجود دارد." تائید شده است.
فهرست مطالب
چکیده: ۱
مقدمه ۳
بیان مسئله تحقیق ۵
اهمیت و ضرورت تحقیق ۶
پیشینه تحقیق ۷
فرضیه تحقیق: ۱۱
متغیرهای تحقیق: ۱۲
روش تحقیق: ۱۳
جامعه آماری: ۱۳
گروه نمونه و روش نمونه گیری ۱۳
روش گردآوری اطلاعات ۱۴
روش تجزیه و تحلیل داه ها ۱۵
۱- تحلیل عاملی ۱۵
۲- تحلیل رگرسیون چندگانه ۱۶
۱- آزمون معنی دار بودن ضرایب کلی (f) ۱۸
۲- آزمون معنی دار بودن ضرایب جزئی رگرسیون(t) ۱۸
قلمرو تحقیق: ۱۹
هدف تحقیق و دلایل انتخاب موضوع: ۱۹
چارچوب نظری : ۲۰
محدودیتهای تحقیق ۲۲
مقدمه ۲۳
تعریف ریسک ۲۵
طبقه بندی ریسک ۲۷
ریسک مالی ۲۸
ریسک ورشکستگی ۲۹
ریسک سیاسی ۳۱
ریسک بازار ۳۱
ریسک گریزی ۳۲
تئوری پرتفوی مارکوئیتز ۳۴
روشهای اندازه گیری ریسک ۳۵
نرخهای بازدهی مورد انتظار ۳۷
کوواریانس بازدهی ها ۳۸
کو واریانس و همبستگی ۴۰
انحراف معیار پرتفوی ۴۱
فرمول انحراف معیار پرتفوی ۴۱
مرز کارآ ۴۳
مرز کارآ و مطلوبیت سرمایه گذاران ۴۴
تئوری بازار سرمایه ۴۶
فرضیات تئوری بازار سرمایه ۴۷
تدوین تئوری بازار سرمایه ۴۹
دارایی بدون ریسک ۵۰
کوواریانس با یک دارایی بدون ریسک ۵۰
پرتفوی بازار ۵۶
اندازه گیری و سنجش تنوع بخشی ۵۷
تنوع بخشی و حذف ریسک غیر سیستماتیک ۵۸
CML قاعده و تفکیک ۶۰
اندازه گیری ریسک در CML ۶۱
مدل قیمت گذاری دارائی سرمایه ای: ۶۳
خط بازار اوراق بهادار SML ۶۵
تأثیر فاصله زمانی ۶۸
تأثیر شاخص بازار ۷۰
تئوری قیمت گذاری آربیتراژ APT ۷۱
نظریه میلر و مودیگلیانی ۷۵
نسبت های مالی ۷۶
انواع نسبت های مالی ۷۷
دیدگاه نقدینگی ۷۹
دیدگاه سودآوری ۷۹
دیدگاه اهرمی ۷۹
دیدگاه فعالیت ۸۰
ریسک مالی: ۹۳
ریسک ورشکستگی: ۹۳
مدل های ارزیابی سهام ۹۸
نسبت های مالی و ریسک سیستماتیک ۹۹
نسبت های مالی و نرخ بندی اوراق قرضه ۱۰۱
نسبت های مالی و ورشکستگی ۱۰۲
رابطه تئوریک بین متغیرهای تحقیق و ریسک ۱۰۳
نسبت های اهرمی ۱۰۳
مالیات شرکت ۱۰۹
اندازه شرکت Firm Size ۱۱۰
قابلیت عرضه در بازار Market ability ۱۱۱
احتمال ورشکستگی Probability of bankruptcy ۱۱۱
تنوع بخشی Diversification ۱۱۱
صرفه جوییهای مقیاس Economier of Scale ۱۱۲
نسبت سود نقدی به سود هر سهام ۱۱۲
سیاست سرمایه در گردش ۱۱۳
نسبت دارایی جاری به فروش ۱۱۴
انتخاب سیاست سرمایه در گردش ۱۱۵
نسبت های نقدینگی ۱۱۶
نسبت های گردش و سود دهی ۱۱۷
سوابق تحقیق ۱۱۹
تحقیق هامادا ۱۱۹
تحقیق لو ۱۲۲
تحقیق بیور، کتلروشولز ۱۲۳
تحقیق بلکویی ۱۲۵
تحقیق دکتر جهانخانی و لینگ ۱۲۶
تحقیق بنزین و شالیت ۱۲۹
سالمی و ویرتانن، الی و کالانکی ۱۳۰
سایر تحقیقات ۱۳۲
مقدمه ۱۳۴
روش تحقیق ۱۳۴
تحقیقات آزمایشی ۱۳۶
جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری ۱۳۸
روش گردآوری اطلاعات ۱۳۹
روش آزمون فرضیه ۱۳۹
روش تجزیه و تحلیل داه ها ۱۴۰
۱- تحلیل عاملی ۱۴۰
تحلیل رگرسیون چندگانه ۱۴۱
اندازه گیری متغیرهای تحقیق ۱۴۴
متغیر وابسته ۱۴۴
نرخ بازده سهام ۱۴۴
نرخ بازده پرتفوی بازار ۱۴۶
فصل چهارم- تجزیه و تحلیل داده ها ۱۵۰
۴-۱- مقدمه : ۱۵۰
۴-۲- مقادیر و متغیرهای تحقیق ۱۵۱
۴-۳- توصیف و تحلیل متغیرهای تحقیق ۱۵۳
۴-۴- تحلیل ماهیت متغیرها و روش تجزیه و تحلیل ۱۵۹
۴-۵- آزمون فرضیه تحقیق ۱۷۰
خلاصه و نتیجه گیری و پیشنهادها ۱۸۰
۵-۱- مقدمه ۱۸۰
۵-۲- خلاصه تحقیق ۱۸۰
۵-۳- نتیجه گیری، مقایسه با نتایج تحقیقات پیشین و تفسیر نتایج تحقیق ۱۸۲
مقایسه یافته تحقیق با تحقیقات پیشین: ۱۸۲
۵-۴- پیشنهادهای تحقیق ۱۸۷
۵-۴-۱- پیشنهادهای کاربردی مبتنی بر نتایج تحقیق ۱۸۷
۵-۴-۲- پیشنهادهای مبتنی بر مبانی نظری ۱۸۸
۵-۴-۳- پیشنهادهای مبتنی تحقیقات آتی ۱۸۹
منابع فارسی: ۱۹۰
منابع لاتین:
ارزیابی عملکرد مالی شرکتها، از مهمترین موضوعات مورد توجه سرمایه گذاران ، اعتبار دهندگان ، دولتها و مدیران می باشد. مدیران به منظور ارزیابی عملکرد قسمتهای تحت پوشش خود از ارزیابی عملکرد استفاده می کنند. سرمایه گذاران (سهامداران) به منظور ارزیابی میزان موفقیت مدیریت در به کار گیری سرمایه آنها و تصمیم گیری در مورد حفظ ، افزایش و یا فروش سرمایه گذاری ؛ اعتبار دهندگان به منظور تصمیم گیری در مورد میزان نرخ اعطای اعتبار؛ به ارزیابی عملکرد می پردازند .مهمترین جنبه ای که توسط سرمایه گذاران در ارزیابی عملکرد در نظر گرفته می شود، این است که آیا برای آنها ارزش ایجاد شده است یا خیر.در سالهای اخیر تلاشهای زیادی شده است، تا شاخصهایی معرفی شود که بهتر بتواند اهداف سهامداران را بر آورده سازد. در این پژوهش،رابطه بین سیاست پرداخت سود با عدم اطمینان در جریان وجه نقد، ترکیب سرمایه و فرصت های سرمایه گذاری ، در شرایط بازار سرمایه ایران در دوره زمانی 1388-1385 مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا متغیر های پژوهش مورد شناسائی قرار گرفته و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از داده های بدست آمده از نرم افزار ره آورد نوین؛ برای محاسبه متغیر های پژوهش ، توسط نرم افزار Excel استفاده شده است. این داده ها جهت آزمون فرضیه ها توسط نرم افزارSPSS به کمک آماره- های توصیفی و استنباطی نظیر تحلیل همبستگی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. از تحقیق نتایج زیر حاصل شده است:
با توجه به آزمونها و تحلیل هایی که از راه رگرسیون و همبستگی انجام شد به این نتیجه رسیدیم که متغیر های پژوهش(عدم اطمینان در جریان وجه نقد، ترکیب سرمایه، فرصت های سرمایه گذاری) دارای رابطه با سیاست پرداخت سود هستند.
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
تاریخچه مطالعاتی
بیان مسئله
چارچوب نظری
فرضیه های تحقیق
اهداف تحقیق
اهمیت و ضرورت تحقیق
حدود مطا لعاتی
قلمرو مکانی تحقیق
روش تحقیق
جامعه مطالعاتی
روش های جمع آوری اطلاعات
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
تحلیل همبستگی پیرسون و رگرسیون ساده خطی
اعتبار درونی و برونی پژوهش
مدل تحلیلی تحقیق
نتیجه گیری کلی تحقیق
منابع