شناخت ارتباط میان افسردگی شغلی کارکنان بانک ملی و کارکردهای خانوادگی آنها
با توجه به روند ارتباط تعاملی بین کار و زندگی خانوادگی، جای تعجب نیست اگر کار کانون اصلی زندگی بیشتر افراد باشد، نیاز به نزدیکی، صمیمیت و دیگر نیازهای اجتماعی آنان، احتمال زیاد در محیط کار بیش از هر مکان دیگر بر آورده می شود. کار محور اصلی زندگی ما را تشکیل می دهد، به خصوص به دلیل ساعات طولانی کار و تغییرات در هنجارهای اجتماعی انواع تعارضهای کاری و خانوادگی وجود دارد. آنها شامل تنیدگیهای شغلی، بار کاری زیاد (فشارهای روانی ناشی از تلاش برای انجام نقشهای گوناگونی که با انرژی و زمان فرد همسازی ندارد، تعارض و فشار روانی همراه با ناهمسازی و یا تعارض درباره انتظارات نقش) و نیز مشکلات مربوط به مراقبت از کودک، نگهداری از بزرگسالان و مسایل مربوط به تعادل بین شغل، خانواده ها و نیازهای شخصی می باشد. در نهایت، فشارهای روانی دارای کیفیت واگیر است و به جنبه های دیگر فرد نیز سرایت می کند (بولگر[1] و دیگران 1989).
به احتمال زیاد، مسایل خانوادگی بر زندگی کاری و زندگی کاری نیز آشکارا بر زندگی خانوادگی تاثیر می کذارد. تحقیقات ملی در آمریکا نشان می دهد که 72 درصد مردان و 83 درصد زنان تعارض مهمی را بین انتظارات و نقشهای خانوادگی و کاری تحربه می کنند (کوپر[2] 1992)
تعارضهای کاری و خانوادگی هنگامی به وجود می آید که فشارهای مربوط به نقش و انتظارات در کار خانواده با یکدیگر ناهمساز باشند، مانند زمانی که شرکت در یک نقش، مشارکت در نقش دیگر را غیر ممکن می سازد. به سه طبقه بندی کلی از تعارضهای کار و خانواده می توان اشاره کرد:
تعارضهای مبتنی بر زمان، تعارضهای مبتنی بر فشار روانی و تعارضهای مبتنی بر رفتار. (گرین هاوس و دیگران 1987)
تعارضهای مبتنی بر زمان عبارت است از اینکه چگونه زمان اختصاص یافته به یک نقش باعث کاهش توجه به نقش دیگر می شود، مانند زمانی که ملاقاتهای دیر وقت شبانه با جلسات مدرسه کودک در تعارض است تعارضهای مبتنی بر فشار روانی عبارت است از تجاوز نشانه های تنیدگی مانند خستگی و تحریک پذیری از یک نقش به نقش دیگر تعارضهای مبتنی بر رفتار عبارت است از ناهمسازی رفتار در یک نقش با رفتار مورد انتظار در نقش دیگر، مانند زمانی که از کارمندان در محیط کار عینی بودن و غیر عاطفی عمل کردن و در خانواده گرم یا عاطفی بودن در نقش پرورشی مورد انتظار است.
در یک بررسی بون اورتنر[3] به این نتیجه رسیدند که درگیریهای کاری پدر بر رفتار والدین و خانواده اثر می گذارد به ویژه مردانی که ساعات طولانی کار می کنند، به طور طبیعی وقت کمتری صرف فرزندان و فعالیتهای مشترک زناشوئی می کنند اما این امر بستگی به اولویتهای نقش زن و مرد و نیز انتظاراتشان از ادواج دارد. برای مثال، ارزشها، انتظارات و توقعات در مشاغل معینی کاملا آشکار است و بازتاب آن را می توان در قواعد و رفتار خانوادگی مشاهده کرد.
البته شایان ذکر است که امروزه، نشانه هایی که حاکی از یکی شدن نیازها و ارزشهای کارکنان و اتحادیه ها دیده می شود و بین کار و خانواده رابطه تعادلی به وجود آمده است. ارزشهای رشد شخصی و تعادل بین خانواده، فرد و شغل، ضرورت نیاز به انعطاف پذیری در برنامه کاری، مرخصیهای خانوادگی، حمایتها و پاداشهای مناسب و نیز غنی سازی محیط کار را بیش از پیش محسوس می سازد. اتحادیه ها به تدریج این نیازها و ارزشها را نوسازماندهی می کنند و انطباق میدهند اتحادیه ها برخوردارند. این شرکتها به تدریج فرهنگ و ارزشهای صنفی خود را تغییر میدهند تا خط مشی های خانوادگی- دوستانه را بخش مهمی از راهبردهای کسب و کار خود سازند، این همکار و یا رابطه تعاملی بین خانواده و کار، اساس استخدام بهترین کارگران و نگهداری آنان و تامین وفاداری و بهره وری لازم برای شرکتها به منظور حفظ موقعیت رقابت آمیز در دنیای جدید اقتصاد محسوب می شود. (نوابی نژاد 1378)
بر این اساس، در پژوهش حاضر رابطه فرسودگی شغلی با کارکردهای خانوادگی کارکنان بانک ملی مورد مطالعه قرار می گیرد. بدین منظور تعدادی از کارمندان این موسسه با استفاده از روشهای علمی مناسب به عنوان نمونه مطالعه انتخاب گردیده و به وسیله پرسشنامه های دقیق و مناسب در زمینه فرسودگی شغلی و کارکردهای خانواده داده ها جمع آوری شده است.
فهرست مطالب
مقدمه: 1
بیان مساله: 4
اهمیت مساله: 6
هدف کلی: 7
اهداف جزئی: 7
فرضیات: 8
تعاریف نظری و عملی: 8
فرسودگی شغلی: 11
فرسودگی شغلی: 12
تاریخچه مفهوم فرسودگی شغلی: 12
مرحله اولیه یا پیشگام: 13
مرحله تجربی 14
تعاریف مختلف فرسودگی شغلی: 16
نشانه های مرض فرسودگی شغلی: 20
1) تحریک پذیری فزاینده 23
علل و عوامل فرسودگی شغلی 23
الف) عوامل محیطی: 24
1) ویژگیهای شغلی: 24
2) ویژگیهای سازمانی: 25
3- ویژگیهای حرفه ای 25
ب) عوامل فردی 27
1) ویژگیهای جمعیت شناختی 27
2) ویژگیهای شخصیتی 28
3) گرایشات شغلی 29
رویکرد های مختلف نسبت به فرسودگی شغلی: 30
رویکرد تبادلی چرنیس 32
رویکرد روانشناختی- اجتماعی 33
مدلهای فرسودگی شغلی: 34
ب) مدل منابع- نیازهای شغلی: 36
کاهش فرسودگی شغلی: 37
راهبردها و تغییرات فردی: 37
راهبردها و تغییرات سازمانی: 38
خانواده 41
خانواده از دیدگاههای جامعه شناسی: 42
خانواده از دیدگاه ههای روانشناسی: 44
انواع و اشکال خانواده: 46
کارکردهای خانواده از دیدگاههای جامعهشناسی 49
حفاظت و نگهداری فیزیکی 52
ارزیابی خانواده و کارکردهای آن از دیدگاه روانشناسی: 54
مدل مک مستر از کارکرد خانواده: 55
حل مساله: 56
ارتباط: 58
نقشها: 58
پاسخ دهی عاطفی: 59
آمیختگی عاطفی: 60
کنترل رفتار : 61
پیشینه تحقیق در رابطه با فرسودگی شغلی : 63
پیشینه پژوهش در رابطه با کارکردهای خانواده: 69
مطالعات انجام شده در خارج از کشور: 71
روش تحقیق: 75
جامعه آماری: 75
نمونه آماری: 76
روش و شیوه عملی نمونهگیری: 79
ابزارهای اندازه گیری و چگونگی جمع آوری داده ها: 79
ابزار سنجش فرسودگی شغلی: 80
ابزار سنجش خانواده: 82
روشهای آماری برای تجزیه و تحلیل داده ها: 85
حل مسأله 91
نتیجه گیری و بحث: 93
نتیجه گیری و بحث: 94
نتیجه گیری کلی و پیشنهادهایی برگرفته از یافته های پژوهش: 97
1-5- محدودیتهای تحقیق: 101
پیشنهادهایی برای پژوهشگرهای دیگر: 102
منابع و ماخذ فارسی: 103
منابع و ماخذ لاتین 109
پرسشنامه فرسودگی شغلی مازلاک 111
ابزار سنجـش خانواده 113
پرسشـنامه 115
ابزار سنجش خانواده 118
کارکردهای مناسب شهری، ترکیب و ادغام آنها با فضاهای اصلی مورد نیاز کودکان از نظر روان شناسی
موارد قابل توجه در طراحی ساختمان اداری:
1- ارتباط آسان ساختمان اداری با ورودی اصلی مجموعه که از ضروریات طرح محسوب می شود. بنابراین، ساختمان اداری باید نزدیکترین فضاها به ورودی اصلی مجموعه باشد و دسترسی مناسب پارکینگ و اتومبیل نسبت به آن قرار گیرد.
2- استقلال قسمتهای اداری- ریاست مجموعه- بخش روانشناسی و قسمت پزشکی.
2- ارتباط نزدیک نگهبانی با بخش اداری.
مهمترین جزء دفاتر اداری، وسائل و تجهیزات آنهاست که براساس فعالیتی که در آنها شکل می گیرد، دارای ابعاد و استانداردهای متفاوت می باشند که در زیر به برخی از آنها اشاره می کنیم:
میانگین عمق این دفاتر را می توان بین 6-5/4 متر در نظر گرفت.
مساحت کف با در نظر گرفتن میز به ابعاد 4/1-7/0 متر، بدون وسائل دفتری و محوطه کاری آنها برای یک تایپیست، 7/1 متر مربع، برای کارمند معمولی 3/2 مترمربع، برای کارمند بایگانی 1/1 متر مربع و برای کارمند مواجه شونده با مردم 5/2 مترمربع است، این در حالی است که فضای لازم با در نظر گرفتن وسائل دفتری و محوطه های کاری برای منشی 10 مترمربع، برای کارمندان اجرای 6-4 مترمربع، برای هر فرد در اتاق کنفرانس 5/2 مترمربع و برای رئیس قسمت 25-15 مترمربع است.
در مورد مرکز مراقبتهای ویژه که در طبقه دوم این ساختمان واقع است، بعلت کوچک بودن سایت و لازم نبودن مرکز تخصصی، این فضا بیشتر به مثابه درمانگاهی است که مراقبتهای درمانی ارائه می دهد و فضاهائی چون: بخش روانشناسی (مشاوره- مددکاری) پزشکی- معاینه چشم و مرکز پانسمان را شامل می شود.
ساختمان خوابگاه:
بخش خوابگاهها
کلیاتی از ویژگیهای فضاهای مسکونی:
در مجتمع حاضر، منظور از فضاهای مسکونی، خانهها یا واحدهای اقامتی کودکان میباشند که کاربری اصلی مجتمع را تشکیل میدهند. در این پروژه، طراحی مسکن مورد نیاز از دو جهت مورد توجه واقع شده است:
نخست، از آن جهت که این واحدهای مسکونی میباید به تبعیت از برنامهریزی زندگی مجتمع، حتیالامکان تداعی کننده یک خانه و منزل معمولی باشد، به نحوی که هر کودک احساس حضور در خانه و خانواده خود را داشته باشد. بنابراین، واحدهای مسکونی میباید ویژگیهای کالبدی خاص خود را دارا باشد.
دوم، از آن نظر که، مجموعه مسکونی میباید برای کودکان استفاده کننده احساس بافت مسکونی معمولی را ایجاد کند، نه احساس تکرار و یکنواختی بلوکهای مسکونی تیپ خوابگاه مانند را (از نوع تعاونیهای مسکن و خانههای سازمانی). خصوصیات کلیدی فوق، باعث میشود تا به یک اصل بسیار مهم که امروزه در شهرسازی نوین (به ویژه پس از گذر از دوران مدرن گرایی)، مورد عنایت واقع شده، دقت شود و آن، اصل هویت و نشانمندی است. رعایت این اصل سبب میگردد، تا به پیروی از تجربیات شهرهای گذشته، گوشه و کنار هر یک از فضاهای شهری و به ویژه حوزههای مسکونی، از یکدیگر متفاوت گردد و در سایه همین تفاوتها و نشانهها هر فرد (در اینجا هر کودک کانون؛) نسبت به محیط زندگی خود احساس بهتری از تعلق و در نهایت هویت داشته باشد.
در اینجا لازم است تعریف دقیقتری از مسکن ارائه شود. مسکنی که تا به حال مطرح بوده همیشه محل جای دادن و پذیرفتن کانون گرم و پر مهر خانواده بوده است؛ خانوادهای که معمولاً از سرپرست خانواده یعنی پدر، مادر و فرزندان تشکیل میشود؛ حتی در برخی از خانوادهها پدربزرگ و مادربزرگ خانواده نیز جزء افراد خانواده محسوب میگردند، ولی چیزی که در اینجا تحت عنوان یک خانواده ارائه میشود، نیاز به تعریف جدیدی دارد. خانواده از یک مربی به عنوان سرپرست دایم خانواده و نیز تعدادی کودک که در سنین بین 12 تا 18 میباشند، تشکیل شده است.