رضایت شغلی و بهره وری
مقدمه :
محیط کار انسان به مثابه منزل دوم او می باشد و چه بســــا کسانی عمده ساعات شبانه روز خود را در محیط کارشــان به سر می برند. بنابراین بدیهی است که محیط کار نیز بایستی همچون خانه برآورنده حداقلی نیازهای روحی و روانی افراد باشد تا آنها ضمن کسب درآمـــد و ارتقای سطح دانش و مهارت حرفه ای خود به خدمتی صادقانه و موثر بپردازند.
در این مقاله سعی شده است ضمن مروری بر تعاریف مفاهیمی چون رضایت شغلی و بهره وری و پرداختن به عوامـــل تاثیر گذار ، ارتباط و نسبت فی ما بین این دو و میزان نقش آنها در تحقق اهداف و برنامه ها و نیل به پیروزی و موفقیت سازمانی ، مورد بررسی قرار گیرد.
رضایت شغلی
دیدگاهها و مفهوم سازیهای متعدد و گاه متناقضی درباره تعریف « رضایت شغلی» شکل گرفته و توسعه یافته است .
-برخی از صاحبنظران همچون هرزبرگ آن را دارای دو بعد دانسته اند . یک گروه عوامل و شرایطی که فقدان آنها موجب عدم رضایت میگردد ولی تأمین آنها باعث ایجاد انگیزه شدید و قوی نمیشود بلکه فقط از بروز عدم رضایت جلوگیری میکند که آنها را عوامل بهداشتی یا مؤثر در حفظ وضع موجود یا عوامل بقاء مینامند . به زعم هرزبرگ این عوامل عبارت است از: طرز تلقی و برداشت کارکنان، شیوه اداره امور ، خط مشیهای سازمان، ماهیت و میزان سرپرستی، امنیت کاری، شرایط کاری، مقام و منزلت، سطح حقوق و دستمزد، استقرار روابط متقابل دو جانبه، سرپرستان، همگنان و مرئوسان و زندگی شخصی کارکنان. نبود این عوامل ممکن است چنان کارمندان را دچار عدم رضایت سازد که سازمان را ترک کرده و موجودیت آن را به مخاطره اندازند. از اینرو هرزبرگ این عوامل را برای تأمین و حفظ بهداشت و سلامت سازمان لازم دانسته است. دسته دوم عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه هستند که وجود آنها موجب انگیزش و رضایت افراد ولی فقدان آنها تنها عدم رضایت ضعیفی را تولید میکند. بنابراین فقدان عوامل گروه دوم مترادف با عدم نگرش تلقی میگردد. بهنظر هرزبرگ عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه عبارت است از: موفقیت کاری، شناخت و قدردانی از افراد وکار آنها، پیشرفت و توسعه شغلی، رشد فردی و ماهیت کار و وظایف محوله.
- برخی دیگر آن را تک بعدی و شامل پاسخ به این دو پرسش دانسته اند که: الف ) در حال حاضر چه قدر از شغل خود راضی هستید؟ ب) تا چه حد از شغل خود رضایت می خواهید؟ به اعتقاد بسیاری از اندیشمندان صاحب نظر تفاوت بین آنچه فرد در حال حاضر دارد با آنچه به دنبال آن است ، می تواند شاخصی از رضایت شغلی باشد . پورتر ، لافکوئیست ، دیویس و هالند از این دسته اند. از سوی دیگر کاپل من نیز معتقد است که پژوهشگران حوزه هایی چون روان شناسی مشاوره تمایل دارند « رضایت شغلی» را به تفاوت بین آنچه فرد داراست ، در برابر آنچه خواستار آن است تعریف کنند.
- دسته سوم معتقدند بسیاری از مفهوم سازیها و تعاریف « رضایت شغلی» دربر دارنده نوعی فرآیند ارزشیابی است. لوکه آن را حالت هیجانی خوشایند و مثبتی می داند که ناشی از ارزشیــابی شغــلی یا تجربه های شغلی فرد است . ولی اسمیت نظرش این است که گستره ای است که در آن محیط کاری ، تقاضاهای فرد را برآورده می کند. و یا رابینز که می گوید « رضایت شغلی» حاصل تفاوت میان تعداد پاداش هایی است که فرد دریافت می کند با مقدار پاداشی که فکر می کند باید دریافت کند . به عبــارتی می توان آن را یک فرآیند ارزشیابی تعریف کرد که آنچه را که یک فرد دارد در برابر آنچه خواستار آن است ، مورد بررسی قرار می دهد.
عوامل موثر بر رضایت شغلی
ایجاد« رضایت شغلی» در فرد بستگی به عوامل متعددی دارد که در کنار هم موجب حصـول نتیجه مطلوب می شوند و چه بسا نبود یک عامل فرد را در زمره اشخاص ناراضی از شغل خویش قرار دهد.عواملی از قبیل : میزان درآمد، نفس و ماهیت کار و جایگاه اجتماعی آن ، وجهه و اعتبار سازمانی، ارتقا ء شغلی، ایمنی شغلی ، عدم ابهام در نقش ، شرایط فیزیکی کار، ساختار و فرهنگ سازمانی و ارتباط با همکاران، توجه به ویژگیهای شخصیتی فرد، ارزیابی عملکرد، تناسب، انعطاف،نوآوری و رویکردها و ... که در این مجال اشاره و مروری گذرا به تعدادی از آنها می نماییم.
اندازه گیری بهره وری
به طور خلاصه، بهره وری نتایجی را به عنوان کارکردی از تلاش منعکس میکند. وقتی که بهره وری افزایش مییابد، این معنا را میدهد که نتایجی بیشتر از میزانی معین از تلاش به دست آمدهاند. در معنای کلاسیک، بهره وری به عنوان یک نسبت تعریف میشود یعنی دادة یک تلاش (کار) بر نهادههای (کار، انرژی و غیره) لازم برای تولید آن داده تقسیم میشود. چند مثال را در نظر بگیرید تعداد بوشلهای ذرت را میتوان به عنوان یک دادة کلیدی از عملکرد یک مزرعه تلقی کرد. زمان و کار مزرعه دار را میتوان نهاده به حساب آورد. تعداد قطعاتی را که کارگران خط تولید میسازند میتوان داده فرض کرد، و نهاده میتواند مدت زمانی باشد که یک کارگر در خط تولید تعدادی قطعه تولید میکند. در اینجا مثالهای بیشتری از مقیاسهای بهره وری از محیطهای مختلف ذکر شدهاند.
فهرست مطالب
تعریف اندازه گیری بهره وری ۵
کارآیی، اثر بخشی، و بهره وری ۶
چرا بهره وری اندازه گیری میشود ۱۱
مبانی اندازه گیری بهره وری ۱۶
عناصر مقیاسهای بهره وری ۱۷
دادهها ۱۷
مشتریان ۲۲
دادههای موقتی ۲۴
نهادهها ۲۶
سطوح تحلیل ۲۹
نشان دادن بهبود بهره وری یا نسبتهای بهره وری ۳۱
انواع کلی مقیاسها ۳۳
مقیاسهای ناقص در مقابل مقیاسهای کامل ۳۳
چهار ضابطه برای اثر بخشی اندازه گیری ۳۵
کیفیت ۳۷
کیفیت کلی ۳۷
کیفیت و مشتری ۴۱
مأموریت و اهداف ۴۲
پاداش و انگیزه ۴۶
درگیر کردن کارکنان در امور سازمان ۵۰
داده ها در اندازه گیری بهره وری ۵۳
تعریف داده ها ۵۴
نهاده ها ۵۴
انواع مقیاس داده ها ۵۵
فنون اندازه گیری داده ها ۶۲
اندازه گیری نهاده ها ۶۶
تعریف نهاده ها ۶۷
میزان بهره وری در سال ۸۳ ۷۷
میزان بهره وری در سال ۸۴ ۷۸
میزان بهره وری در سال ۸۵ ۷۸
میزان بهره وری در سال ۸۶ ۷۸
منابع و ماخذ ۷۹
پاورپوینت بهره وری
در «واژه نامه بهره وری»که از انتشارات داخلی سازمان ملی بهره وری ایران است ، بهره وری را بدین گونه تبیین نموده است:
«بهره وری به حداکثر رساندن استفاده از منابع، نیروی انسانی، تسهیلات و غیره به طریقه عملی، کاهش هزینه های تولید، گسترش بازارها، افزایش اشتغال و کوشش برای افزایش دستمزدهای واقعی و بهبود استانداردهای زندگی است، آنگونه که به نفع کارگران، مدیریت و جامعه باشد».
هر راه حلی که شرکت ها، سازمان ها، موسسهها برای ارتقای بهره وری و کیفیت تدوین کننده لازم است که به نیازهامندیهای زیر پاسخ دهند.
اعتماد و ایمان Confidence and Trust
همکاری و تعهد Cooperation and commitment
ارتباطات Communication
همبستگی Coherence
استمرار Continuity
خلاقیت Creativity
آموزش مستمر Continuous Training
راهنمای اندازه گیری شاخص های بهره وری
-مقدمه................................................................................................................ | ||
2 -تاریخچه..................................................................................
| ||
3-تعریف بهره وری.......................................................................................... | ||
4- تفاوت بهره وری با تولید.............................................................................................. | ||
5- اهمیت بهره وری............................................................................. | ||
6- سطوح بهره وری.................................................................... | ||
7-چرخه مدیریت بهبود بهره وری............................................................................. | ||
8- تعریف شاخص های بهره وری............................................................................... | ||
9- انواع شاخص های بهره وری............................................................................... | ||
10-اثربخشی........................................................................................... | ||
11-سطوح مختلفی که شاخص های بهره وری برای اندازه گیری می شوند.......... | ||
12-واحد اقتصادی...................................................................................... | ||
13- ارزش افزود................................................................................................... | ||
14- روش های محاسبه ارزش افزوده ....................................................................... | ||
15- ارزش ستانده........................................................................................ | ||
16-مصرف واسطه.................................................................................... | ||
17-جبران خدمات کارکنان..................................................................... | ||
18-تشکیل سرمایه............................................................................ | ||
19-ارزش موجودی سرمایه................................................................... | ||
20-انرژی.............................................................................. | ||
21- شاخص های تعدیل.................................................... | ||
22- تمرین عملی 1 ................................................................ | ||
23- تمرین عملی 2 ........................................................... | ||
24- محاسبه ارزش افزوده از سه روش.....................................
|