راهبردهای حل مسأله در ریاضی
مقدمه
مسأله را می توان به زبان ساده تعریف کرد. هر گاه فردی بخواهد کاری انجام دهد ولی نتواند به هدف خود برسد، برایش مسأله ایجاد می شود. به عبارت دیگر هر موقعیت مبهم یک مسأله است. حل مسأله نوعی از یادگیری بسیار پیچیده است. مسأله و تلاش برای حل آن جزئی از زندگی هر فرد است. فرایند برخورد با شرایط زندگی همان مسأله است.
دو دیدگاه متفاوت در آموزش ریاضیات نسبت به حل مسأله وجود دارد:
1. ریاضی یاد بدهیم تا دانش آموزان بتوانند مسأله حل کنند.
2. ریاضی را با حل مسأله آموزش دهیم.
در دیدگاه اول آموزش ریاضی مطابق با محتوای موضوعی است و مفاهیم متفاوتی تدریس می شوند. انتظار داریم دانش آموزان با استفاده از دانش ریاضی خود مسائل متفاوت را حل کنند. اما در دیدگاه دوم آموزش ریاضیات از طریق حل مسأله اتفاق می افتد. یعنی دانش آموز مسأله حل می کند و در ضمن آن محتوا و مفاهیم جدید ریاضی را می سازد، کشف می کند و یا یاد می گیرد . در حال حاضر ، دیدگاه دوم در آموزش ریاضیات بیش تر مطرح است. در این نگاه حل مسأله نقطه ی تمرکز یا قلب تپنده ی آموزش ریاضیات است.
مهارت حل مسأله
اگر از معلمان ریاضی سؤال شود که مشکل اصلی دانش آموزان در درس ریاضی چیست؟ به یقین خواهند گفت: آنها در حل مسأله ناتوان هستند.
درمطالعه ی تیمز نیز همین موضوع را شاهد بودیم. چون در اغلب مسأله های آزمون کتبی این مطالعه عملکرد دانش آموزان پایین است. در واقع می توانیم بگوییم دانش آموزان توانایی یا مهارت حل مسأله را ندارند.
یکی از دلایل این ناتوانی ، فقدان طراحی برای آموزش مهارت حل مسأله به دانش آموزان بوده است. یا به عبارتی معلمان به آنها یاد نداده اند که چگونه مسأله را حل کنند. هر گاه دانش آموزان با مسأله ای روبروه شده و از حل آن عاجز مانده اند معلمان تنها به بیان راه حل یا پاسخ مسأله اکتفا کرده اند و نگاه های پرسش گر، کنجکاو ومتحیر دانش آموزان با این سؤال باقی مانده است: معلم ما چگونه توانست مسأله را حل کند؟ راه حل مسأله چگونه به فکر او رسید؟ چرا ما نتوانستیم راه حل مسأله را کشف کنیم؟
در خیلی از مواقع معلمانی که سعی کرده اند به طریقی حل مسأله را به دانش آموزان خود یاد دهند، راه را اشتباه رفته اند و آموزش های نادرست داده اند. برای مثال به دانش آموزان گفته اند: عددهای مسأله بسیار مهم اند. زیر آن ها خط بکشید. فراموش نکنید که باید از آن ها استفاده کنید. همین آموزش نادرست باعث شده است. دانش آموزان اطلاعات مسأله را به خوبی تشخیص ندهند. وقتی مسأله زیربرای دانش آموزان کلاس سوم مطرح شد، آن عدد 747 را در عملیات مسأله دخالت دادند و با آن عدد عبارت های جمع و تفریق و ... نوشتند:
« یک هواپیمای بوئینگ 747 با 237 مسافر در فرودگاه نشست و 130 مسافر را پیاده کرد. حالا این هواپیما چند مسافر دارد؟
یا برای دانش آموزان گفته اند که درمسأله بعضی از کلمه ها بسیار مهم است. برای مثال اگر کلمه روی هم را دیدید مسئله مربوط به جمع است و اگر کلمه ی اختلاف را دیدید حتماً باید تفریق کنید.
به همین دلیل در مسأله زیر که در مطالعه ی تیمز (2003) آمده بود، عده ای از از دانش آموزان کلاس چهارم شرکت کننده. در این مطالعه به اشتباه افتادند و مسأله را به جای ضرب، جمع کردند.
«در یک سالن سینما 15 ردیف صندلی وجود دارد. در هر ردیف 19 صندلی قرار دارد . این سالن روی هم چند صندلی دارد؟ »
بهتر است این روش های آموزش نادرست را به کار نبریم و به دنبال طرحی برای آموزش حل مسأله به دانش آموزان باشیم.
آموزش حل مسأله
آیا حل مسأله آموزش دادنی است؟ یکی از دلایل فقدان طرحی برای آموزش حل مسأله به دانش آموزان ، این است که آموزشگران ریاضی تا چندین سال پیش معتقد بودند که حل مسأله آموزش دادنی نیست بلکه یک هنر یا ویژگی و توانایی است که بعضی از انسانها دارند و بعضی ندارند. بنابراین هیچ کس تلاش برای حل مسأله به دانش آموزان نمی کرد. اما تعداد کسانی که درمورد آموزش حل مسأله تحقیق می کنند بیش تر است.
یکی از افرادی که در مورد چگونگی حل مسأله و آموزش آن تحقیق کرد جرج پولیا است. حاصل کار او در کتاب «چگونه مسأله حل کنیم» منتشر شد. مرحوم احمد آرام این کتاب را ترجمه کرده است. او در مقدمه ی کتاب خود می گوید: « من یک ریاضیدان هستم. متخصص آموزش ریاضی نیستم، اما علاقمندم بدانم چرا من می توانم مسأله ریاضی را حل کنم و دیگران نمی توانند؟ چرا بعضی از دانشجویان مسأله ریاضی را حل می کنند ولی بعضی نمی توانند؟ او همین سؤال ها را دنبال کرد و مدلی برای تفکر حل مسأله و آموزش راهبردها ارائه کرد. پولیا دو حرف اساسی دارد. 1- مدل چهار مرحله ای برای تفکر حل مسأله 2- آموزش راهبردها که البته نکته دوم در آموزش اهمیت بیشتری دارد.
مدل چهار مرحل ای پولیا
فرایند تفکر حل مسأله برای افراد مختلف متفاوت است. پولیا تلاش کرده تفکر حل مسأله را به نوعی مدل سازی کند. او الگویی چهار مرحله ای را مطرح کرده است. در فرایند حل مسأله این چهار مرحله چهار گام طی می شوند تا یک مسأله ریاضی به طور کامل حل شود. مدل چهار مرحله ای او به این مشکل است:
بررسی و تحلیل عملیات روانی علیه جوانان کشور در سال 1386 و ارائه راهبردهای مقابله با آنها
در تمامی جوامع بشری جوانان از سرمایه های اصلی و کارآمد کشور به حساب آمده و به عنوان آینده سازان جامعه همواره مورد توجه مسئولان و سردمداران بوده اند. در کشور عزیز اسلامی ایران نیز جوانان برمند اسلام چه در صحنه انقلاب و چه در صحنه های حماسه آفرین 8 سال دفاع مقدس نقش به سزائی را ایفاء نموده و همانند جوانان صدر اسلام، یاری کننده رسول مکرم اسلام بوده و بنای حکومت نبوی را با تلاش و توان جوانی خویش به ثمر رسانده و همواره در کنار حضرات معصومین ثمره وجودی اسلام را حفظ کرده اند و هم اکنون نیز با ندای لبیک خویش به مقام عظمای ولایت، سردمدار بر افراشتن پرچم اقتدار اسلام ناب محمدی در عرصه سیاست جهانی می باشند و اقتدار نظام اسلامی را حافظ بوده و خواهند بود .
در واقع، عملیات روانی که مفهوم اصلی این تحقیق است، از مفاهیمی است که تا به حال تعاریف متعدد و گوناگونی براساس شرایط استفاده از آن ارائه شده است. صلاح نصر از نویسندگان مصری در تعریف عملیات روانی میگوید: عملیات روانی همان جنگ کلمه و عقیده است، خواه به صورت مخفی، آشکار، شفاهی و یا کتبی باشد. اساساً سلاحی است که به انسان و عقل او توجه دارد و هرگاه امکان برقراری ارتباط عاطفی با مخاطب را داشته باشد میتواند به اعماق او نفوذ کند.
با قدری تامل در حجم برنامههای منتشر شده توسط رسانه های بیگانه کهبا توجه به محتوای برنامهها، سابقه و دستاندرکاران آنها، هیچ کدام دوست و حامیمنافع ملت ایران محسوب نمیشوند، میتوان به ادراکی از علت این موضوع رسید. رسانه های بیگانه درتلاش مذبوحانه برای سیاه جلوه دادن ایران اسلامی و ناامید کردن جوانان از شرایط موجود و آینده روشن میباشند.
هر چند در عدم درستی این رسانه ها و سرمایهگذاران و هستههای اصلیآنها با ایران اسلامی شکی نیست اما به نظر میرسد که نمایاندن مطامع ومنافعی که ایندستگاهها خبر پراکنی در پی آن هستند ونیز اثبات اهداف مزدورانه آنها چندان سهلوآسان نیست.
فهرست مطالب:
فصل اول: کلیات تحقیق 3
فصل دوم: مبانی نظری تحقیق 13
فصل سوم: ارائه و تحلیل داده های جمع آوری شده از رسانه های بیگانه 39
فصل چهارم : تعیین فرصتها، تهدیدها، نقاط قوت، نقاط ضعف و ارائه راهبردهای مقابله با عملیات روانی 141
منابع 149
پیوستها 153
بررسی رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی با میزان موفقیت تحصیلی دانشآموزان شهری و روستایی
تحقیق حاضر به بررسی رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی با موفقیت تحصیلی در دانشآموزان شهری و روستایی میپردازد. در این تحقیق نقش جنسیت و محل سکونت (شهر و روستا) که در تحقیقات پیشین نتیجه قطعی در مورد نقش آنها بدست نیامده است مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق حاضر از نوع همبستگی است و از جمله تحقیقات کاربردی محسوب می شود. جامعه مورد نظر که دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان (شهر و روستاهای) گیلانغرب می باشد برابر 1500 نفر است که نهایتا نمونه ای 278 نفری از آن بصورت تصادفی انتخاب و مورد پژوهش قرار گرفت. تعداد نمونه براساس جدول مرگان مشخص شده است . در این پژوهش از روشهای آماری همبستگی پیرسون و آزمون t برای دو گروه مستقل استفاده شده است. نتیجه ای که از این تحقیق بدست آمده است نشانگر آن است که هم راهبردهای شناختی و هم راهبردهای فراشناختی در موفقیت تحصیلی مؤثر می باشند و جنسیت و محل سکونت نیز در استفاده از این راهبردها مؤثر می باشد، بطوری که دانش آموزان دختر بیش از دانش آموزان پسر و دانش آموزان شهری بیش از دانش آموزان روستایی از هر دو نوع راهبرد استفاده می کنند.
فهرست شکلها:
عنوان ....................................................................................................................... صفحه
شکل (2-1) طبقهبندی انواع راهبردهای یادگیری........................................................... 13
شکل (2-2) نمونهای از نقشه مفهومی............................................................................ 30
شکل (2-3) طرح شعاعی................................................................................................. 31
شکل (2-4) طرح هرمی................................................................................................... 32
شکل (2-5) طرح همپوشی............................................................................................... 32
شکل (2-6) الگوی پیشنهادی تنظیم فعالیتها و راهبردهای یادگیری............................... 44
فهرست جداول:
عنوان ....................................................................................................................... صفحه
جدول (2-1) تاکتیکهای راهبرد تکرار و مرور.............................................................. 21
جدول (2-2) تاکتیکهای راهبرد بسط و گسترش معنایی............................................... 27
جدول (2-3) تاکتیکهای راهبرد سازماندهی................................................................ 28
جدول (4-1) فراوانی و درصد دانشآموزان براساس جنسیت و محل سکونت............. 59
جدول (4-2) فراوانی و درصد دانشآموزان براساس رشته تحصیلی و کلاس ........... 60
جدول (4-3) میانگین و انحراف معیار راهبردهای شناختی و فراشناختی براساس محل سکونت 60
جدول (4-4) آزمون همبستگی پیرسون برای مقایسه راهبردهای فراشناختی با معدل. 61
جدول (4-5) آزمون همبستگی پیرسون برای مقایسه راهبردهای شناختی با معدل...... 62
جدول (4-6) آزمون t (تی) برای مقایسه معدل دانشآموزانی که بصورت توأم از راهبردهای یادگیری استفاده میکنند با معدل سایر دانشآموزان ............................................................................... 63
جدول (4-7) آزمون t برای مقایسه راهبردهای شناختی و فراشناختی دانشآموزان دختر با دانشآموزان پسر 64
جدول (4-8) آزمون t برای مقایسه راهبردهای شناختی و فراشناختی دانشآموزان شهری با دانشآموزان روستایی........................................................................................................................................ 65
فهرست مطالب:
عنوان ....................................................................................................................... صفحه
فصل اول
موضوع پژوهش
1ـ1 مقدمه.......................................................................................................................... 2
1ـ2 بیان مسئله.................................................................................................................. 3
1ـ3 ضرورت و اهمیت پژوهش......................................................................................... 4
1ـ4 اهداف پژوهش........................................................................................................... 5
1ـ5 فرضیات و سوال پژوهش.......................................................................................... 6
1ـ6 تعریف متغیرهای پژوهش.......................................................................................... 6
فصل دوم
پیشینه نظری و عملی پژوهش
2ـ1 مقدمه....................................................................................................................... 10
2ـ2 تعریف راهبردهای یادگیری..................................................................................... 13
2ـ3 راهبردهای شناختی................................................................................................. 15
2ـ3ـ1 راهبردهای تکرار یا مرور.................................................................................... 16
روش ها و راهکارهای راهبردهای تکرار....................................................................... 17
2ـ3ـ2 راهبرد بسط و گسترش معنایی........................................................................... 21
روشها و تاکتیکهای گسترش معنایی........................................................................... 22
2ـ3ـ3 راهبرد سازمان دهی............................................................................................ 28
روشها و راهکارهای سازماندهی ............................................................................... 28
2ـ4 راهبردهای فراشناختی............................................................................................. 33
2ـ5 دانش ویژه راهبرد................................................................................................... 40
2ـ6 دانش راهبرد اسنادی............................................................................................... 40
2ـ7 تفاوتهای جنسی در استفاده از راهبرد.................................................................. 41
2ـ8 راهبردهای یادگیری و رشد.................................................................................... 41
عنوان ....................................................................................................................... صفحه
2ـ9 پیشینه عملی تحقیق................................................................................................... 45
2ـ10 پژوهشهای خارجی ............................................................................................. 45
2ـ11 پژوهشهای داخلی................................................................................................. 48
3ـ1 مقدمه....................................................................................................................... 53
3ـ2 نوع و روش انجام پژوهش...................................................................................... 53
3ـ3 جامعه آماری........................................................................................................... 54
3ـ4 حجم نمونه .............................................................................................................. 55
3ـ5 روش نمونهگیری..................................................................................................... 55
3ـ6 ابزار اندازهگیری پژوهش........................................................................................ 55
3ـ6ـ1 پایایی.................................................................................................................... 56
3ـ6ـ2 اعتبار.................................................................................................................... 56
3ـ7 روش تجزیه و تحلیل دادهها ................................................................................... 57
فصل چهار
تجزیه و تحلیل دادههای پژوهشی
4ـ1 مقدمه....................................................................................................................... 59
4ـ2 ویژگی های جمعیت شناختی نمونه ......................................................................... 59
4ـ3 آزمون فرضیهها و سوال تحقیق.............................................................................. 61
مقدمه............................................................................................................................... 61
آزمون فرضیه اول ......................................................................................................... 61
آزمون فرضیه دوم......................................................................................................... 62
آزمون فرضیه سوم ....................................................................................................... 62
آزمون فرضیه چهارم .................................................................................................... 63
آزمون سوال تحقیق........................................................................................................ 64
عنوان ....................................................................................................................... صفحه
فصل پنجم
5ـ1 مقدمه....................................................................................................................... 67
5ـ2 فرضیه اول............................................................................................................... 67
5ـ3 فرضیه دوم.............................................................................................................. 69
5ـ4 فرضیه سوم............................................................................................................. 71
5ـ5 فرضیه چهارم ......................................................................................................... 72
5ـ6 سوال تحقیق............................................................................................................. 72
5ـ7 نتیجه کلی................................................................................................................. 73
5ـ8 محدودیت های محقق............................................................................................... 73
5ـ9 پیشهادات ................................................................................................................ 73
فهرست منابع فارسی...................................................................................................... 75
فهرست منابع انگلیسی..................................................................................................... 77
ضمیمه............................................................................................................................. 79
مقایسه راهبردهای یادگیری دانش آموزان موفق و ناموفق
محیط پیرامون ما با وجود افراد، اشیاء و رویدادهای متعدد ومتنوع بسیار پیچیده است بعلاوه کنش متقابل وتغییرات مداوم موجود در عوامل مختلف پیچیدگی فزایندهای را بر زندگی انسان تحمیل میکند. و انسان برای مقابله با این همه تغییرات بدنبال یافتن راهحلهای مناسب برای سازگاری است.
از آنجائیکه منابع خطر و ارضاء نیاز ما نیز پیوسته در حال تغییرند. لازمة زندگی پویایی در سازگاری ارگانیسم با محیط است. و فرایندهای یادگیری پویایی لازم برای ارگانیسم را فراهم میکند تا بتواند با شرایط محیطی گوناگون به زندگی خود ادامه دهد. یعنی علاوه براینکه محرکهای مختلف مثبت، منفی یا خنثی را بشناسد. رفتارهای مناسب مقابل هر کدام از محرکها را یاد بگیرد واین یادگیری به طرق مختلف از ابتدای زندی نوع بشر صورت گرفته است اما امروزه با تکامل زندگی بشر یادگیری عمومی و کسب دانش از طریق آموزش بخش مهمی از اطلاعات لازم برای سازگاری را در اختیار قرار میدهد. (السون[1] و هرگنهان[2]،1997)
حجم اطلاعات از هر نوع که باشد،چنان رو به افزایش است که هر فرد در هر شغل و مقامی برای رفع نیازهای فردی و شغلی خود نیاز به مطالعه و صرف وقت زیاد برای آن دارد. به این ترتیب مطالعه وسیلة ارتقاء نوع بشر و ابزار انتقال علم ودانش است. ولی متأسفانه در جامعة ما هنوز فرهنگ مطالعه به عنوان یک نیاز واقعی برای مردم به حساب نمیآید. و حتی دانشآموزان ودانشجویان ما نیز که مطالعه جزء اصلی و حرفه وزندگی آنهاست درست مطالعه نمیکنند. روش مطالعه فعال را نمیدانند، کند میخوانند، به اندازه کافی مطالب را درک نمیکنند، به خوبی به یاد نمیآورند. نمیدانند چه بخوانند؟ چگونه بخوانند؟ و چگونه به خاطر بسپارند؟ از همه بدتر نمیدانند که بد میخوانند و اینهمه باعث گریز از مطالعه و عدم یادگیری مناسب از آن است.
بیان مسئله
وقتی دانشآموزان تحت آموزش رسمی قرار میگیرند. پاسخهای متفاوتی نسبت به محرکهای محیطی از جمله فرایندهای یاددهی – یادگیری از خود بروز میدهند. برای درک تفاوتهای دانشآموزان در آموزش یکسان لازم است ویژگیهای ورودی یادگیرندگان مورد مطالعه قرار بگیرد. ویژگیهای عاطفی، فیزیولوژیکی و شناختی یادگیرندگان در نحوه واکنش آنها بر محرکها تأثیر دارد وشیوههای یادگیری[3] از جمله این ویژگیهاست. و از موضوعاتی است که در دهههای اخیر به خصوص توسط نظریهپردازان شناختی مورد توجه واقع شده است.
امروزه نظریههای شناختی در یادگیری، به دنبال تبیین فعالیتهای پیچیده شناختی مانند درک مطلب، یادآوری وراهبردهای یادگیری هستند تا بدینوسیله بتوانند به سوالهایی مانند اینکه چگونه یادگیری اتفاق میافتد؟ چگونه میتوانیم درباره نحوه یادگیری خودآگاهی داشته باشیم؟ و چگونه مطالب آموخته شده در حافظه نگهداری میشوند پاسخ گویند.
یکی از دیدگاههایی که زیر بنای نظریات شناختی است رویکرد پردازش اطلاعات است. در این رویکرد به تبیین فرایندهای ذهنی اثر گذار از لحظه ورود اطلاعات تا یادآوری آنها پرداخته میشود. بدین ترتیب که ابتدا محرکهای محیطی (دروندادها) برارگانیزم (گیرندههای حسی) اثر میگذارند. سپس برای مدتی بسیار کوتاه (یک ثانیه) در حافظه حسی ذخیره میشود. بخشی که مورد توجه قرار میگیرند وارد حافظه کوتاه مدت میشوند و بقیه از بین میروند. اطلاعات وارد شده به حافظه کوتاه مدت با استفاده از راهبردهای یادگیری مانند مرور ذهنی[4]، بسط دهی[5]، وسازماندهی[6] برای ثبتی پایدار به حافظه بلندمدت انتقال مییابند و در آنجا به صورت مقدارهای سازمان یافته برای تمام عمر باقی میمانند این نظام پردازش شامل دوبعد سخت افزار و نرم افزار است. ساختارهای حافظه حسی، کوتاه مدت و بلندمدت سخت افزارهای ذهن را تشکیل میدهند. که فطری بوده و در همه افراد یکسان است. و فرایندهایی مانند مرور وبسطدهی معادل نرمافزار هستند که افراد در چگونگی استفاده از آنها متفاوتند وبهرهگیری از آنها اکتسابی میباشد
فهرست
فصل اول
مقدمه........................................................................................................................ 2
بیان مسأله.................................................................................................................... 3
اهمیت و ضرورت پژوهش..................................................................................................... 7
اهداف پژوهش............................................................................................................... 9
گزارههای تحقیق (سؤالها / فرضیهها)......................................................................................... 10
معرفی نوع متغیرها و تعاریف عملیاتی.......................................................................................... 10
فصل دوم
مقدمه........................................................................................................................ 15
یادگیری از دیدگاه روانشناسی رفتارگرا.......................................................................................... 16
یادگیری از دیدگاه روانشناسی شناختی........................................................................................ 18
نظریه رشدشناختی پیاژه........................................................................................................ 20
نظریه یادگیری گشتالت........................................................................................................ 22
نظریه یادگیری معنیدار کلامی................................................................................................. 23
نظریه پردازش اطلاعات........................................................................................................ 26
راهبردهای شناختی - فراشناختی............................................................................................... 30
راهبردهای تکرار در تکالیف ساده یادگیری.................................................................................. 33
راهبرد مرور ذهنی در تکالیف پیچیده یادگیری................................................................................ 34
راهبرد بسط دهی در تکالیف پایه............................................................................................. 36
راهبرد بسط دهی در تکالیف پیچیده......................................................................................... 37
راهبرد سازماندهی در تکالیف پایه............................................................................................ 38
راهبرد سازماندهی در تکالیف پیچیده یادگیری................................................................................ 39
فراشناخت.................................................................................................................... 40
معلمان کارآمد................................................................................................................ 46
پرورش مهارتهای فکری..................................................................................................... 47
پرورش مهارتهای حل مسئله................................................................................................ 48
مهارتهای تدریس.............................................................................................................. 52
دستورالعملهای قبل از مطالعه............................................................................................... 57
دستورالعملهای بعد از مطالعه............................................................................................... 60
دستورالعملهای جهت گسترش حافظه....................................................................................... 61
دستورالعملهای بهسازی حافظه............................................................................................... 63
ادبیات پژوهش موجود در موضوع مورد مطالعه............................................................................... 65
فصل سوم
1-3- روش تحقیق........................................................................................................... 74
2-3- جامعة مورد مطالعه................................................................................................... 75
1-3-3- نمونه مورد مطالعه و روش نمونهگیری............................................................................... 75
2-3-2- ملاک انتخاب نمونه................................................................................................ 76
4-3- ابزار پژوهش........................................................................................................... 76
1-4-3- معرفی ابزار......................................................................................................... 76
2-4-3- اعتبار آزمون....................................................................................................... 78
5-3- روش نمرهگذاری....................................................................................................... 78
6-3- روش تجزیه و تحلیل آماری............................................................................................. 79
فصل چهارم
میزان درآمد خانواده........................................................................................................... 81
میزان تحصیلات پدر آزمودنیها................................................................................................ 82
میزان تحصیلات مادر آزمودنیها............................................................................................... 83
شغل پدر..................................................................................................................... 84
شغل مادر.................................................................................................................... 85
توزیع فراوانی دانشآموزان برحسب موفقیت تحصیلی.......................................................................... 85
میانگین انحراف استاندارد راهبردهای یادگیری در دو گروه موق و ناموفق...................................................... 87
بخش استنباطی................................................................................................................ 88
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در رشته ریاضی فیزیک با درس حسابان..................................... 89
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در رشته ریاضی فیزیک با درس فیزیک....................................... 91
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در گروه علوم تجربی با نمره درس شیمی...................................... 92
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در گروه علوم تجربی با نمره درس زیستشناسی.............................. 93
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در گروه علوم انسانی با درس جامعهشناسی................................. 95
نوع راهبردهای یادگیری که دانشآموزان موفق و ناموفق در رشته ریاضی بکار میبرند چیست؟............................... 98
نوع راهبردهای یادگیری که دانشآموزان موفق و ناموفق در رشته علوم تجربی بکار میبرند چیست؟........................... 99
تحلیل ممیز..................................................................................................................... 100
نوع راهبردهای یادگیری که دانشآموزان موفق و ناموفق در رشته علوم انسانی به کار میبرند چیست؟........................ 101
تحلیل ممیز..................................................................................................................... 101
فصل پنجم
بحث و نتیجهگیری............................................................................................................ 104
محدویتها.................................................................................................................... 112
پیشنهادها..................................................................................................................... 113
منابع فارسی.................................................................................................................. 114
منابع انگلیسی................................................................................................................ 117
در این پژوهش تأثیر روش آموزش راهبردهای حل مسأله بر پیشرفت تحصیلی ریاضیات و نگرش نسبت به ریاضی مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش عبارت بود از: دانشآموزان پسر سال دوم راهنمایی مدارس شهرستان طارم در سال تحصیلی 82-81 که نمره ریاضی آنها در نیم سال اول کمتر از 12 بود. آزمودنیهای این پژوهش به صورت تصادفی انتخاب شدند. به این ترتیب که از روی فهرست مدارس راهنمایی این شهرستان یک مدرسه به عنوان نمونه انتخاب شد. از آنجا که این مدرسه فقط دارای دو کلاس راهنمایی بود، دانشآموزان این دو کلاس که نمره ریاضی نیم سال اولشان کمتر از 12 بود انتخاب و پیشآزمون مقیاس نگرش سنج نسبت به ریاضی بر روی آنها اجرا گردید. در این میان 30 نفر به عنوان گروه آزمایش و گواه انتخاب شدند. سپس آموزش روش راهبردهای حل مسأله بر روی گروه آزمایشی به اجرا درآمد (به مدت 7 جلسه) و در پایان یک آزمون پیشرفت تحصیلی ریاضی و نیز پس آزمون مقیاس نگرش نسبت به ریاضی بر روی دو گروه اجرا گردید.
فصل اول: طرح تحقیق
مقدمه.........................................................................................................................
بیان مسئله............................................................................................
ضرورت تحقیق.........................................................................................
اهداف تحقیق..........................................................................................
فرضیههای پژوهش.....................................................................................
تعریف اصطلاحات و متغیرها..........................................................................
تعریف نظری راهبردهای حل مسئله....................................................................
تعریف عملیاتی راهبردهای حل مسئله..................................................................
متغیرهای تحقیق..........................................................................................................
متغیر مستقل...............................................................................................................
متغیر وابسته................................................................................................................
متغیرهای کنترل...........................................................................................................
تعریف عملیاتی آموزش راهبردهای حل مسأله (متغیر مستقل).........................................
تعریف نظری نگرش (متغیر وابسته اول).......................................................................
تعریف عملیاتی نگرش نسبت به ریاضی (متغیر وابسته اول)...........................................
تعریف نظری پیشرفت تحصیلی ریاضیات (متغیر وابسته دوم)............................................
تعریف عملیاتی پیشرفت تحصیلی ریاضیات (متغیر وابسته دوم)..........................................
فصل دوم: پیشینه و زمینههای نظری پژوهش
مقدمه.................................................................................................
الف) مبانی نظری در زمینه موضوع تحقیق..............................................................
تعریف و ویژگیهای مسئله و حل مسئله................................................................
حل مسئله و انتقال یادگیری...........................................................................
رابطه بین تفکر انتقادی و حل مسئله..................................................................
راهبردهای حل مسئله و فراشناخت....................................................................
نظریههای پیرامون حل مسئله..........................................................................
حل مسئله از دیدگاه رفتارگرایان .......................................................................
حل مسئله از دیدگاه گشتالت.........................................................................
رویکرد خبرپردازی به حل مسئله........................................................................
مراحل آموزش حل مسئله (الگوی دی چکووکرافورد)...................................................
طرح جورج پولیا پیرامون حل مسئله....................................................................
مبانی نظری در زمینه نگرش............................................................................
تعریف نگرش..........................................................................................
ویژگیها و ابعاد نگرش.................................................................................
تغییر نگرش...........................................................................................
الگوهای یادگیری تغییر نگرش.........................................................................
الف) نظریه محرک – پاسخ..............................................................................
نظریه هاولند...........................................................................................
ب) نظریه مشوقها و تعارضها..........................................................................
الگوهای شناختی تغییر نگرش..........................................................................
الف) نظریه تعادل.....................................................................................
ب) نظریه توافق........................................................................................
ج) نظریه همسازی شناختی.............................................................................
د) نظریه قضاوت اجتماعی............................................................................
الگوهای کارکردی......................................................................................
نگرشها و آموزش و پرورش............................................................................
ب) یافتههای پژوهش در زمینه موضوع تحقیق..........................................................
روش تحقیق............................................................................................
جامعه آماری .........................................................................................
نمونه و روش نمونهگیری................................................................................
ابزار پژوهش...........................................................................................
شیوه اجرا.............................................................................................
روش تجزیه و تحلیل دادهها..............................................................................
4-1) مقدمه .........................................................................................
4-2) آزمون همتاسازی................................................................................
4-3) تحلیل دادهها با استفاده از آمار توصیفی........................................................
4-4) تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از آمار استنباطی...............................................
الف) فرضیه اول.......................................................................................
ب) فرضیه دوم........................................................................................
نتایج پژوهش..........................................................................................
محدودیتهای پژوهش....................................................................................
پیشنهادات به پژوهشگران.............................................................................
فهرست منابع فارسی...................................................................................
فهرست منابع لاتین ...................................................................................
جدول (3-1) مقایسه درصد صفحات کتاب اختصاص یافته به مواد سهگانه و درصد نمرات
امتحانی................................................................................................
جدول (4-1) مقایسه شاخصهای آماری نمرات ثلث دوم دو گروه تجربی و گواه ......................
جدول (4-2) توزیع فراوانی نمرات گروه گواه در پیشآزمون مقیاس نگرشسنج نسبت به
ریاضی.................................................................................................
جدول (4-3) اندازههای گرایش مرکزی و تغییرپذیری مربوط به نمرات گروه گواه در پیش
آزمون نگرش نسبت به ریاضی.........................................................................
جدول (4-4) توزیع فراوانی نمرات گروه گواه در پس آزمون مقیاس نگرشسنج نسبت به
ریاضی.................................................................................................
جدول (4-5) اندازههای گرایش مرکزی و تغییرپذیری مربوط به نمرات پس آزمون مقیاس نگرش
نسبت به ریاضی.......................................................................................
جدول (4-6) توزیع فراوانی نمرات گروه گواه در پس آزمون پیشرفت تحصیلی ریاضی.....................
جدول (4-7) اندازههای گرایش مرکزی و تغییرپذیری مربوط به نمرات پس آزمون پیشرفت
تحصیلی ریاضی گروه گواه..............................................................................
جدول (4-8) توزیع فراوانی نمرات گروه آزمایشی در پیش آزمون نگرش نسبت به ریاضی................
جدول (4-9) اندازههای گرایش مرکزی و تغییرپذیری مربوط به نمرات پیش آزمون نگرش
گروه آزمایش .........................................................................................
جدول (4-10) توزیع فراوانی نمرات گروه گواه در پس آزمون مقیاس نگرشسنج نسبت به
ریاضی.................................................................................................
جدول (4-11) اندازههای گرایش مرکزی و تغییرپذیری مربوط به نمرات پس آزمون نگرش نسبت
به ریاضی گروه گواه....................................................................................
جدول(4-12) توزیع فراوانی نمرات گروهآزمایشی در پسآزمون پیشرفت تحصیلی ریاضی.................
جدول (4-13) اندازههای گرایش مرکزی و تغییرپذیری مربوط به نمرات پس آزمون پیشرفت
تحصیلی ریاضی گروه آزمایش ..........................................................................
جدول (4-14) اطلاعات حاصل از تحلیل دادهها، اجرای آزمون t و استخراج t جدول در مورد
فرضیه شماره 1.........................................................................................
جدول (4-15) اطلاعات حاصل از تحلیل دادهها، اجرای آزمون t و استخراج t جدول در مورد
فرضیه شماره 2.........................................................................................
شکل (2-1) بازنمایی شناختی مسئله از یک ساخت شناختی اثر گرینو.................................
شکل (2-2) استراتژی احتمالی گرینو..................................................................
شکل (2-3) واحد TOTE..........................................................................
شکل (2-4) مسئله پاندول دی چکووکرافورد.........................................................
شکل (2-5) مراحل مختلف فرایند تغییر نگرش بر طبق الگوی هاولند..................................
شکل (2-6) ساختهای شناختی متعادل و نامتعادل...................................................
شکل (3-1) طرح پس آزمون با گروه کنترل...........................................................
شکل (3-2) طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل.............................................
نمودار (4-1) مقایسه میانگین نمرات پیشرفت تحصیلی ثلث دوم درس ریاضی..........................
نمودار (4-2) نمودار ستونی میانگینهای دو گروه گواه و آزمایش در آزمون پیشرفت تحصیلی ریاضیات.....
نمودار (4-3) نمودار ستونی میانگینهای نمرات حاصل از تفاوت نمرات آزمودنیهای دو گروه گواه و آزمایش در پیش آزمون و پس آزمون مقیاس نگرش نسبت به ریاضیات....
نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد که این روش پیشرفت تحصیلی گروه آزمایشی را در قیاس با گروه گواه افزایش داد همچنین نگرش گروه آزمایش را هم نسبت به ریاضیات بهبود بخشید.
بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی به شیوه گروهی بر حل مسئله دانش آموزان ...
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته: مشاوره (M.A. )
موضوع:
بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی به شیوه گروهی بر حل مسئله دانش آموزان دختر مقطع سوم راهنمایی شهر شوش دانیال
چکیده
این پژوهش، باهدف بررسی اثر بخشی آموزش راهبردهای فراشناختی به شیوه گروهی برحل مساله دانش اموزان دخترمقطع سوم راهنمایی شهر شوش دانیال اجراشده است. نمونه آماری شامل 50 نفر از بین دانش اموزان دختر سوم راهنمایی درسال 1391 که به شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند و به همین شیوه در دو گروه آزمایش و کنترل هر کدام 25 نفر گمارده شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش مقیاس حل مساله می باشد. طرح پژوهش نیمه تجربی از نوع پیش آزمون- پس آزمون و آزمون پیگیری است. مداخله ی آزمایشی (آموزش راهبردهای فراشناختی) بر روی گروه آزمایش اعمال گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها علاوه بر آمار توصیفی از روش های آمار استنباطی نظیر تحلیل کواریانس یک متغیری وچند متغیری استفاده شد. نتایج بدست آمده از این پژوهش با سطح معنی داری 05/0 =α نشان داد که آموزش راهبردهای فراشناختی به شیوه گروهی بر حل مساله گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل تاثیر دارد.
کلید واژه ها: راهبردهای فراشناختی، حل مساله
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
فصل اول: کلیات پژوهش
مقدمه..........................................................................................................................................................3
1-1 بیان مسئله............................................................................................................................................4
1-2 اهمیت و ضرورت پژوهش................................................................................................................5
1- 3 هدف پژوهش...................................................................................................................................6
1- 4 سئوال پژوهش.................................................................................................................................7
1- 5 فرضیه پژوهش.................................................................................................................................7
1-6 تعریف واژه ها و اصطلاحات به صورت مفهومی و عملیاتی...........................................................7
فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش
مقدمه........................................................................................................................................................10
2-1ریشه های تاریخی مفهوم فراشناخت ...............................................................................................10
2-2 روان شناسی فراشناختی....................................................................................................................13
2-3 تعاریف.............................................................................................................................................15
2-4 مفهوم فراشناخت..............................................................................................................................15
2-5 اهمیت فراشناخت ............................................................................................................................16
2-6 اهمیت فراشناخت در آموزش...........................................................................................................17
2-7 تفاوت های فردی و فراشناخت .......................................................................................................18
2-8 رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی ...........................................................................................18
2-9 تمایزراهبردهای شناختی وفراشناختی ..............................................................................................18
2-10 فراشناخت و مفهوم انتقال در یادگیری...........................................................................................19
2-11 فراشناخت دیدگاه تازه ای درباره انتقال یادگیری............................................................................20
2-12 مراحل رشد دانش فراشناختی ........................................................................................................21
2-13 عوامل موثر در شکل گیری و تحول فراشناخت ............................................................................22
2-14 مهارت های فراشناخی ..................................................................................................................24
2-15 رشد راهبرد های فراشناخت ..........................................................................................................25
2-16 هدف از آموزش فراشتاخت............................................................................................................25
2-17 دانش فراشناختی و تجربه فراشناختی ............................................................................................27
2-18 نظریه های پیرامون فراشناخت.......................................................................................................28
2-19 ارزشیابی رشد توانایی های فراشناختی...........................................................................................30
2-20 مبانی نظری فراشناخت ..................................................................................................................31
2-21 مهارت حل مساله ..........................................................................................................................34
2-22 روش های شناختی ورفتاری در درمان حل مساله..........................................................................35
2-23 اهمیت و موارد کاربرد مهارت حل مساله .....................................................................................35
2-24 مراحل مهارت حل مساله از دیدگاه وولفولک................................................................................37
2-25 بررسی نظریه های پیرامون حل مساله............................................................................................38
2-26 تحقیقات داخلی ...........................................................................................................................42
2-27 تحقیقات خارجی ..........................................................................................................................45
2-28 خلاصه فصل.................................................................................................................................46
فصل سوم: روش اجرای پژوهش
مقدمه........................................................................................................................................................49
3-1 جامعه آماری.....................................................................................................................................49
3-2 نمونه آماری و روش نمونه گیری.....................................................................................................50
3-3 ابزار اندازه گیری...............................................................................................................................50
3-4 پرسشنامه حل مساله ........................................................................................................................51
3-5 اعتبار و روایی پرسشنامه...................................................................................................................51
3-6 طرح تحقیق.......................................................................................................................................52
3-7روش اجرا..........................................................................................................................................52
3-8 روش تجزیه و تحلیل داده ها............................................................................................................53
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه........................................................................................................................................................55
4-1 یافته های توصیفی............................................................................................................................55
4-2 یافته های مربوط به فرضیه پژوهش.................................................................................................56
4-3 همگنی رگرسیون.............................................................................................................................58
4-4 یافته های جانبی.............................................................................................................................64
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
مقدمه......................................................................................................................................................68
5-1 تبیین یافته های مربوط به فرضیه پژوهش.......................................................................................68
5-2 فرضیه پژوهش................................................................................................................................68
5-3 نتیجه گیری......................................................................................................................................70
5-4 محدودیت های پژوهش..................................................................................................................70
5-5 پیشنهادها.........................................................................................................................................70
5-5-1 پیشنهادهای کاربردی..................................................................................................................71
5-5-2 پیشنهادهای پژوهشی..................................................................................................................71
منابع و مآخذ
منابع فارسی..............................................................................................................................................73
منابع غیر فارسی........................................................................................................................................78
پیوست ها
پیوست 1: شرح جلسات..........................................................................................................................82
پیوست 2: پرسشنامه حل مساله ................................................................................................................84
چکیده انگلیسی..........................................................................................................................................86
تاثیر آموزش راهبردهای یادگیری بر دانش آموزان تیز هوش مقطع اول دبیرستان(کلاس دهم)
مقدمه :
بسم الله الرحمن الرحیم
اقرأ باسم ربک الذی خلق ، خلقالانسان من علق ، اقرأ و ربک الاکرم ، الذی علم بالقلم ، علم الانسان مالم یعلم [1].
ای رسول بخوان به نام پروردگارت که آفریننده عالم است . آن خدایی که آدمی را از خون بسته بیافرید ، بخوان (قرآن را) که پروردگار تو کریمترین کریمان است آن خدایی که بشر را علم نوشتن به قلم آموخت و به آدمی آنچه را نمی دانست تعلیم داد .
تعلیم و یاد دادن نادانسته ها اولین و مهمترین پیام الهی و بزرگترین رسالت انبیا و معلمین بشر است و یادگیری و آموختن مهمترین وظیفه هر انسان است لذا از تولد تا مرگ و در هر زمان و موقعیتی باید این تعلیم و تعلم بین انسانها به نحو شایسته انجام گیرد . از طرف دیگر خداوند در وجود انسان توانمندی ها و استعدادهای شگرفی به ودیعه نهاده است که به واسطه این خلقت به خود آفرین گفته و به انسان مقام اشرف مخلوقات داده است .
یکی از ویژگی های مهم انسانی برخورداری از ظرفیت ذهنی شگرف و توانایی عظیم یادگیری است .
بخش اعظم اطلاعات بشری از طریق این مهارت کسب می شود . پیشرفت و تمدن ، مقابله با طبیعت و مهار آن ، رفع نیازهای متنوع خود ، دستیابی به تکنولوژی پیچیده و غیره همه حاصل تلاش انسان برای یادگیری و تجربهاندوزی بوده است .
در جهان امروز یعنی عصر انفجار اطلاعات ، تولید اطلاعات جدید و کهنه شدن اطلاعات قبلی آنچنان سریع انجام می شود که مطالب کتابها قبل از بیرون آمدن از زیر چاپ کهنه می شوند (مرتضوی،1374) ، بنابراین ، روش یادگیری (فرآیند) در مقایسه با یادگیری اطلاعات (محصول) در کانون توجه بیشتری قرار گرفته است . چون در فرآیند یادگیری ، این خود فراگیر است که در زندگی واقعی ـ امروز و آینده ـ باید از مهارت چگونگی یادگرفتن خود استفاده کند ، لذا توجه به روش های درست آموزش و آموختن که در آن مسئولیت امر یادگیری به خود فراگیر واگذار می شود ، ضروری به نظر می رسد . در جهان امروز داشتن «سواد علمی ـ فنی» [2] برای هر فرد لازم است . سواد علمی ـ فنی به مجموعه ای از دانستنی ها و مهارت ها در زمینه علوم و تکنولوژی اطلاق می شود که هر انسانی برای زندگی کردن به آن نیاز دارد و در واقع داشتن توانائی در حل مسائل و مشکلاتی است که جامعه امروز بشری با آن مواجه است و این سواد در تمام عمر با 3 شرط تحقق می یابد .
1 ـ داشتن اطلاعات کافی در مورد دانش پایه .
2 ـ وجود انگیزه برای یادگیری .
3 ـ دانستن راه و روش یادگیری(میرعابدینی ، 1378).
لازم به ذکر است که مدارس تنها می توانند بخشی از آموزش های لازم برای مهارت زندگی را در مدت زمانی که دانش آموزان در آن محل سپری می کنند ، در اختیار آنها بگذارند . اما اگر همین فرصت ، بیشتر از ارائه اطلاعات ، صرف روش کسب اطلاعات در زمینه های مختلف شود ، این امید وجود دارد که علاقه و اعتقاد و توان و دانش لازم برای یادگیری مادام العمر ، که لازمه زندگی و تعالی بخش آن است ، در افراد فراگیر به وجود آید .
لذا اندیشمندان از دیرباز به اهمیت یادگیری و ضرورت شناخت آن پی برده اند ، به طوری که تاریخچه بررسی یادگیری به 2400 سال قبل یعنی دوره افلاطون و ارسطو بر می گردد.
افلاطون و ارسطو هر دو فردگرا هستند و ذهن را فعال می دانند ، با این تفاوت که افلاطون را می توان فطرت گرا نامید،زیرا دانش را یکی از ویژگی های ارثی انسان می داند،ولی ارسطو را می توان تجربه گرا دانست،زیرا تجارب حسی را سرچشمه همه دانش ها می دانست . عقاید این دو دانشمند در طول تاریخ روی همه نظریه پردازان یادگیری تاثیر داشته است . مثلاً ، عقاید افلاطون درباره ماهیت دانش از آغاز مسیحیت تا دوره رنسانس نظریه غالب محسوب می شد . از قرن هفدهم به بعد پیروان مکتب تداعی گرایی به مخالفت با نظریه فطرت ـ گرایی برخاستند.به طوری که،در قرن نوزدهم توجه شایانی به قانون تداعی ارسطو (شباهت ، تضاد ، مجاورت و بسامد) مبذول شد . سپس، مکتب رفتار گرایی اسکینر ، با ارائه اصول رفتار گرایی در یادگیری انسان و تهیه فنونی برای مدیریت کلاس و تغییر رفتار افراد ، تاثیرات عمیقی در آموزش و پرورش گذاشت . در نیمه دوم قرن بیستم رویکرد شناخت گرایی در مخالفت با دیدگاه مکانیکی رفتار گرایان دربارهی انسان ، یادگیری را ایجاد تغییر در ساخت شناختی و فرآیندهای ذهنی یادگیرنده تعریف کردند. شناخت گرایان[3] در زمینه یادگیری ، نظریه های متعددی را ارائه نمودند . از جمله ، یادگیری گشتالتی[4] ، نظریه یادگیری معنی دار کلامی آزوبل[5] ، نظریه یادیگری شناختی ـ اجتماعی بندورا[6] و سرانجام نظریه روانشناسی خبر پردازی[7] یا پردازش اطلاعات مطرح شدند . نظریه خبر پردازی یادگیری انسان را یک فعالیت مستمر پردازش اطلاعات می داند و به مطالعه راه هایی می پردازد که آدمیان به توسط آنها دانش را کسب ،ذخیره و یادآوری می کند و آن را مورد استفاده قرار می دهد . دراین نظریه از کامپیوتر به عنوان الگویی برای تبیین ذهنی انسان و فرآیند یادگیری استفاده شد (میرسعیدی،1380).
تدابیری که به این منظور توسط صاحب نظران حوزه روان شناسی خبر پردازی ابداع شد ، با نام روش ها یا مهارت های یادگیری یابه طوردقیق تر راهبردها یا استراتژی های شناختی ، نام گذاری شد و سرانجام روان شناختی فراشناخت ، حوزه اندیشه گری نوینی ، که به راه های هدایت و نظارت بر راهبردهای شناختی خود می اندیشید از دهه 1970 توسط جان فلاول آغاز شد و به تدریج جمع زیادی از اندیشمندان به آن روی آوردند و نظریات و راهبردهای مختلف فراشناختی را ارائه نمودند . بنابراین نظریه های یادگیری قرن بیستم شامل دو مجموعه بزرگ رفتار گرایی و شناخت گرایی است، در نظریات رفتارگرایی موضوع مورد مطالعه ، رفتارهای قابل مشاهده است که باید هر چه دقیقتر و عینی تر بررسی شود . اما دیدگاه شناختی دنیای ذهن را موضوع مورد مطالعه قرار می دهد . دراین حوزه مطالعاتی جدید ، یادگیری انسان به گونه ای عینی و نظام دار تشریح می شود . نتایج تحقیقات انجام شده دراین چهارچوب می تواند در یادگیری وآموزش مورد استفاده روان شناسان و مربیان باشد . علاوه بر این با بهره گیری از نظام پردازش اطلاعات می توان موضوعات مورد نظر دیدگاه های دیگر را نیز به شیوه ای تازه نگریست و آنها را به نحوی عینی ، منطقی و پویا سازمان داد (کدیور،1379) . با توجه به نظریه های شناختی و دانش فراشناختی ، امروزه در امر یادگیری ، فردی موفق است که شیوه آموختن را فرا گرفته باشد . اساس نظام آموزشی در قرن بیست و یکم ، فراهم ساختن زمینه تجربی فعالیت های آموزشی و آموزش چگونه فکر کردن و چگونه یادگرفتن است . بر این اساس ، پژوهش حاضر به بررسی تاثیر آموزش راهبردهای مطالعه و یادگیری بویژه راهبردهای شناختی و فراشناختی در میزان یادگیری درسی و پیشرفت تحصیلی فراگیران می پردازد . این راهبردها ، روش های مختلف فراگیری مطالب ساده و پیچیده را چه از راه شناخت (پردازش عقلی مطالب) و چه از راه فراشناخت (شناخت از شناخت خود) به فراگیر می آموزد . لذا فراگیران با یادگیری این روش ها و استفاده از آنها هنگام مطالعه می توانند بر سرعت و کیفیت یادگیری خود بیافزایند و این امر در دراز مدت منجر به تحولات کیفی در نظام آموزشی می شود . به نظر می رسد اگر معلمان این راهبردها را فراگرفته و در روش تدریس خود پیاده نمایند و آنها را به دانش آموزان نیز یاد دهند ، در این راه کوتاهترین و موثرترین گام ها برداشته می شود(میرسعیدی،1380) .
بیان مساله
در ایران همه نهادهای دولتی از جمله وزارت آموزش و پرورش همه ساله مبالغ هنگفتی از بودجه کشور را صرف مسائل آموزش و پرورش از جمله تربیت معلم ، تهیه و چاپ کتاب ، حقوق کارکنان، تدارک کلاس های بازآموزی و کارآموزی ، تدریس روش های مختلف آموزشی و غیره می کنند. خانواده ها نیز سرمایه و وقت زیادی را صرف یادگیری فرزندان خود می کنند و حتی بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان وقت و نیروی زیادی را صرف مطالعه ، آموزش ویادگیری می کنند ، اما باز هم متوجه می شویم که یادگیری درست صورت نگرفته است، یادر حد مورد انتظار نیست و آنها به نتیجه دلخواه نرسیده اند و آمادگی های لازم را کسب نکرده اند . لذا نه تنها دولت به بازخورد مناسب نمی رسد،بلکه حتی افت تحصیلی [8] از مهم ترین مسائل مبتلا به نظام آموزشی کشور ماست که همه آن سرمایه ها و اوقات گرانبها را هدر می دهد (واحدی، 1379). البته در این مورد عوامل مختلفی از جمله «علل مربوط به فراسیستم اجتماعی» مانند : فقدان یا کمبود بازار کار مناسب برای فارغ التحصیلان ، وجود مشغولیت های ذهنی و یا سرگرمی های مختلف و نیز «علل مربوط به نظام آموزشی» ماند : ارزشیابی بر اساس محفوظات ، فقدان یا کمبود ارتباط مطالب با زندگی واقعی فرد ، بی ثباتی و تغییرات پی در پی نظام آموزشی و غیره در تعامل با هم و با درجه تاثیر متفاوت در این مساله نقش دارند . یکی از عوامل مهم در عدم یادگیری مطلب ، عدم به کارگیری ظرفیت بالای یادگیری و فعالیت دانش آموزان مدارس در اثر عدم آشنایی دانش آموزان با راهبردهای یادگیری و مطالعه و استفاده صحیح از آنها است . به نظر تایرنی[9] و همکاران (1990) هدف اساسی خواندن و یا مطالعه و یادگیری ، توانا ساختن کودکان و دانش آموزان است تا خود را بشناسند، علایق و استعدادهای خود را رشد دهند ، برای مشکلات گروهی و فردی راه حل هایی بیابند و نیز اینکه بتوانند راهبردهای خود را تحول بخشیده و مستقل از دیگران مطالب را درک کنند (یوسفی،1380).
از اینرو ، جهت دست یابی به اهداف فوق ، شناخت و درک صحیح مطلب آموختنی به عنوان یکی از اهداف و فعالیتهای مهم آموزشی مطرح می شود . این درک ، مهارت بسیار پیچیده ای است که مستلزم تعامل میان فرآیندهای ادراکی و مهارت های شناختی و دانش فراشناختی است و در یادگیری درست و عملکرد تحصیلی مطلوب در ابعاد مختلف ، اهمیت زیادی دارد .
لذا پژوهش حاضر سعی دارد تاثیر کاربرد راهبردهای شناختی و فراشناختی بر یادگیری دروس پایه را بررسی کند و به این سوالات پاسخ دهد که آیا کاربرد راهبردهای یادگیری (مرور ذهنی تکالیف ، بسط دهی تکالیف ، سازمان دادن مطالب و نظارت بر درک مطلب ) باعث پیشرفت تحصیلی می شود ؟
1 ـ آیات 1 تا 5 سوره مبارکه علق
[2] ـ Scientific and Technological Litracy
[3] - Cognitive
[4] - Gestalty Learning
[5] - Azobel Meaningful Verbal Learning
[6] - Bendora Social-Cognitive Learning Theory
[7] - Processing Psychology Cognitive
[8] ـ Drop ـ Outs
[9] ـ Tierny.B
فهرست مطالب
فصل اول
مقدمه :
بیان مساله
اهمیت موضوع پژوهش :
اهداف پژوهش :
سوالهای پژوهش :
فرضیه های پژوهش
تعاریف عملیاتی متغییرها
راهبرد یادگیری
راهبرد مرور ذهنی
راهبرد بسط دهی تکالیف :
راهبرد سازماندهی
راهبرد نظارت بر درک مطالب
فصل دوم
مقدمه :
بیان مساله
اهمیت موضوع پژوهش :
اهداف پژوهش :
سوالهای پژوهش :
فرضیه های پژوهش
تعاریف عملیاتی متغییرها
راهبرد یادگیری
راهبرد مرور ذهنی
راهبرد بسط دهی تکالیف :
راهبرد سازماندهی
راهبرد نظارت بر درک مطالب
فصل سوم
مقدمه :
بیان مساله
اهمیت موضوع پژوهش :
اهداف پژوهش :
سوالهای پژوهش :
فرضیه های پژوهش
تعاریف عملیاتی متغییرها
راهبرد یادگیری
راهبرد مرور ذهنی
راهبرد بسط دهی تکالیف :
راهبرد سازماندهی
راهبرد نظارت بر درک مطالب
فصل چهارم
مقدمه :
بیان مساله
اهمیت موضوع پژوهش :
اهداف پژوهش :
سوالهای پژوهش :
فرضیه های پژوهش
تعاریف عملیاتی متغییرها
راهبرد یادگیری
راهبرد مرور ذهنی
راهبرد بسط دهی تکالیف :
راهبرد سازماندهی
راهبرد نظارت بر درک مطالب
فصل پنجم
بحث و بررسی نتایج
محدودیتهای پژوهش
پیشنهادهای پژوهش :
پیشنهادهای کاربردی :
منابع فارسی
منابع انگلیسی