نقش و کارگر مدارس در آستانه هزاره ی سوم میلادی تغییر و جهش چشمگیری پیدا کرده است افزدن برایفای نقش سنتی مدارس مبنی بر تربیت افرادی فرهیخته مدارس عهدهدار پرورش شهروندانی مسوؤل و رشد یافته و برخوردار از مهارتهای اجتماعی و عاطفی نیز هستند (پلیتری[1]، 2006). از اینرو توجّه جدّی و همه جانبه به عواملی که بستر لازم جهت دستیابی به این هدف را فراهم میسازند، اجتنابناپذیر به نظر میرسد. بدین منظور توجّه جدّی به رشد عاطفی و اجتماعی دانشآموزان یکی از راهبردهای اساسی در نیل به این هدف بشمار میرود.
رویکرد یادگیری اجتماعی- عاطفی[2] مبتنی بر این باور است که کلیة فرایندها و بخشهای یک نظام آموزشی اعمّ از طرّاحی و برنامهریزی آموزشی و درسی، مدیران، معلّمان، کارکنان، و مطالب و موضوعات درسی میبایست در خدمت آموزش و بهبود مهارتهای اجتماعی و عاطفی یادگیرندگان، قرار گیرند. آموزش مهارتهای هوش هیجانی «قطعه گمشده» آموزشهای اجتماعی و هیجانی است که از ذهن بسیاری از معلمان مغفول مانده است. محیط اجتماعی مدرسه نمونه کوچکی از نظام اجتماعی جامعه تلقی میگردد. روابطی که دانشآموزان با معلمان و همسالان خود در مدارس برقرار میکنند، نقش اساسی در اکتساب نگرشها، باورها و ارزشهای بنیادین اجتماعی دارد و درک دانشآموزان را از جامعه و محیطی که در آن قرار دارند، تحت تاثیر قرار میدهد. مدرسه یکی از مهمترین بافتهای یادگیری مهارتهای هیجانی است. آموزش هیجانی میتواند از طریق گسترهای از تلاشها مانند آموزش کلاسی، فعالیتهای فوقبرنامه، جو و شرایط حمایتی مدرسه، و درگیر کردن دانشآموزان، معلمان و والدین در فعالیتهای اجتماعی صورت گیرد. در صورتی که فرآیند اجتماعی شدن و رشد مهارتهای هیجانی در محیط اولیه خانواده مطلوب نباشد، این امکان وجود دارد تا مدارس از طریق آموزشهای ترمیمی به جبران این کاستیها بپردازند. براین اساس بسیاری از مربیان و روانشناسان نسبت به توجه و توسعه آموزش مهارتهای اجتماعی و هیجانی در مدارس تاکید کردهاند
فهرست مطالب
چکیده8
فصل اول : طرح تحقیق
1-1 : مقدمه 10
2-1 : بیان مسله 11
3-1 : اهمیت موضوع 13
4-1 : سوالات پژوهشی 13
5-1 : تعریف عملیاتی واژه ها 14
فصل دوم: پیشنه ی تحقیق
1-2 : اعتماد به نفس بیرونی 16
2-2 : بهترین راه برای تقویت اعتماد به نفس بیرونی16
3-2: اعتماد به نفس درونی 16
1-3-2 : تعریف عزت نفس 18
فصل سوم:روش تحقیق
1-3 : روش تحقیق 64
2-3 : جامعه آماری 64
3-3 : روش نمونه گیری 64
4-3 : ابزار سنجش 65
5-3 : روش جمع آواری اطلاعات 67
6-3 : روش تجزیه و تحصیل اطلاعات 67
فصل چهارم:نتایج تحقیق
1-4 : توزیع فراوان جنست70
2-4: شاخصهای توصیفی عزت نفس و یادگیری70
3-4 : شاخصهای توصیفی عزت نفس و یادگیری برای دختران و پسران 71
4-4: همبستگی عزت نفس با یادگیری 72
5-4: بین عزت نفس و یادگیری در دانش آموزان پسر رابطه معکوس وجود دارد 72
6-4: همبستگی عزت نفس با یادگیری در پسران 72
7-4: بین عزت نفس و یادگیری دانش آموزان دختر رابطه معکوس وجود دارد73
8-4: همبستگی عزت نفس با یادگیری در دختران 73
9-4: آزمون T برای مقایسه میانگین عزت نفس دختران و پسران 74
10-4: آزمون T برای مقایسه میانگین یادگیری دختران و پسران 75
فصل پنجم :
1- 5 : نتیجه گیری و بحث 77
2-5 : محدودیت ها 78
3-5 : پیشنهادات 78
منابع و ماخذ 81
پرسشنامه 83
احساس سعادت ورضایت از زندگی اگرچه تا حدزیادی به شرایط فردی بستگی دارد، اماتاثیرعوامل اجتماعی در بروز یا افول ان بسیار پررنگتر است. هوش اخلاقی میتواند گستره و ژرفای توانمندیهای فکری و عاطفی را درهمه مراحل وابعاد زندگی نمایان کند و نیکی و نیک خویی را پدید آورد. طبق بسیاری از تئوریهای هیجان شادکامی یکی از شش هیجان بزرگ یعنی، تعجب، ترس، خشم، شادکامی، تنفرونگرانی است شادکامی راوابسته به فراوانی و درجه ی عواطف مثبت بالذت، سطوح بالای رضایت از زندگی ونبود احساسات منفی نظیر افسردگی و اضطراب دانستهاند مسئله پژوهش حاضر این می باشد که آیا رضایت از زندگی، هوش اخلاقی وشادکامی بر افراد تاثیر گذار هست یا خیر؟روش این پژوهش توصیفی-استنباطی است. جامعه آماری در این پژوهش کلیه دانشجویان دختر و پسر دانشگاه کاشان میباشد. روش نمونهگیری در این پژوهش با به صورت تصادفی است که مقدار نمونه 80 نفر انتخاب شده است.ابزار اندازهگیری پژوهش پرسشنامه رضایت از زندگیی، پرسشنامه هوش اخلاقی و پرسشنامه شادکامی آکسفورد میباشد. نتیجه پژوهش این بود که بین هوش اخلاقی و شادکامی با رضایت از زندگی دانشجویان دانشگاه کاشان رابطه معناداری وجود دارد.
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1- مقدمه2
1-2- بیان مسئله4
1-3- ضرورت واهمیت پژوهش:5
1-4- اهداف پژوهش6
1-4-1- هدف کلی:6
1-4-2- اهداف جزئی:6
1-5- فرضیه های پژوهش6
1-5-1- فرضیات اصلی پژوهش6
1-5-2- فرضیات فرعی پژوهش7
1-6- تعاریف پژوهش:8
1-6-1- تعاریف نظری:8
1-6-2- تعاریف عملیاتی:8
1-7- قلمرو پژوهش9
1-7-1- قلمرو زمانی9
1-7-2- قلمرو مکانی9
1-7-3- قلمرو موضوعی9
فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش
2-1- مقدمه:11
2-2- رضایت از زندگی11
2-2-1- تفاوت های بومی در زمینه رضایت از زندگی:12
2-2-2- دید گاه های مربوط به رضایت از زندگی13
2-2-2-1- دیدگاه سیلگمن:13
2-2-2-2- دیدگاه مزلو:14
2-2-3- انواع رضایت از زندگی15
2-2-4- قناعت و رضایت15
2-2-5- رضایت یا توهم16
2-2-6- رضایت و شکر17
2-3- هوش اخلاقی17
2-3-1- هوش اخلاقی در افراد21
2-3-2- چگونگی پرورش هوش اخلاقی در کودکان21
2-3-3- هفت فضلیت هوش اخلاقی26
2-3-3-1- همدلی:26
2-3-3-2- وجدان:27
2-3-3-3- خویشتنداری:27
2-3-3-4- احترام:28
2-3-3-5- مهربانی:28
2-3-3-6- تحمل و بردباری:29
2-3-3-7- انصاف:29
2-3-4- انتقال ارزش ها، پایه هوش اخلاقی30
2-3-5- مفهوم هوش اخلاقی33
2-3-6- عناصر هوش اخلاقی34
2-3-7- فواید هوش اخلاقی35
2-3-8- رشد یا پرورش هوش اخلاقی36
2-3-9- آموزش ارزش ها؛ آموزش هوش اخلاقی36
2-3-10- توصیه های لازم برای آموزش هوش اخلاقی37
2-3-11- هوش اخلاقی در سازمان ها40
2-3-12- هوش اخلاقی در جامعه40
2-3-13- خرده آزمونهای هوش اخلاقی41
2-4- شادکامی42
2-4-1- تعاریف شادی و شادکامی47
2-4-1-1- تعریف شادی از نظر «وسمن وریکس»47
2-4-1-2- تعریف شادی از دید «ون هو ون»47
2-4-1-3- تعریف شادی از نظر «اد دنیر»47
2-4-1-4- دیدگاه سلیگمن48
2-4-2- مفهوم احساس شادمانی48
2-4-3- چگونگی سنجش میزان احساس شادمانی50
2-4-4- شادمانی به عنوان جزء اصلی کیفیت زندگی51
2-4-5- رویکرد های اندازه گیری کیفیت زندگی درجوامع52
2-4-6- ارتباط شادی با سن و جنسیت و نژاد54
2-4-7- رابطة بین شادی با درآمد و کار54
2-4-8- رابطة بین ایمان وشادی55
2-4-9- ارتباط احساس شادی با عزت نفس و برونگرایی55
2-5- پیشینه پژوهش56
2-5-1- پژوهش های خارجی:56
2-5-2- پژوهش داخلی:63
فصل سوم: روش پژوهش
3-1- مقدمه77
3-2- روش پژوهش77
3-3- جامعه آماری77
3-4- حجم نمونه و نمونه گیری78
3-5- نحوه گردآوری داده ها78
3-6- ابزار پژوهش79
3-6-1- پرسشنامه رضایت از زندگی79
3-6-1-1- اعتبار و روایی79
3-6-1-2- نمره گذاری79
3-6-2- پرسشنامه هوش اخلاقی80
3-6-2-1- اعتبار و روایی80
3-6-2-2- روش نمره گذاری80
3-6-3- پرسشنامه شادکامی آکسفورد:80
3-6-3-1- اعتبار و روایی80
3-6-3-2- روش نمره گذاری:82
3-7- روش جمع آوری اطلاعات83
3-8- تجزیه وتحلیل اطلاعات84
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4-1- مقدمه86
4-2- توصیف داده ها87
4-3- تحلیل داده ها88
4-4- بررسی فرضیات اصلی پژوهش89
4-5- بررسی فرضیات فرعی پژوهش94
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1- مقدمه101
5-2- خلاصه نتایج حاصل از بررسی فرضیه ها101
5-2-1- فرضیات اصلی پژوهش101
5-2-2- فرضیات فرعی پژوهش103
5-3- یافته های پژوهش105
5-4- پیشنهادات پژوهش105
5-4-1- پیشنهادات کاربردی105
5-4-2- پیشنهادات برای پژوهش های آتی106
5-4-3- محدودیت های پژوهش106
منابع:
منابع فارسی :108
منابع لاتین :109
پیوست ها
پرسشنامه رضایت از زندگی (SWLS)112
پرسشنامه هوش اخلاقی لنیک و کیل113
پرسشنامه شادکامی آکسفورد115
خروجیهای SPSS121
فهرست جداول
جدول 4-1: میانگین و انحراف معیار نمرات متغیرهای موردمطالعه87
جدول 4-2: آزمون تعیین نرمال بودن متغیرهای اصلی تحقیق88
جدول 4-3: شاخصههای توصیفی میزان رضایت از زندگی به تفکیک دختر و پسر89
جدول 4-4: نتایج آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین نمرات رضایت از زندگی بین دختر و پسر89
جدول 4-5: شاخصههای توصیفی میزان هوش اخلاقی به تفکیک دختر و پسر90
جدول 4-6: نتایج آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین نمرات هوش اخلاقی بین دختر و پسر90
جدول 4-7: شاخصههای توصیفی میزان شادکامی به تفکیک دختر و پسر90
جدول 4-8: نتایج آزمون تی مستقل برای مقایسه میانگین نمرات شادکامی بین دختر و پسر.............. 91
جدول 4-9: نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین هوش اخلاقی و رضایت از زندگی.................... 91
جدول 4-10: نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین شادکامی و رضایت از زندگی......................... 92
جدول 4-11: شاخص کفایت مدل رابطه هوش اخلاقی و شادکامی با رضایت از زندگی........................ 92
جدول 4-12: تحلیل واریانس جهت معنی داری مدل رگرسیونی هوش اخلاقی و شادکامی با رضایت از زندگی. 93
جدول 4-13: خلاصه تحلیل رگرسیون چندگانه در مورد متغیرهای مستقل برای پیشبینی رضایت از زندگی93
جدول 4-14: نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین عمل کردن مبتنی بر اصول و رضایت از زندگی........... 94
جدول 4-15: نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین راستگویی و رضایت از زندگی94
جدول 4-16: نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین استقامت برای حق و رضایت از زندگی............... 95
جدول 4-17: نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین وفای به عهد و رضایت از زندگی............... 95
جدول 4-18: نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین مسئولیتپذیری و رضایت از زندگی.................96
جدول 4-19: نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین اقرار به اشتباهات و رضایت از زندگی.....................96
جدول 4-21: نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین فعالانه علاقهمند بودن به دیگران و رضایت از زندگی....... 97
جدول 4-22: نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین توانایی در بخشش اشتباهات خود و رضایت از زندگی...... 98
جدول 4-23: نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین توانایی در بخشش اشتباهات دیگران و رضایت از زندگی98
رابطه تاب آوری و کیفیت زندگی با شادکامی معلمین
روان شناسی مثبت نگر به عنوان رویکرد تازه ای در روان شناسی، بر فهم و تشریح شادمانی و احساس ذهنی بهزیستی و همچنین پیش بینی دقیق عواملی که بر آنها موثرند، تمرکز دارد. این رویکرد از منظری مثبت گرایانه با ارتقای احساس ذهنی بهزیستی و شادمانی، در عوض درمان نواقص و اختلالات سرو کار دارد. بنابراین، روان شناسی مثبت نگر تکمیل کنندة روان شناسی بالینی سنتی است. فهم، درک و شفاف سازی شادمانی و احساس ذهنی بهزیستی، موضوع محوری روان شناسی مثبت نگراست (سلیگمن[1]، 2005).
تاب آوری [2]در مورد کسانی بکار می رود که در معرض خطر قرار می گیرند ولی دچار اختلال نمی شوند از این رو شاید بتوان نتیجه گیری کرد که مواجه شدن با خطر شرط لازم برای آسیب پذیری هست اما شرط کافی نیست. واژه تاب آوری را می توان به صورت توانایی بیرون آمدن از شرایط سخت یا تعدیل آن تعریف نمود. در واقع تاب آوری ظرفیت افراد برای سالم ماندن و مقاومت و تحمل در شرایط سخت و پر خطر است که فرد نه تنها بر آن شرایط دشوار فائق می شود بلکه طی آن و با وجود آن قوی تر نیز می گردد. پس تاب آوری به معنای توان موفق بودن، زندگی کردن و خود را رشد دادن در شرایط دشوار (با وجود عوامل خطر) است. این فرایند خودبه خود ایجاد نمی شوند مگر اینکه فرد در موقعیت دشوار و ناخوشایندی قرار گیرد تا برای رهایی از آن یا صدمه پذیری کمتر، حداکثر تلاش را برای کشف و بهره گیری از عوامل محافظت کننده (فردی و محیطی) در درون و بیرون خود که همواره به صورت بالقوه وجود دارد بکار گیرد(کالیو[3]،2002).
مردم در کشورهای توسعه یافته به رفاه اقتصادی دست یافتهاند. ولی، احساس نمیکنند که زندگی شان، از کیفیت مطلوبی برخوردار است. پس، رشد شاخص تولید ناخالص داخلی که معرف رشد اقتصادی است، نمیتواند تا معیار بهبود کیفیت زندگی مردم تلقی شود. از این رو، برای نخستین بار، در سال ۲۰۰۵ میلادی، واحد اطلاعاتی اکونومیست، شاخص اقتصادی و اجتماعی جدیدی را به منظور رتبه بندی کشورهای جهان ارائه نمود. این معیار رتبه بندی کشورها را شاخص کیفیت زندگی[4]، نام گذاری کرده اند.(شهین دخت،1386).
شادمانی ذهنی عبارتست از"ارزیابی های شناختی و هیجانی فرد از زندگی اش ". این ارزیابی از سویی واکنش های هیجانی به حوادث و در سویی دیگر قضاوت های شناختی5 در مورد رضایت و به سرانجام رساندن وظیفه را در برمی گیرد. بنابراین، شادمانی ذهنی مفهوم وسیعی است که تجربه هیجانهای مطلوب، سطوح پایین هیجان های منفی و رضایت بالا از زندگی را دربرمی گیرد. شادمانی ذهنی، در ادراکات و ارزیابی های افراد از زندگی شان در ابعاد هیجانی، عملکردهای روان شناختی و اجتماعی، منعکس می شود. جزء هیجانی شادمانی ذهنی شامل دو مولفه شادکامی6 و رضایت از زندگی7 است. در پژوهش حاضر نیز به این بخش از شادمانی ذهنی پرداخته شده است (کار[5]، 2003).
نگاه ذهنی به کیفیت زندگی شهری را می توان محصول ادراکات فردی و رضایت شهروندان از زندگی در محیط شهر دانست. اما نگاه عینی که از داده های ثانویه به دست می آید قابل لمس تر بوده و با آثار و نتایج کیفیت در زندگی اجتماعی قابل شناسایی است. به طور مثال خصوصیاتی که خانوار ها به عنوان سبک زندگی به خود می گیرند یا وضعیت تحصیلاتی افراد یک محله نمودی عینی از وضعیت کیفیت زندگی شهری است. جای توجه است در پژوهش های انجام شده به ندرت ترکیبی از شاخص های عینی و ذهنی به کاربرده شده است. (والویس و همکاران، 2004)
شادکامی چندین جزء اساسی را دربر می گیرد ؛ جزء هیجانی که فرد شادکام از نظر خلقی، شاد و خوشحال است، جزء اجتماعی، که فرد شادکام از روابط اجتماعی خوبی با دیگران برخوردار است و می تواند از آنها حمایت اجتماعی دریافت کند و سرانجام جزء شناختی، که باعث می شود فرد شادکام اطلاعات را به روش خاصی پردازش کرده، مورد تعبیر و تفسیر قرار دهد که در نهایت، باعث احساس شادی و خوش بینی در وی می گردد. از این رو، در شادکامی، ارزشیابی افراد از خود و زندگی شان می تواند، جنبه های شناختی، مثل قضاوت در مورد خشنودی از زندگی و یا جنبه های هیجانی از جمله خلق یا عواطف، در واکنش به رویدادهای زندگی را در برگیرد (والویس [6]و همکاران، 2004)
بنابراین در این پژوهش سعی کرده ایم به بررسی رابطه تاب آوری و و کیفیت زندگی و شادکامی در بین معلمین شهرستان نیر بپردازیم تا شاید بتوانیم راه کاری به برخی از مشکلات و موانع شغلی معلمان یافته و در جهت ارتقا سطح سلامت روانی آنها بپردازیم.
فهرست مطالب
مقدمه 9
بیان مسئله 10
ضرورت واهمیت تحقیق 12
اهداف تحقیق 13
هدف کلی 13
اهداف جزئی 13
فرضیه های پژوهش 13
سوال پژوهش 13
تعریف نظری و عملیاتی متغیر ها 13
تاب آوری 14
کیفیت زندگی 14
شادکامی 14
تاب آوری 16
مدل های تاب آوری 22
مدل اول : تاب آوری به مثابه توانایی شخصی در مقابله با ناملایمات 22
مدل دوم : تاب آوری به عنوان کسب نتایج مثبت از شرایط ناملایم 24
مدل سوم : تاب آوری به عنوان فرآیندی چند وجهی 25
شادکامی 27
شادکامی و مثبت اندیشی 27
شخصیت برون گرا و شادکامی 29
شادکامی و موفقیت 30
عوامل شادیهای حسی و گذرا 31
کیفیت زندگی 32
ارتباط کیفیت زندگی با سلامتی 33
اصول اساسی در ارتباط با کیفیت زندگی 34
کیفیت زندگی کاری 35
شرایط 37
وضعیت ایران 39
پژوهشهای انجام شده در داخل و خارج از کشور 40
روش تحقیق 43
جامعه آماری 43
نمونه آماری و روش نمونه گیری 43
روش جمع آوری اطلاعات 44
ابزار پژوهش 44
روش تجزیه و تحلیل داده ها 44
بخش اول آمار توصیفی 46
بخش دوم :آمار استنباطی 48
بحث و نتیجه گیری 51
محدودیتهای پژوهش 52
پیشنهادات 52
منابع 53