بررسی علل تنبلی دانش آموزان دختر در نوشتن تکلیف در دبستان های دولتی و کلاسهای اول دبستان در ناحیه 7 شهر مشهد
مقدمه
آموزش و پرورش کلید فتح آینده است و تنها مرکبی است که در هیات آینده ای روشن وپر امید است . هر گاه می خواهید فرداها را ببینید کافی است به طور عمیق به مدرسه بنگرید . مردان و زنان فردا آنجا هستند و آنهایند که کلید فتح آینده رادر دست دارند .( صداقت ، 1374 ،ص 496)
در این میان مدرسه بیشترین سهم را بر عهده دارد و سرانجام این مسئولیت خطیر به عهده مسلمین واگذار می شود وآنها هستند که باید بتوانند دانش آموزان را به درتی تربیت و آنان را انسانهای سالم ، خلاق متعال ورشد یافته بار آورند . از مسائل مهمی که همواره همراه آموزش و پرورش بوده است تکلیف شب است .
تکلیف شب از جمله مسائل مهم در امور آموزش و فرآیند تعلیم و تربیت است ، با توجه به این ضرورت و حساسیتی که این موضوع در امر یادگیری و آموزش دارد ،متاسفانه در کتب درسی مراکز تربیت معلم و دانشکده ها ی علوم تربیتی کمتر به آن توجه شده است . در این زمینه تعداد مقالات و تحقیقات کمتر است . هریس کویر تکلیف شب را چنین تعریف می کند : وظیفه ای که توسط معلمان برای دانش آموزان معین می شود تا در ساعاتی خارج از مدرسه توسط دانش آموز انجام گیرد . در مورد تکلیف شب نظرات متعدد ومتفاوت است . عده ای آن را عامل فعالیت – تمرین و تثبیت خلاقیت آموزشی تلقی کرده و بعضی آن را مصیبت تربیتی وگروهی عامل تضاد والدین و تزلزل خانواده و دسته ای راه افراط پی گرفتند و آن را در عصر کامپیوتر به شکل یک هیولای تربیتی می بینند که ضایع کننده تمایلات ، رغبتها و استعدادهاست .(http:///www.roshdmag.org )
تنبلی در نوشتن تکلیف موضوعی است که در بین اکثر دانش آموزان وجود دارد . این یک واقعیت است که هیچ کس حتی شما هم نمی توانید به همه کارهایی که باید انجام دهید برسید و آن را تمام کنید . برای همین ضروری است که هنگامی که در انجام برخی از کارها تنبلی کنید . یکی از دلایل تنبلی در انجام کارهای بزرگ و مهم آن است که هنگامی که برای اولین بار با آنها مواجه می شویم بسیار بزرگ و سخت به نظر می رسند ( طارمی ، کوروش ، 1342 ، پاییز 82 ،ص 162 )
از دیگر عواملی که نقش بسیار مهمی در ایجاد تنبلی دانش آموز دارد ، خانواده و کیفیت مناسبات این واحد کوچک اجتماعی است . وحدت موجود در ارتباط اولیاء یا برعکس ، ناسازگاری پدر و مادر و همچنین ناهماهنگی بین سلیقه و رفتارهای تربیتی پدر و مادر و احساس ایمنی کودک تاثیر می گذارد . همچنین سلامت حواس کود ک عامل مهمی در سازش یا ناسازگاری محیط محسوب می شود . عامل دیگر ضعف و ناتوانی دانش آموز است . کودک ضعیف و ناتوان کم حوصله است و تنبلی می کند . از دیگر مواردی که باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد نیازهای بدنی شامل آب ، غذا و استراحت و .... است . از دانش آموزانی که شبها استراحت کافی ندارند و یا روزانه غذای کافی و مناسبی دریافت نمی دارند نباید انتظار داشت که منظم و سر وقت تکالیف درسی خود را تمام و کمال در اختیار معلم قرار دهند.
بیان مسئله
در بیان مسئله باید توجه داشت که چه عامل یا عواملی باعث تنبلی دانش آموزان در نوشتن تکلیف می شود و چه انگیزه هایی در این امر دخیل است ؟ آیا بوجود آمدن چنین طرز تفکری از عوامل درون دانش آموز ایجاد می شود یا عوامل بیرونی مانند : سطح توقعات معلم و خانواده از دانش آموز و یا عدم تناسب تکالیف با شرایط دانش آموز ؟
از آنجایی که مشق شب یا تکلیف و تنبلی در انجام دادن آنها از مسائل خاص کودکان دبستانی است . ذهن محققان را به خود مشغول کرده و موجب شده است که نظرات گوناگون و متفاوتی ارائه دهند . در اینجا لازم است چند تعریف را ارئه دهیم :
تکلیف شب : در لغت عبارت است از چیزی از کسی خواستن بطوریکه او را از آن رنج رسد ،زیاده از اندازه طاغت کار فرمودن به کسی ، فرمان کار دادن و حکم به اجرای امری کردن و زحمت دادن . منظور از تکلیف موظف ساختن دانش آموزان به انجام دادن فعالیتهایی است که از طرف معلم تعیین می شود . ( دهخدا ، علی اکبر ، لغت نامه دهخدا ، حروف الفبا ( ت) صفحه 879 )
تنبلی : پشت گوش انداختن انجام کارهایی که گاهی ضروری هستند به دلیل خستگی ، بی حوصلگی و عادت و ...
تنبلی: کاهلی وتن پروری – سستی کردن.
بی اعتنایی : اعتنا نکردن بقصد تحقیر به کسی.
خستگی : جراحت – ریش.
تکلیف : تکلیف در لغت عبارتست از چیزی ازکسی خواستن بطوریکه اورا ازآن رنج رسد زیاده از اندازه ی طاعت کار فرمودن به کسی فرمان کار دادن وحکم به اجرای امری کردن وزحمت دادن.
اکراه:به ناخوته وستم برکاری داشتن- به کار خلاف میل واداشتن کسی را- فارسان به معنی کراهت وسماجت استعمال نمایند- ناخوش داشتن – ناپسند داشتن- ناخواست – فشار – زور- عدم رضایت –عدم میل وعدم رغبت-
مشکل : دشواری وسختی وزحمت .
حجم : ستبری – هنگفتی – ضخامت- جسامت-برآمدگی چیزی- حجم اطلاق می شود برآنچه مرا ورا اندازه ومقداری باشد خواه جسم باشد وخواه نباشد . آن مقدار از فضاکه در تصرف جسم باشد.
تنبید : بیدار گردانیدن وواقف کردن برچیزی – آگاهانیدن- هوشیارکردن- آگاهی پس از غفلت- دراصطلاح علم معانی آنچه از مجملی به اندک تامل فهمیده شودوگفته اند تنبید حکمی است که اثبات آن محتاج بدلیل نیاشد بلکه تنها ملاحظه اطراف حکم یا تمثیل مز یل خفا آن را اثبات کند. دلالت کردن به چیزی که از آن غافل باشد.
تعریف عملیاتی :
تنبلی : منظور از تنبلی دراین تحقیق پشت گوش انداختن کارهایی است که گاهی ضروری هستند دراین تحقیق منظور ننوشتن تکالیف است.
بی اعتنایی: منظور بی اعتنایی دراین تحقیق مهم نبودن ننوشتن تکلیف برای معلم است.
خستگی : منظور احساسی است که به هر دلیلی دردانش آموزایجاد شده ومانع انجام ندادن تکلیف می شود.
تکلیف: منظور فعالیتهایی است که دانش آموز درخارج ارساعات درس کلاسی ودرزمان فراغت موظف به انجام آن است.
اکراه : منظور ناخشنودی دانش آموز از نوشتن تکالیفش است وبا زور باید تکالیفش راانجام دهد.
مشکل : منظور از مشکل دراین تحقیق دشوار بودن مسائل وتکالیفی است که بر عهده دانش آموز گذاشته می شود وتیاز به فکر زیاد دارد.
حجم تکالیف : منظور مقدارتکلیفی است که هر شب یا بعضی از شبها دراختیار دانش آموز گذاشته می شود.
تنبید:منظور سرزنش وخشنونت و... است کهمعلم به دلیل انجام ندادن به موقع تکالیفبه دانش آموزان اعمال می کند.
نقش مراکز آموزشی پیش از دبستان در ایجاد آمادگی کودکان برای ورود به نظام رسمی آموزش و پرورش
چکیده :
موضوع مورد بررسی این تحقیق ، ضرورتهای وجود آموزش هایی پیش دبستانی می باشد ، که با روش کتابخانه ای و بررسی کتب و مقالات مرتبط با موضوع ، انجام گرفت و نتایج زیر حاصل شدند:
آموزش و پرورش قبل از دبستان ، اصولاً شامل تمام سنین قبل از دبستان می باشد ، که حتی در اسلام زمان انعقاد نطفه و قبل از آن را مطرح می کند.در تعریف مهد کودک و کودکستان می توان گفت که ، مراکزی هستند که به پرورش غیر رسمی و نتیجتاً غیر اجباری کودکان ، برای ساعاتی از روز می پردازند . اولین کودکستان در جهان در سال 1837 توسط فردریک فروبل در آلمان تاسیس شد و اولین کودکستان در ایران در سال 1297 در تبریز توسط خانم خانزادیان ، برای تربیت کودکان ارامنه تأسیس شد که بعداً در سال 1302 جبار عسکرزاده (باغچه بان ) کودکستانی در شهر تبریز تأسیس کرد ونام آن را باغچۀ اطفال قرار داد.
با تحقیقات انجام شده توسط روانشناسان به این نتیجه رسیده اند که اگر می خواهیم افرادی سالم در آینده داشته باشیم باید به نیازهای عمدۀ کودکان خود توجه داشته باشیم و آنها را تأمین کنیم که این نیازها شامل نیازهای جسمی ، عقلی ، عاطفی ، اجتماعی ، دینی ، اخلاقی و تحصیلی می باشند. اهداف آموزش های پیش دبستانی ، تربیت کودکان قبل از ورود به دبستان می باشد. همچنین ضرورت وجود اهمیت آموزش های پیش دبستانی به قرار زیر است : حساسیت و تأثیر پذیری کودکان از محیط های آموزش ، دوام تاثیرات و عمیق یادگیری در این دوران ، پرورش تواناییهای گوش دادن ، سخن گفتن ، مشاهده کردن ، اندازه گرفتن و ... پرورش فضائل دینی ، اخلاقی ، حس انسان دوستی و کمک به همنوع از هدفهای این دوره است که از ضروریات جامعه نیز محسوب می شوند ، پس لازم است که کودکان از همان ابتدا با آموزش های لازم در دوران کودکی و با جامعه و روابط اجتماعی بیرون از خانه آشنا شوند.
ـ مقدمه
دنیای تعلیم و تربیت کودکان یکسره در حال تغییر است و سالهای آتی برای کودکان و والدین و معلمان سالهای جالبتر خواهد بود. همان طور که ما ، به کار تعلیم و تربیت کودکان اشتغال داریم ، این تغییرات گوناگون را تجربه می کنیم ، باید به دانش آموزان نیز کمک کنیم تا در زندگی آموزشی و پرورشی خود برخوردار از تجارب مثبتی باشند . در دو سه دهۀ اخیر در کشور ما ، هم والدین و هم مربیّان و معلمان توجۀ ویژه ای به بهبود رشد و پرورش کودکان پیدا کرده اند و اهمیّت تعلیم و تربیت در دوران کودکی برای سعادت آدمی بیشتر شناخته شده است . این توجه و شناخت به صورتی هدفدار بر محتوا و برنامه و روش آموزش و پرورش کودکان تاثیر بخشیده است و ما بر این باوریم که این جریان هنوز سیر آغازین خود را طی می کند و در آینده شاهد تحولات بسیار بزرگتری در این زمینه خواهیم بود. اما از سوی دیگر ، در ادامۀ مشکلات تاریخی که هزاران سال است کودکان دچار آنها بوده اند ، هنوز هم بدرفتاری با آنان و محروم بودن گروههای بزرگی از کودکان از تغذیه و بهداشت و پرورش و آموزش مناسب در اکثر نقاط جهان و هم در کشور ما به چشم می خوردو جا دارد که برای رفع یا کاهش این مشکلات بکوشیم و به حقوق کودکان و ایجاد محیطهای مساعد برای پرورش آنان توجه بیشتری داشته باشیم .
آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی نه تنها در مورد کودکان عادی کودکان دچار محرومیت فرهنگی و اجتماعی ، بلکه در مورد کودکان استثنایی ، که نیازها و ویژگیهای خاص خود را دارند ، نیز باید از کیفیت ویژه ای برخوردار باشند .(1)
آموزش پیش دبستانی ، آموزشی است که در حساسترین مراحل زندگی کودک ، یعنی از زمان تولد آغاز
می شود و تا شروع اولین کلاس رسمی دبستانی ادامه یابد و باید بتوان با برنامه ریزی دقیق در این پایه، دانش آموزان را با محیط آموزشی آشنا کرد و آن ها را نسبت به تحصیل تشویق کرد .
ـ مفهوم و تعریف آموزش و پرورش پیش دبستانی :
لغت preschool educaticn در فرهنگ و بستر مشتق از دو بخش prare یعنی قبل و school یعنی مدرسه ، بمعنی اشاره به دوره ای است قبل از آنکه کودک به مدرسه برود.
آموزش و پرورش قبل از دبستان اصولا ً شامل تمام سنین قبل از دبستان میشود. در اسلام تعلیم و تربیت از نوزادی حتی از زمان انعقاد نطفه و قبل از آن مطرح است و دستورهای لازم در این مورد داده شده است . مثلاً به گوش راست نوزاد اذان و به گوش چپ اقامه می گویند.
مراکزی را که در این دوره غالباً به پرورش غیر رسمی و نتیجتاً غیر اجباری کودکان سالم برای ساعاتی از روز می پردازند مهد کودک و کودکستان گویند.
تأسیس مهدکودک بیشتر به منظور نگهداری وتربیت فرزندان مادران شاغل بوده است بطوری که سازمان زنان ایران رژیم سابق در نشریه ضوابط تشکیل مهدکودک برای کودکان زنان باردار در اردیبهشت 1355 مهدکودک را چنین تعریف میکند : « مهد کودک مؤسسه ای است که جهت نگهداری کودکان سالم زنان کارمند دولت اعم از رسمی وغیر رسمی در سازمانهای مشمول یا غیر مشمول قانون استخدام کشوری تأسیس می گردد ».
و در سال 1368 دفتر آموزش و پژوهش سازمان بهزیستی کشور نیز تعریف مشابهی برای دوره آموزش و پرورش پیش دبستانی که تحت پوشش آن سازمان است ارائه کرده است .
« مهدهای کودک به مراکزی اطلاق می شود که برای نگهداری ،مراقبت و آموزش و پرورش قبل از دبستان کودکان سالم از 3 ماهگی تا پایان 5 سالگی در 3 بخش :
شیرخوار ( 3 ماهه تا 18 ماهگی ) ، نوپا ( 5/1 سالگی تا 5/3 سالگی ) ، نوباوه ( 3 سال تا پایان 5 سالگی ) دایر می گردد ».
معنا و مفهوم دیگری برای آموزش و پرورش پیش دبستانی می توان قائل شد و آن را
دوره ای برای نگهداری ، مراقبت و آموزش و پرورش قبل از دبستان کودکانی می دانند که در سنین پیش دبستانی بسر می برند. یعنی می توان معنای سنی برای آن قائل شد . محدوده سنی این دوره در کشورهای گوناگون متفاوت است :
در آلمان شامل کودکان 3 تا 6 ساله می شود. در انگلستان معمولاً کودکان بین سنین 2 تا 5 سال ، در مؤسساتی از جمله مهدکودکها و کودکستانها به آموزش و پرورش مشغول هستند. در بلژیک این دوره شامل 5/2 ساله تا 6 ساله می شود در روسیه کودکان بین 2 ماهگی تا 7 سالگی در مهد کودکها و کودکستانها پذیرفته می شوند. در ایتالیا کودکان زیر 3 سال را در مهدکودک و 3 ساله تا 6 ساله را در کودکستانها
می پذیرند. در ژاپن کودکستانها ، کودکان 3 تا 5 ساله را می پذیرند . در هند آموزش و پرورش پیش دبستانی به کودکان 5/2 ساله تا 6 ساله اختصاص دارد. در فرانسه کودکان از 2 سالگی تا 6 سالگی و در سوریه کودکانی که سه سال تمام داشته باشند به مراکز پیش دبستانی راه مییابند . و در استرالیا نیز کودکان 3 تا 5 ساله را در کودکستانها می پذیرند.
بهرحال در مجموع چنین می توان نتیجه گرفت که معمولاً در مهدهای کودک به نگهداری و مراقبت و آموزش کودکان زیر شش سال میپردازند ، که این کودکان نیز در کشورهای مختلف به گونه های متفاوتی طبقه بندی می شوند. نمونه ای از طبقه بندی که در کشور ما نیز بهمین صورت است و متداولترین طبقه بندی برای کودکان 3 ماهه تا 6 ساله است به قرار زیر می باشد :
1 از 3 ماهگی تا 18 ماهگی کودکان شیرخوار
2 از 18 ماهگی تا 3 سالگی کودکان نوپا
3 از 3 تا 5 سالگی کودکان کودکستانی یا نوباوه
4 از 5 تا 6 سالگی کودکان آمادگی
همچنانکه در این طبقه بندی ملاحظه می شود در کودکستان به آموزش و پرورش کودکان 3 ساله تا سن آمادگی پرداخته می شود که پنج سال تمام می باشد. و سپس کودک آخرین سال قبل از دبستان را در دوره آمادگی میگذراند که برای آشنایی با محیط تحصیلی و آمادگی تحصیل برای ورود به کلاس اول ابتدائی
می باشد.
ـ نیازهای کودکان پیش دبستانی
تحقیقات روانشناسی کودک نشان داده است که اگر بخواهیم افرادی سالم به بار آوریم باید احتیاجات عمده کودکان را تأمین نمائیم . اگر چنین احتیاجاتی برآورده نشود رفتار آنها در همان موقع و حتی در بزرگی حاکی از این کمبود خواهد بود. مثلاً اگر هیچ وقت به کودک این اجازه داده نشود که برای خود مستقلاً فکر کند و تصمیم بگیرد ، در بزرگی فردی خواهد شد عاجز از هر گونه استقلال فکری و تصمیم گیری و همیشه منتظر دیگران خواهد بود تا برایش تصمیم بگیرند و آن اعتماد و احساس احترام به خود که در نتیجه استقلال فردی بوجود می آید در او بوجود نخواهد آمد یا مثلاً اگر کودکی باندازه کافی غذا نداشته باشد تمام عمرش فردی علیل و ضعیف خواهد بود و این فرد نحیف در آینده قدرت یادگیری و کار کردن و تامین معاش را نخواهد داشت .
روانشناسی تربیتی ، در پی بردن به این نیازها و چگونگی رفع آنها به ما کمک می کند. این نیازها عبارتند از : نیازهای جسمی ، عقلی ، عاطفی ، اجتماعی ، مذهبی ، اخلاقی ، و تحصیلی . برنامه های مراکز آموزش قبل از دبستان نه تنها باید به رفع این نیازها مبادرت ورزند بلکه باید به رشد تواناییهای کودک کمک کنند.
در اینجا مختصراً به هر یک از نیازها پرداخته میشود :
1- نیازهای جسمی
از نظر رشد جسمانی ، کمک به هماهنگی عضلات یکی از هدفهای عمده است . تمرینات جسمانی اثرات فراوان و مختلفی روی دستگاههای بدن دارند. اندازۀ شکل بدن بخصوص در زمان رشد ، بطور قابل ملاحظه ای تحت تاثیر و نفوذ مقدار نوع تمرینات بدنی قرار می گیرد و استخوانها در زمان رشد ، خود را بافشاری که به آنها وارد میشود وفق می دهند. از آنجا که مقاومت استخوانها در مقابل شکستگی در درجه اول به قطر عرضی ، آن بستگی دارد لذا ضخیم شدن استخوان از نظر پزشکی اهمیت دارد.
از طرف دیگر تمرینات بدنی اثرات مهمی بر روی ترکیبات جسمانی و متابولیزم چربیها در بدن دارد . چاقی در سنین کودکی به چاقی در بزرگسالی منجر می شود. و یکی از عوامل اصلی کمک کننده به بروز بیماریهای قند ، فشار خون ، سرطان و همچنین موجب تصلیب شریانهای زودرس میشود.
برای کسب مهارت در به کار بردن عضلان بزرگ از اسباب بازیهای گوناگون میدانی باید استفاده شود. بازیهای پر جنب و جوش و فعالیتهای موزون که تمام اعضای بدن را به کار میاندازد به رشدو هماهنگی عضلات کمک فراوانی می کند. مانند پریدن ، خزیدن ، طناب بازی کردن ، جست و خیز کردن ، لی لی کردن ، کشیدن ، پرتاب کردن و گرفتن ، غل دادن ، خم شدن ، بالا رفتن ، سر خوردن و شنا کردن و کارهای دیگر .
2- نیازهای عقلی
تحقیقاتی که درباره رشد فکری اطفال بعمل آمده نشان میدهد که طفل درهر مرحله از رشد ، محیط خود را به نحوی می بیند و جهان برای او معنای خاصّی دارد. بنابراین ، آموزش هر موضوعی در هر سنی به طفل ، مستلزم این است که آن موضوع را بهمان نحوی که طفل محیط خود را درک می کند و در همان معنای خاصی که جهان برای او دارد در بیاوریم .
فعالیت های حسی که کودک را با محیط خارج مرتبط میسازد باعث میشود که کودک بوسیلۀ تمرینات دائمی مبتنی بر مشاهده ، مقایسه و حس تشخیص ، قوای عقلی خود را پرورش دهد. بدین ترتیب کودک بتدریج با دنیای خارج و محیطی که در آن زندگی میکند خو گرفته و بر فهم و ادراک خود می افزاید . و هر چه تحرک محیطی در مورد یاد دادن درک صحیح حس های مختلفه بیشتر باشد بهمان اندازه نیز قوای عقلانی کودک تقویت یافته و رشد آن آسانتر میشود.
آموزش ریاضی با روش و فنون جدید ویژة پیش دبستان ، دبستانی ، دورة راهنمایی تحصیلی
فصل اول
کلیاتی درباره آموزش ریاضی
اهمیت ریاضی در زندگی بشری
پیشرفت دانش و تمدن بشری مرهون علم ریاضی است به طوریکه ریاضی پایه واساس کلیه علوم اعم از علوم انسانی (روان شناسی ، جامعه شناسی ، فلسفه ، تاریخ ، جغرافیا ، ادبیات ، شعر و موسیقی ، هنر و…..) و علوم تجربی (زیست شناسی ، زمین شناسی ، فیزیک ، شیمی ، پزشکی، نجوم ، فنون ، مکانیک ، عمران ، ساختمان ….. )و ریاضی جزئی از اجزاء لاینفک زندگی معمولی در معا ملات ، تغذیه و فنون و کارهای معمولی که بشر در روزمره با آن سر و کار دارد ، به حساب می آید .
در علوم اجتماعی به ویژه جامعه شناسی ،ارزش و قطعیت معتبر است چنانکه از آمار بعنوان یکی از وسایل مهم تحقیق استفاده می گردد و محققین در اغلب موارد مانند تحقیق در موضوع خود کشی ها ، کثرت ازدواج ها ، شیوع وافزایش طلاقها و بالا رفتن و یا پائین آمدن نرخ ها و موارد زیادی مانند آنها با استفاده از اطلاعات آماری تحقیقات خود را ارزش علمی می بخشد .
اهمیت و لزوم هندسه در معماری ، حساب در بانکداری و صدها موارد کاربرد ریاضیات در زندگانی عملی می توان سخن به میان آورد .
در مورد ارزش و قطعیت و اعتبار ریاضیات در علوم نیز کافی است تکرار نمائیم که دانشمندان اغلب کشفیات و معلومات حاصله را هنگامی روشن و قطعی می شمارند که می توان آنها را به صورت اعداد یا فرمولهای ریاضی نشان داد و به عبارت دیگر کیفیت را به صورت کمیت عرضه داشت و در این راه به اندازه ای پیش رفته اند که گفته اند:
(شناخت عبارتست از اندازه گیری ) اگر امروز قسمت عمده وسایل و لوازم کار گاهها و آزمایشگا هها را وسایل اندازه گیری تشکیل می دهند علتش همین قطعیت علوم ریاضی است که موضوع آن کمییت و مقدار است.
زمان را نیز با استفاده از جنبش حرکت متحدالشکل که در مکان صورت می گیرد اندازه می گیرند ـ چنانچه ساعت و دقیقه و ثانیه را از جنبش حرکت متحدالشکل عقربه ای در روی صفحه ساعت اندازه می گیرند در حقیقت در اینگونه موارد ، مکانی که چند متحرک یکنواخت طی می نمایند اندازه گرفته میشود.
چنانکه می دانیم مکانیک نیز در بدو پیدایش خود صورت دانش تجربی داشته است و بعد استنتاجی و عقلانی گردیده است چنانکه گالیله بنیانگذار مکانیک خود قانون سقوط اجسام را به وسیله تجربه و آزمایش معلوم داشته و اثبات کرده است .
ستاره شناسی نیز که مطالعات اجسام آسمانی و حرکات آنها است امروزه کاملا جنبه ریاضی دارد ، بعبات دیگر ، ستاره شناسی که قسمت عملی مکانیک ومورد اعمال قوانین مکانیکی است در بدو پیدایش خود دانشی بود که روش آن منحصرا مشاهده بوده است . زیرا کرات آسمانی را نمی توان تحت آزمایش در آورد ، ولی بعدا به صورت استنتاجی و عقلانی در آمده و در قالب ریاضیات ریخته شده و بدین ترتیب جنبه تجربی و ریاضی پیدا کرده است .چنانکه قانون جاذبه نیوتون (Newton) (1727-1642 ریاضیدان و فیریسین و ستاره شناس ) کاشف قانون مزبور به وسیله آن حرکت ستارگان را تعیین کرده است قانونی است تجربی که به صورت فرمول ریاضی بیان شده است1 .
وقتی در آثار باستانی و تاریخی نظیر تخت جمشید و مسجد شیخ لطف اله اصفهان و چهل ستون و دیگر آثار باستانی نظری بیفکنیم در آن آثار با عظمت علم ریاضی کاملا مشهود است .
علما و دانشمندانی نظیر (محمد بن طوسی الخوارزمی ) که در آثار وی سنت های ریاضی یونانی و هندی با هم ترکیب شده است و در قرن نهم میلادی سوم هجری چندین اثر از خود برجای گذاشته است که کتاب «المختصر حساب الجبر و المقا بله از خود به جای گذاشته » این کتاب به نام (Liber Algorism) لیبرالگوریسمی یعنی کتاب الخوارزمی به لاتین ترجمه شده که کلمه انگلیسی ( Algorism ) به معنی حساب و محاسبه و روش محاسبه را از آن گرفته اند . ( ص 147 علم و تمدن در اسلام . نوشته سید حسن نصر ) گذشته تاریخ ایران مشحون از این است که علما و دانشمندان به علم ریاضی اهمیت فراوانی قائل بوده اند .
علمائی همچون ابن سینا ، خیام ، ابوالوفای بوزجانی شارح کتاب جبر خوارزمی – ابن هثیم – اخوان الصفا – ابوسهل کوهی که یکی از علمای جبر اسلامی است . فارابی که نظریة موسیقی ایران زمان خود را تکمیل کرده است و همین موسیقی سنتی زنده حاضر باقی مانده است 1.
ابوریحان بیرونی چند تألیف ریاضی و نجومی بسیار مهم از دوره قرون وسطائی اسلام بر جای گذاشته و در مسائلی همچون رشته های عددی و تعیین شعاع زمین کار کرده است .
معاصر وی ( بوبکر الکرخی ) از خود دو اثر اساسی در ریاضیات اسلامی باقی گذاشته است :
‹ یکی الفخری در جبر و دیگری الکافی فی الحساب 2›
قرن پنجم / یازدهم : که در آن سلجوقیان به قدرت رسیدند چندین ریاضیدان بزرگ در این دوره وجود داشته اند ، بزرگترین ایشان عمر خیام بود و گروهی از منجمان و ریاضیدانان دیگر در گاه شماری ایران تجدید نظر و آن را اصلاح می کردند و برجسته ترین آنان خواجه نصیرالدین طوسی است که به شیوائی و راهنمائی او و چند تن دانشمند و بالخاصه ریاضیدانان رصدخانه مراغه گرد یکدیگر جمع آمده و به کار رصد و دیگر کارهای علمی مشغول شده بودند .
و دیگری ابن بناء مراکشی در قرن هشتم / چهاردهم
روشهای تازه ای از علم اعداد برداشت که یک قرن بعد غیاث الدین جمشید در محاسبه و نظریه اعداد بزرگترین ریاضیدانان اسلامی است . کاشف حقیقی کسر اعشاری او بوده و اندازه بسیار صحیحی از ( عدد پی ) را بدست آورده است . او نیز روشها و تدبیر های تازه ای برای عمل حساب و محاسبه اکتشاف کرده است .
کتاب مفتاح الحساب وی اساسی ترین تألیف از نوع خود در زبان عربی است .
در دوره صفویه در ایران معماران و مهندسان مدارس و مساجد و پل های آن زمان همه از ریاضیدانان قابلی بودند :
معروف ترین چهره ریاضی ( بها الدین عاملی ) است .
تألیف ریاضی وی تلخیص و تحریری از آثار استادان سلف است یکی از معاصران بها الدین عاملی ، ملامحمد باقر یزدی که در آغاز قرن دهم/ شانزدهم شکوفا شد مطالعات و تحقیقات اصیل و ابتکاری در ریاضیات داشته است .
از افتخارات ما ایرانیان و مسلمانان این بوده است که همیشه در علوم به ویژه علم ریاضی پیشرو و پیش قدم بوده ایم و امروزه هم جهان متمدن پیشرف خود را مرهون علم ریاضی می داند. پیشرفتهائی که در امور مختلف صنعت و فنون ، ماهواره ای ، رایانه ای موشک های دور برد ، ساختمانهای آسمان خراش ، علوم تکنولوژی و صنعت هواپیما سازی ، ماشین سازی ، جاده سازی ، کشاورزی های مدرن و پیشرفته . صنایع شیمیائی و دارو سازی و علم پزشکی و جراحی به طور کلی کلیه صنایع به خاطر این است که دنیای متمدن به علم ریاضی اهمیت فوق العاده ای قائل است و تا به حدی که امروزه ریاضیات که پایه و اساس به حساب می آید و در کلیه مقاطع تحصیلی از پیش دبستانی ، دبستان ، راهنمائی و دبیرستان و دانشگاه ریاضیات اهمیت خود را دارا می باشد.
از روشهای گوناگون و فعال و پیشرفته در خلال بازی و امکانات کمک آموزشی و تکنولوژی آموزشی و ایجاد انگیزه و علاقه در آنان موجبات ایجاد و مفاهیم اولیه ریاضی را فراهم می سازند و بالنتیجه پیشرفت و شکوفائی این علم مهم در کودکان و دانش آموزان و دانشجو یان را فراهم آورده و باعث ایجاد رشد و صنعت تکنولوژی می گردد .
امید است با توجه بیشتر به این علم و استفاده از روش های فعال ، امروزه هم بیش از پیش به آموزش ریاضی در مقاطع مختلف قدم برداشته و موجباتی فراهم آید تا مغز های متفکر ریاضیدان و صاحب خرد روز به روز بر شمار آن در این مرزو بوم افزوده گردد .
از آنجا که علم ریاضی در پیشرفت سایر علوم نقش عمده ای داشته یکی از عوامل توسعه فن آوری در دهه های اخیر بوده است توجه بیشتر به آموزش همگانی در دنیای امروز ضروری به نظر می رسد .
اتحادیه بین المللی ریاضیدانان در سال 1992 با توجه به این ضرورت به منظور جلب توجه جهانیان به اهمیت جایگاه علوم ریاضی سال 2000 را به عنوان سال جهانی ریاضیات پیشنهاد کرد این پیشنهاد مورد موافقت سازمان علمی ، آموزشی و فرهنگی ملل متحد ( یونسکو ) قرار گرفت و با استقبال بیشتر کشور های جهان برای تصمیم و گسترش ریاضیات در میان شهروندان خویش ، شیوه های آموزش این علم را بهبود بخشید و به توسعه آن هر چه بیشتر اهتمام ورزند .
برای دستیابی به این هدف ارزشمند عبارت های « ریاضیات برای همه » « ریاضیات در راه توسعه » به مثابه شعارهای اصلی سال جهانی ریاضیات اعلام شده است .
بیشتر کشورهای جهان از جمله ایران بر تحقق بخشیدن این شعارها در سال 2000 میلادی برنامه هائی را تنظیم و اجرا می کنند . ( نقل از پشت جلد ریاضی سال سوم راهنمائی تحصیلی – 1379 )
روشهای تدریس را به 3 دسته تقسیم می شوند.
- روش زبانی و شفاهی
- روش مکاشفه ای
- روش فعال ( تجربه و عمل )
الف – روشهای شفاهی و زبانی
معمولا معلم متکلم وحده است با توجه به کلیه قوانین یا نتایج معمولا توسط معلمان قواعد و قوانین و چگونگی اجرای برنامه های ریاضی را بیان نموده و شاگردان هم به طور ماشینی آن قواعد را فرا گرفته و در حل مسائل که معمولا هیچ گونه کاربردی در زندگی معمولی آنها ندارد به کار می برند و بیشتر معلمان متوسل به ترس و تنبیه و فشار شده و با اجرای قبیل ترفند ها کودکان را وادار به از حفظ کردن و بازگوئی می نمایند .
« صفت بارز این روشها آن است که در گفتار معلم و نوشته کتاب و به طور کلی به علم قراردادی 1 اهمیت داده می شود .
تدریس با تعریف چند آغاز می شود ، سپس حقایق و روابط ریاضی از تعاریف مذکور با روش منطقی استنتاج و به کمک الفاظ و عبارات منتقل میشود 2.
در روش زبانی و شفاهی کافی است کودکان از عهده خواندن و نوشتن اعداد چهار عمل اصلی برآیند و بدون آنکه با مفاهیم آن آشنا شوند و اجرای سریع حساب برای آنها مهم است .
چون آمها معتقدند که (اولا درک عمیق مفاهیم و روابط ریاضی از عهده کودکانی که تازه به دبستان آمده وحداکثر هفت سال دارند خارج است .
« ثانیا بسیاری از اطفال امروزه حساب را در زندگی فقط برای حوایج روزانه به کار خواهند برد و هیچ وقت نیازی به درک عمیق روابط نخواهند داشت» .
در این روش که معلم قواعد را دیکته می کند برای هر یک چند مثالی می آورد. سپس به کمک تمرینهای متعدد می کو شد و برای اجرای اعمال هر یک مثالی می آورد سپس به کمک تمرینهای متعدد اجرای اعمال را به صورت انعکاس مشروط در آورده انجام صحیح و سریع آنها را در این راه میسر سازد.
تمرینهای پی در پی روزانه ، هفتگی و ماهانه حقایق وقضایا را در حافظه نقش خواهد بست باید به کمک هزاران هزار تمرین طرز اجرای اعمال را باید در مراکز حرکت ثبت کرد .
- عبارت« الدرس حرف و التکرار الف » مؤید همین معنی است .معایب این روش ها کاملا مشهود است اولا : هیچ گونه انگیزه و رغبتی در یاد گیرندگان ایجاد ننموده وثانیا : مفاهیم غلط و غیر واقعی در ذهن دانش آموزان ایجاد نموده وآنها را نسبت به این درس بیزار کرده و آنها را از این علم می تر ساند.
نگارنده که چندین سال است در روش تدریس ریاضیات در دوره های مختلف مشغول است . معمولا در شروع ترم جدید تحصیلی چند سئوال طبق نمونه های زیر برای دانشجویانی که این واحد را انتخاب نموده وبنا است آن را بگذرانند مطرح می نماید :
1- یک سانتی متر مکعب را به آنها نشان داده پرسیده می شود که به این چه می گویند ؟ و چند تای آن یک دسی متر مکعب می شود؟
لیتر چیست؟ = متر مکعب را بطور صحیح نشان دهند .
2- مفهوم اعمال کسری را با یک مثال نشان دهید .
3- مفهوم اعمال کسر اعشاری زیر را نشان دهید .
4- موزائیکه شما روی آن هستید اگر هر بعدش 25 سانتی متر باشد چند تای آن یک متر مربع می شود ؟
5- می دانید که یک شبانه روز 24 ساعت است هر ساعت را چگونه محاسبه کرده اند ؟
6- فرق بین سال قمری وسال شمسی چیست و چرا در سال 1380 سال شمسی معادل سال 1423 سال قمری است ؟
و نظایر این سؤالها، با توجه به اینکه تعداد هر کلاس 40 نفر است . از سوال اول 99% از سوال دوم 100% از سوال سوم 100% از سوال چهارم 65% از سوال پنجم 50% از سوال ششم 60% نتوانسته اند جواب صحیح را ارئه نمایند.
از معایب دیگر روشهای شفاهی وزبانی این است که به تدریج قدرت هوش کودک ضعیف می کند به عقیده کلا پارد1 طبیب و روانشناس سویسی «باهوش کسی است که بتواند بسهولت و سرعت عقیده خود را بروضعی که برایش بی سابقه است منطبق سازد » ( ص 8 همان کتاب )
از معایب دیگر این روش این است که معلو ماتی که به این طریق کسب می شود با یکدیگر ارتباط نداشته زود فراموش می شود چون دانش آموز در ایجاد یا جمع اوری آنها سهمی نداشته است و بخصوص که بیشتر مفاهیم ریاضی ظاهرا برای دانش آموزان هیچ گونه کاربردی در زندگی آنها نداشته و ندارد و این باعث می شود که دانش آموزان فکر کنند که یادگیری ریاضی برای آنها امری تحمیلی و فقط برای امتحان دادن و نمره گرفتن می خوانند چون با مفاهیم آشنا نیستند و مفهوم غلط در ذهن آنها ایجاد شده است که یادگیری آن را امری عبث و بیهوده می انگارند و نسبت به ان بیزار شده و برای همیشه از آن میترسند حتی برخی از دانشجویانی که دیپلمه ریاضی بوده اند و به تحصیل در دوره ریاضی مشغولند به سوالهایی که به مفاهیم ریاضی مربوط مطرح می شود از پاسخ دان صحیح ناتوانند و این امر می رساند که آموزش ریاضی آن هم به این طریق ( شفاهی – زبانی ) کاری است عبث و بیهوده و موجب اتلاف وقت وباعث دلزدگی وبیزاری دانش آموزان نسبت به درس ریاضی می شود و تا جایی که اکثر قریب به اتفاق دانش آموزان دوره راهنمایی و متوسطه در درس ریاضی ضعیف و از ریاضی بیزارند واین نتیجه اجرای روش ناصحیح زبانی وشفاهی در دوره پیش دبستانی و دبستانی و راهنمائی است . اگر چه امروزه کم و بیش نسبت به عیوب روش شفاهی و زبانی پی برده اند و مرتبا به معلمان توصیه می شود که از این روش صرفنظر نمایند لیکن به دلائل متعدد من جمله تعداد زیاد شاگردان – نبودن امکانات آموزشی عدم آگاهی معلمان نسبت به تدریس با روش فعال – حجم زیاد کتاب و مجبور بودن معلم به تمام کردن برنامه درسی امکان کاربرد روش فعال به اندازه کافی مقدور نیست .
از معایب دیگر روش زبانی و شفاهی افت تحصیلی است که معمولا دانش آموزان گرفتار آن می شوند که اجرای روشهای کهنه و پوسیده زبانی و شفاهی موجب افت تحصیلی است که معمولا دانش آموزان گرفتار آن می شوند که بدون شک اجرای روشهای کهنه و پوسیده زبانی و شفاهی در ایجاد تکرار پایه تأثیر داشته است .
تکرار پایه تحصیلی در اثر عدم توفیق در امتحانات پیش می آید .
کودک یا نوجوانی که در نتیجه عدم احراز شرایط ارتقاء ناچار برنامه ای را تکرار می کنند از هر دو جنبه شخصی و مادی دوره گذشته خود را از دست داده و از نظر اجتمائی قسمتی از امکانات تربیتی جامعه را بیهوده تلف کرده است .( 286 مسائل آموزش و پرورش تألیف محمد طاهر معیری 1376 ) .
بررسی آثار ثبت نامهای اخیر مدارس کشور نشان می دهد که در قبال هر 1000 ثبت نام پایه اول در دبستانها پس از پنج سال 797 در دوره راهنمائی پس از سه سال 771 نفر و پس از چهار سال 624 نفر اخرین پایه تحصیلات در دوره مربوطه به تحصیل اشتغال داشته اند .
با در نظر گرفتن نسبت تقریبی در امتحانات پایانی در دوره های مزبور می توان دید که در قبال هر 1000 ثبت نام پایه اول تحصیلات هر یک از سه سطح مزبور پس از گذشتن زمان معمولی یک دو.ره کامل از مدارس ابتدائی ، راهنمائی متوسطه به ترتیب 557 و 648 و 500 درصد افت حاصل می شود .1
در مورد افت تحصیلی عوامل گوناگونی است که آن را به شش دسته تقسیم کردهاند :
1- نظام ارزشی 2- نظام آموزشی 3- مدیریت 4- معلم 5- نحوه تدریس و ارزشیابی 6- کتاب های درسی ، کتابخانه و وسائل کمک آموزشی که در این جهت نحوه تدریس و ارزشیابی می پردازیم :
نتیجه یادگیری طوطی وار عبارت از عدم فراهم شدن موجباتی جهت به کار انداختن قوا و استعداد های متعلمین و در نتیجه آماده خور بار آمدن و تنبل شدن آنها که باعث می شود در بزرگسالی تسلیم و مطیع باشند
این روش موجب ضعف روح تحقیق و روحیه استفاده پذیری و قبول دانشجو و دانش آموز بدون کوچکترین اعتراض و تحمل سختی و خشونت از طرف بزرگتر ها توجه به حفظ تکرار کلمات به جای علائق به فهم حقایق مندرج در آنها و اولویت یافتن علوم منقول بر معقول زیرا تعقل ممکن است سلطه معلم و مافوق را به خطر اندازد و البته حاصل این همه رکود ذهنی و عجز فکری است1 .
دکتر محمد حسین نوری – در روزنامه اطلاعات ( یکشنبه 22 اسفند 6700 شماره 18710 صفحه 12 تحت عنوان « در دانشگاه باید سطح درس را از دوره ابتدائی شروع کند» مرقوم فرموده اند : در طول تدریس ( 67 – 62 ) در گروه جغرافیائی دانشگاه مشهد متوجه شدند که سطح علمی دانشجویان به ویژه در رابطه یا علم ریاضی در حد بسیار پائین است .برای درک بهتر علمی دانشجویان لازم دانستند از آنها امتحان به عمل آید .
ده سئوال در حد سوم راهنمائی تهیه شده و در اوائل جلسه مهرماه 67 بین دو گروه متفاوت امتحان به عمل آید سئوالات برای هر دوگروه یکسان بود .تعداد کل دانشجویان شرکت کننده 170 نفر پسر و دختر بود . دو نفر از این عده تنها کسانی بودند که نمره بیش از 14 و 15 گرفته اند یکی از آنها در سال 54 و دیگری در سال 59 دیپلم گرفته بود و تعداد 168 نفر بقیه که همه نمره کمتر از 10 داشتند دیپلمه های بعد از 1360بودند که نمرات اکتسابی آنان در امتحان مذکور فاجعه آمیز است از 168 نفر دیپلمه ای که به دانشگاه راه یافته اند فقط 12 نفر می توانند محیط و مساحت دایره به شعاع 3 سانتی متررا حساب کنند .
پروژه کارآفرینی دبستان غیر انتفاعی
مقدمه :
کودک در انتهای این دوره نیز به تدریج با تغییرات جسمانی و روانی مهمی روبه رو می شود. این تغییرات نگرش ها، ارزش ها و رفتار کودک را به نحوی تغییر می دهد که برای او نوعی عدم تعادل و ناسازگاری را به همراه می آورد، البته این تغییرات برای همه کودکان در یک سن واحد اتفاق نمی افتد و ممکن است کودکان از این جهت تفاوت های زیادی با یکدیگر داشته باشند.
دوره دوم کودکی از شش، هفت سالگی شروع می شود و تا قبل از مرحله بلوغ جسمی فرد (۱۲-۱۱ سالگی) ادامه دارد. ابتدا و انتهای این دوره با تحولا ت و شرایط جدیدی همراه است که تا اندازه زیادی بر شخصیت کودک و سازگاری های اجتماعی او اثر می گذارد. ابتدای این دوره برای بیشتر کودکان با ورود به مدرسه آغاز می شود. معمولا این تغییر در ابتدا، اکثر کودکان را دچار نوعی عدم تعادل می کند و سازگاری آنها را با نیازها و انتظارات جدید با دشواری همراه می سازد و آنها را از لحاظ عاطفی با آشفتگی روبه رو می کند. ورود به مدرسه وکلا س، کودک را آماده می سازد تا به سرعت تغییراتی در نگرش ها، ارزش ها و رفتار خود ایجاد کند.
کودک در انتهای این دوره نیز به تدریج با تغییرات جسمانی و روانی مهمی روبه رو می شود. این تغییرات نگرش ها، ارزش ها و رفتار کودک را به نحوی تغییر می دهد که برای او نوعی عدم تعادل و ناسازگاری را به همراه می آورد، البته این تغییرات برای همه کودکان در یک سن واحد اتفاق نمی افتد و ممکن است کودکان از این جهت تفاوت های زیادی با یکدیگر داشته باشند. این دوره از دیدگاه والدین، معلمان، مربیان و روانشناسان از ویژگی های خاص برخوردار است. برای بسیاری از والدین، کودکان در این دوره بسیار پردردسر و پرزحمت جلوه می کنند، زیرا کودکان چندان دقت و مسوولیتی (خصوصا پسران) در حفظ و نگهداری لباس ها یا سایر اشیایی که به آنها تعلق دارد از خود نشان نمی دهند و علا وه بر آن نسبت به ظاهرشان بی قید و بی توجه می شوند. معلمان و مربیان این دوره را دوره آموزش مقدماتی و یادگیری اصول و مبادی علم و دانش نامگذاری می کنند. همچنین از دیدگاه آنان در این دوره کودک باید مهارت های ضروری مشخصی را که هم در متن برنامه های آموزش و پرورش است و هم به صورت فعالیت های فوق برنامه پیش بینی شده است، فرا بگیرد. همچنین از دیدگاه معلمان و مربیان این دوره یک مرحله مهم و حساس برای میل به فعالیت و پیشرفت در فرد است.
یعنی در این دوره عادت به کم کاری ها، پرکاری ها یا کار متناسب با ظرفیت در فرد به وجود می آید و در طول زندگی آینده و بزرگسالی نیز پابرجا می ماند. مطالعات نشان داده است که این عادت می تواند در تمام عمر، نه تنها در فعالیت های تحصیلی، بلکه در کلیه جنبه های زندگی باقی و پایدار بماند. این دوره از نظر روانشناسان سنین گرایش به دسته وگروه است، یعنی دوره ای که کودکان به پذیرفته شدن در گروه و تایید از جانب اعضای دسته وگروه توجه زیادی می کنند و بسیار تلا ش می کنند تا خود را از نظر ظاهر، گفت وگو و رفتار با دسته و گروه همسالا ن خود تطبیق دهند به همین علت روانشناسان این دوره را سن همانندسازی نام گذاری کرده اند. در این دوره تکالیف و وظایف مربوط به کودک فقط به عهده والدین نیست، بلکه معلمان و تا حدودی نیز همسالا ن سهم مهمی در این زمینه برعهده دارند. به عنوان مثال مهارت های اصلی مانند خواندن، نوشتن و حساب کردن و نگرش های مربوط به گروه ها و نهادهای اجتماعی در کودکان تا حدود زیادی به عهده معلمان است که در واقع به جای والدین عمل می کنند. در این دوره رابطه کودک با همسالا ن نیز تغییر عمده ای می کند.
کودک از این به بعد از تنها بازی کردن یا تماشای بازی دیگران کمتر استقبال می کند و بیشتر دوست دارد که با کودکان دیگر ارتباط برقرار کند و در او تمایل به همکاری آشکار می شود. گروه همسالا ن نیز همچون خانواده می تواند در شکل گیری شخصیت کودک موثر باشد. همیشه مواردی برای تقلید و همانندسازی در گروه وجود دارد، ولی از سن دبستان به بعد، کودک بیشتر از مصاحبت همسالا ن لذت می برد. بیشتر کودکان در این سن از فعالیتی به فعالیت دیگر می پردازند و این کار برای آنها بسیار عادی است. نزاع بین کودکان بسیار کوتاه است وبه سرعت فراموش می شود. کودک مجبور است برای برقراری ارتباط با گروه هم سن، مرتب رفتار خود را مورد ارزیابی قرار دهد و رفتارهای مفید و موثر را در روابط با دیگران انتخاب کند و رفتارهای ناخوشایندی را که باعث طرد او و دوری دیگران می شود تکرار نکند. کودکان از حدود شش سالگی به بعد، در بازی با گروه همسالا ن قوانین و دستورهایی را می پذیرند و به آن احترام می گذارند که اگر در موارد عادی همان دستورها از طرف بزرگسالا ن صادر شود، آن اثر را ندارد و گاه مورد پذیرش قرار نمی گیرد.
سنجش آمادگی تحصیلی کودکان 6 ساله بدو ورود به دبستان و عوامل موثر بر این آمادگی در استان قزوین
چکیده
پژوهش حاضر از نوع پس رویدایست با این فرضیه که بین آمادگی تحصیل و عوامل چون سابقۀ آموزش پیش از دبستان ، تحصیلات والدین، سن مادر، یک زبانه و دوزبانه بودن، دست غالب، شهری و روستایی بودن و تعداد افراد کودک پیش دبستانی رابطه وجود دارد.
این پژوهش بر روی 700 کودک پیش از دبستان و نحوۀ آمادگی تحصیل کودکان رابطۀ معنادار است.
بین جنسیت و نحوۀ آمادگی تحصیلی کودکان رابطه معنادار نیست و رابطۀ تعامل بین جنسیت و مسابقۀ آموزش قبل از دبستان معنادار نمی باشد.
فرضیه 2 – بین تحصیلات مادران و نمرۀ آمادگی تحصیلی کودکان رابطه معنادار است. بین جنسیت و نمرۀ آمادگی تحصیلی کودکان رابطه معنادار نیست. رابطۀ تعامل بین جنسیت و تحصیلات مادران معنادار نمی باشد.
فرضیه 3 – بین تحصیلات پدران و نمره آمادگی تحصیلی رابطه معنادار است. بین جنسیت و نمرۀ آمادگی تحصیلی کودکان رابطه معنادار نیست. رابطۀ تعامل بین جنسیت و تحصیلات پدران معنادار نمی باشد.
فرضیه 4- بین تعداد افراد خانواده و نمره آمادگی تحصیل کودکان رابطه معنادار نمی باشد.
فرضیه 5- بین سن مادر و نمرۀ آمادگی تحصیلی رابطه معنادار نمی باشد.
فرضیه 6- بین یک زبانه و دوزبانه و نمرۀ آمادگی تحصیلی تفاوت معنادار وجود دارد.
فرضیه 7- بین دانش آموزان دست راست و چپ و نمرۀ آمادگی تحصیلی کودکان رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه 8- بین دانش آموزان شهری و روستایی و نمرۀ آمادگی تحصیل کودکان رابطۀ معنادار است.
فهرست مطالب
فصل اول : کلیات تحقیق
مقدمه ................................................................................................................ 2
بیان مسئله .......................................................................................................... 4
هدف پژوهش .................................................................................................... 6
ضرورت پژوهش ............................................................................................... 7
فرضیه پژوهش ................................................................................................... 8
تعاریف اصطلاحات ............................................................................................ 9
فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه ................................................................................................................ 12
مفهوم و تعریف های مختلف هوش ..................................................................... 13
تعریف تربیتی هوش ........................................................................................... 18
تعریف تحلیلی هوش........................................................................................... 18
تعریف کاربردی هوش ........................................................................................ 19
انواع هوش از دیدگاه ثراندایک ............................................................................. 19
انواع هوش از دیدگاه اسپیرمن .............................................................................. 20
انواع هوش از دیدگاه ترستون ............................................................................... 20
تقسیم بندی هوش به انواع کلامی و عملی ............................................................ 21
انواع هوش از دیدگاه اشترن برگ ......................................................................... 21
انواع هوش از دیدگاه گاردنر ................................................................................ 22
هوش از دیدگاه رشد ........................................................................................... 22
تاریخچه مطالعات مربوط به هوش ....................................................................... 23
تاریخچه آزمون های هوش .................................................................................. 24
سیرتحول نظری های زیربنایی تست های هوش .................................................... 25
عوامل موثر بر هوش ........................................................................................... 31
محیط و تاثیر آن در پیشرفت تحصیلی................................................................... 31
اهمیت خانواده ................................................................................................... 32
تاثیر محیط خانواده در هوش ............................................................................... 32
عوامل بیولوژیکی ................................................................................................ 33
خانواده با وضعیت اقتصادی مطلوب ..................................................................... 34
خانواده با وضعیت اقتصادی نامطلوب ................................................................... 34
موفقیت اجتماعی خانواده .................................................................................... 35
میزان تحصیلات والدین ...................................................................................... 37
کم خونی و فقر آهن و اثر آن بریادگیری .............................................................. 38
غلبه طرفی ......................................................................................................... 39
تفاوتهای جنسیتی................................................................................................ 41
سنجش و ارزیابی کودکان پیش دبستانی ............................................................... 43
طرح سنجش سلامت جسمانی و آمادگی تحصیلی کودکان بدو ورود به دبستان در ایران 48
نتایج پژوهشهای انجام شده در ایران .................................................................... 55
نتایج پژوهشهای انجام شده در خارج.................................................................... 59
فصل سوم: روش تحقیق
جامعه آماری....................................................................................................... 64
نمونه و روش نمونه گیری ................................................................................... 64
روش نمره گذاری .............................................................................................. 65
روایی و اعتبار تست ........................................................................................... 65
دستور اجرای آزمون ............................................................................................ 67
روش آماری ....................................................................................................... 67
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه.................................................................................................................. 69
جداول یک بعدی................................................................................................ 70
الف- توصیف متغیرها.......................................................................................... 70
ب- تحلیل داده ها............................................................................................... 79
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
محدودیت ها و مشکلات..................................................................................... 105
پیشنهادها............................................................................................................ 105
پیشنهادهای کاربردی............................................................................................ 105
پیشنهادهای پژوهش ........................................................................................... 105
منابع و ماخذ ...................................................................................................... 106
منابع انگلیسی
چکیده انگلیسی
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین شیوه های فرزندپروری با خلاقیت دانش آموزان مقطع پنجم و ششم دبستان های دخترانه صورت گرفت. این پژوهش از نوع مطالعات توصیفی- همبستگی است. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﺪف، از ﻧﻮع ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﮐﺎرﺑﺮدی ﺑﻮده و از ﻧﻈﺮ روش اﺟﺮا از ﻧﻮع ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ از ﺷﺎﺧﻪی ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ اﺳﺖ. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه والدین دانش آموزان و دانش آموزان دختر مقطع پنجم و ششم شهر... می باشد که به منظور انجام پژوهش حاضر تعداد 48 نفر از والدین دانش آموزان و 48 نفر از دانش آموزان به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و پرسشنامه شیوه های فرزندپروری را تکمیل نمودند. داده ها بوسیله آزمون های آماری همبستگی با روش ورود با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفتند.
در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ در ﺧﺼﻮص ﺟﻤﻊآوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺶ، ﺑﻪﻃﻮر ﻋﻤﺪه از روش ﻣﯿﺪاﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺟﻬﺖ ﺟﻤﻊآوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ از روش ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺘﺎبﻫﺎ، ﻣﻘﺎﻻت، ﻣﺠﻼت، ﻃﺮحﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺸﯽ و ﺑﺎﻧﮏﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ) اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ.
روش جمع آوری اطلاعات از جامعه آماری فوق به صورت تصادفی انتخاب شدند. تعداد 48 نفر آزمودنی می باشد و آنها به صورت تصادفی ساده 48 برگه پرسشنامه بین فرزندان و 48 برگه پرسشنامه بین والدین توزیع میگردد تا برحسب درجه از کاملاً مخالف، نامخالف، تقریباً مخالفم، موافق و کاملاً موافق به سئوالات پاسخ دهند و پس از تکمیل پرسشنامه آن را تحویل دهند.
برای اجرای این طرح از دو پرسشنامه استفاده می کنیم (شیوههای فرزند پروری و خلاقیت دانش آموزان) که شامل 30 سئوال پنج گزینه ای است که هر ده سئوال آن مربوط به یک فرضیه است. جهت خلاقیت تعداد 8 سئوال با فرمی مشابه به سئوالات آزمون تورنسی استفاده شده است.که نتایج فرضیات به صورت زیر می باشد:
فرضیه اول: بین سبک فرزندپروری مقتدرانه والدین و خلاقیت کودکان رابطه وجود دارد.
فرضیه دوم: بین سبک سهل گیرانه والدین و خلاقیت کودکان رابطه وجود ندارد.
فرضیه سوم: بین سبک فرزند پروری استبدادی والدین و خلاقیت کودکان رابطه وجود دارد.
فهرست مطالب
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه. 2
1-2- بیان مسئله :3
1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق :4
1-4- اهداف تحقیق.. 5
1-4-1- هدف کلی5
1-4-2- اهداف فرعی5
1-5- فرضیات تحقیق.. 5
1-5-1- فرضیه اصلی5
1-5-2- فرضیات فرعی5
1-6- قلمرو تحقیق.. 5
1-7- متغیر های تحقیق.. 6
1-8- روش تحقیق.. 6
1-9- تعاریف واژه ها:7
فصل دوم
مبانی نظری پژوهش
بخش اول: فرزندپروری... 10
2-1- مقدمه. 10
2-2- تاریخچه فرزندپروری... 10
2-3- تعریف فرزند پروری... 11
2-4- شیوه های فرزندپروری... 12
2-4-1- والدین آسانگیر:13
2-4-2- والدین قدرت طلب:13
2-4-3- روش های مثبت فرزند پروری15
2-4-4- روابط بین خواهران و برداران16
2-5- شیوههای فرزندپروری بر اساس الگوی بامریند.. 17
2-5-1- والدین قاطع و اطمینان بخش (مقتدر منطقی)17
2-5-2- والدین مستبد و دیکتاتور18
2-5-3- والدین سهلگیر (آزادگذار)19
2-5-4- اصول و روشهای موثر و کارآمد فرزند پروری20
2-6- سن والدین و کیفیت فرزندپروری... 22
2-7- اشتغال مادر. 23
2-8- کاربرد تقویت و تنبیه از سوی والدین.. 23
2-9- شیوه های ارتباط والدین با فرزندان.. 24
2-10- الگوی شفیر. 25
2-11- موقعیت و تأثیر خانواده بر رفتار فرزندان.. 27
2-12- اقتدار و نفوذ والدین در خانواده و فواید آن.. 27
2-12-1- مزایای فرزندپروری مقتدرانه(قاطعانه)(بالغانه) :28
2-12-2- نتیجه شیوه فرزندپروری مقتدرانه29
2-13- طبقه اجتماعی و سبک فرزندپروری... 29
2-14- فرهنگ و فرزندپروری... 30
2-14-1- مقایسه شیوه های فرزندپروری31
2-15- جمع بندی... 34
بخش دوم: خلاقیت... 35
2-16- مقدمه. 35
2-17-تاریخچه خلاقیت.... 35
2-18- مفهوم و تعریف خلاقیت.... 37
2-18-1-خلاقیت از دیدگاه روانشناسی38
2-18-2- خلاقیت از دیدگاه سازمانی38
2-19- نظریه های خلاقیت:39
2-19-1- خلاقیت به عنوان الهام خدایی از دیدگاه افلاطون:39
2- 19-2- خلاقیت به عنوان نبوغ اشراقی:39
2-19-3- خلاقیت معمولی و خارق العاده ارسطو:40
2-20- چه چیزی خلاقیت نیست؟. 41
2-21- تفکر خلاق:42
2-22- فرآیند خلاق:42
2-23- ویژگیهای تفکر واگرا از دیدگاه گیلفورد:43
2-23-1- انعطاف پذیری:43
2-24- عوامل موثر در خلاقیت:43
2-25- روشهای پرورش خلاقیت:46
2-26- راهنمای عملی برای تشخیص خلاقیت فرزندان :47
2-27- شوخ طبعی:49
2-28- اصول تورنس برای تفکر خلاق.. 49
2-29- ویژگی های فرزندان خلاق:50
2-30- اشکال مختلف تخیل و جلوه های خلاقیت در فرزندان :52
2-31-رابطه شیوه های فرزند پروری با خلاقیت.... 53
2-32-جمع بندی بخش دوم. 54
بخش سوم: پیشینه تحقیق... 55
2-33- تحقیقات انجام شده. 56
2-33-1- تحقیقات انجام شده در داخل:56
2-33-2- تحقیقات انجام شده در خارج:56
2-34- بحث و نتیجه گیری فصل دوم. 58
فصل سوم
روش تحقیق
3-1- مقدمه:60
3-2- روش پژوهش.... 60
3-3- جامعه آماری:61
3-4- نمونه آماری و روش تعیین حجم نمونه. 61
3-5- روش گردآوری اطلاعات... 62
3-6- روش آماری:62
3-7- ابزار تحقیق:63
3-8- ابزار تحقیق:63
3-8-1- پرسشنامه شیوه های فرزند پروری:63
3-8-2- پایایی و اعتبار آزمون:63
3-8-3- آزمون سنجش خلاقیت:64
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
4-1- مقدمه:66
4-2- آمار توصیفی.. 67
4-2-1- جنسیت:67
4-2-2- تعداد فرزندان:68
4-2-3- تحصیلات والدین:69
4-3- آمار استنباطی.. 70
4-4- پرسشنامه خلاقیت.... 80
4-4-1- متغیر فرزندپروری:83
4-4-2- متغیر خلاقیت:83
4-4-3- گروه بندی متغیر خلاقیت:84
4-4-4- رابطه فرزندپروری و خلاقیت:84
فصل پنجم
نتایج و پیشنهادات پژوهش
5-1- مقدمه. 86
5-2-خلاصه و نتیجه گیری... 86
5-3- نتایج فرضیات... 87
5-3-1- فرضیه اول:87
5-3-2- فرضیه دوم:88
5-3-3- فرضیه سوم:89
5-4- راهکارها89
5-5- محدودیت های تحقیق.. 90
5-6- پیشنهادات... 91
5-7- پیشنهاد به محققان آتی.. 91
منابع.. 92
پرسشنامه شیوه فرزندپروری والدین.. 94
پرسشنامه خلاقیت.... 96
جدول شماره 1: توزیع فراوانی و درصد مورد مطالعه بر حسب جنسیت67
جدول شماره 2: توزیع فراوانی و درصد مورد مطالعه بر حسب تعداد فرزندان68
جدول شماره 3:توزیع فراوانی و درصد کارکنان مورد مطالعه بر حسب تحصیلات69
جدول شماره 4: جدول همبستگی مربوط به فرضیه شماره یک70
جدول شماره 5: جدول همبستگی مربوط به هزینه شماره 371
جدول شماره 6: جدول همبستگی مربوط به فرضیه شماره 272
جدول شماره 7: والدین باید به بچه های خود اجازه دهند تا هر آنچه را که میخواهند انجام دهند.73
جدول شماره 8 : بچه ها باید فقط از آنچه که والدینشان می گویند پیروی کنند، در غیر این صورت باید آنها را تنبیه کرد.74
جدول شماره 9 : اگر به مشکلات بچه ها توجه شود این دردسر را به دنبال دارد که آنها پرورش شده و انتظارات بیشتری از والدین خواهند داشت.74
جدول شماره 10 : هرگاه والدین تصمیمی برای بچه ها می گیرند باید دلایل آن را به آنها بگویند.74
جدول شماره 11 : اگر بچه ها نسبت به محدودیتهای ایجاد شده در خانواده اعتراض کردند والدین باید با صحبت کردن آنها را قانع کنند.74
جدول شماره 12 : والدین نباید در کارهای مربوط به بچه ها دخالت کنند چون بچه ها به طور ذاتی راه خودشان را پیدا می کنند.75
جدول شماره 13: اگر بچه ها مطابق میل والدین خود رفتار کنند در آینده افراد موفقی خواهند شد.75
جدول شماره 14 : بچه ها باید کاری را که والدین از آنها انتظار دارند انجام دهند اما اگر انتظارات والدین غیر قابل قبول بود باید بتوانند آزادانه با والدین خود مطرح کنند.75
جدول شماره 15 : وقتی والدین از بچه ها می خواهند تا کاری انجام دهند بچه ها باید بدون چون و چرا آنرا انجام دهند.75
جدول شماره 16 : والدین نباید بچه ها را در منزل محدود کنند بلکه باید آنها را آزاد بگذارند تا تمام لوازم اطراف خود را دستکاری کنند.75
جدول شماره 17 : هرگاه بچه ها برخلاف میل والدین رفتار کردند والدین باید به جای تنبیه آنها را راهنمایی کنند.76
جدول شماره 18 : والدین خیلی زود باید به بچه ها بفهمانند که رئیس خانواده چه کسی است؟76
جدول شماره 19 : والدین باید در تصمیم گیریهای مربوط به خانواده فقط آنچه را که خاص بچه ها است انجام دهند.76
جدول شماره 20: اگر والدین رفتار و خواستههای بچه ها را محدود نکنند بیشتر مشکلات حل می شود.76
جدول شماره 21: والدین باید هنگام تصمیم گیری در مورد مسائل و برنامه های خانواده نظر بچه ها را دخالت دهند و از آنها نیز نظرخواهی کنند.76
جدول شماره 22 : والدین باید بچه هایی که با نظر آنها مخالفت می کنند به شدت برخورد نمایند.76
جدول شماره 23 : والدین باید به بچه ها اجازه دهند تا در کارهای خودشان تصمیم گیرنده باشند.77
جدول شماره 24 : شوخی و بازی کردن بچه ها در حضور والدین توهین به آنهاست.77
جدول شماره 25 : بچه ها به بازی و توزیع نیاز دارند برای این کار والدین باید به آنها اجازه دهند هر وقت دلشان خواست از منزل خارج شوند.77
جدول شماره 26 : باید به بچه ها اجازه داده شود که اگر فکر می کنند نظراتشان از نظرات والدین فرد بهتر است آن را ابراز کنند.77
جدول شماره 27: وقتی بچه ها مرتکب اشتباهی می شوند هیچ گاه نباید آنها را سرزنش کرد.77
جدول شماره 28 : اگر والدین تصمیمی برخلاف میل بچه ها گرفتند در چنین مواردی باید در مورد آن با بچه ها گفتگو کنند و حتی اگر اشتباه کرده بودند آن را بپذیرند.78
جدول شماره 29: گاهی اوقات والدین با بچه ها سازش کنند نه اینکه همیشه انتظار داشته باشند که بچه ها با آنها سازش کنند.78
جدول شماره 30 : بچه ها را باید آزاد گذاشت تا خودشان تجربه کسب کنند.78
جدول شماره 31: بعضی از بچه ها ذاتاً بد نیستند و باید طوری تربیت شوند که از والدین خود بترسند.78
جدول شماره 32 : بچه ها وقتی بزرگ شوند از سخت گیریهای والدین خود سپاسگزاری خواهند کرد.78
جدول شماره 33 : وقتی بچه ها دچار مشکل و دردسر می شوند (کاری خطایی انجام می دهند) باید بدانند که با مطرح کردن آن مشکل برای والدین خود تنبیه نمیشوند.79
جدول شماره 34 : در مجالس و میهمانی ها باید بچه ها را آزاد گذاشت تا محیط اطراف خود را دست کاری کنند تا حس کنجکاوی آنها ارضا شود.79
جدول شماره 35: بچه ها جدول و کوشا نخواهند بود مگر اینکه درباره کارهای آنها سختگیری آنها.79
جدول شماره 36 : اگرچه بچه ها تجربه کمی دارند اما گاهی اوقات نظر آنها بهتر از نظر والدین است.79
جدول شماره 37 : توزیع فراوانی خلاقیت کودکان80
جدول شماره 38 : توزیع فراوانی خلاقیت کودکان80
جدول شماره 39 : توزیع فراوانی خلاقیت کودکان81
جدول شماره 40 : جدول توزیع فراوانی خلاقیت کودکان81
جدول شماره 41 : جدول توزیع فراوانی خلاقیت کودکان81
جدول شماره 42 : توزیع فراوانی خلاقیت کودکان82
جدول شماره 43 : توزیع فراوانی خلاقیت کودکان82
جدول شماره 44 : توزیع فراوانی خلاقیت کودکان83